Zorg

by Lynn Berger

Iedereen heeft zorg nodig. Zonder zorg worden kinderen niet groot, zieken niet beter en ouderen niet oud. Zorg is waar de menselijke beschaving mee begon. En wat de maatschappij iedere dag draaiende houdt. Zorg is wat mensen mensen maakt.

Maar als zorg zo belangrijk is, waarom zorgen we er dan zo slecht voor?

In een fascinerende zoektocht naar de betekenis van zorg ontdekt Lynn Berger hoe allesomvattend zorg is, maar ook hoe onzichtbaar. Daardoor denderen we ongemerkt af op de grootste zorgcrisis ooit. Hoog tijd om zorg te zien voor wat het waard is. Hoog tijd voor een betere kijk op de mens.

Reacties:
‘Lynn Berger onderzoekt de zorg onbevangen, door de ogen van echte mensen. Ze laat zien hoe breed zorg is, van het verschonen van een babyluier tot een openhartoperatie. Intelligent en verfrissend.’
- Sheila Sitalsing

‘Lynn Berger doet in dit boek het onmogelijke: ze maakt het onzichtbare zichtbaar. Ze laat zien dat zorg ons mens maakt.’
- Philip Huff

‘Gedocumenteerd en persoonlijk, onrustbarend en toch hoopgevend – lees dit boek!’
- Hedy d’Ancona

Genres: Nonfiction, Audiobook, Health Care

232 pages, Paperback

First published January 1, 2022

Reviews

[Sissy Zwienenberg · Rating 2 out of 5]

Dit boek bood helaas niet de diepgang en nieuwe inzichten die ik had gehoopt.

Het geeft wel een interessante kijk op zorg, waar je in eerste instantie enkel denkt aan professionele zorg, gaat dit boek over alle vormen van zorgen voor elkaar, inclusief de informele zorg. Een stuk over zorgen voor jezelf was wellicht nog een toevoeging geweest.

Ik miste de opbouw van het verhaal, het waren voornamelijk veel persoonlijke anecdotes en ervaringen van anderen die werden gedeeld.

In het slot stuk hoopte ik op vernieuwende ideeen waarmee we het zorg-infarct, waar we op af stevenen, kunnen afwenden. Echter werden er maar een paar (al bekende) suggesties genoemd (zoals een basisinkomen, waardensysteem voor informele zorg, betere kinderopvang) en werd dit niet echt uitgediept.

Berger pleit voor een paradigma verschuiving, waarbij zorg een totaal keten is die niet ophoudt bij professionele zorg, alles en iedereen is verbonden. Een nobel idee maar dit boek biedt helaas geen uitkomst…

[Vera de Jongh · Rating 3 out of 5]

Ik had hoge verwachtingen van het boek en hoe het onderwerp zorg zou worden uitgewerkt. Misschien doordat ik de problemen in de zorg anno 2022 ook goed ken. Ook al las ik dan niet veel dingen die nieuw zijn voor mij, het zette me toch aan het denken. Ik vond ik het mooi om te lezen hoe breed ze het onderwerp zorg benaderd en hoe dat veranderd is in de afgelopen tientallen jaren.
Ik ben benieuwd naar de toekomst van de zorg...

[Nienke · Rating 3 out of 5]

Prima boek maar ik had er hogere verwachtingen van en er kwamen geen nieuwe perspectieven of ideeën naar voren.

[Bram Medelli · Rating 5 out of 5]

Al een tijdje ben ik op zoek naar een boek over iets waar ik echt weinig over weet, een boek dat me een heel nieuw perspectief kan geven. Zorg deed precies dat. Het liet me met andere ogen naar de wereld kijken en de zorg die op de 'achtergrond' plaatsvindt naar de voorgrond verschuiven. Met persoonlijke verhalen en doortastend journalistiek onderzoek schetst Berger een beeld van één van de vele crisissen waaruit ons systeem (het kapitalisme) bestaat zonder daarbij alleen een beeld van wanhoop te schetsen. Ze laat de mensen zien die in de zorg werken, waarmee ik bedoel dat ze laat zien dat iedereen in de zorg werkt maar dat dat niet bij iedereen zo heet. Zorg is overal. Dit liet me realiseren dat ik ook echt mijn verantwoordelijkheid moet nemen in het zorgen voor de ander. 'De zorg' is niet een industrie of bedrijfstak, het is een essentieel onderdeel van menszijn en een noodzakelijkheid voor het goede leven. Daar moeten we voor zorgen.

