مقدمه‌ای بر رستم و اسفندیار

by شاهرخ مسکوب

در اين اثر سخن بر سر آن جوهرهاست كه هستي انسان را مي سازد ، بر سر پيوند و جدايي آدميان است با يكديگر و مهر و كين آنان با طبيعت و بزرگي در زندگي و مرگ اما با اين همه افسانه رستم ساخته آرزو نيست واقعيت زندگي در كار است

Genres: Literature, Literary Criticism, Nonfiction

161 pages, Paperback

First published January 1, 1969

About the author

شاهرخ مسکوب، روشنفکر، نویسنده، مترجم و شاهنامه‌شناس، در سال ۱۳۰۴ در بابل به دنیا آمد. دوره‌ی ابتدایی را در مدرسه‌ی علمیه‌ی تهران گذراند و ادامه‌ی تحصیلاتش را در اصفهان پی گرفت. در سال ۱۳۲۴ به تهران بازگشت و در سال ۱۳۲۷ از دانشگاه تهران در رشته‌ی حقوق فارغ‌التحصیل شد. نخستين نوشته‌هايش را در ۱۳۲۶ با عنوان تفسير اخبار خارجی در روزنامه« قيام ايران» به چاپ رساند. از ۱۳۳۶ به مطالعه و تحقيق در حوزه‌ی فرهنگ، ادبيات و ترجمه‌ روی آورد. پیش از انقلاب به خاطر مبارزات سیاسی علیه رژیم پهلوی چندبار راهی زندان شد. مدتی پس از انقلاب به پاریس مهاجرت کرد و تا آخرین روز حیات به فعالیت فرهنگی خود ادامه داد و به نگارش، ترجمه و پژوهش پرداخت. مسکوب در روز سه‌شنبه بیست‌وسوم فروردين ۱۳۸۴ در بيمارستان كوشن پاريس درگذشت. شهرت مسکوب تا حد زیادی وامدار پژوهش‌های او در «شاهنامه» فردوسی است. کتاب «ارمغان مور» و «مقدمه‌ای بر رستم و اسفندیار» او از مهم‌ترین منابع شاهنامه‌پژوهی به شمار می‌روند. مسکوب برخی از آثار مهم ادبیات مدرن و کلاسیک غرب را نیز به فارسی ترجمه کرده ‌است. از جمله آثار او می‌توان به ترجمه‌ی کتاب‌های «خوشه‌های خشم» جان اشتاین بک، مجموعه «افسانه تبای» سوفوکلس و تألیف کتاب‌‌ها‌ی «سوگ سیاوش»، «داستان ادبیات و سرگذشت اجتماع»، «مقدمه‌ای بر رستم و اسفندیار»، «در کوی دوست»، «گفت و گو در باغ»، «چند گفتار در فرهنگ ایران»، «خواب و خاموشی»، «روزها در راه»، «ارمغان مور»، «سوگ مادر»، «شکاریم یک سر همه پیش مرگ»، «سوگ سياوش در مرگ و رستاخيز»، «مسافرنامه»، «سفر در خواب»، «نقش ديوان، دين و عرفان در نثر فارسی»، «درباره سياست و فرهنگ» در گفت وگو با علی بنو عزيزی، «تن پهلوان و روان خردمند»، «مليت و زبان (هويت ايرانی و زبان فارسی) اشاره کرد.

Reviews

[Peiman · Rating 4 out of 5]

کتاب مقدمه‌ای بر رستم و اسفندیار نه فقط روایت داستان بلکه شرح و تفسیری از ریشه‌‌ی شروع رزم، منش، روحیات و تفکرات شخصیت‌های داستانه. قبل از ورود به داستان رستم و اسفندیار باید نگاهی کنیم به گشتاسب، پادشاهی که به هر حیلتی بود تاج رو از پدر گرفت و به هر حیلتی بود نمی‌خواست تاج به پسر بده. گشتاسب اسفندیار رو به جنگ می‌فرسته با قول تقدیم پادشاهی در صورت پیروژی و او پیروز برمی‌گرده

گشتاسپ که در مهلکه‌ی نبرد برای برانگیختن اسفندیار و نجات خود چنان قولی داده بود، پس از دور شدن خطر دیگر دل آن نداشت که از شهریاری دست بشوید. بدین سبب پیوسته در کار دور کردن اسفندیار از خود و شهریاری خود است. گرچه او را به جنگ می‌فرستد اما این کفایت نمی‌کند. سرانجام دیر یا زود باز خواهد گشت. او باید اسفندیار را از هستی خود جدا کند، روح خود را از اندیشه‌ی او برهاند و گردا گرد قلبش حصاری روئین بیفرازد تا از آسیب مهر پدری در امان بماند. او نیازمند چنین «نعمتی» است که در این زمان گرزم فرا می‌رسد و با چند کلمه ساده وجدان بی آرام و شاید شرم‌زده‌ی گشتاسپ را آسودگی می‌بخشد. گشتاسپ باید دروغ گرزم را باور بدارد و باور می‌دارد. زیرا این دروغ سروش جان و دل گنهکار اوست.

