Hoe doen we het?: Een zoektocht naar het seksleven van vrouwen

by Milou Deelen

Let’s talk about seks

Seks hebben we bijna allemaal. Waarom is het dan toch zo ongemakkelijk om erover te praten? Milou Deelen helpt in Hoe doen we het vijftien inspirerende vrouwen de drempel over, en dat levert bloedeerlijke en herkenbare verhalen op. Onder anderen Hedy d’Ancona, Tjitske Reidinga, Lale Gül, S10, Ellen Laan en Selma Omari vertellen alles over hun seksuele ontdekkingsreis: van hoe hun eerste keer was, tot met welke seksuele moraal zij zijn grootgebracht, en of ze weleens ongewenste intimiteiten meegemaakt hebben tot wat hun persoonlijke definitie van goede seks is.

Aan de hand van de gesprekken en haar persoonlijke ervaringen, maakt Milou de balans op: hoe staat het ervoor qua seksuele gelijkwaardigheid, een halve eeuw na de seksuele revolutie?

Een absolute must-read voor elke vrouw (en elke man, elk mens).

Genres: Nonfiction, Audiobook

209 pages, Kindle Edition

First published May 10, 2022

Reviews

[Jilke Tielemans · Rating 2 out of 5]

Ik begrijp echt niet hoe dit boek aan een gemiddelde van 3.88/5 komt hier op Goodreads. Laat het mij uitleggen...

In 'hoe doen we het' interviewt Milou 14 vrouwen over hun eerste keer seks, hun orgasmes, hoe ze seksuele opvoeding kregen,... Door middel van de interviews maakt ze de balans op: hoe staan we ervoor qua seksuele gelijkwaardigheid?

Milou legt in het begin uit dat ze 14 cis vrouwen interviewde voor dit boek, omdat ze de 2 trans vrouwen op haar lijst uiteindelijk niet heeft kunnen spreken. Heel jammer natuurlijk, maar ik kan bijna niet geloven dat er geen enkele andere trans vrouw wilde praten over seks en seksualiteit. Daarnaast zijn er nog heel veel perspectieven om te overwegen, zoals bv. polyamoreuze vrouwen, genderfluïde personen, aseksuele vrouwen... dat had nog een interessante toevoeging kunnen zijn. Nu had ik het gevoel dat de verhalen van de vrouwen op elkaar leken omdat ze allemaal cis, monogaam en bijna allemaal hetero zijn. Een gemiste kans...

Jammer ook dat Milou een platform gaf aan Tjitske Reidinga, die best problematische denkbeelden heeft over seksueel geweld. ('Mannen hebben nou eenmaal een oerdrang', 'ik heb vroeger nooit iets meegemaakt dat grensoverschrijdend was, want ik was wel een stevig meisje.') Ondanks dat Milou schreef dat ze het niet eens was met haar, blijft het wel enorm schadelijk om dergelijke woorden neer te pennen.

Het boek stond ook vol fouten. Er werden woorden weggelaten of er stonden woorden te veel. (Bv: 'Ik bloedde en na de seks', waarschijnlijk moest hier staan: 'Ik bloedde tijdens en na de seks', en 'als kind wreef ik soms ik per ongeluk...', daar staat duidelijk één ik te veel.) Er zijn daarnaast nog een stuk of 10 andere fouten die mij opvielen, en dat maakt alles gewoon heel slordig.

Ik kreeg tijdens het lezen vaak het gevoel dat Milou dringend haar deadline moest halen en onder stevige tijdsdruk stond. Ik geef toch nog 2 sterren omdat sommige verhalen wel herkenbaar waren en ik af en toe ook wel moest lachen met de bewoordingen van de vrouwen.

Ik denk ook dat ik dit jaar gewoon veel inclusievere en beter onderbouwde boeken las om op het boek van Milou een hoge score te plakken.

