What do you think?
Rate this book
Gramsci lezen: Van klassenstrijd tot woke
Het gedachtegoed van de Italiaanse denker en communist Antonio Gramsci is – volgens een ironische speling van het lot – bon ton geworden in het rechtse politieke discours in Vlaanderen en Europa. Om macht te verwerven moet je de ideologische ideeënstrijd winnen. Wie instemming verwerft met een manier van kijken, verwerft hegemonie. Gramsci lezen keert terug naar de bron en plaatst de oorsprong en de evolutie van het hegemoniebegrip van de politicus en filosoof in historische context.
Hoe heeft Gramsci dit idee van een culturele strijd om de geesten uitgewerkt? In welke controverses wortelt het debat? Hoe zijn anderen met dat werk aan de slag gegaan? Via een beschrijving van zijn leven en een close reading van drie sleutelteksten van de (post)marxistische denkers Ernest Mandel, Ernesto Laclau en Chantal Mouffe krijgt de lezer vat op de historische context en de complexiteit van het gramsciaanse gedachtegoed. Tot slot formuleert de auteur lessen voor het huidige Belgische politiek bestel en aanbevelingen voor een revival van een progressieve politiek.
Gramsci lezen biedt intellectuele handvaten voor wie zich wil verdiepen in het linkse gedachtegoed en inspiratie voor de politieke praktijk.
Hoe heeft Gramsci dit idee van een culturele strijd om de geesten uitgewerkt? In welke controverses wortelt het debat? Hoe zijn anderen met dat werk aan de slag gegaan? Via een beschrijving van zijn leven en een close reading van drie sleutelteksten van de (post)marxistische denkers Ernest Mandel, Ernesto Laclau en Chantal Mouffe krijgt de lezer vat op de historische context en de complexiteit van het gramsciaanse gedachtegoed. Tot slot formuleert de auteur lessen voor het huidige Belgische politiek bestel en aanbevelingen voor een revival van een progressieve politiek.
Gramsci lezen biedt intellectuele handvaten voor wie zich wil verdiepen in het linkse gedachtegoed en inspiratie voor de politieke praktijk.
246 pages, Paperback
Published April 1, 2022
3 people are currently reading
33 people want to read
About the author
Eric Corijn
14 books5 followersBelgian scholar and activist. His field of studies is urban planification.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 2 of 2 reviews
August 7, 2022
Ik ga hier niet te veel woorden aan vuil maken. Mijn FB-vriend Sophia De Wolf heeft op de website van het Humanistisch Verbond een uitstekende bespreking aan dit boek gewijd.
Ik heb mij mispakt aan dit boek, gelet op de ondertitel 'Van klassenstrijd tot woke'. Maar woke (een onderwerp dat me sinds enige tijd boeit) komt hier weinig aan bod. Zoveel te meer gaat het om klassenstrijd, revolutie, de voorhoede van de arbeidersklasse enz. Corijn, zelf een gewezen (?)
trotskist, schrijft over Gramsci, maar ook en veel over oude discussies met figuren als Lenin, Rosa Luxenburg, Kautski e.d.
Slechts één hoofdstuk is gewijd aan de geschriften van de Italiaanse communist Antonio Gramsci (1891-1937). Zoals bekend werd hij onder Mussolini veroordeeld tot een langdurige gevangenisstraf. In de gevangenis bleef deze marxistische theoreticus werken aan zijn gedachtegoed. In het kort komt het erop neer dat hij zich afvroeg waarom de revolutie wel gelukt was in Rusland en niet in meer industriële landen als het Verenigd Koninkrijk of Duitsland, zoals Marx voorspeld had. Hij wees op de kwestie van het bewustzijn, het klassebewustzijn in het marxisme. Gramsci meende dat het om een kwestie van hegemonie qua bewustzijn ging, en dat het erop aan kwam dat de arbeidersklasse ook op dit vlak de hegemonie zou verwerven, opdat later een communistische revolte zou lukken. Het gaat dus om de strijd om de geesten.
