Cabaretier Sara Kroos schuwde in haar theaterprogramma’s het persoonlijke verhaal niet. Openhartig, hard, ontroerend en buitengewoon grappig vertelde ze behalve over vrolijke onhandigheid ook over de zwarte thema’s in haar leven: seksueel misbruik en depressie. In een razend tempo maakte ze gewaardeerde programma’s en trad ze in het hele land op voor volle zalen. Totdat haar stressvolle bestaan in combinatie met haar voorgeschiedenis zoveel van haar eiste dat ze over de kop sloeg. Ze liet zich opnemen in een psychiatrische kliniek en daar – zo schrijft ze in Rood is ja – ‘dacht ik op de bodem van mijn wanhoop te zijn’. Maar niets was minder waar: er bleek nog een luik in die bodem te zitten: ‘De oude verwondingen moesten open om me beter te maken. Mijn weerstand was laag en daar kwam een nieuwe infectie bovenop.’ Rood is ja is een eerlijk en confronterend verslag van misbruik en de herhaling hiervan, van een leven met psychische klachten en de weg naar herstel.
Cabaretier en tekstschrijver Sara Kroos (1981) kreeg voet aan de grond in de Nederlandse cabaretwereld met het winnen van de publieksprijs van het Leids Cabaret Festival in 2000. Niet lang daarna won ze de Neerlands Hoop met haar voorstelling Zoetgevooisd (2005). Met haar tiende cabaretprogramma Verte (2019) won ze de Poelifinario, de belangrijkste Nederlandse cabaretprijs.
Vanwege persoonlijke redenen trok het boek ‘Rood is ja’ van Sara Kroos mijn aandacht zodra er enige publicatie rondom loskwam. Toen zij mij vervolgens zelf benaderde via Instagram met de vraag of ik een recensie-exemplaar wilde ontvangen wist ik van te voren al dat het geen gemakkelijke leesronde voor mij zou zijn maar met liefde en goede zelfkennis heb ik direct ja gezegd. Enige tijd later ontving ik een fysiek leesexemplaar via AmbolAnthos uitgevers.
“Ik hou niet van het woord ‘slachtoffer’. Het woord bezit de kracht niet die je moet hebben om te blijven staan, laat staan om er actie op te ondernemen.”
Vanaf de eerste regels die ik las in deze titel wist ik dat Sara haar persoonlijke verhaal direct en open ging vertellen op een manier die sterk binnen ging komen bij mij en bij iedere lezer. Precies wat moet met dit ontzettend belangrijke hoofdonderwerp in al diens facetten. Het is dan wel het persoonlijke relaas van Sara maar tevens een heldere aanklacht voor velen in soortgelijke situaties of met aanverwanten ervaringen. Attent making op de rode vlaggen van de psychische zorg al dan wel op dat wat je tegen kan komen met een misbruik verleden later in je leven.
“Meisjes die misbruikt worden zijn ook vrolijke, stoere meisjes die in bomen klauteren en pianospelen voor hun ouders.”
Haar schrijfstijl leest ondanks de zwaarte van de inhoudelijke zaken vlot en met de welbekende vleug humor. Door haar toegankelijke, duidelijke en eigen bewoording waarmee ik Sara altijd heb horen praten in bijvoorbeeld het theater voelt het geheel tevens kwetsbaar, eerlijk, rauw en volledig in ontwikkeling op een positieve weg naar boven, helend.
“Ik had tot dusver altijd iemand uitgezocht die eigenlijk net niet voor me ging of me in ieder geval een beetje dagelijkse pijn en afwijzing gaf waar ik me vertrouwd bij voelde.”
Ik kan niet anders dan vermelden dat ik ontzettend veel bewondering en respect heb voor de open manier waarop Sara van zich heeft laten horen na een tijd van afwezigheid. Mijn exemplaar zit vol met sticky notes bij intrigerende quotes. Quotes die mij aan het denken hebben gezet en daarnaast behulpzaam zijn. Ik kan me dan ook niet voorstellen dat een andere lezer daaraan voorbij leest maar goed, wellicht denk ik te hoopvol op dat gebied. Er valt in ieder geval heel veel slims en nuttigs te halen uit dit boek.
“Als er iets is wat je nog minder graag bent dan een slachtoffer, is het een slachtoffer dat zich gedraagt als een slachtoffer. Die angst kwam uit mezelf, maar daar draagt onze maatschappij een aardig steentje aan bij.”