[Lieke Polak · Rating 2 out of 5]

Een belangrijk boek (ik was vooral fan van Ellen Laan (uiteraard) en Hedy d’Ancona), maar niet mega vernieuwend. Matig dat Tjitske Reisinga een podium krijgt om te zeggen dat ze vulva’s ‘heel lelijk’ vindt en dat mannen nu eenmaal oerkrachten hebben en dat vrouwen geen korte rokjes moeten dragen lalalala. Grrrrrr

[Merel Wildschut · Rating 3 out of 5]

Het eerste dat me opviel aan deze bundel is dat er echt een leuke “mix” van vrouwen aan het woord komen. Heel goed vind ik dat, want zo komen allerlei onderwerpen rondom seks aan bod én lees je dat we allemaal anders naar seks kunnen kijken. Ik vond het een heel eerlijk boek en ik heb me weer extra gerealiseerd hoe belangrijk het is dat we over (vrouwen en) seks blijven praten.

[Karen · Rating 3 out of 5]

Fijn boek met belangrijke thema's. Wel een gemiste kans dat de geïnterviewde allemaal hetero-vrouwen waren (behalve Rocky).

[Eefje Van Den Heuvel · Rating 4 out of 5]

Nadat ik het boek met veel interesse had gelezen, nam ik de tijd om de reviews in deze app te bekijken. Hierbij viel op dat andere lezers kritisch waren over de standpunten van Tjitske Reidinga, en zij vroegen zich af waarom haar conservatieve ideeën een podium kregen in dit boek. In de hoofdstukken zelf reflecteert Milou al op bepaalde ideeën over de dubbele moraal op het gebied van seks tussen mannen en vrouwen en haar eigen gedachten hierover.

Tjitske zelf geeft aan het einde van het boek aan dat de vragen die Milou haar stelde tijdens de gesprekken haar aan het denken hebben gezet. Als iemand die Tjitske al lange tijd volgt en haar podcast op Podimo beluistert, valt het op dat haar denkwijze inderdaad is geëvolueerd door de tijd heen. Het is goed om deze groeiende inzichten te kunnen zien van een afstand en te begrijpen dat haar (conservatieve) omgeving ook een belangrijke rol heeft gespeeld in haar opvattingen.

Er werd ook kritiek geuit over het feit dat alleen cisvrouwen aan het woord kwamen. In de introductie merkte Milou op dat ze transvrouwen had benaderd voor bijdragen aan het boek, maar zij hebben deze uitnodiging afgeslagen. Dit roept vragen op over welke perspectieven we graag hadden willen horen van transvrouwen, gezien zij simpelweg vrouwen zijn met hun eigen ervaringen op het gebied van seksualiteit. Wat vooral bijblijft uit het boek, is de pijnlijke realisatie dat vrijwel elke (hetero)vrouw ooit een negatieve ervaring heeft gehad met seks met mannen, wat een treurige constatering is.

Hulde aan de vrouwen die hun persoonlijke verhalen en inzichten hebben vertelt voor dit boek. Ook in déze tijd vergt dit nog steeds (blijkbaar) veel moed.

[Madelief · Rating 3 out of 5]

Belangrijk boek, maar uitvoering vond ik beetje matig. Ook niet heel vernieuwende inzichten vond ik, al kan ik me voorstellen dat dat voor anderen misschien wel zo is.

[Marjolein Slegers · Rating 3 out of 5]

Leuke en interessante perspectieven van bekende vrouwen over seks. Wel een beetje niveautje profielwerkstuk.

[Iza Vd · Rating 4 out of 5]

echt wel een goed en interessant boek! vooral een erg belangrijk onderwep. wel vond ik het soms wat oppervlakkig, maar dat maakt het boek juist ook leesbaar voor pubers of jonge vrouwen! het was soms wat van de hak op de tak ook, maar daar wende ik dan juist ook wel weer aan. ik denk overall: 5 sterren voor het onderwerp, 3 sterren voor de uitwerking ervan in het boek.

[Femke · Rating 3 out of 5]

Interessant om over de verschillende ervaringen van andere vrouwen te lezen, maar verder is het boek niet erg vernieuwend. Ook miste ik de perspectieven van een transvrouw of van iemand met een beperking.