Eric Corijn heeft het dan in de volgende hoofdstukken over Ernest Mandel (onvermijdelijk) en Ernesto Laclau en Chantal mouffe die in hun geschriften verwijzen of een dialoog aangaan met het werk van Gramsci. De auteur doet dit in een vrij hermetisch academisch jargon gecombineerd met de klassieke marxistische terminologie en slaagt er aldus in een bijna onbegrijpelijk boek te schrijven. Meermaals heb ik een paragraaf of zin moeten herlezen om te trachten de betekenis tot mij te laten doordringen.
Dat Corijn er wel in slaagt in verstaanbare taal te schrijven als hij wil, bewijst hij in het laatste hoofdstuk, dat meer aan de huidige tijd refereert. Hier komt woke soms ter sprake, zonder dat de auteur veel moeite doet om dit fenomeen te duiden. Eric Corijn probeert de kansen op een progressief alternatief voor het huidige bestel in te schatten.
Ik heb me dus mispakt met dit boek en kan het niemand aanraden, tenzij aan verstokte marxisten of 68-ers voor wie de tijd is blijven stilstaan.
Ik heb mij mispakt aan dit boek, gelet op de ondertitel 'Van klassenstrijd tot woke'. Maar woke (een onderwerp dat me sinds enige tijd boeit) komt hier weinig aan bod. Zoveel te meer gaat het om klassenstrijd, revolutie, de voorhoede van de arbeidersklasse enz. Corijn, zelf een gewezen (?)
trotskist, schrijft over Gramsci, maar ook en veel over oude discussies met figuren als Lenin, Rosa Luxenburg, Kautski e.d.
Slechts één hoofdstuk is gewijd aan de geschriften van de Italiaanse communist Antonio Gramsci (1891-1937). Zoals bekend werd hij onder Mussolini veroordeeld tot een langdurige gevangenisstraf. In de gevangenis bleef deze marxistische theoreticus werken aan zijn gedachtegoed. In het kort komt het erop neer dat hij zich afvroeg waarom de revolutie wel gelukt was in Rusland en niet in meer industriële landen als het Verenigd Koninkrijk of Duitsland, zoals Marx voorspeld had. Hij wees op de kwestie van het bewustzijn, het klassebewustzijn in het marxisme. Gramsci meende dat het om een kwestie van hegemonie qua bewustzijn ging, en dat het erop aan kwam dat de arbeidersklasse ook op dit vlak de hegemonie zou verwerven, opdat later een communistische revolte zou lukken. Het gaat dus om de strijd om de geesten.
Eric Corijn heeft het dan in de volgende hoofdstukken over Ernest Mandel (onvermijdelijk) en Ernesto Laclau en Chantal mouffe die in hun geschriften verwijzen of een dialoog aangaan met het werk van Gramsci. De auteur doet dit in een vrij hermetisch academisch jargon gecombineerd met de klassieke marxistische terminologie en slaagt er aldus in een bijna onbegrijpelijk boek te schrijven. Meermaals heb ik een paragraaf of zin moeten herlezen om te trachten de betekenis tot mij te laten doordringen.
Dat Corijn er wel in slaagt in verstaanbare taal te schrijven als hij wil, bewijst hij in het laatste hoofdstuk, dat meer aan de huidige tijd refereert. Hier komt woke soms ter sprake, zonder dat de auteur veel moeite doet om dit fenomeen te duiden. Eric Corijn probeert de kansen op een progressief alternatief voor het huidige bestel in te schatten.
Ik heb me dus mispakt met dit boek en kan het niemand aanraden, tenzij aan verstokte marxisten of 68-ers voor wie de tijd is blijven stilstaan.
December 27, 2023
Het boek 'Gramsci lezen' is opgedragen aan de klimaatjongeren. Bij extensie misschien ook iedereen die begaan is met de moderne politiek van emancipatie, democratie en ecologie, en wil snappen waarom er zoveel (strijdmatige) 'hordes' zijn.