پس اسفندیار رو به بند می‌کشه اما نبود پهلوانی چون اسفندیار تورانیان و ارجاسپ رو ترغیب به حمله به ایران می‌کنه، گشتاسب توان رویارویی نداره و باز با قول تقدیم تاج دست به دامان اسفندیار میشه

جنگ تمام می‌شود. ارجاسپ می‌گریزد و زمان وفای به عهد فرا می‌رسد. باز همان روش دیرین. گشتاسپ پسر را برای رهایی دختران اسیر به روئین‌دژ می‌فرستد که از هفت‌خان بگذرد و به کام دشمن درآید تا اگر از چنین سفر بی‌بازگشتی پیروز بازگشت پادشاهی را به وی دهد. سرانجام اسفندیار، همراه خواهران از توران زمین باز می‌گردد. گشتاسپ همه بزرگان را به پیشباز گرد می‌آورد. جشن و سور و سرور است اما از پادشاهی خبری نیست و پادشاه پیاپی از هفت‌خان می‌پرسد تا از آنچه او را نگران می‌کند سخن بمیان نیاید. پس از آن همه صبوری دیگر اسفندیار از رفتار پدر دلگیر و خشمگین است و سرانجام به زبان می‌آید که آخر:

بهانه کنون چیست من بر چه ام؟
پر از رنج پویان ز بهر که ام؟

پس آن وعده‌های فریبنده چه شد و آن جنگ‌های خطیر از هزیمت دادن ارجاسپ تا گشودن رویین‌دژ برای چه؟ تا یکی با جان خود خطر کند و دیگری جان ناسزاوارش را آسوده و ایمن بدارد؟ دیگر کار بر گشتاسپ دشوار است. باید این‌بار فرزند را به جایی بفرستد که بی‌گمان بازگشتی در کار نباشد. این‌ست که سنجیده گام بر می‌دارد. نخست از وزیر اختر شناسش می‌پرسد که مرگ اسفندیار به دست کیست و سپس او را به جنگ یل زابلستان می‌فرستد و آنچنان می‌فرستد که جنگ ناگزیر است و مرگ اسفندیار بی چون و چرا. اما برای این بیداد بهانه‌ای باید. آخر جنگ با رستم برای چه؟ مگر او چه گناهی کرده است که سزاوار چنین پاداشی است؟ در نظر گشتاسپ گناهش اینست که:

بمردی همان ز آسمان بگذرد
همی خویشتن کهتری نشمرد
بپیچد ز رای و ز فرمان من
سر اندر نیارد به پیمان من
بشاهی ز گشتاسپ راند سخن
که او تاج نو دارد و من کهن

دروغ است زیرا همین گشتاسپ آنگاه که اسفندیار به زندان بود، دو سالی میهمان رستم بود و میزبان و دودمانش همه فرمانبردار پادشاه بودند.

اما همه از جمله اسفندیار هم می‌دونند که هدف، جان اسفندیاره نه رستم.

در تمام شاهنامه کسی تبهکارتر و دل آسوده‌تر از این فرزندکش نیست. درست به خلاف کیخسرو پادشاه خرد و رادمردی، گشتاسپ شهریار دسیسه و خود پرستی است که ناروا بر تخت اهورایی سلطنت به‌دینان جای گرفته است.

مورد جذاب این کتاب بسنده نکردن به داستان شاهنامه‌ست و استفاده از منابع دیگه مثل اوستا، مثلاً در مورد گشتاسب

چنین است گشتاسپ شاهنامه. اما در اوستا پادشاهی پارساتر از گشتاسپ نیست. او جان پناه زرتشت و نخستین مجاهد این دین اهورایی است. اوستا در ستایش او چنین
می‌سراید:
فروهر کی‌گشتاسپ دلیرتن‌، ایزدین کلام، گرزقوی، آزنده‌ی اهورایی را می‌ستاییم که با گرز سخت از برای راستی راه آزاد جست، که با گرز سخت از برای راستی راه آزاد یافت، کسی که بازو و پناه این دین اهورایی زرتشت بود.