[Sanne · Rating 4 out of 5]

Milou Deelen verweeft haar eigen ervaringen door de tekst en beschrijft ook het interviewproces in plaats van simpelweg 14 interviews achter elkaar op te schrijven. Dat maakt dat dit boek vlot leest. Ik ben het geloof ik niet eens met de mensen die het de auteur kwalijk nemen dat ze een podium geeft aan een aantal geïnterviewden die er nogal gedateerde ideeën op na houden. Zoals Deelen zelf schrijft over Tjitske Reidinga (overigens niet de enige in het boek met soms ouderwetse ideeën): 'Ondanks dat ik het niet (over alles) met haar eens ben, waardeer ik wel haar open- en eerlijkheid. Misschien spreekt zij uit wat veel mensen denken. En dan moeten we het daarover hebben'. Passages weglaten omdat ze onwenselijk zouden zijn, lijkt mij niet de juiste manier, daar ze ook mooi illustreren welke ideeën vrouwen door de jaren heen hebben meegekregen en wat er nog te verbeteren valt. Bovendien voorziet Deelen de uitspraken van de geïnterviewden regelmatig van context en een tegengeluid, bijvoorbeeld van professor Ellen Laan. Kortom: het boek stemt tot nadenken en is plezierig om te lezen.

[Kilien Natens · Rating 3 out of 5]

Het idee achter het boek - "Ik stel verschillende vrouwen dezelfde vragen, om hun ervaringen rond belangrijke thema's met elkaar te kunnen vergelijken" - staat me zo aan, dat ik zelf een gelijkaardig boek zou willen schrijven en uitbrengen. Een Vlaamse tegenhanger misschien? Op een Vlaamse lezer als ik, die de meeste van de interviewees niet kent, maakt het boek immers misschien minder impact dan zou moeten. Hoewel de vragen relevant waren, waren de antwoorden niet altijd even prikkelend.

[Weera Koopman · Rating 3 out of 5]

Ik vind Hoe Doen We Het? fijn opgeschreven - de 14 interviews zijn verweven met persoonlijke ervaringen en reflecties in een vlot lopend verhaal. Misschien dat ik Milou Deelen’s eigen seks-levensverhaal nog het leukst vond om te lezen.

Zo zonde wel dat er maar één perpectief (cishet/monogaam) op dit belangrijke thema met name werd belicht. Ik begrijp de keuze voor rolmodellen, maar surely zijn er ook veel rolmodellen beschikbaar die minder de norm zijn. Veel vragen die in dit boek ter sprake kwamen werd al over gediscussieerd tijdens de sex wars van de jaren ‘70 (is seks/porno bevrijding of niet, moeten mannen deel nemen aan dit gesprek of niet, etc)… Nu er in deze tijd maatschappelijk meer ruimte ontstaat voor allerlei gender identiteiten en seksualiteiten (aseksueel, non binair, polyamorie, etc etc), was ik benieuwd naar nieuwe vragen als: hoe doen we het nu gender en seksualiteit meer fluide wordt? In dat kader vind ik de podcast Moderne Liefde van Corine Koole interessant.

De keuze om alleen vrouwen te interviewen wil ik bovendien vraagtekens bij zetten. De scope van het boek is natuurlijk hoe ‘vrouwen’ het doen en wat vrouwelijke seksualiteit betekent in 2022. Maar de boodschap die ik ook uit het boek haal is dat er op maatschappelijk niveau gesprekken moeten worden gevoerd (inclusief ‘mannen’) over dit thema (waar ik het overigens mee eens ben). Hier en daar wordt er in het boek indirect gehint naar wat mannen doen, niet doen, denken of zeggen, maar ik had graag meer hun perspectief hierop willen lezen in hun eigen woorden. Maar misschien ben ik te kritisch en was dat te veel geweest voor één boek.

Conclusie: belangrijk thema en een toegankelijk boek, maar gemiste kans om de ‘we’ in Hoe Doen We Het? niet breder op te vatten.

[Jorieke · Rating 4 out of 5]

Dit boek leest lekker weg en het is interessant om de perspectieven van andere (bekende) vrouwen op seks te horen. Wel had de eindredactie een tikkie strakker gekund, heb ik niet per se iets nieuws geleerd en vond ik het boek niet heel inclusief. Milou Deelen schrijft dat ze graag twee transpersonen had willen spreken, maar dat dat niet was gelukt. Kan gebeuren. Maar dat van de veertien vrouwen maar eentje lesbisch is en de rest hetero (zo ver ik dat goed heb begrepen natuurlijk), vind ik wel een beetje matig. Vandaar een ster minder dan ik had willen geven.