Het boek is eigenlijk deel van een tweeluik dat, gegeven modern leespubliek, misschien wijselijk is opgesplitst in een meer theoretisch deel (dit) en een meer praktisch, toegepast deel ('Vlaanderen Ontwaak!'). Zo blijft het voor een moderne lezer makkelijker om tot het einde te lezen (op minder dan een maand van tussen-soep-en-patatten of treinlectuur lezen heb je dit boek doornomen).
'Gramsci lezen' is opgesplitst in 5 hoofdstukken, met als rode draad het theoretisch kader van Antonio Gramsci. Het eerste hoofdstuk is een contextualisering van Gramsci en met een goede synthese van de basis van diens denken. Het tweede hoofdstuk, met als centrale figuur Ernest Mandel, herhaalt deze aanpak en behandelt hoe Gramsci's theorie in de na-Oorlogse jaren werd ontdekt en verteerd (klassestrijd). Het derde hoofdstuk zet de trend verder en behandelt Mouffe en Laclau, die de inzichten van Gramsci gebruikten om tot een nieuw denkkader te komen (met dit soort post-Marxistisch Nieuw-Links als één van de wortels van 'woke'). Het vierde hoofdstuk gaat in op de implicaties hiervan voor een progressief, emancipatorisch project, en hoe de inzichten van Mouffe en Laclau zich verhouden tot meer traditionele posities zoals die van Mandel. Het laatste hoofdstuk is dan een schets van hoe deze inzichten in huidige context toepassing vinden of kunnen vinden (en bouwt zo enigzins op naar een lectuur van het tweede boek).
Waar het boek in uitblinkt is in de 'historische wandeling' van Gramsci tot Nieuw-Links en het boek geeft hier een zeer mooi gevat overzicht voor een (jong) publiek dat hiermee weinig bekend zou zijn. Een belezen prof als Corijn slaagt er in om écht heel gevat en glashelder te zijn in de eerste drie hoofdstukken over zaken die elders toch wel complex en verwarrend kunnen zijn. Daarom is het echt een aanrader voor klimaatjongeren die wensen hun theoretische baggage wat steviger te maken op zéér korte tijd (de eerste drie hoofdstukken zijn ca 130 pgs).
Hoewel de kernbegrippen altijd zeer helder worden uitgelegd in normale gangbare verwoording in de tekst, is het mogelijk dat sommige mensen (zeker klimaat-*jongeren*) soms er een wetenschappelijk woordenboek bij gaan moeten halen. Tenzij ik me vergis zullen sommige begrippen (zoals terloops gebruikte 'fordisme', niet uitgelegd) niet meer tot de basiskennis horen voor jongeren. Het niveau van de tekst zou ik dus eerder durven plaatsen op 1e (of 2e) bach Humanities, dus populariserend wetenschappelijk. Voor de gewone lezer zal deze tekst vlot en helder lezen mits die de inzet tonen om een begrippenkader uit te bouwen horende bij dat niveau.
Een klein gemis vond ik persoonlijk dat het boek niet ingaat op kritieken en nuanceringen van het eigen denkkader. Inmiddels komen er bijvoorbeeld uit Marxistische hoek heel interessante kritieken op Gramsci of hieraan verwante intersectionalisme ('woke'), die ook Gramsci herinterpreteren en nuanceren. Dat gemis vond ik jammer, omdat ik een behandeling hiervan enigzins verwachtte van een auteur als Corijn die bekend staat voor zijn eruditie (en omdat je uit onopgeloste kritieken en debatten óók kunt leren).
Het boek 'Gramsci lezen' zet een strategie op papier dat in de loop van het boek wordt theoretisch onderbouwd. De aanpak is kwalitatief en goed te volgen. Het maakt voor een compleet en onderbouwd boek dat dus werkelijk waardevol is om te lezen (zeker voor het doelpubliek). Gramsci en diens erfenis doordringt onze moderne politiek (links én rechts); bij mijn weten zijn er vooralsnog geen boeken in het Nederlands die zo goed wijzen op hoe, wat en waarom.
