Δυο φορές Έλληνας

by Μένης Κουμανταρέας

Τα χρόνια είναι πολλά: 1949-1990. Δυο οικογένειες διασχίζουν το χρόνο. Ένας διορθωτής, η γυναίκα του, ένα αλφαμίτης. Πώς ένας σκαπανέας γίνεται συγγραφέας και γιατί η κοπέλα του ανήκει σε άλλον. Τουρκία - Ελλάς 2-1 στη Λεωφόρο. Μία παράσταση Αριστοφάνη στη Μακρόνησο. Διάλεξη του Αγγελου Σικελιανού. Πώς μια κατοχική Μπερέτα καταλήγει σ ένα πάρτι με τριπάκια. Τυπογραφεία, σπίτια, δρόμοι. Μην προσπαθείτε να καταλάβετε. Ο χρόνος είναι ένα παιχνιδάκι. Κι η Αθήνα παντού.

Genres: Literature, Fiction, Greece, Novels

757 pages, Paperback

First published January 1, 2001

About the author

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1931 και σπάνια την εγκαταλείπει. Δεν ακολούθησε ανώτερες σπουδές. Δοκίμασε να σπουδάσει θέατρο και πέρασε εξίσου άδοξα, από την δημοσιογραφία. Εργάστηκε επί σειρά ετών σε γραφεία, δουλειές άσχετες, που του επέτρεψαν να αφοσιωθεί στο γράψιμο. Στην διάρκεια της δικτατορίας δικάστηκε από τη Χούντα για το βιβλίο του "Το αρμένισμα"· την ίδια περίοδο έγραψε με άλλους 17 συγγραφείς σ' ένα συλλογικό τόμο με τίτλο "18 κείμενα". Το πρώτο του βιβλίο "Τα μηχανάκια" κυκλοφόρησε το 1962. Θέμα του οι καταπιεσμένοι έφηβοι της εποχής· καταπιεσμένοι και περιθωριακοί είναι σχεδόν όλοι οι ήρωες των βιβλίων του με μόνιμο σκηνικό την Αθήνα. Το 1972 πήρε την υποτροφία RAAD για την πόλη του Βερολίνου. Τιμήθηκε με το πρώτο-μεταχουντικό - Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος το 1975 για το βιβλίο του "Βιοτεχνία υαλικών". Από το 1982 ασχολείται αποκλειστικά με το γράψιμο. Διετέλεσε στη δεκαετία του '80 μέλος του Δ.Σ. της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Ταινίες για τη τηλεόραση και τον κινηματογράφο έγιναν τα βιβλία του: "Κυρία Κούλα", "Τα καημένα", και η "Φανέλα με το 9". Παράλληλα με τα δικά του βιβλία έχει μεταφράσει στα ελληνικά αρκετά λογοτεχνικά έργα, κυρίως αμερικανικής πεζογραφίας. Έργα του έχουν μεταφραστεί σε πέντε γλώσσες.

Reviews

[Georgina Koutrouditsou · Rating 5 out of 5]

Έχω να πω πολλά για αυτό το βιβλίο,το πρώτο μου από τον μεγάλο Κουμανταρέα,αλλά δεν θα τα γράψω εδώ.
Συγκλονιστικό,απολαυστικό,εκπληκτικό,γεμάτο τόσα μηνύματα!
Άργησα να το πιάσω στα χέρια μου,αλλά ήρθε την κατάλληλη περίοδο,μετά τα κατάλληλα διαβάσματα.
Πώς ένα βιβλίο σου δίνει τόσες αφορμές να ψάξεις και να εκτιμήσεις το παρελθόν που είναι τόσο κοντά στο παρόν.
Προφητικό σε πολλά του σημεία.