[Julia Swiebel · Rating 3 out of 5]

3,5 ⭐️ Interessante interviews! Leuk om meerdere perspectieven te horen, maar niet heel divers. Lagere score omdat ik het absoluut niet eens ben met alles, er staan zeker wat interviews in die het bloed in mij lieten koken (voorbeelden zoals “ik werd aangerand, maar dat kwam eigenlijk ook wel door mezelf, want ik had een kort rokje aan.”???? HOEZO staat dit nog in een boek)

[Emma Van Zandvoort · Rating 2 out of 5]

Opzicht goed om te blijven lezen over dit thema en heb er ook wel herkenning uit gehaald maar het kwam niet echt verder dan alle individuele ervaringen. Ik miste een beetje de overkoepelende reflectie op hoe we ervoor staan in de seksuele revolutie anno 2024

[Sylvia Philippa · Rating 2 out of 5]

De veertien verschillende perspectieven zijn leuk om te lezen, maar de schrijfstijl laat te wensen over. De eigen gedachtebeslommeringen na een stukje perspectieven zijn van een reflectieverslag-niveau. Daarnaast het idee dat er nogal wat tijdsdruk zat bij het afronden van dit boek, paar missende woorden, letters geplakt aan het volgende woord en geen tijd gehad om transvrouwen te interviewen. Zorgt voor een wat haastig neergepend gevoel bij dit boek. Kortom, leuk om wat perspectieven te lezen maar verwacht verder niet te veel.

[Anna-Britt · Rating 3 out of 5]

Goede insteek en interessante verhalen, maar het gebrek aan trans-vrouwen en het podium wat Tjitske Reidinga hier krijgt maakt het matig. In het boek wordt zoveel aandacht gevestigd op het normaliseren van seks voor vrouwen en alles daaromheen, terwijl er iemand geïnterviewd wordt die dit vrolijk tegenspreekt. Ik snap waarom het erin zit, maar het staat te erg in contrast met het doel van het boek

[Linde Dekker · Rating 1 out of 5]

Ik keek er erg naar uit om dit boek te lezen. Het is zo’n belangrijk onderwerp en ik ben erg fan van Milou Deelen. Bijzonder dat ze deze vrouwen heeft weten te strikken voor dit boek.

Helaas viel het mij enorm tegen. Het is erg slecht geschreven. Het leest als een bachelor scriptie - ik kan het beter. Ook is het niet vernieuwend of vooruitstrevend. Er werden een aantal punten gepresenteerd als nieuwe inzichten terwijl het welbekende punten uit de feministische literatuur zijn. Daarnaast is het erg eenzijdig, je kunt onmogelijk “de balans opmaken” aan de hand van 14 interviews en een eigen ervaring.

Ik zou het absoluut afraden dit boek te lezen, maar ga vooral Sex Education kijken ;)

[Anouska Ploeg · Rating 5 out of 5]

Leuk dat er verschillende point of views in dit boek voorkomen. Het is verfrissend en kritisch. Laat je nadenken over hoe ver we zijn en hoe ver we nog moeten gaan. Heeft me laten lachen en huilen. Echt een aanrader voor elke vrouw, het is leuk en sprekend geschreven en de boodschap is duidelijk, we zijn er nog niet.

[Pauline · Rating 4 out of 5]

Milou Deelen interviewt in dit boek 14 bekende vrouwen, van Lale Gul tot Hedy d’Ancona en van Tjitske Reidinga tot S10, over hun seksleven: van de eerste keer tot grensoverschrijdend gedrag. Interessant boek voor vrouwen, maar ook mannen kunnen er best wat van opsteken.

[© · Rating 3 out of 5]