مسکوب در مورد تفاوت گشتاسب از نظر شاهنامه و اوستا می‌نویسه:

بنابراین در يک دوره‌ی تاریخی بهترین پادشاه مذهب، به صورت بدترین شخصیت حماسه‌ی ملی پیروان همان مذهب در آمد. گشتاسپ رسمی و مذهبی چیزی بود و گشتاسپی که مردم ساخته بودند چیزی دیگر. گویی عدالت این جهانی انوشیروان‌ها و رستگاری آن جهانی موبدان چندان مطلوب رعایای افسانه پرداز نبود. تمام خصوصیات اوستایی گشتاسپ دگرگونه شد و این دگرگونی بسیار با معنی و هشیار کننده ایست.
سرانجام نیز کشت و کشتار در خاندان سلطنتی، دوری مردم از دستگاه حاکم، محدودیت و بی‌عدالتی سیستم کاست و فساد رژیم اجتماعی و بیزاری از آن کار را به جایی کشاند که در جنگ سلاسل با اعراب، فرماندهان از ترس فرار سپاهیان آنان را با زنجیر به هم بستند و به میدان فرستادند و پیداست که جنگ این اسیران بی‌دل با آن مؤمنان دریا دل چه عاقبتی داشت.

در مورد رویین‌تن بودن اسفندیار با اینکه چیزی در شاهنامه نیومده، اینجا داریم

بنا به سنت مزدیسنا و افسانه، زرتشت اسفندیار را در آبی مقدس می‌شوید تا روئین‌تن و بی‌مرگ شود. اما اسفندیار بنا به ترسی غریزی و خطاکار به هنگام فرو رفتن در آب چشم‌هایش را می‌بندد. آب به چشم‌ها نمی‌رسد و زخم پذیر می‌مانند. ترس از جایی فرا می‌رسد که درست در همان‌جا باید نابود می‌شد. ترسیدن از آبی که شستشو در آن مایه‌ی روئین‌تنی است! در اینجا ترس برادر مرگ است.

در ادامه وقتی به انتهای کتاب نزدیک می‌شیم و کمک سیمرغ به رستم، ممکنه به ذهن برسه که این اتفاق چندان پهلوانانه نیست. مسکوب شرح جالبی بر این قضیه داره

اسفندیاری که روئین‌دژ را به چاره گشود و در هفت‌خان اژدها و سیمرغ و زن جادو را به چاره کشت، سرانجام خود نیز نه به زور بازو بلکه به چاره گری سیمرغ جان داد. چنین نبردی در آغاز مردانه نمی‌نماید زیرا رستم نه به نیروی بازو و با خطر کردن جان، بلکه به مدد رازی که از آن آدمیان نیست پیروز می‌شود. اما با روئین‌تنی که هیچ تیری بر او کارگر نمی‌افتد چه می‌توان کرد؟ آخر اسفندیار نیز خود از نیرویی غیر بشری برخوردار است که توانایی آدمیان در برابرش به هیچ است. رستم در نبرد نخستین هر چه می‌کوشید بیهوده بود. تازه آن وقتی که بر چوب گز دست یافت، رزم‌آوران برابر شدند. هر دو پهلوان و هر یک برخوردار از نیرویی هم‌سنگ و اسرار آمیز. هم‌چنان‌که مذهب به جوانی مقدس موهبت روئین‌تنی بخشید، پیروزی و عدالت در جنگی ناخواسته به یاری پیری بی‌گناه شتافتند.

و در انتها رزم رستم و اسفندیار رزمی نیست که خواننده یا شنونده از شکست یک نفر خوشحال بشه، چون

درد کار رستم و اسفندیار در بزرگی و پاکی آنهاست و به خلاف آن اندیشه‌ی کهن ایرانی، در این افسانه از جنگ اهورا واهریمن نشانی نیست، این جنگ نیکان است. هر دو مردانی اهورایی‌اند، یکی خود گسترنده‌ی جنگاور دین بهی است، اما فریفته‌ی هم‌کیشی خودپرست و افسون‌کار و دیگری مردیست که عمری بس دراز به مردانگی ایزدان، با دستیاران و سپاهیان اهریمن جنگیده است.

