In Niet geschikt voor publicatie vertelt Gabrielle la Rose over 'een lieve jongen' die op het verkeerde pad terechtkomt.
Tyrelle, zes, Amsterdam-Oost. Zijn moeder voedt hem en zijn jonge zusje alleen op. Totdat oom Michiel zijn intreden doet en het leven van Tyrelle voorgoed verandert. Dit boek gaat over een groot geheim en hoe dat zijn tol kan eisen.
Tyrelle, achttien, Amsterdam-Oost. Na zijn verblijf in een jeugdgevangenis en jeugd-tbs-kliniek zet hij zijn carrière in het criminele circuit voort. Samen met Don, een ouderwetse penozefiguur/surrogaatvader. Hun corebusiness is drugs, maar er is nog een bijzondere bron van het oogstfeest, een wraakplan dat Tyrelle in detail heeft uitgewerkt tijdens zijn jaren in detentie.
Niet geschikt voor publicatie laat zien hoe verwarrend de lijn tussen goed en fout is, over hoe heftig én vanzelfsprekend keuzes kunnen zijn. En hoewel Tyrelle voor zijn leven is getekend, is dit geen simpel verhaal over een moeilijke jeugd en een criminele toekomst.
De waarheid is vaak zo lijp, dat het fictie lijkt. Vooral voor mensen die geloven dat het leven eerlijk is.
Waar te beginnen na het lezen van een boek dat zoveel gedachten bij je oproept? Dit boek is ‘heavy shit’. Niet, omdat het qua taal past bij het boek. Niet, omdat er heftigere/zwaardere onderwerpen voorbij komen. Nee, omdat dit boek laat zien hoe dun de grens is tussen goed en kwaad en dat niet alles zo zwart-wit is. Bijna niet geschikt voor publicatie.
We lezen over Tyrelle, Tye voor naasten, ten tijden van toen, ooit en nu. Toen: een allesbehalve fijne, leuke, liefdevolle jeugd. Mishandeling, misbruik, verwaarlozing, armoede, zorgen voor jezelf en je zusje als zesjarige. Het laat zien dat deze gebeurtenissen Tyrelle vormen en vooral verharden. Trauma’s maken het al complexe leven niet beter. Wie in zijn omgeving ziet hem? Naast de wereld van toen volg je Tyrelle door de jaren heen, tbs, leven, overleven en doen waar hij goed in is: drugs verhandelen en oogstfeesten organiseren.
Niet geschikt voor publicatie is voor mij een boek waaruit blijkt hoe belangrijk het is om een jongere, een mens, serieus te nemen en écht te vragen naar hoe die persoon er over denkt. Wat denkt of wil hij? Misschien krijg je geen echt antwoord, maar een echt antwoord zal je sowieso niet krijgen als je een standaardvraag stelt omdat het ‘hoort’, onderdeel is van een afvinklijst of je oordeel al klaar hebt voordat de ander antwoord heeft kunnen geven. Geef iemand de tijd om na te denken, heb geen vooroordelen en probeer verder te kijken dan je neus lang is. Alleen… hoe stel je échte(re) vragen?
Daders van misdrijven krijgen vaak straf, een voorbeeld is (jeugd)tbs. Daarin wordt verwacht dat deze jongeren of volwassenen therapie volgen om na hun straf zo goed mogelijk terug te keren in de maatschappij. Als je wilt dat iemand veranderd, heeft iemand intrinsieke motivatie nodig. Sommige mensen zullen zodanig beschadigd of ziek zijn dat deze motivatie er niet is of komt. In het geval van Tyrelle voelde ik regelmatig de tenenkrommende situaties van verschillende hulpverleners die zich misschien nauwelijks bewust zijn van de wijze van hun vragen en hun niet verborgen oordelen. Allemaal niet helpend voor iemand met bijvoorbeeld die opgelegde tbs straf. Hoe wil je iemand bewust laten worden van eigen handelingen/keuzes/daden als je je oordeel al klaar hebt? Dan zal diegene de therapie/behandeling ondergaan, de hulpverlener gelijk geven en doen alsof het een verandering ondergaat. Het heeft tenslotte toch geen zin vanwege het oordeel.
Wat maakt dat Tyrelle een misdrijf heeft begaan? Wat maakt dat Tyrelle dit leven leeft en leefde? Tyrelle is ook iemand met gevoel, ergens ook fijne jeugdherinneringen, maar bovenal iemand in overlevingsstand die wil laten zien waar hij wel goed in is. Misschien op een verkeerde manier, maar ook zijn rechtsvaardigheidsgevoel komt naar voren. Bovenstaande wil niet zeggen dat alle misdrijven en handelingen van verschillende daders maar geaccepteerd moet worden, nee. Niet geschikt voor publicatie laat mij zien dat de grens tussen dit soort ethische dilemma’s heel fragiel is.