3,5***
Inzichtelijke en interessante uiteenzetting over de seksuele ervaringen van vrouwen en hoe de male gaze van invloed is op ons seksleven. Moedigt aan om hiervan los te komen, seks gelijkwaardiger te benaderen door oa als 'vulvadragend' persoon op te komen voor eigen genot. Het is leuk om de ervaringen en gedachten van deze vrouwen te lezen. (SIDENOTE: ik vond bepaalde opmerkingen van Tjitske Reidinga schurend, dat krijgt op deze manier wel een podium. Anderzijds zullen er genoeg mensen zijn die er ook zo over denken, en dan vind ik het goed dat er ook over deze visie in gesprek kan worden gegaan en, zoals Tjitske zelf ook benadrukte, van gedachte veranderd kan worden.). Wel had het geïnterviewde publiek veel diverser gekund, dit zijn allemaal cisgender vrouwen, overwegend hetero. Benieuwd naar de visie van een transvrouw, non-binair persoon, mensen in poly relaties etc. Wel echt fan van seksuologe Ellen Laan geworden 🥺
"Het komt erop neer dat er geen enkel bewijs is dat mannen en vrouwen geboren zijn met een verschillende biologische aanleg voor seksueel genot. Ook al gaan bijna alle ideeën die mensen hebben over seksueel genot uit van biologische genderverschillen. Het komt doordat er wel een duidelijk verschil is wat reproductie, voortplanting betreft. Maar seks is geen reproductie - hoogstens kun je zeggen dat reproductie een bijeffect is van seksualiteit.(...) Die stereotypen komen voort uit het vijfduizend jaar oude patriarchaat, een samenleving die is ontworpen door en voor mannen. (...) Er wordt gezegd dat seks een biologische drift is bij mannen. Vaak wordt gedacht dat testosteron alleen bij mannen een grote rol speelt, maar je krijgt niet spontaan zin in seks van testosteron, het zorgt ervoor dat je brein en je genitaliën gevoelig worden voor seksuele prikkels. Bij vrouwen is dat net zo. (...) Je zou kunnen zeggen dat jongens makkelijker opgewonden raken. Maar die leren van kinds af aan meer en sneller, en veel gelegitimeerder, dat seks lekker is. Dat is aangeleerd, dat is geen biologie. Die potentie hebben meiden en vrouwen ook."
Moest ook denken aan liedje Reappropriate - Charlotte Adigéry, Bolis Pupul.

[Els · Rating 4 out of 5]

Hoe doen we het? Een zoektocht naar het seksleven van vrouwen. Door: Milou Deelen.

Milou Deelen leerde ik kennen door haar boeiende boek Krabben, dat ze samen met Daan Borrel schreef. Sindsdien volg ik haar online dus toen ik zag dat ze aan dit boek bezig was wou ik het zeker lezen.

Door gesprekken met 14 (bekende) Nederlandse vrouwen én haar eigen ervaringen zoekt ze uit hoe ver we al (dan niet) gekomen zijn qua seksuele gelijkwaardigheid. Ik kende (als Belg) niet alle vrouwen maar een paar toppers kende ik natuurlijk wel: Ellen Laan (leerde ik kennen door Damn, Honey), Emma Wortelboer, Hedy d’Acona, Lale Gül, S10,… Zoals je kan zien is dit een zeer gevarieerde groep wat de verschillende meningen en verhalen extra boeiend maakt.

Ik ben het niet altijd met alle denkpistes eens maar dat is oké hé. Het belangrijkste is dat er hier onderwerpen worden aangekaart die op de één of andere manier nog steeds taboe zijn (voor vrouwen). Denk maar aan: masturberen, een orgasme opeisen, het aantal bedpartners,… Milou kaart ook een aantal belangrijke punten aan: seks is niet enkel penis in vagina, de orgasmekloof is er groot en vrouwen slutshamen elkaar nog steeds.

Ik ben blij dat dit boek er is gekomen, dat deze vrouwen zo moedig waren om hierover te (durven) praten, dat het taboe weer een beetje meer doorbroken is. En ja, eenzelfde boek over mannen lijkt me geen slecht idee. Lees dit boek, deel het met je vrienden (M, V, X) en ga het gesprek aan.

[Femke Scheepstra · Rating 3 out of 5]

Milou Deelen volg ik al best lang op de gram en ineens kwam langs dat een van haar boeken voor een tientje in de aanbieding was, dus ik dacht: why not. Was wel benieuwd naar haar schrijfkunsten, en dit onderwerp sprak me ook wel aan. (Je kan Milou kennen als de meid die op de eerste Vindicat bangalijst stond, zich daarover uitsprak en sindsdien een “BN’er” is en oa boeken schrijft).

In haar boek gaat ze in gesprek met bekende vrouwen over seks op allerlei vlakken. Dus bijv. hun eerste ervaringen daarmee, waarom vindt je het wel of niet makkelijk om erover te praten, je seksleven nu en vroeger, etc.