[Gijs Limonard · Rating 2 out of 5]

De auteur is geen zorgprofessional. Het verhaalperspectief blijft hangen in een geïnteresseerde blik van een ‘outsider looking in’. Veel persoonlijke anecdotes, er worden wat zorgcijfers opgehoest maar tot een zinvolle synthese of actieplan komt het niet.

[Lauren · Rating 4 out of 5]

Als iemand die heel veel zorg nodig heeft (van artsen, thuiszorg, mantelzorg, begeleiders) was dit precies het boek waar ik op had zitten wachten: een empatisch en toegankelijk geschreven boek wat een beeld schetst over de zorgcrisis en de mensen die dag in, dag uit zorgen.

Veel recensies die ik hierover heb gelezen beschrijven het boek als 'niets nieuws', maar dat is juist waarom ik het zo'n fijn boek vond. Ik wist nog maar heel weinig van de andere kant, van de zorgverlener in plaats van degene die zorg nodig heeft. Ik heb veel geleerd! Het was eigenlijk precies de juiste hoeveelheid informatie; niet te veel, niet te weinig. Het was interessant om even 'mee te lopen' met verschillende mensen in de zorg. Ik had al veel respect voor iedereen in de zorg, maar met dit extra inzicht nog meer. Ik maak me helaas nu ook meer zorgen over de personeelstekorten en achterstanden in de zorg...

Wat wel goed is om te weten is dat dit lang niet alleen gaat over medische zorg zoals in ziekenhuizen en van de thuiszorg. Een groot deel gaat over zorg voor kinderen (gezond of niet), en zorg voor bejaarde ouders. Eigenlijk alle soorten zorg dus! Het gaat ook over seksisme en zorgen, hoeveel vrouwen onbetaald werk verrichten door verantwoordelijk te zijn voor alle zorgtaken in een huishouden.

🎧 Het luisterboek is voorgelezen door de auteur, die een prettige stem heeft vind ik. Het voelde soms wel ietwat gehaast.

[Kaj · Rating 5 out of 5]

Baal dat ik niet meer sterren kan geven.

[Meggy · Rating 4 out of 5]

Interessant perspectief op de zorg en de problemen rondom ons zorgstelsel. Grootste gemis vind ik de huidige tijdsgeest en hoe dat de zorgvraag vergroot. Een aantal keer wordt genoemd dat we als zorgontvangers misschien met minder genoegen moeten nemen, en 'zorg over moeten laten voor een ander.' Er worden enkele zinnen gewijd aan de prestatiesamenleving. Ik denk dat hier ook een belangrijke factor ligt voor de groeiende vraag naar zorg en had het mooi gevonden als hiervoor ook wat ruimte ingebouwd was. De overheid kan immers niet alles oplossen en we zijn het als maatschappij ook verplicht naar onszelf te kijken. Die kritische blik heb ik hier gemist. Verder wel een informatief en interessante kijk op de verschillende soorten zorg.

[Silke · Rating 4 out of 5]

Een toegankelijk en behapbaar boek voor wie geïnteresseerd is in zorg, in de breedste zin van het woord. Is de zorgcrisis ontstaan uit de zelfde principes als de klimaat crisis? Zorg (zowel medische als informele) is net als aardse grondstoffen niet oneindig. We kunnen steeds meer diagnostiseren en behandelen en hierdoor is er een groeiende obsessie met gezondheid. Een perfect lichaam en perfecte gezondheid zien we als ons recht. Vooruitgang in de moderne geneeskunde betekent niet nog betere behandelingen en technologieën, maar genoegen nemen met minder en onze definitie van gezondheid aanpassen.

[Wilco · Rating 4 out of 5]

Helder boek over de alle zorg in onze samenleving, betaalde en onbetaalde. Je verbaast je over omvang als je leest dat 1 op de 6 mensen in de zorg werkt. En je wordt bang als dat moet verdubbelen over 30 jaar als er niets verandert in de manier van werken. Er wordt gepleit voor meer aandacht om dit op te lossen, en terecht!

[Lauri van Oosterom · Rating 4 out of 5]

Wat een fijn en helder boek! Lynn Berger beschrijft de verschillende soorten zorg in Nederland met behulp van interviews met diverse zorgprofessionals en combineert dit met haar eigen ervaringen.

Hoewel het boek, zoals andere recensenten al aangegeven, geen hele nieuwe inzichten biedt, heeft dit mij niet gestoord. Misschien moeten we ook ophouden met onze zoektocht naar vernieuwing en gewoon aan de slag gaan met het oplossen van het probleem. Laten we het vooral niet moeilijker maken dan het al is.

Laatste pluspunt: Lynn Berger leest haar verhaal heel leuk voor, het was een genot om naar te luisteren.

