طنز فاخر سعدی

by ایرج پزشکزاد

نویسنده در این کتاب بر آن است جنبه‌های طنز گلستان را یادآوری نماید .وی علاوه بر آن با ذکر نمونه‌هایی, جنبه‌هایی از طنز ولتر، ویکتورهوگو ، هاشک، ارول و طنز دهخدا را معرفی می‌کند .در بخش‌های پایانی کتاب ضمن بررسی حکایت‌های طنزدار گلستان و درج نمونه‌های گوناگون, تفاوت طنز سعدی و آثار برخی نویسندگان غربی را مقایسه کرده و تفاوت آن را بیان می‌کند و این که چرا غربی‌ها به حکایت‌های گلستان به دیده طنز می‌نگرند ; در حالی که سعدی شناسان ایران, سعدی را شاعر یا نویسنده‌ای طنزپرداز به شمار نمی‌آورند در این می‌داند که تعریفی که غربی‌ها از طنز دارند با تعریفی که سعدی شناسان از طنز برداشت می‌کنند یکی نیست

Genres: Literary Criticism, Nonfiction, Poetry, Humor

205 pages, Paperback

First published January 1, 2002

About the author

Iraj Pezeshkzad (1928 in Tehran - 12 January 2022 in Los Angeles) was an Iranian writer and author of the famous Persian novel "Dā'i Jān Napoleon" (دایی جان ناپلئون) (Uncle Napoleon, translated as "My Uncle Napoleon") published in the early 1970s.

Iraj Pezeshkzad was educated in Iran and France where he received his degree in Law. He served as a judge in the Iranian Judiciary for five years prior to joining the Iranian Foreign Service. He began writing in the early 1950s by translating the works of Voltaire and Molière into Persian and by writing short stories for magazines. His novels include "Haji Mam-ja'far in Paris", and "Mashalah Khan in the Court of Haroun al-Rashid". He has also written several plays and various articles on the Iranian Constitutional Revolution of 1905-1911, the French Revolution, and the Russian Revolution. He is currently living in Paris where he works as a journalist.
(from Wikipedia)

Reviews

[Ashkan Ansari · Rating 5 out of 5]

تنها می گویم شاهکار است. خواندن این نقد با دیدگاهی نو از گلستان سعدی سبب شد تا من دوباره گلستان را بخوانم. خواندن آن را به همه توصیه می کنم. ‏

[Fateme Rahmati · Rating 4 out of 5]

کتاب رو در حوزه مطالعات ادبیات در مورد سعدی خوندم. غربی ها سعدی و بخصوص کتاب گلستان را کتابی از خود و در حوزه طنز فاخر میدانند. نویسنده که چنینی برداشتی از کتاب سعدی در ایران را ندیده است دنبال پاسخ به این پرسش است که چرا غربیها گلستان را طنز میدانند. او فکاهی را با هدف خنداندن با طنز که هدف ان تبلیغ منظوری با وسیله خنده است متفاوت میداند. خنده طنز از سر شادی نیست بلکه تلخند یا دل خنک شدن است. طنز معادل ستایر انگلیسی در ایران سابقه کمتر از یک قرن دارد و دهخدا در چرند و پرند اولین نمونه طنز نوع غربی در ایران است.در ادبیات قدیم مدح و هجو(دشنام و ناسزا)وجود داشته است . پیشگامان هزل یا ریشخند (ایرونیک) سعدی و مولوی هستند که راه را برای عبید زاکانی هموار کردند. طنز از نظر ولتر باید گزنده و شاد باشد و هدف ان اصلاح ادمیان بوسیله افشای معایب به زبان شاد است .
نویسنده با مرور نمونه هایی از آثار ولتر و اوروول در قلعه حیوانات و هوگو طنز به معنی غربی را معرفی میکند. طنز را دوایی تلخ با روکش شیرین میداند.چون انتقاد مستقیم کار را به زندان و درفش میکشاند.
چه اهمیتی دارد ما بعضی از حکایتهای سعدی را طنز بدانیم یا ندانیم. نویسنده معتقد است ندیده گرفتن طنز در حکایت های گلستان میتواند به معیوب شده تصویر سعدی در ذهن خواننده بینجامد. سپس نویسنده با ذکر چندین حکایت طنز در گلستان نشان میدهد حتی بزرگترین سعدی شناسان عصر مثل علی دشتی، یوسفی، زرین کوب و ذبیح الله صفا طنز سعدی را درنیافته و آنرا تشویش و تلون یا ملاحظه کاری یا طرفداری از توانگران توسط سعدی قلمداد کرده اند.
او داستانهای رای انور ملوکانه را برای انتقاد از استبداذد، منجم بد اقبال را برای انتقاد از نهاد شوم منجم، داستان قاضی همدان را برای انتقاد از سیاهکاری و فساد دربار، یک سفر دیگر در انتقاد از تاجر خالی بند و حرص و آز ، جدال سعدی میان توانگر و درویش برای دفاع فقرا، انتقاد از خودخواهی ادمیان در داستان مردم آزاری به نام رضای خدا در انتقاد از موذن بد صدا بکار برده است

[Amir Khazaei · Rating 5 out of 5]

بسیار جالب، سعی اصلی کتاب در نشان دادن جنبه های طنز گلستان سعدی است که در طول قرن ها تقریبا از چشم هم میهنانش پنهان مونده.
در همین مسیر پزشکزاد ما رو با طنز آشنا می‌کنه. طنزی که هدف اون خنداندن نیست بلکه دارای کنایه است و در لفافه پیچیده شده. طنزی بسیار ظریف و شیرین( البته بعد از کشف)