[Irini · Rating 5 out of 5]

Μου αρεσε πολυ η αφήγηση , οι ήρωες , η πλοκή που όλοι και ολα συνδέονται. Μια αίσθηση του πεπρωμένου. Ολα σε μια πόλη , την Αθήνα, που ομολογώ δεν ήξερα.. Το κυριότερο, οτι με έκανε να ανοίξω εγκυκλοπαίδεια να μάθω ,να αναζητήσω τα ιστορικά πρόσωπα που αναφέρονται και γεγονότα που ενώ ηταν τοςο σημαντικά στην εποχή τους τα λησμονούμε οι νεότεροι.
Οπωσδήποτε μπηκε στη λίστα των αγαπημένων !

[Γιώτα · Rating 5 out of 5]

Το καλύτερο βιβλίο του Κουμανταρέα-κατά την ταπεινή μου γνώμη.

[Hananaki · Rating 5 out of 5]

Διχαζομουν ανάμεσα σε 4 και 5 αστέρια αλλά πιστεύω πως του αξίζει. Με έκανε να περάσω ώρες με τον πατέρα μου συζητώντας για τις δεκαετίες εκείνες, την Αθήνα και φυσικά την πολιτική κατάσταση που είχε ως τραγική κατάληξη τόσους θανάτους στη Μακρόνησο και σε άλλα μέρα εξορίας.Αξιζει να διαβαστεί από όλους μας γιατί κάποια στιγμή πρέπει να καταλάβουμε πως η ιστορία μας είναι ζωντανή και όχι απλά αριθμοί και ξερά γεγονότα.

[Kostas 78 · Rating 5 out of 5]

H ιστορία δύο οικογενειών από το 1949 και το τέλος του εμφλυλίου μέχρι τη δεκαετία του 90. Παρ΄όλες τις 750 σελίδες του διαβάζεται με αμείωτο ενδιαφέρον μέχρι το τέλος.
Ο αφήγηση μοιράζεται ανάμεσα σε Αθήνα και Μακρόνησο αρχικά, και εστιάζεται στην Αθήνα κατόπιν. Η αγάπη του Κουμανταρέα για την πόλη του είναι έκδηλη και η Αθήνα είναι κυριολεκτικά ένας πρωταγωνιστής, ανάμεσα στους υπόλοιπους (πολλούς!) της ιστορίας. Η Αθήνα είναι παντού παρούσα σε όλα τα βιβλία του, άλλοτε γκρίζα (Βιοτεχνία) κι άλλοτε νοσταλγική και όμορφη, όπως εδώ.
Το μετεμφυλιακό κλίμα στην χώρα, η επταετία της χούντας και κατόπιν οι πιο ουδέτερες πολιτικά εποχές, όλα μεταφέρονται πολύ γλαφυρά στον αναγνώστη μέσα από τις ζωές των πρωταγωνιστών και το πέρασμά τους στο χρόνο. Οι πρωταγωνιστές καλύπτουν μια ευρεία γκάμα αντιπροσωπευτικών ελληνικών τύπων και ιδιοσυγκρασιών. Η αριστερή Μάχη και ο ουδέτερος και ορθολογιστής Ευγένιος, ο δεξιός επιχειρηματίας Νικολαίδης, ο "καλλιτεχνικός" Άγγελος, ο τεχνοκράτης Νικόλας, κτλ κτλ... Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την ιστορική αναδρομή σε όλο σχεδόν το φάσμα του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα, αλλά και τον τρόπο που παρουσιάζεται και "πρωταγωνιστεί" και ο ίδιος ο τόπος (η Αθήνα) καθιστούν το βιβλίο αυτό στα μάτια μου ως το απόλυτο ελληνικό "αστικό" μυθιστόρημα, μια τοιχογραφία της ελληνικής αστικής κοινωνίας των τελευταίων δεκαετιών.
Λόγω της έκτασης του βιβλίου και του διαθέσιμου "χώρου" ο Μένης αναπτύσσει ολοκληρωμένους χαρακτήρες με σάρκα και οστά (όσο πουθενά αλλού στη βιβλιογραφία του), αλλά και δημιουργεί κινηματογραφικής παραστατικότητας σκηνές, μεγάλες σε διάρκεια αλλά άκρως ενδιαφέρουσες και απολαυστικές... με "σεναριακά" (ή αφηγηματικά) ευρήματα που σε κάνουν να μη θες να αφήσεις το βιβλίο ούτε για διάλειμμα. Εγώ τουλάχιστο ευχόμουν να μην τελειώσει!