قلم مسکوب شیوا و شیرینه، هر چقدر هم شما داستان و شرح و بسط‌ش رو بدونید باز جذابیت متن باعث میشه که با علاقه تا انتها ادامه بدید ضمن اینکه اگر فقط شاهنامه رو خونده باشید مطالب جدید هم داره.ه

[sAmAnE · Rating 5 out of 5]

از زمانی که گشتاسپ اسفندیار را مجبور به جنگ با رستم می‌کند تا زمانی‌که رستم و اسفندیار یکدیگر را می‌بینند و برای هم رجز می‌خوانند و در این جنگ اسفندیار کشته می‌شود و .... در این کتاب آمده است.
واقعا حیف که من انقدر کم از شاهنامه می‌دونم . البته هم‌زمان قسمت‌های مرتبط با کتاب را از پادکست فردوسی‌خوانی گوش می‌دادم و توضیحات این اپیزودهای مربوط خیلی خیلی مفید بودند. امیدوارم شاهنامه خوانی و گوش دادن به پادکست فردوسی‌خوانی را ادامه بدهم.

[Alialiarya · Rating 3 out of 5]

همان‌طور که مسکوب می‌گوید مردی حقیقی‌تر از رستم و زندگی و مرگی بشری‌تر از آن او نیست. اویی که تماما خیال است. اما او خیال‌ ماست، او تبلور آرزوها و امیال ماست که درک‌اش می‌کنیم. بازگشت به اساطیر و بازنگری در آرمان‌های گذشتگان و توانایی آن‌ها در داستان‌سرایی خیال‌های‌شان هم‌واره از مطالعات محبوبم بوده است. فراتر از روایت فردوسی یا مقدمه‌ی مسکوب پیچیدگی و عمق داستان اسفندیار(از معدود جنگ‌های شاهنامه که مخاطب نمی‌تواند درستی و شر را به راحتی بیابد و در این جنگ پایان خوشی وجود ندارد، حتی رستم پیروز اشتباهی انجام می‌دهد که بعدها به نابودی میهن‌اش می‌انجامد) برای‌ام جذاب است و تفکر به خاستگاه‌های این‌گونه اساطیر. ما، امروز، با نگاهی به اساطیر و بزرگانی مانند فردوسی به سادگی پستی و حقارت زیست‌مان را کشف کرده‌ایم و می‌دانیم برای فرار و رسیدن به آغاز زندگی امن فداکاری کنیم. عاشقان ادبیات و فردوسی بی‌استثنا در امروز ایران، در سمت درست و حق‌گوی میدان ایستاده‌اند و می‌دانند ضحاک کجاست و چگونه جان‌ها را می‌رباید. امروز، خواندم‌اش برای دومین بار، که به خودم فردوسی مسکوب رستم ایران و اسفندیار را یادآوری کنم. نیازش داشتم. و می‌دانم باز هم باید به آن‌ها، به خیالات گذشتگان که تمامی تاریخ را روایت می‌کند بازگردم تا امروز را بهتر و عمیق‌تر بشناسم. مسکوب بخش نخست کتاب‌اش را با متن زیر به پایان می‌برد، او یادآوری می‌کند اساطیر همان تاریخ‌اند و ما همان لشگریان خیر و شر...

امروز نیز، ما به فراخور زندگی روزگارمان از رستم و اسفندیار چیزی می‌فهمیم. درد مشترک ما با آنان چیست؟ آیا می‌توانیم با کتایون و پشوتن همدل و همراز باشیم و بیزار از گشتاسپ؟ آیا سیمرغی روزی به یاری ما درماندگان خواهد شتافت؟ و آیا روزگار بدپرداز هنوز در کمین جان نیکان است؟

بر پیشانی کتاب مسکوب تقدیم‌نامه‌ای نوشته به نقالها، خادمان بی‌نام و نشان شاهنامه... مسکوب انسان زیبایی بود. او همراه ماست  

[Peyman · Rating 5 out of 5]

این کتاب شاهرخ مسکوب به بررسی کامل از شخصیت و جایگاه دو پهلوان بزرگ شاهنامه یعنی رستم و اسفندیار در زمانه خود و جبر حاکم بر آنها می‌پردازد که علی رغم میل باطنی‌شان دست به نبردی سهمگین علیه یکدیگر می‌زنند.
مسکوب به بررسی و تشریح یکی از حماسی‌ترین،زیباترین و تراژیک‌ترین بخش‌های شاهنامه میپردازد ؛از چگونگی به قدرت رسیدن گشتاسپ ،ظفرمندی اسفندیار در برابر دشمنان تاج و تخت ایران تا کشته شدن وی به دست رستم.
و چه زیبا شاهرخ مسکوب حق دو پهلوان اسطوره ای رو در این کتاب ادا کرد.