[Ross Meij · Rating 3 out of 5]

Het thema zorg is actueel, belangrijk en interessant. Dit boek bekijkt de zorg vanuit meerdere perspectieven. De meeste ‘inzichten’ uit het boek vond ik niet echt vernieuwend.

[Peter · Rating 2 out of 5]

Naar mijn mening niet genoeg inhoud voor een heel boek. De schrijver schetst problemen in de zorg aan de hand van getuigenissen die voor wie tijdens de pandemie heeft opgelet niet nieuw zijn en komt daarna met oppervlakkige oplossingen die weerlegd worden. De ondertitel 'een betere kijk op de mens' lees ik niet terug. Ondanks de 200 blz was er veel herhaling.

[Nele · Rating 4 out of 5]

Er is niets zo essentieel, zo fundamenteel als zorg, toch is het vaak onzichtbaar. Er is ruimte nodig voor "tinkering", autonomie is een voorwaarde voor goede zorg. Zorg is cement en brandstof ineen, een weefsel, een ecosysteem. Zorg is geen bron waaruit we eindeloos kunnen blijven putten. Zorg vraagt om grenzen.

[Derek van Loon · Rating 2 out of 5]

Het leest als een slechte samenstelling van losse artikelen. Twee hoofdstukken over mantelzorg zijn de moeite waard als losse verhalen, maar het geheel is voor de gemiddelde nieuwsvolger of iemand die enigzins ervaring heeft met werken in de zorg totaal nutteloos. Daarnaast zijn de pogingen er een persoonlijke draai aan te geven en de schrijfstijl echt tergend.

[Suus · Rating 3 out of 5]

Een prima en toegankelijk boek, maar het biedt helaas weinig nieuwe informatie en geen nieuwe ideeën of perspectieven waarmee we het zorginfarct zouden kunnen aanpakken.

Ik had tijdens mijn opleiding tot verpleegkundige een paar jaar geleden al twijfels of ik mezelf in 2040 nog steeds in de zorgsector zie werken. Na het lezen van dit boek zijn die twijfels niet minder geworden.

Desondanks kan ik me voorstellen dat het een fijn en informatief boek is voor mensen die niet of weinig te maken hebben met zorg.
Mooi dat de auteur een brede kijk heeft op ‘zorg’ en dat onderwerpen als mantelzorg en zorg voor kinderen ook in dit boek worden aangesneden.

[Britt · Rating 4 out of 5]

Mooi boek over de zorg in Nederland en hoe belangrijk het is dat we onze zorgmedewerkers en mantelzorgers meer gaan waarderen.

[Anne B · Rating 4 out of 5]

Interessant, inzichtelijk, mooi hoe het allerlei zaken met elkaar verbindt.

[Bert · Rating 4 out of 5]

De groei van de welvaart is niet oneindig. Er moeten keuzes worden gemaakt. Laten we ook stoppen met het geloven in een zogenaamde supersonische technologische oplossing.

[Julian · Rating 3 out of 5]

Van tevoren had ik best wel hoge verwachtingen van dit boek, of in elk geval was ik er erg enthousiast over. Ik was al langere tijd geïnteresseerd in de zorg als systeem, en ook vind ik Lynn Berger een goede schrijfster.

Toch vond ik het boek niet zo goed als ik vooraf had gedacht. Veel van de inzichten in het boek waren me al bekend, en vond ik soms wat oppervlakkig en niet echt uitgediept. Ja, de zorg heeft te weinig medewerkers, en ja, er is te veel druk op de zorg, maar wat kunnen we eraan doen? Ja het kapitalistische systeem is hier aanleiding voor, maar wat is een realistisch alternatief? Het boek bleek meer een beschrijving van de zorg, en ik had graag gezien dat het een stapje verder zou gaan.

Ook miste ik voor mezelf de GGZ en de problemen daarbij (wachtlijsten, diagnostiek). Ik had het interessant gevonden hier meer over te lezen, maar dit bleef helaas achterwege.

Het boek is wel op een prettige manier geschreven en is zeker voor mensen die nog niet zo geïnteresseerd waren in de zorg is het een aanrader. Misschien biedt het een eerste inzicht in het belang van de zorg. Voor mij bracht het niet meer dan een soort van herinnering aan dit belang, in plaats van dat het veel nieuwe inzichten bood.

[Aranka · Rating 2 out of 5]

Veel woorden, weinig inhoud. Niets wat niet in de actualiteit al meermaals genoemd is.

[Lotus Arian · Rating 2 out of 5]

Dit was een kleine tegenvaller.
Zo als veel andere Goodreads lezers had ook ik verwacht dat dit boek in de medische zorg zou duiken. Ik hoopte op een inkijkje bij ziekenhuizen en het zorgsysteem zoals bij: "Komt een land bij de dokter".

