Czternasta od końca. Opowieści o współczesnej Ukrainie

by Mykola Riabchuk, Mykoła Riabczuk, Katarzyna Kotyńska (Translator)

Książka, którą kupiło już ponad 10 tys. Ukraińców, nagradzana i dodrukowywana w trakcie wojny. Wzmacnia ducha wolności i wiarę, że mimo wszystko uda się zwyciężyć

Mykoła Riabczuk pokazuje, dlaczego wybuchła wojna w Ukrainie. Porównuje swoich rodaków do czarnych mieszkańców USA, którzy po latach dyskryminacji zdobywają się na emancypację. To trudny proces, w którym trzeba zerwać z wyobrażeniem o sobie jako kimś gorszym, „kuzynie ze wsi”, wymagającym potężnego opiekuna ze Wschodu.

Ukraina ma przed sobą wielką szansę. Od wspólnej mobilizacji zależy, czy stanie się trwałą częścią demokratycznej wspólnoty, czy też pozostanie czternasta od końca i znajdzie się za nową „żelazną kurtyną”.

Paperback

First published August 1, 2022

About the author

Mykola Riabchuk (Ukrainian: Микола Рябчук) is a Ukrainian public intellectual, journalist, political analyst, literary critic, translator and writer. Riabchuk is known for his analytical articles and essays on Ukrainian politics, national identity and analysis of Ukrainian history from postcolonial perspective.

More on Mykola Riabchuk in wikipedia.org

Reviews

[Setka z Kotem · Rating 5 out of 5]

Ukraina od wielu miesięcy jest jednym z ważniejszych "tematów" w mediach. Tymczasem o tym kraju przeciętny Polak wie bardzo mało. Co prawda, niemal każdy ma wśród osób bliskich czy znajomych kogoś, kogo korzenie sięgają Ukrainy, wielu z było na wakacjach we Lwowie, co nieco wiemy o Majdanie. I tyle. Ta książka w doskonały sposób rozjaśnia pewne sprawy, tłumaczy zawiłości historii. Ot, choćby z tej książki dowiedziałam się, że w pierwszych trzydziestu latach XIX wieku w obecnie rosyjskojęzycznym Kijowie mówiono głównie po polsku. Autor napisał też sporo o tym, dlaczego w społeczeństwie ukraińskim jest pewnego rodzaju lęk przed uznaniem polskiego wpływu na tamtejszą tradycję i historię.
W książce są eseje i artykuły dotyczące z różnych lat, co pokazuje zmiany, jakie odbywały się w Ukrainie. Ale też zmiany na linii polsko - ukraińskich stosunków.
Warto tę książkę przeczytać, bo autor bardzo przystępnym językiem opowiada o różnych zawiłościach w mentalności Ukraińców, w tym, jak społeczeństwo ukraińskie funkcjonowało w czasach Związku Radzieckiego, jak duże były wtedy polskie wpływy i że np. przeciętny Amerykanin dzieli Ukrainę na tę polską i tę ukraińską.

[Piotrek K. · Rating 4 out of 5]

Do zrozumienia kontekstu obecnej wojny ta książka jest bardzo pomocna.

Riabczuk wyjaśnia: to dalszy ciąg kilkuwiekowego ukraińskiego oporu przeciw moskiewskiej kolonizacji.

Wyjaśnia też sprawę w Polsce wciąż nie dość rozumianą: jak to jest z tą rosyjskojęzycznością tylu Ukraińców (w skrócie: to wpływ dwóch stuleci brutalnej kolonizacji, mordów i ludobójstwa okresu Wielkiego Głodu, straszliwych doświadczeń II wojny światowej i powojennej sowietyzacji). Język, tłumaczy Riabczuk, nie był w Ukrainie podstawowym kryterium tożsamości - choć pewnie to się w ciągu ostatniego roku dynamicznie zmienia. Ukraiński w czasach sowieckich traktowany był przez "bratni" rosyjski naród jako obrzydliwy nacjonalizm, propagandowo przez sowietów łączony z faszyzmem. Za komuny silnie działała sowiecka presja: mówisz po ukraińsku = jesteś faszystą. Dalszy ciąg tej sowieckiej retoryki znamy już współcześnie z medialnego języka rosyjskiej propagandy a.d. 2014-2023.

Na koniec jeden cytat z Riabczuka (z roku 2021) w tym temacie:

"Poparcie dla niepodległości wśród rosyjskojęzycznych Ukraińców wzrosło z 54% w 2013 roku do 78% w 2020, a wśród etnicznych Rosjan podskoczyło z 35% do 73%. To naocznie pokazuje, dlaczego Ukraina, wbrew oczekiwaniom Moskwy, nie rozpadła się, choć państwo jako aparat władzy po ucieczce Janukowycza i zdradzie jego przybocznych stojących na czele wojska, policji i służb specjalnych faktycznie upadło. Uratowała je zaangażowana mniejszość - wieloetniczne obywatelskie społeczeństwo, z ukraińskim etnokulturowym jądrem, a przede wszystkim z ukraińską ideą narodowej niepodległości" (s. 218) tłum. Marek S. Zadura

[Jaśmina Różańska · Rating 5 out of 5]

otwierająca oczy. polecam!

[Daria (jezykowy.koneser) · Rating 2 out of 5]

Zawiodłam się. Niekiedy autor przedstawia ciekawe porównania i uwagi jednak niestety eseje nie zawsze są obiektywne. Miałam wrażenie, że narzuca czytelnikowi pewien sposób postrzegania, a także nim manipuluje. A tego nie lubię. Miało miejsce także usprawiedliwianie Ukraińców...