Wat ik nog meer kan schrijven in deze recensie behalve dan dat ik ongelofelijk dankbaar ben dat dit soort boeken op de markt komen en door velen gelezen worden weet ik niet. ‘Rood is ja’ is een aanrader voor mensen die hun maatschappelijke besef willen verbreden. Niet alles is rozen geur en maneschijn, ook al staat iemand stralend zijn of haar verhaal te doen op het podium. Oordeel niet te snel en kijk eens verder dan de glimlach rondom iemands mond. Persoonlijk hoop ik dat na alles wat ze heeft meegemaakt het op dit moment beter gaat met Sara Kroos, ze op haar eigen manier zich veilig en geliefd voelt want ze verdient dat absoluut.
Bizar wat zij heeft moeten meemaken.. Ik vond haar altijd cool bij de lama’s maar nu, wetend wat ze allemaal heeft overwonnen, vind ik haar nog veel cooler
Geen woorden voor. Wat een pijnlijk boek. Wat een dappere vorm van situaties onder woorden brengen. wat een fouten van de plek die je veiligheid had moeten bieden. Zoveel respect voor Sara. Met een knoop in mn maag gelezen, ergens steeds verder willen tegelijk heel veel moeten stoppen want het raakt zoveel aan.
Pff, intens en zwaar om te lezen maar ontzettend goed geschreven waardoor het tegelijkertijd ook niet te zwaar voelt, mede ook door de vlagen van humor die er in zitten. Bizar dat dit in de ggz kan gebeuren en enorm veel respect voor Sara dat ze haar verhaal zo heeft kunnen en willen delen.
mooie biografie over het herhalen van trauma later in het leven van Sara. soms wat lastiger door te lezen, omdat het wat uitgebreid geschreven werd. vooral het laatste deel vond ik erg mooi.
Wow echt een heel mooi boek en een aanrader! Terwijl ze in een kliniek terecht komt om het trauma van seksueel misbruik te verwerken ontstaat er een 'liefdesrelatie' met haar therapeut en wordt ze opnieuw seksueel misbruikt. Ze weet dit zware thema heel goed te beschrijven. Ze schrijft uitgebreid zonder al te veel in te gaan op de details. Dat voorkomt niet dat ik alsnog af een toe een beetje misselijk werd van de situatie waar ze in terecht is gekomen. Belachelijk hoe veel mensen niet goed hebben gehandeld, mensen van de kliniek en therapeuten waar je echt beter van zou verwachten. Ondanks alles zou ik het niet omschrijven als een zwaar boek. Ze is natuurlijk cabaretière van beroep en dat maakt dat ze originele bewoordingen vindt en het af en toe ook luchtig en grappig kan zijn. Het was mooi om te lezen dat ondanks alles ze een aantal mensen om haar heen heeft die onvoorwaardelijk van haar houden en er voor haar zijn.
Sara heeft de juiste woorden kunnen vinden om mijn lichaam wakker te schudden.
Bepalen of je dit boek wilt lezen op basis van de reviews gaat mijn inziens niet werken. Wat een persoonlijk verhaal. Dit zal iets met je doen afhankelijk van je eigen identiteitsontwikkeling. Persoonlijk resoneerde dit boek enorm, vanwege de woorden die Sara kan geven aan haar binnenwereld en gekwetste kleine Sara, werd er ook iets in mij losgemaakt. Omdat we allemaal anders in elkaar zitten, zal het voor jou weer heel anders overkomen. Als je dit gaat lezen vanwege Sara's bekendheid en verwacht allerlei sappige details te lezen, kom je bedrogen uit. Dit is het verhaal van kwetsbare mensen, geestelijke gezondheidszorg en het rechtssysteem. Hoe je lichaam je zal stoppen wanneer je niet voor jezelf zorgt.
Normaliter houd ik ervan een lijvige recensie te schrijven, maar ieder woord dat ik zou gebruiken om dit boek te prijzen doet het tekort. Daarom ga ik deze keer voor de kort, maar krachtige mand versie: lees het! Oké, kan het toch niet laten om even toe te voegen dat Daniëlle de beste partner is die een mens zich kan wensen. Groet!
Sara heeft aan het papier toevertrouwd wat haar is aangedaan, de gevolgen en hoe ze ermee om is gegaan. Ontroerend geschreven, maar toch ook luchtig gehouden, knap gezien de onderwerpen. Dapper dat ze zich uitspreekt!
Chapeau Sara, dat je dit verhaal hebt kunnen opschrijven! Ik hoop dat je trots bent op wie je bent en hoe je het allemaal doet 🙏
Potverdorie, wat een boek. Je leest/luistert (in mijn geval) het verhaal van Sara Kroos die wegens ernstige ptss-klachten werd opgenomen in de ggz en daar opnieuw getraumatiseerd werd. Als zorgverlener kende ik de termen overdracht en tegenoverdracht al, maar niet eerder werden ze zo helder gevangen in een verhaal.