Dat Tyrelle vroeger een betrouwbare volwassene heeft gemist, komt vooral naar voren als Don in beeld komt tijdens georganiseerde vechtavonden. Don komt zijn woord na en wordt daarmee de helpende betrouwbare volwassene. Helpend is in dit geval ook een discussieerbaar woord. Een paar échte volwassenen op school waren er wel, maar niet steunend genoeg. Wanneer pakt iemand als volwassene, binnen of buiten hulpverlening, echt door om iets een halt toe te roepen? Als dat al gebeurd, wil het niet direct zeggen dat een traject slaagt, gedwongen kader of niet. Ook hierin niet-helpende protocollen binnen de jeugdzorg en ook het grote niet-helpende verloop aan jeugdzorgwerkers.
Gabrielle La Rose heeft een steengoed debuut geschreven waarin ze de vinger op verschillende pijnlijke realistische plekken legt. Het verhaal raakt, zet aan tot nadenken, want een oordeel is snel geveld. Het boek lijkt een wereld op zich en staat ver van mijn eigen leefwereld, bijvoorbeeld alleen al door de aanwezige straattaal. Goed te begrijpen en/of uit het verhaal te halen, voor de lezer is zelfs een verklarende woordenlijst aanwezig. Doordat je Tyrelle uiteindelijk door de jaren heen volgt, is de bijgevoegde evaluatie en advies vanuit hulpverlening een mooie toevoeging. Een andere toffe toevoeging is de playlist met nummers die passen bij het verhaal.
De quote bovenaan de recensie lijkt maar ‘een zin’, maar geeft juist zó goed weer waar het om gaat. Het lijkt fictief, maar er zitten zoveel waarheden in dit boek. Het lezen waard voor iedere soort hulpverlener en iedereen daarbuiten. Wel geschikt voor publicatie.
Terechte nominatie Beste Boek voor Jongeren (shortlist) en Hebban Debuutprijs (longlist). Deze recensie verscheen eerst op Lezersgoud.nl
“Rauw, hees, teder”, een van de betere nummers van the Scene. Dat was wat door m’n hoofd schoot, al kan de teder achterwege gelaten worden. Het boek greep me bij de keel en liet me eigenlijk niet meer los. Jen’s Lapidus was dicht in de buurt bij dit relaas over en vanuit de ogen van een Amsterdamse crimineel. Het geeft zicht op hoe iemand gevormd kan worden in een op z’n zachts gezegd zeer onprettig thuis: zonder opsmuk, met alle gruwelijke details. Maar ook zonder oordeel, sterker nog het lijkt wel bijna een vergoelijking van een leven vol geweld, drugs en rock en roll. Aan het eind is er (gelukkig) een heel klein tegengeluid van Esra, maar het eind laat dan weer alles open. Neemt niet weg dat ik bijna gebiologeerd bleef doorlezen. Een mooi nieuw geluid in de Nederlandse letteren.
Je zal vaak van dit boek horen dat het niet voor tere zieltjes is, maar dit tere zieltje heeft het overleefd! Laat je dus niet afschrikken 😉
Tragisch verhaal over Tyrelle, die bij geboorte al op verliezen stond. Doet op zijn manier z'n best om er toch wat van te maken, en als lezer krijg je soms biiiijna begrip voor zijn visie op goed en kwaad. Maar ja, ik ben dan ook iemand uit een veilige bubbel, dus begrijpen zal ik het nooit, volgens Tyrelle en de zijnen. Daar zijn we het over eens.
"De waarheid is vaak zo lijp, dat het fictie lijkt. Vooral voor mensen die geloven dat het leven eerlijk is." Dit boek is echt dik. Dit moet je gewoon lezen. Voor de liefhebbers van de boeken van Mano en Sol Bouzamour en Walter van den berg.
Toen ik het boek net uit had, wilde ik automatisch als reactie op het verhaal ‘oef, lijpe shit zeg’ uitroepen. Ik zeg “automatisch” want in Niet geschikt voor publicatie word je door Gabrielle la Rose ondergedompeld in de gedachtegang en het taalgebruik van Tyrelle/Tye. Deze woorden heb ik toch maar voor me gehouden aangezien het thuis niet echt gebezigde vocabulaire is.
Het argument dat boeken lezen belangrijk is omdat je daarmee in andere werelden terechtkomt, wordt met NGVP wel aangetoond. Vermoedelijk zijn er niet veel lezers van dit boek die zich gemakkelijk identificeren met Tye, die je zou kunnen typeren als gewoon een jonge crimineel die tonnen, zo niet miljoenen, binnenhaalt met drugshandel. De indringende proloog waarin hij terugdenkt aan hoe hij net iemand heeft vermoord laat zien hoe diep hij in dat criminele leven zit. Te diep om er nog uit te komen.