[Maria Ch · Rating 4 out of 5]

Πολύ ωραία, ευχάριστη και ευκολοδιάβαστη η γραφή, χαρακτήρες που σε τραβούν και σου κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον σου. Οι παραλληλισμοί με τη σημερινή κοινωνία πολλοί, το γεγονός ότι το βιβλίο καλύπτει διάφορες δεκαετίες, μας επιτρέπει να παρατηρήσουμε τις διαφορές και τις ομοιότητες της σημερινής κοινωνίας με σταθμούς των πολιτικών γεγονότων της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Ο Κουμανταρέας καταφέρνει να καταγράψει τον κοινωνικο-πολιτικό παλμό της κάθε εποχής και να καλύψει μισό αιώνα ελληνικής ιστορίας μέσα από την καθημερινότητα και τις μικροϊστορίες των πρωταγωνιστών του. Μου κέντρισε το ενδιαφέρον η αναφορά στην Ερόικα του Πολίτη ως μυθιστόρημα με ‘παιδιά που γίνονται έφηβοι και ζουν το μεταίχμιο μιας εποχής που καταρρέει προτού φανεί άλλη’, κάτι που ουσιαστικά ισχύει και για τους χαρακτήρες του Δυο Φορές Έλληνας αφού είναι και αυτοί νέοι που μεγαλώνουν στο μεταίχμιο μιας εξίσου καταρρέουσας εποχής. Το βιβλίο αυτό είναι επίκαιρο όσο ποτέ: θλιβερό βέβαια πως η επιθυμία των ηρώων που βιώνουν αυτά τα γεγονότα είναι η ίδια περισσότερο από μισό αιώνα αργότερα για ένα καλύτερο μέλλον για την Ελλάδα. Είναι θλιβερό όταν συνειδητοποιεί κανείς πόσο επαναλαμβάνεται η ιστορία, τουλάχιστον η Ελληνική στην προκειμένη περίπτωση. Διαβάζοντας το σήμερα σαν αναγνώστρια του 2015, μ’ενοχλεί που τα πράγματα δεν έχουν βελτιωθεί και φαντάζουν ακόμη πιο δυσοίωνα. Εύχομαι λοιπόν, ένας αναγνώστης σε ένα λιγότερο μακρινό μέλλον να ζει σε ευνοϊκότερες συνθήκες και όλα αυτά να είναι απλά σκοτεινές σελίδες στην ιστορία του Ελληνισμού.

[Giannis M. · Rating 4 out of 5]

Κυρίαρχο φόντο το αστικό τοπίο μιας πόλης που αλλάζει και χάνεται. Στέκια που δεν υπάρχουν πια, δρόμοι που άλλαξαν μορφή. Μυρωδιές που δεν υπάρχουν. Απόμακρο φόντο, που περνάει ανάμεσα στις γραμμές του βιβλίου, η Μακρόνησος και όποιοι έζησαν εκεί. άγγελοι και δαίμονες.
Από το 1949 μέχρι το 1990 κι ένα παράθυρο, ανά δεκαετία, στην Ιστορία μιας χώρας και των ανθρώπων της, που πίστεψαν, αγκάλιασαν κι ύστερα διαψεύστηκαν και αποξενώθηκαν από όλα όσα τους μπόλιασαν στα νεαρά τους χρόνια.
Δύο οικογένεις ζούνε και αναπνέουν στις 750 σελίδες του βιβλίου. Άνθρωποι διαφορετικοί με άλλες αντιλήψεις και πιστεύω ο κάθε ένας τους. Συγκολλητική ουσία τους ο Άγγελος, ένας σκαπανέας της Μακρονήσου που ονειρεύεται να γίνει συγγραφέας. Η πορεία τους στο χρόνο, μια κινηματογραφική ταινία που τους ακολουθεί έως το τέλος. Ιστορία, πολιτική, ερωτισμός και νοσταλγία όμορφα κεντημένες μεταξύ τους σε βατή και ευκολοδιάβαστη γραφή έως την τελευταία σελίδα.