Sara beschrijft waarom ze werd opgenomen, hoe de therapie in de instelling vorm kreeg, welke band ze met haar therapeuten ontwikkelde en hoe vanuit de afhankelijkheid van deze therapeuten, waarvan één in het bijzonder, een ongelijke, schadelijke relatie ontstond met een van hen.
In dit boek "spaart" Sara zichzelf niet. Vanuit haar kracht en zintuigen beschrijft ze alles wat er heeft plaatsgevonden, wat zij deed, wat de ander deed en hoe zij daar weer op reageerde. Ik kan niet anders zeggen dan dat iedere zorgverlener dit boek zou moeten lezen, zodat je voor je zelf ooit in die situatie zou komen al met enige afstand gelezen hebt en we for once and for all kunnen vaststellen waar de onoverschrijdbare grens ligt die we met z'n allen hebben te handhaven en waar we elkaar aan mogen meten.
Wel wil ik een duidelijke trigger warning plaatsen voor mensen die zelf met hun mentale gezondheid worstelen, seksueel geweld hebben meegemaakt of meemaken en/of suïcidale gedachten hebben. Het boek beschrijft situaties en vooral gedachten tot in de meest rauwe kern. Pas goed op jezelf en lees dit boek pas als je eraan toe bent.
Zoals in het boek ook benoemd wordt: bij suïcidale gedachten kan je altijd contact opnemen met 0800-0113 of 113.nl en wanneer je te maken hebt (gehad) met seksueel geweld ook met 0800-0188 of centrumvoorseksueelgeweld.nl.
Een dapper en naar verhaal om te lezen, maar tegelijkertijd erg belangrijk. Ik vind het knap van Sara hoe ze alles, na wat ze heeft meegemaakt, toch zo mooi op papier heeft weten te zetten. Dat zal niet makkelijk zijn geweest. Het boek leest makkelijk weg, en verveelt niet.
Het is het verhaal vanuit het perspectief van een vrouw die misbruikt is, en vanuit een patient die in een zich herhalend patroon belandt. Het is zowel interessant als verschrikkelijk dat dit zo is gebeurd. Het was voor mij minder een tranentrekker dan ik had verwacht, maar wat zij vertelt hoe zij haar opname en 'therapeutische' relatie met haar behandelaar heeft ervaren is schrijnend en boos makend.
Sommige details hadden van mij weggelaten mogen worden, voor de leesbaarheid van het verhaal. Maar ik snap ook goed dat wanneer je zo'n boek schrijft, het ook belangrijk is dat details die voor haar belangrijk zijn, er in staan.
Het thema zet aan tot denken, want Sara stelt de vraag of het echte liefde was, of (tegen)overdracht. Ik vraag mij af of niet alle verliefdheid (tegen)overdracht is, en projectie. Ik denk het eigenlijk wel. 'Echte liefde' bouw je pas later. Als je verliefd bent zie je wat je wil zien en heb je een soort tijdelijke gekte. Alleen een therapeut moet dit weten (zeker als je inzichtgevende psychotherapie geeft) en ervoor waken dat de grenzen niet overschreden worden.
Verfrissend om weer eens een verhaal te lezen vanuit het perspectief van een patient. Aan te raden aan iedereen, tenzij je zelf ervaringen hebt met misbruik, en er nog niet klaar voor voelt om daarover na te denken.
Wat super krachtig, eerlijk en kwetsbaar is dit verhaal opgeschreven. Tegelijker tijd zit er ook humor in. En wat erg dat er therapeuten als Agnes bestaan. Wat kan Sara Kroos schrijven! Het boek geeft een inkijk hoe misbruik ontstaat.
In 1 weekend uitgelezen. Wat een prachtig krachtig kwetsbaar boek.
“Er is weinig dat schaamte overstemd, heb ik gemerkt, behalve moed vanuit je tenen of juist het gevoel dat het niets meer uitmaakt, en een vreemde combinatie van die twee” - die boek was duidelijk een mooi product van de combinatie.
Ik vind het moeilijk om de woorden te vinden om het boek en wat het met me deed te omschrijven. Het was een page-turner, puur omdat je steeds hoopte dat “het” goed zou komen. Omdat je hoopte dat het beter werd. Omdat je hoopte voor (kleine) Sara dat ze zichzelf vrij van schuld zou verklaren.
Die persoonlijke strijd in combinatie met de strijd tegen de instituten maakt dit boek tot een emotionele rit voor elke lezer. Ik was zo vaak boos. Op betrokkenen, op de processen, op iedereen die zijn/haar nek niet uitstak.