Het boek is eigenlijk deel van een tweeluik dat, gegeven modern leespubliek, misschien wijselijk is opgesplitst in een meer theoretisch deel (dit) en een meer praktisch, toegepast deel ('Vlaanderen Ontwaak!'). Zo blijft het voor een moderne lezer makkelijker om tot het einde te lezen (op minder dan een maand van tussen-soep-en-patatten of treinlectuur lezen heb je dit boek doornomen).
'Gramsci lezen' is opgesplitst in 5 hoofdstukken, met als rode draad het theoretisch kader van Antonio Gramsci. Het eerste hoofdstuk is een contextualisering van Gramsci en met een goede synthese van de basis van diens denken. Het tweede hoofdstuk, met als centrale figuur Ernest Mandel, herhaalt deze aanpak en behandelt hoe Gramsci's theorie in de na-Oorlogse jaren werd ontdekt en verteerd (klassestrijd). Het derde hoofdstuk zet de trend verder en behandelt Mouffe en Laclau, die de inzichten van Gramsci gebruikten om tot een nieuw denkkader te komen (met dit soort post-Marxistisch Nieuw-Links als één van de wortels van 'woke'). Het vierde hoofdstuk gaat in op de implicaties hiervan voor een progressief, emancipatorisch project, en hoe de inzichten van Mouffe en Laclau zich verhouden tot meer traditionele posities zoals die van Mandel. Het laatste hoofdstuk is dan een schets van hoe deze inzichten in huidige context toepassing vinden of kunnen vinden (en bouwt zo enigzins op naar een lectuur van het tweede boek).
Waar het boek in uitblinkt is in de 'historische wandeling' van Gramsci tot Nieuw-Links en het boek geeft hier een zeer mooi gevat overzicht voor een (jong) publiek dat hiermee weinig bekend zou zijn. Een belezen prof als Corijn slaagt er in om écht heel gevat en glashelder te zijn in de eerste drie hoofdstukken over zaken die elders toch wel complex en verwarrend kunnen zijn. Daarom is het echt een aanrader voor klimaatjongeren die wensen hun theoretische baggage wat steviger te maken op zéér korte tijd (de eerste drie hoofdstukken zijn ca 130 pgs).
Hoewel de kernbegrippen altijd zeer helder worden uitgelegd in normale gangbare verwoording in de tekst, is het mogelijk dat sommige mensen (zeker klimaat-*jongeren*) soms er een wetenschappelijk woordenboek bij gaan moeten halen. Tenzij ik me vergis zullen sommige begrippen (zoals terloops gebruikte 'fordisme', niet uitgelegd) niet meer tot de basiskennis horen voor jongeren. Het niveau van de tekst zou ik dus eerder durven plaatsen op 1e (of 2e) bach Humanities, dus populariserend wetenschappelijk. Voor de gewone lezer zal deze tekst vlot en helder lezen mits die de inzet tonen om een begrippenkader uit te bouwen horende bij dat niveau.
Een klein gemis vond ik persoonlijk dat het boek niet ingaat op kritieken en nuanceringen van het eigen denkkader. Inmiddels komen er bijvoorbeeld uit Marxistische hoek heel interessante kritieken op Gramsci of hieraan verwante intersectionalisme ('woke'), die ook Gramsci herinterpreteren en nuanceren. Dat gemis vond ik jammer, omdat ik een behandeling hiervan enigzins verwachtte van een auteur als Corijn die bekend staat voor zijn eruditie (en omdat je uit onopgeloste kritieken en debatten óók kunt leren).
Het boek 'Gramsci lezen' zet een strategie op papier dat in de loop van het boek wordt theoretisch onderbouwd. De aanpak is kwalitatief en goed te volgen. Het maakt voor een compleet en onderbouwd boek dat dus werkelijk waardevol is om te lezen (zeker voor het doelpubliek). Gramsci en diens erfenis doordringt onze moderne politiek (links én rechts); bij mijn weten zijn er vooralsnog geen boeken in het Nederlands die zo goed wijzen op hoe, wat en waarom.
Displaying 1 - 2 of 2 reviews