[مجید اسطیری · Rating 5 out of 5]

در تمام این جنگ شگفت دشوارترین تصمیمی که رستم میگیرد قبول مرگ ورنج جاودان پس از مرگ نیست، کشتن اسفندیار است که رستم از ناچاری بدان دست میزند. مردی تبهکار شاید دل آسوده پا بر سر زندگی دیگری نهد، زیرا در نمی یابد و نمیداند «آنکه انسانی را میکشد، انسانیت را میکشد.» (سوره مائده 32) اما برای کسی چون رستم همیشه دشوارترین کار گذشتن از جان خود نیست ، ای بسا بمرگ دیگران رضا دادن جانکاه تر است. و او که در گذشت از جان و جهان خود مردانه بود در قبول مرگ اسفندیار بیچاره است. درباره خود پیروز بود و در باره دیگری مغلوب. اما این شکست حتی از آن پیروزی بزرگ هم بزرگتر و برتر است. پیروزی ارجمند رستم در همین شکست نهفته است . رستم نه تنها پہلوان میدانهای نبرد وهماوردان مغلوب بلکه برتر از آن پهلوان «شکست» است. آن استاد حکیم بیهوده بخود نمی بالید که یلی سیستانی را رستم داستانها کرده است.


خورشید زندگی روئین تنی که «بلند آسمان بر زمین میزند» به يك تیر که زمانه آنرا بچشم اسفندیار رساند تاريك شد. اما همین انسان زخم پذیر و زودشکن، همین شکار گرفتار مرگ و بازیچه روز گار هوسكار، میتواند چون رستم شاهنامه از جان خود بگذرد و شوربختی دو جهانی را بپذیرد اما سر فرود نیاورد و دست ببند ندهد. دیگر چنین مردی شکاری بی اراده و چشم براه نیست تا تیر تقدیر فرود آید. شکاری است که زمان خود را میسازد به اراده مرگ را برمیگزیند و بجانب بیداد شکار چی میشتابد . بخلاف معمول دیگر شکارچی است که بی اراده و منتظر، چشم براه شکار دارد تا چون عقابی فرود آید. بنا به آن ضرب المثل پهلوی که میگوید « در مرگ مردی باید» به مردانه مرگی را در خود میگیرد و بر آن چیره میگردد. این حماسه دردناکیست که انسان دانسته خودرا فدا کند تا بماند و در اینجاست که مرگ آغاز است نه انجام .


بیهوده نیست که آدمی پیوسته در تلاش پیوند بوده و هست ، عوامل جدائی بینهایت است .
انسان زمانی در برابر قدرت بیکران طبیعت است و زمانی در برابر اجتماع. گاه زبون احساسات و نیروهای درونی و سرکش خویش است و گاه در پیکار با دیگرانی از خوب و بد اما شاید از همه دردناکتر آنست که خوبان رویاروی بایستند و یکدیگر را با تیرهای کشنده نشانه کنند. افسانه رستم و اسفندیار همین جنگ بدفرجام است که در آن جان هر دو مبارز تباه میشود .
رستم در جنگ با اسفندیار پیروزمندی نامراد است که بعد از زمان کوتاهی مرگ و رنج جاودان پس از مرگ نصیب اوست . پیروزی او بر جهانی است که با ساخت و پرداختی تبهکار میخواست انسانیت اورا ناچیز و بی مقدار کند
در آثاری چون رستم و اسفندیار یا رستم و سهراب جنگ تباه کننده جان خوبترين خو بان است و هیچیك از رزم آوران پیروز نیست . پیروزی هماوردان در نبودن جنگ است، در نجنگیدن

[Ali · Rating 4 out of 5]

شاهرخ مسکوب را از لحظه ای که شناخته ام، در هر زمینه ای که قلم زده، ستایش می کنم. نگاه مسکوب، بهر موضوع، نگاهی ست بکر و روشنفکرانه. متن های او همیشه افزوده ای بوده بر اصل. با قلم و اندیشه ی مسکوب، با اولین چاپ "مقدمه ای بر رستم و اسفندیار" آشنا شدم و همین سبب شد تا آثار بعدی اش، اعم از ترجمه یا تحقیق را، بی تردید بجویم، و بخوانم. بعدها که اتفاق افتاد تا از نزدیک بشناسمش، او را همان گونه که می نوشت، و می گفت، یافتم، بی آن که مثل خیلی موارد دیگر، دچار سرخوردگی شده باشم. برای من شاهرخ مسکوب، یک الگوی روشنفکر ایرانی بوده، و هست، عنصری که در فرهنگ ما از صدر مشروطیت تا امروز، تعدادش از انگشتان دو دست، تجاوز نمی کند. نگاه مسکوب به داستان های شاهنامه هم، مثل نگاهش به هر پدیده ی فرهنگی و ادبی دیگر، قدیم و جدید، نگاهی ست عمیق و موشکافانه!