Verder nog 1 hulde: Daan. Wat is dát een prachtig mens. Zo zie je maar weer, dat je altijd mensen nodig hebt die voor jou strijden, als je het zelf (even) niet kan.
Prachtboek. Hoewel het niet snel gebeurt ben ik er gewoon sprakeloos van. Ik probeer er toch woorden aan te geven.
Het is een boek wat qua schrijfstijl, lettertype en aantal bladzijdes een boek zou zijn wat ik vrij snel uit had kunnen lezen. Maar ik heb het af en toe weg moeten leggen om het te laten bezinken. Het is zo erg om te lezen hoeveel mensen Sara niet hebben gegeven wat ze nodig had. Een veilige plek waarin grenzen worden gehanteerd, een luisterend oor zonder oordeel, een oplossing die recht toe doet aan de situatie. Ik werd zo gefrustreerd van hoe Agnes ermee omging. Ik vraag me echt af of ze oprecht niet doorheeft wat haar gedrag heeft gedaan, want als therapeut zou je moeten weten wat je doet. Hoe het lijkt of ze bewust Sara’s kwetsbaarheden tegen haar heeft gebruikt. Ziekelijk.
Ben ook erg benieuwd of die Agnes ook het boek heeft gelezen en wat dat haar voor gevoel geeft. Hoewel ik hoop dat ze door het lezen van dit boek inziet dat haar gedrag zo gruwelijk grensoverschrijdend is geweest, ben ik eerlijk gezegd bang dat het geen verschil zal maken.
Het is erg fijn om te lezen hoe sterk Sara’s netwerk is. Hoe mensen haar - en Daan - bijgestaan hebben. Ik heb nagedacht wat ik zou doen als ik Daan was… hoewel ik heel graag hetzelfde had gedaan zou ik niet weten of ik er zo mee om had kunnen gaan.
Ik ben zo vaak stukjes aan het deleten weer dat ik er nu maar mee stop. Zoals gezegd, ik ben woordeloos. Dit boek is niet te omschrijven voor mij.
Ik vind het wel mooi hoe Sara de stilte doorbreekt, haar stem vind, en heel duidelijk kan beschrijven wat er precies gespeeld heeft. Ik heb alleen maar meer bewondering gekregen voor haar.
Wat een indrukwekkend boek. In essentie een diep triest verhaal, niet alleen voor het individu maar ook voor het vertrouwen in de mens, instituties en ‘het systeem’. Tegelijkertijd bijzonder hoe zo’n verhaal dan toch zo pakkend, grappig en mooi opgeschreven kan worden. Veel bewondering voor de humor en mooie taal in dit boek. Samenkomend tot een situatie waarin ik vaak met een naar gevoel zat te lezen en toch niet kon wachten om na het boek weggelegd te hebben weer verder te gaan.
“[…] zinnen als ‘Lieverd, kijk jij lekker de serie verder met Daan, ik heb een paniekaanval, maar ik ga daarna lasagne maken, tot straks’ [zijn] heel normaal geworden bij ons thuis.”
Met dank aan Margot voor het lenen van haar exemplaar.
Sommige boeken lees je niet alleen met je hoofd, maar vooral met je hart en lijf.
Dit is geen boek dat je “even leest”. Het nodigt uit tot stilvallen. Tot voelen. Tot reflectie.
Dit boek is een krachtig pleidooi voor luisteren – écht luisteren – naar het fluisteren van je grenzen, je lichaam, je waarheid.
En alsof dat nog niet genoeg is, is het verhaal schoon verwoord. Zoals " Het zal geen toeval zijn dat het woord 'werken' in verwerken zit. Het is heel hard werken, en daarin een zachtheid zien te behouden, dus het is heel hard zacht werken."
"Rood is ja" zegt iets wat zelden gezegd wordt. Maar wat wel gezegd moet worden. Luid. Duidelijk. En met liefde.
Prachtig boek. Rauw, eerlijk, pijnlijk. Geeft als mens en als psycholoog enorm veel inzicht over hoe misbruik zich kan herhalen. Over onderliggende mechanismen, patronen, gedachten en belevingen. Onwijs pakkend geschreven, met humor en met mooie inzichten, terwijl heftige zaken niet geschuwd worden. Frustratie over het systeem en plegers in kwestie kwamen zeker boven, maar bovenal een enorm respect voor schrijfster. 10/10 would recommend.
Wow. Gewoon. Wow. Ongelooflijk, krachtig en intens. 100% aanrader als je tegen kan. Lees eerst even goed in waar het overgaat omdat het nogal kan triggeren.