Leest lekker weg, best wel geinig om te lezen, maar geen gekke, nieuwe of bijzondere dingen vond ik. Prima!
Eigenlijk 2 tot 3 sterren, maar ik ben aardig.

[Tineke · Rating 5 out of 5]

Ik snap het kritiek op dit boek, maar eigenlijk vond ik het gewoon een top boek. Fijn om op een leuke en toegankelijke manier te lezen over hoe verschillende Nederlandse vrouwen over seksualiteit denken. Ook vrouwen met een andere mening werden erin aan het woord gelaten, vaak met een kanttekening van Milou Deelen. Ik voel me geïnspireerd om vaker met mijn vrienden over seks te praten zodat we ook van elkaar leren. Ik hoop dat de auteur een tweede deel gaat maken waarin de geïnterviewden iets diverser zijn, want dit verdient een extra deel!

[☾ mauwd · Rating 3 out of 5]

2.75 ⭐️ Meh. Er zijn een aantal dingen in dit boek die ik jammer vind. Zoals dat de “we” in de titel van het boek alleen maar cis vrouwen representeert, vaak in een monogame relatie. Zelf had ik graag willen lezen over meerdere perspectieven (in de breedste zin van het woord): non-binaire personen, genderfluïde personen, transmannen, transvrouwen, aseksualiteit, polyamorie, etc.

En wauw… Tjitske Reidinga heeft echt bijzondere opvattingen. Ik vind het jammer dat dit een podium heeft gekregen. “Mannen hebben nou eenmaal oerdrang.” 🙃 Yeah, right.

[Eline Van Den Nieuwenhof · Rating 3 out of 5]

Een vermakelijk en belangrijk boek. Erg interessant en mooi om verschillende verhalen en kanten te horen van inspirerende vrouwen. Mist af en toe wel een beetje diepgang, er zijn voor mijn gevoel toch ook wel veel gemiste kansen waardoor het boek naar een hoger niveau getild had kunnen worden. Verder goed dat dit boek er is. Ik hoop dat het door velen gelezen zal worden! Verder erg laagdrempelig en vlot geschreven, wel zeker 3 sterren waard.

[Alisha · Rating 4 out of 5]

echt een goed boek om te lezen, het heeft mijn visie op seksualiteit in bepaalde vlakken veranderd. het is zo mega belangrijk dat dit onderwerp nog vaker besproken wordt, er is nog veel onwetendheid en teveel taboes. ook erg goed voor mannen om te lezen, ik zou dit hen eerder aanraden omdat ik vind dat wij als vrouwen teveel bezig zijn met mannen te pleasen, terwijl mannen ook wel eens moeite in onze seksualiteit mogen steken, maar dat is weer een andere discussie.

[Bertie Rietema · Rating 5 out of 5]

Ontzettend goed boek. Milou Deelen zet op een gestructureerde manier de verschillende aspecten van vrouwelijke seksualiteit neer, biedt de lezer de female gaze en laat daarbij ook zien hoe je een feministisch gesprek met iemand kan voeren met wie je het niet eens bent. Aanrader, absoluut ook voor mannen.

[Emma Op Den Kamp · Rating 4 out of 5]

In het boek worden meerdere inzichten gedeeld. Er is geen goed of fout, en er wordt geen ‘oplossing’ geboden, maar het gaat meer om het bespreekbaar maken van seksualiteit onder vrouwen. Zeeeker een belangrijk onderwerp om aandacht aan te geven (in dit geval dmv een boek)!

[Maureen · Rating 3 out of 5]

Lastig om dit boek sterren te geven. Want ik vind het goed dat deze thema's bespreekbaar worden gemaakt; 5 sterren wat dat betreft.

Ook vond ik het een goede kennismaking met de thema's en voelde het alsof je naar je eigen vriendinnen aan het luisteren was. Knap dat alle vrouwen zo open durfden te zijn.
Wel vond ik de teksten niet altijd even vloeiend geschreven. Ook worden er veel vragen opgeroepen, en ik vond het soms gemakszuchtig dat ze niet beantwoord worden.

Ik vond het een leuke, gevarieerde groep vrouwen. Wel woont iedereen in de randstad (niet iedereen is er opgegroeid) en werken de vrouwen in de culturele sector. Op die twee vlakken had ik graag meer diversiteit gezien.