Toen daarna de eerste hoofdstukken over Tye’s huidige leven en flashbacks naar zijn jeugd volgden, kwam de tweede eye-opener: er is geen sprake van “uit die criminele wereld komen”. Waarom zou hij dat willen, die optie bestaat immers eenvoudigweg niet voor hem? Gaandeweg leer je meer over zijn leven met enkele schokkende gebeurtenissen en krijgen eerder beschreven voorvallen context. Enorme liefde voor enkele mensen in zijn leven (niet per se familie maar een mede-tbs’er kan ook een “brada” worden) maakt dat er wraak genomen moet worden, ook al kan dat jaren duren. De zorg voor elkaar omdat ze door de omstandigheden zo zijn geworden. En al die gestudeerde types in de klinieken en de jeugdbescherming snappen hen niet.
Ga dit boek zelf lezen mensen. Het personage is onder mijn huid gekropen. Na het lezen had ik zelfs het gevoel weer wakker te worden op mijn eigen stoel, blij dat ik niet alert om me heen hoef te kijken op straat. Gabrielle la Rose heeft met Niet geschikt voor publicatie een knap opgebouwde roman geschreven die je horizon ongetwijfeld verbreedt. Voor mij een van de bijzonderste boeken die ik dit jaar las. Genomineerde voor het Beste Boek voor Jongeren 2023.
Tsjonge, wat een boek. Nadat ik gisteren bijna 4/5 van het boek had gelezen was het vandaag nog maar een kleine eindsprint. Hoewel het boek voor mij onverwacht eindigde, vond ik het een schrijnend en intens verhaal.
This entire review has been hidden because of spoilers.
Na een poging gedaan te hebben tot het lezen heb ik ervoor gekozen hem te luisteren. Dit door de harde taal die erin voorkomt, ik kon mezelf lezend niet erg vinden in de karakters. Nu was het luisteren wel veel beter, want ik vond het een heel goed boek. Al heb ik wel het idee dat ik wat dingen heb gemist want soms moest ik even terug luisteren, en vooral in het begin vond ik het met luisteren best lastig om te volgen in welke tijd we zaten: toen of nu. Uiteindelijk was ik hier aan gewend en was het een stuk beter te volgen. Ik ga zeker het boek fysiek aanschaffen om er nog eens in terug te komen, want ik denk dat het boek nog veel beter is na een tweede keer door het verhaal heen te gaan, want er zit nog een diepere laag in die ik dan luisterend er net niet uit heb kunnen halen helaas. Voor nu 3 sterren, maar ik neig erg naar de 4. Het boek is deels autobiografisch wat maakt dat het nog heftiger is om te lezen, onze hoofdpersoon Tyrell is wel bedacht - maar heel goed neergezet, net zoals de andere personages en alles wat ze hebben meegemaakt. Ik voelde zeker mee met iedereen in het boek. Zelfs luisterend.
Goed qua thematiek (criminaliteit en de hele mikmak van hoe je wordt wie je bent) en schrijfstijl (rauw, veel straattaal, veel dialoog), kon alleen de helft korter. Maar best een aardig debuut. Ik heb slechtere debuten gelezen. 3 sterren.
Debuutroman die enorm vlot leest. Wegblijven als je niet houdt van slang en Amsterdamse mentaliteit. Het boek biedt veel diepte en toont de complexiteit van een leven. Om over na te denken... Het einde voel je wel aankomen. Opbouw naar het oogstfeest was heel sterk.
Het debuutroman van Gabrielle. En meteen een home run. Dit boek is rauw, hard, echt. Het is het stukje Amsterdam dat de nette burger niet ziet. Het is het stukje Amsterdam waar de rijke grachtengordel zonder een moment na te z’n grammetje coke haalt. Het leven van Tye, in de steek gelaten door alle ‘instanties’ die hem hadden moeten helpen. Waar niemand vertrouwen zorgt dat je blijft leven. Niemand, behalve zijn pleegpa en zijn broeders.
Eerst dacht ik, dit vind ik helemaal niets. Veel te rauw en heftig en het gaat te veel over criminaliteit. Toch heb ik doorgezet en het was het waard. Het is inderdaad een heftig boek, maar het is heel echt. Het raakte me, omdat het zo duidelijk laat zien hoe sommige jongeren opgroeien. Het was vernieuwend, door bijvoorbeeld het oogstfeest, maar ook door de taal. Het is precies geschreven zoals het ‘moet’. Een boek dat de donkere kant van de maatschappij laat zien.
Rauw en schokkend. Ik kon niet stoppen met lezen. Eerst leek het boek voor mij heel provocerend omdat het totaal voor mij niet herkenbaar is qua milieu waar het zich in afspeelt. Maar gaandeweg realiseerde ik me dat dit denk voor genoeg mensen een realiteit is waarin zij leven. Als je houdt van “Wij” van Elvis Peeters vind ik dit echt een aanrader.