Het is interessant om bij jezelf (althans, ik bij mijzelf) te merken dat je die associatie hebt, en niet denkt aan alle andere vormen van zorg. Dit boek duikt meer in zorg voor kinderen, mantelzorg, etc. dus juist de zorg buiten ziekenhuizen, al wordt dat ook even aangestipt.

Misschien zit ik in een (zelf gecreëerde) bubbel maar de non-fictie boeken die ik nu lees benoemen (bijna) allemaal dat onbetaald werk zo belangrijk is, en ongelijkheid bestaat ook deels door genderrollen van onbetaald werk etc. Maar dat vind ik beter naar voren komen in: "Ik werk al (ik wordt er alleen niet voor betaald).
In dit boek wordt benadrukt dat we voor alle zorg betaald moeten krijgen. Ook (meer) voor mantelzorg, mensen die voor hun ouders of (gehandicapte) kinderen zorgen, en misschien ook ouders die hun gezonde kinderen in leven houden en opvoeden. En dat dat werk eerlijker verdeeld moet worden tussen de genders.

Maar persoonlijk wil ik juist weg van overal maar geld aan hangen. Dat alles wat waarde heeft ook in monetaire waarde uitgedrukt moet worden. Moet alles een heitje voor een karwijtje worden? Kan je niet juist genieten van goeie dingen doen voor mensen en de maatschappij?
(Dit punt wordt ook in het boek bekritiseerd, dat mensen in de zorg voldoening krijgen omdat ze goed werk doen, maar wel onderbetaald en overwerkt worden, maar ze alsnog blij moeten zijn omdat ze zoveel voldoening krijgen.)
Idealiter doet iedereen toch werk wat goed is voor mensen en de maatschappij? En de rest (bullshit jobs) kan dus blijkbaar weg. Dan nog zorgen voor een goeie verdeling van fysiek zwaar, mentaal zwaar, meer en minder macht, over iedereen in de samenleving en wellicht een roulatiesysteem toevoegen. Iedereen genoeg betalen (of een ander systeem bedenken maar zover ben ik nog niet) en genoeg vrije tijd geven. En dan heb je toch een redelijke samenleving opgebouwd.
Als iemand het telefoon nummer van Rob Jetten heeft, hoor ik het graag 0:)

[Hannah Oud-Biemold · Rating 1 out of 5]

Het zal vast komen omdat ik met vooroordelen in mijn achterhoofd begonnen ben aan dit boek, of dat het ik het niet uitgelezen heb, maar om de paar bladzijdes worden standpunten herhaald. De stukken worden net iets anders geschreven zodat er een heel boek mee gevuld wordt. Als het geen geleend boek was had ik kunnen omcirkelen wat me dwarszit en hoe vaak de woorden zorg of moeder genoemd worden, alsof vrouw-zijn gelijk staat aan moeder zijn. Veel vrouwen zijn geen moeder en willen dat helemaal niet zijn. De meeste mensen, of ze nou kinderen hebben of niet, miepen ook niet over zorg. Voor jezelf zorgen of voor je partner nemen de meeste mensen als iets dat bij het leven hoort. Als je dat niet wilt kun je het ook laten natuurlijk, dan verslons je of je betaalt anderen voor het zorgen.
Stel ik smeer een boterham voor mezelf omdat ik toch moet eten, dan denk ik niet na dat het arbeid is, dat het onbetaald werk is. Nee ik smeer gewoon een boterham. Alles kun je wel als werk beschouwen wat je doet. Het verschil zit erin of je het doet voor een ander en dat het niet vrijwillig is, maar ook of je het professioneel doet. de meeste zorg thuis doe je als amateur, je ploetert en soms wordt het wat, met wassen, of koken, of schoonmaken. Is het je beroep dan heb je er een studie voor gedaan, stages, je hebt veel oefening. Houd toch op alles wat je doet als onbetaalde arbeid te zien, of zorg ervoor dat je overal voor betaald wordt en stop dan met miepen.