[Ardavan Bayat · Rating 4 out of 5]

پایان خوانش: 1402.12.26

[Somayeh · Rating 3 out of 5]

"درد کار رستم و اسفندیار در بزرگی و پاکی آنهاست، در این افسانه از جنگ اهورا و اهریمن نشانی نیست، این جنگ نیکان است. هر دو مردانی اهورایی‌اند. یکی گسترنده جنگاور دین بهی است اما فریفته توانایی خود و فریب دیگری و آن یک پهلوانی است که عمری بس دراز به مردانگی ایزدان، با دستیاران و سپاهیان اهریمن جنگیده است. اگر چشمهای دورنگر ایمان اسفندیار اندکی حقیقت‌بین بود بازی شوم پدر را درمی‌یافت و می‌دید که پادشاهی هرچند برای گسترش دین اهورایی از این راه که او میرود به کام اهریمن است و خرد او بازیچه دلیری تن نمی‌شد، و اگر رستم نه آنچنان که هست، بلکه اندکی اهل روزگار و بازیهای حقیر آن بود و به مصلحتی چند روزی دستی به بند میداد شاید کارها به خوشی و شادکامی به فرجام می‌رسید، اما نه این است و نه آن."
صد صفحه‌ای متن گیرا و روان به قلم شاهرخ مسکوب عزیز، شاید آنچنان پژوهش عمیقی درباره این داستان نباشد هدف هم این نبوده، مقدمه‌ای بر داستان رستم و اسفندیار است به قلمی کم‌مانند. چیزی که گویاست، مسکوب عاشق شاهنامه است، این را در تک‌تک جملاتش می‌توان دید و حس کرد. بیش باد پیروان راهش!

[Amir · Rating 4 out of 5]

شاهرخ مسکوب را با "روزها در راه" شناختم و با خواندن روزنوشت هایش با او زندگی کردم.
مسکوب ایراندوستی فرهیخته و دانشمند بود که بد روزگار به گوشه عکاسخانه ای در پاریس کشانده بودش. اما او که روزها به کار در آن محبس مجبور بود، شبها را به تحقیق و شاهنامه پژوهی میگذراند. و براستی که تحقیقاتش در مورد شاهنامه از جنس دیگری است. در مقدمه ای بر رستم و اسفندیار، نثر مسکوب بسیار شیوا و دلپذیر است. کلمات انگار که با دقت و وسواس انتخاب و کنار هم چیده شده اند که خواندشان را خوشایند میکند. همزمان مسکوب کاوشی بس ژرف در روان و اندیشه رستم و اسفندیار و دنیای درون آنها میکند و جنبه های رواشناسانه و فلسفی داستان را رمزگشایی میکند.
اگر به شاهنامه و اسطوره های آن علاقه دارید خواندن این کتاب را حتما توصیه میکنم.

[Fahime · Rating 4 out of 5]

کتاب همونطور که از عنوانش مشخصه،‌ در مورد رستم و اسفندیاره و اینکه چی شد اونطوری شد. جذاب‌ترین قسمتش برای من این بود که شخصیت‌ها رو در اوستا و شاهنامه مقایسه کرده بود و مثلا گرشاسب اوستا و شاهنامه هیچ شباهتی به هم ندارن و این کجا و آن کجا!
در کل از خوندنش راضیم و احتمالا در آینده کتاب‌های این چنینی بیشتر می‌خونم. اما، چاپ کتاب جالب نیست،‌ همون فونت قدیمی با چاپ نه چندان خوب و مقادیر زیادی غلط ویرایشی... و البته من چیزی از داستان نمی‌دونستم و مجبور می‌شدم اسم بعضی شخصیت‌ها رو سرچ کنم، به نظرم پانویس هم لازم داره.