[philosophie · Rating 4 out of 5]

Σκόρπιες σκέψεις, χωρίς ιδιαίτερη δομή ή ειρμό:

Το συγκεκριμένο έργο του Κουμανταρέα αποτελεί μια διαπραγμάτευση της ιστορίας σε διαχρονία, φωτίζει πτυχές πολιτικο-ιδεολογικά φορτισμένες κι αποκρύπτει/περνά γρήγορα ωστόσο άλλες, εξίσου, κατά τη γνώμη μου, σημαντικές (για παράδειγμα τα Ιουλιανά, τα γεγονότα του Πολυτεχνείου).
Η περιδιάβαση στα περιστατικά του παρελθόντος ευνοεί την τεχνική της ειρωνείας, το γνωστικό χάσμα ανάμεσα στους ήρωες και τους αναγνώστες, αλλά και την τροφοδότηση των ηρώων με προφητικές ρήσεις, ένεκα της ιστορικής προοπτικής.

[Parrot · Rating 5 out of 5]

Ο τρόπος αφήγησης είναι καθηλωτικός. Διακριτικά πολιτικοποιημένο με αρκετά ιστορικά γεγονότα, κυρίως λιγότερο γνωστά. Ο τρόπος που περιγράφει την Αθήνα είναι σαν να βάζει να κάνεις εσύ τα δρομολόγια των ηρώων εδικά για όσους γνωρίζουν τα μέρη στα οποία αναφέρεται. Τέλος το βιβλίο αφήνει μια πίκρα για τους ανθρώπους που θανατώθηκαν και βασανίστηκαν απλά επειδή θέλαν μια καλύτερη Ελλάδα κόντρα σε παλάτι και Αμερικάνους μα και στο τέλος πουλήθηκαν από τα ίδια τα ινδάλματά τους.

[Sanda Arvanitaki · Rating 4 out of 5]

It is the second time that I read this book. I enjoyed it even more.Through his story, one can feel the tragedy of postwar Greek history and the evolution of Hellenic society.It is impossible to become indifferent to the ugly fate of the Greek character.

[Απόστολος Τσιτσιγιάννης · Rating 5 out of 5]

Βλέπεις την πορεία ζωής ετερόκλητων ανθρώπων, αν και συγγενών, μαζί με την ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας από τα τέλη του 40 ως το 90. Ψυχογραφια αυτών των ανθρώπων ανά δεκαετία της ζωής τους μαζί με περιγραφή της Αθήνας και σημαντικών κοινωνικών αλλαγών. Η αφήγηση δεν κουράζει. Θέλεις να δεις τι θα συμβεί στη συνέχεια κάθε φορά που τελειώνεις ένα κεφάλαιο. Αυτό και η Βιοτεχνία Υαλικών τα σημαντικότερα του Κουμανταρέα.

[Vicky · Rating 4 out of 5]

Καλό αλλά αρκετά καταθλιπτικό...

[Nikos Seba 88 · Rating 5 out of 5]

Αριστούργημα ⭐⭐⭐⭐⭐

[Martin Böhler · Rating 2 out of 5]

Μετά το "Η μυρουδιά τους με κάνει να κλαίω", πού το θεορώ αριστούργημα, το παρόν βιβλίο του Κουμανταρέα το βρήκα μάλλον απαγοητευτικό.

[Christiana Hadji]

Προσπάθησα, αλλά δεν κατάφερα να το τελειώσω. Πολύ πολιτικοποιημένο, κι εμένα τα πολιτικά με αφήνουν παγερά αδιάφορη.