[Manon · Rating 4 out of 5]

Wat een goed en belangrijk boek is dit! Ik filosofeer vaak met vrienden over de toekomst van het zorgsysteem (wij lossen het tijdens het ontbijt wel even op), maar Lynn Berger heeft mijn kijk op dit systeem nog verder verbreedt en mij laten zien dat zorg in de breedste zin des woords de basis van ons leven is. "Een goed leven is geen zorgeloos leven, maar juist vol zorg."
Ze legt mooie parallellen met de klimaatcrisis en dat doet een beetje pijn (ook die crisis is er eentje waar mensen maar mondjesmaat voor in beweging komen). De oplossing? Geen competitie maar samenwerking tussen de verschillende zorgleveranciers. Zorg is een keten, dus je kunt niet allemaal uit dezelfde zorgvijver vissen. Bovendien: meer (monetaire) waardering voor de onbetaalde zorgarbeid. Want dat is ook arbeid. Sterker nog: zorg is werk dat al het andere werk mogelijk maakt. "Zij noemen het liefde maar het is onbetaalde arbeid."
Hulde dus, aan de zorg, aan alle zorg, iedere dag weer, opdat we ons leven mogen vullen met zorg voor elkaar.

[Kirsten Thijssen · Rating 4 out of 5]

Aanrader voor iedereen die iemand kent die in de zorg werkt of als je je wel eens druk hebt gemaakt over de houdbaarheid van ons zorgsysteem.

Lynn Berger kijkt in de breedste zin van het woord naar zorg. Zorg en zorgzaamheid zijn niet alleen wat je in een ziekenhuis krijgt als je ziek bent, maar ook in het (gezonde) dagelijks leven van school, vrienden, familie, geliefden, collega’s etc. Het is daarom onzinnig om “de zorg” te benaderen alsof het allemaal op zichzelf staande en elkaar beconcurrerende systemen zijn. Een zorginfarct los je niet op met efficiëntie alleen, maar met een mentaliteitsverandering en een hele grote systeemverandering. Heel interessant, hier had ik nog nooit over nagedacht. 🤓

Berger had van mij nog wel wat concreter mogen omschreven hoe we zo’n radicaal ander systeem dan kunnen realiseren of in ieder geval hoe we tot een eerste stap zouden kunnen komen.

[Pam · Rating 4 out of 5]

Heel verfrissend perspectief op zorg! Berger zet zorg voorop in onze samenleving, in plaats van als noodzakelijk (en gemarginaliseerd) ‘kwaad’. De vraag naar zorg neemt alsmaar toe en is al lang groter dan het aanbod en die discrepantie groeit. Dan is een dergelijke perspectiefverandering een heel goede insteek voor het zien van mogelijke oplossingen. En dat doet ze zeer overtuigend.

In het laatste hoofdstuk trekt ze conclusies uit die omkering, die mogelijk een weg zijn uit het groeiend verschil tussen vraag en aanbod. Dáár werd het echt interessant. Ik wacht op een deel twee waarin Berger die mogelijke oplossingen verder uitwerkt.

[Alexander · Rating 4 out of 5]

Goed, effectief boek over de zorg en hoe we deze in de huidige maatschappij niet de aandacht geven die het verdient. Het gaat in op verschillende aspecten aan de zorg, wat het met de mens doet, en hoe de maatschappij - het patriarchaat, het kapitalisme - de zorg onderuit halen, op een manier die ik van de Correspondent gewend ben. Het is niet zo mind-blowing als eerdere boeken (maar misschien heb ik wat te hoge verwachtingen gekregen) maar nochthans een goed geschreven boek dat ik mensen van harte aanraad.

[Amber kuipers · Rating 5 out of 5]

Prachtig boek dat het belang van allerlei soorten zorg laat zien aan de hand van aangrijpende anekdotes. Zou iedereen moeten lezen! Misschien niet zo interessant voor iemand die in de zorg werkt.

Mooie link met de klimaatcrisis. Overweeg nu zelfs: wat kan ik, zonder zorgachtergrond, doen voor de zorg? Als Lynn nog een boek over de onderwijscrisis of kinderopvangcrisis schrijft, ga ik die ook zeker lezen.

[Conrad · Rating 4 out of 5]

Het boek weet diepgang te vinden door met zo een brede en holistische lens naar het begrip 'zorg' te kijken. Nee, er zijn weinig 'nieuwe' inzichten over de zorg te lezen op de bladzijden, maar soms zit er waarde in het samenbrengen van vele zienswijzen en is de poging om het allemaal samen te voegen een nobele. Deze poging, gecombineerd met de empatische schrijfwijze van Lynn Berger, brengt het begrip zorg echt tot leven.

[Jorn de Reus · Rating 5 out of 5]

Een vlammend pleidooi voor (her)waardering van zorg: "een leven lang zorg vraagt om een ander waardesysteem. Een waardesysteem waarin onderhoud, herstel en zorg even hoog worden aangeslagen als vernieuwing en productiviteit. Of misschien nog wel hoger, want de eerste categorie is de voorwaarde voor de tweede categorie. Een waardesysteem waarin we de moeite waard vinden om een groot deel van onze tijd te besteden aan het ondersteunen van anderen".