[Ehsan · Rating 4 out of 5]

«دو نیروی سیال و بندگسل از دو جانب ناگزیر به هم می‌رسند و تصادم آنها چنانست که هیچ‌یک برجای نمی‌ماند. در جانبی اسفندیار است و در جانبی رستم. یکی رویین تن است و دیگری آگاه از رازی مرگبار، هر دو برخوردار از موهبتی بیرون از دسترس بشر. در کنار اسفندیار برادری خردمند و دلسوز و در کنار رستم پدری ناصح و مهربان. هر دو هنر و گوهری همانند دارند و‌در مفاخرات، هریک نه تنها خویشتن، بلکه هماوردش را برمی‌کشد تا آنجا که هر دو مرد سر به آسمان بلند می‌سایند. و آنگاه که پس از پیمان‌شکنی و مرگ ناروای نوش‌آذر و مهرنوش، آن یل فرزنده مرده نیز سزاوار انتقام گرفتن است، آنگاه که مبارزان هر یک از جهت خود درگیر و دار جنگی درستکار و دادگر است و هر دو به پیروزی خود یقین دارند، و عاقبت آنگاه که آنان به فرازگاه انسانیت خود رسیده‌اند، از آن بالای بلند به خاک می‌افتند و دست بی‌گذشت مرگ فرود می‌آید.»
که گر من دهم دست بند ورا
و گر سرفرازم گزند ورا
دو کار است هر دو بنفرین و بد
گزاینده رسمی نو آیین و بد
هم از بند او بد شود نام من
بد آید ز گشتاسپ انجام من
و گر من شوم کشته بر دست اوی
نماند بزاولستان رنگ و بوی

[Ali Malek · Rating 1 out of 5]

انشایی صدو‌سی صفحه‌ای که زیباست ولی افزوده‌ای برای آدم ندارد، اگر خود رستم‌و‌اسفندیار را هم بخوانید کم‌و‌بیش به همین تحلیل آقای مسکوب می‌رسید.

[Fatemehshahvari · Rating 5 out of 5]

نشر علمی و فرهنگی این کتاب رو یک سالی هست داده بیرون و عکس جلدش این نیست.من اونو خوندم

از خوبی این کتاب هرچه بگم کم گفتم.

ترم پیش که رستم و اسفندیار داشتیم، تو گروه کلاس این کتاب رو معرفی کردم و با معرفی من چند نفر خریدن این کتاب رو و خیلی خوشحال شدم:-)))

دست محمدرضا که این کتابو گذاشت تو بغلم و گفت باید بخونیش دردنکنه)))

[Miriam · Rating 5 out of 5]

مسکوب را باید خواند. خیلی خواند.. دیر رسیدم ولی رسیدم..

[Ali Ebrahimi · Rating 5 out of 5]

متن ماندگار ...

[Agita.M · Rating 5 out of 5]

تحلیل عمیق و مرتبط شاهرخ مسکوب از داستان واقعا دلنشین، راهگشا و فهمیدنی بود‌ نثر کتاب نشانه‌ی تسلط مسکوب بر زبان فارسی بود و الگوی نوشتن می‌تواند باشد.

[Kosar Enjelasi · Rating 4 out of 5]

اگر به دنبال برداشتن سیر مطالعه برای داستان رستم و اسفندیار هستید، حتما و حتما با این کتاب مهم و بی نظیر شروع کنید. قلم بی نهایت استوار استاد شاهرخ مسکوب نیاز به تمجید ندارد و یکسره زیبایی و درخشش است. بار چندمی بود که این کتاب من را با خودش همراه کرد و هر بار بیش از بار قبل جلال ابعاد مختلف این داستان شاهنامه را برابر چشمانم ترسیم کرد.

[Saba Akbarpouran · Rating 5 out of 5]

نه هرگز مرد ششصد ساله‌ای در جهان بود و نه رویین‌تنی و نه سیمرغی، تا کسی را یاری کند. اما آرزوی عمر دراز و بیمرگی همیشه بوده است و در بیچارگی امید یاری از غیب هرگز انسان را رها نکرده است.

کتاب مقدمه‌ای بر رستم و اسفندیار کتاب کم‌حجم، با نثری بسیار دلنشین در مورد داستان رستم و اسفندیار شاهنامه هست. مرحوم مسکوب بسیار زیبا و شیرین، این دو پهلوان را معرفی کرده، در مورد افکار آنها، دلایل جنگ رستم و اسفندیار نوشته و این جنگ را به خوبی تحلیل کرده‌است. برای کسانی که شاهنامه علاقه دارند حتما توصیه می‌کنم که این کتاب را بخوانند.

اگر هزار در را به روی مرگ ببندی درست از روزنی که نمی‌پنداری، به درون آمده است زیرا از هیچ جایی نمی‌آید تا خدایی راه او را بگیرد، در آدمی حضور دارد و از همانگاه که زندگی آغاز شد به همه جا رسیده است که نفس زیستن خود به سوی نیستی رفتن است. کیست که از ژرفنای خاموش مردگان در امان باشد. پس در افسانه و حقیقت، هر امید زندگی جاوید باطل است و باید تن به قضا داد.

مرد آنست که چون اسفندیار یارای دیدن حقیقت جانگزای را داشته باشد، اگر چه با این کار تمام زندگی خود را نفی کند، دست دوستی به سوی کشندهٔ درستکار خود دراز کند و بدین‌سان دست جانشکار روزگار طرار را پس زند.

[Fateme · Rating 3 out of 5]

نه هرگز مرد ششصد ساله‌ای در جهان بود و نه رویین تنی!
.

مقدمه‌ای بر رستم و اسفندیار از ابتدای ماجرای شکل‌گیری نزاع بین رستم و اسفندیار رو تشریح می‌کنه.‌ بنابراین اگر خود شاهنامه رو با صبر و حوصله بخونیم، از لحاظ داستانی چیز جدیدی نداره؛ کشمکش‌های درونی شخصیت‌ها در نظم فردوسی تا حد زیادی قابل فهم هست. اما کار جالب مسکوب این هست که ریشه‌‌ی تعدادی از شخصیت‌ها رو از اوستا گردآوری کرده و در کنار شخصیت‌های پرداخته شده در شاهنامه به نمایش گذاشته. درهر حال من از نثر کتاب لذت بردم و با گذشت یکی دوماه از خوندن نظم اصلی، خوندن این کتاب لذت‌بخش بود.

[Hamid · Rating 5 out of 5]

"هزار سال از زندگی تلخ و بزرگوار فردوسی می گذرد. در تاريخ ناسپاس و سفله پرور ما، بيدادی که بر او رفته است، مانندی ندارد. و در اين جماعت قوادان و دلقکان که ماييم با هوس های ناچيز و آرزوهای تباه، کسی را پروای کار او نيست و جهان شگفت شاهنامه همچنان بر "ارباب فضل" دربسته و ناشناخته مانده است"

هيچ وقت يادم نمي رود شبي را كه در زير زمين خانه ي دوستي اين مقدمه كتاب را مي خواندم و احساس مي كردم از زمين جدا مي شوم از بس كه نثر آن دلنشين بود

[Faranak · Rating 3 out of 5]

"ای امید نیک رستگاری هر چه خاک اسفندیار است عمر تو باد که به یمن تو مرگ هست اما تباهی نیست. امید بختیاری است، رستاخیز است در دنیای گمان. و ای بسا امیدها که واقعی یا واهی نیروی حیات‌بخش زندگی عملی است."

[Saeedeh · Rating 3 out of 5]

کتاب خوب و کم‌حجم درباره نبرد رستم و اسفندیار از دیدگاه کسی که بسیار خوب بر شاهنامه، کیفیت کار فردوسی، ریشه‌های تاریخی و مذهبی ماجرا مسلطه و در این باره به خوبی مطالعه کرده. ضمنا در کلیه فصل ها در کنار موارد فوق از جنبه انسان‌شناسی هم به موضوع پرداخته شده. نکته منفی که من در کتاب دیدم تکرار مکررات بعضی موضوعات بود. راستش کلا خوشم اومد ولی انتظار من بعد از خوندن روزها در راه از مسکوب بیشتر بود. منتظر یک اثر فوق العاده و یونیک بودم ولی یک اثر خوب غیر یونیک دیدم.

[Mona · Rating 3 out of 5]

عقیده‌ی غیر رایج: از نثر مسکوب خوشم نیومد. اما از این نظر که در صدد واکاوی برآمده بود، خوب بود.

[Pari · Rating 4 out of 5]

این کتاب نه به عمق و گیرایی سوگ سیاوش مسکوب است اما معانی جالبی را به سادگی باز می‌کند و در کنار هم می‌چیند تا درک بهتری از داستان‌های حماسی شاهنامه در بتن فرهنگ باستانی ایران ارائه کند.

[Alireza.rsd · Rating 2 out of 5]

قلم مسکوب زیباست. اما کتاب آنچنان حرفی برای خواننده ای که شاهنامه را خوانده باشد ندارد.

[میثم زارع]

i like persian book

[Ferial Fattahi · Rating 2 out of 5]

تحلیل جالبی از قصه‌ی معروف رستم و اسفندیار در شاهنامه.

[Morteza · Rating 3 out of 5]

کتاب خوبیه با تحلیل‌های خوب فقط بعضی جاها تکرار داستان داخلش زیاد هست که اگه نبود هم
کوتاه‌تر میشد و هم موجزتر
یه ویراستار کم داشته