Man zonder rijbewijs

by Oek de Jong

In Man zonder rijbewijs beschrijft Oek de Jong, die nooit heeft willen autorijden, dat hij alsnog rijles wil nemen. Plaats van handeling is Amsterdam, de stad waar hij al bijna vijftig jaar woont en die hij in de lesauto opnieuw en nu in al zijn uitgestrektheid ontdekt. Waarom is hij hier zo laat mee begonnen? Die vraag leidt terug naar hoe hij is geworden wie hij is. Beelden komen op: een bijna fatale rit in de auto van zijn moeder, hoe hij door een eenzelvige vader en moeder werd gevormd, het machismo van zijn Friese grootvader, ongelukken en ‘narrow escapes’, reizen in Egypte en Marokko zonder auto, het effect van schrijver-zijn op een leven. Zijn eerste rit op de Ring van Amsterdam bezorgt Oek de Jong de schok die de aanzet is geweest tot het schrijven van Man zonder rijbewijs, een verrassend memoir vol humor en zelfspot.

Genres: Biography, Audiobook, Dutch Literature, Literature, Nonfiction

224 pages, Paperback

First published September 1, 2022

About the author

Oek de Jong (born in 1952) is the author of a relatively small, but highly esteemed literary oeuvre of novels, short stories and essays. He is best known for his novels: Opwaaiende zomerjurken (Billowing Summerskirts, 1979), Cirkel in het gras (Circle in the Grass, 1985) and Hokwerda's kind (Hokwerda's Child, 2002). His books have sold more than half a million copies. His work has been translated into nine languages. He was awarded the Reina Prinsen Geerligs Prize, the Bordewijk Prize and the Busken Huet Prize, and he was shortlisted for the Libris Prize in Holland and the Golden Owl Award in Belgium.
As an essayist (trained as an art historian) he has written extensively on the arts.
In Octobre 2012 he published the novel Pier and Ocean, his magnum opus.

Reviews

[Chrétien Breukers · Rating 4 out of 5]

Nee maar. Oek de Jong bewonderde ik ooit mateloos, om hem in de jaren na 2000 een beetje kwijt te raken. Nu keer ik weer tot zijn oeuvre. ‘Man zonder rijbewijs’ is een ontspannen De Jong, het werk van een ervaren schrijver die - zonder dat geknepen gedoe uit de latere romans - ontroerend over zijn ouders én over zichzelf en zijn wereld kan schrijven.

[Sandrijn W. · Rating 4 out of 5]

'Juist als ik een ander echt in de ogen kijk, besef ik dat ik geen flauw idee heb van wat er in de ander omgaat.' (Oek de Jong. Man zonder rijbewijs, laatste pagina). Dit is precies wat Oek de Jong in dit boek doet: zijn ouders en zijn eigen leven recht in de ogen aankijken en erachter komen dat hij het niet kent of kende. Mooie ode aan die personen. En o ja, het gaat ook nog over zijn rijlessen. Maar 'wellicht' moeten we dat zien als een metafoor.

[Reinier · Rating 3 out of 5]

Ik vond de delen die een directe link hadden met autorijden leuk en goed geschreven, de rest van het verhaal past er niet zo goed bij, wat mij betreft.

[Rudi v V · Rating 5 out of 5]

Heel prettig boek waarin Oek de Jong reflecteert op zijn leven en de band met zijn ouders. Tegelijkertijd wordt de lezer ook meegenomen op De Jongs reis naar zijn rijbewijs.
Een fijn boek waarin luchtige en emotionele momenten elkaar afwisselen, maar altijd even oprecht.

[Dirk · Rating 4 out of 5]

4,5*
Mijn eerste “Oek de Jong” maar zeker niet mijn laatste. De auteur neemt je mee tijdens zijn oefenritjes door Amsterdam (wat voor mij persoonlijk fijne herinneringen oproept) en schakelt vlot tussen heden en verleden, tussen jeugdherinneringen en zijn (groot)ouders. Het mag duidelijk zijn, Oek de Jongs wens om zijn rijbewijs te halen is slechts een rode draad. Wel eentje met de nodige humor en zelfrelativering.

Ik vind het een heerlijk en prachtig geschreven boek maar op één punt heeft het mij toch niet kunnen overtuigen: ik blijf een man zonder rijbewijs! 😉
Dankzij deze roman weet ik nu ook waarom.

Citaat: “Ik moet mee. Ik heb een afkeer van de dwang die uitgaat van een groep en van jongs af aan heb ik geprobeerd daaraan te ontkomen. Maar in deze massa auto’s moet ik meedoen. Ik kan niet stoppen. Ik moet honderd kilometer per uur blijven rijden, ik moet blijven opletten en kan nergens anders aan denken, ik moet in mijn spiegels blijven kijken, ik kan me aan geen enkele regel onttrekken zonder anderen en mijzelf in levensgevaar te brengen.”

[Sibrich van Baalen · Rating 3 out of 5]

Ik ben een groot Oekfan, maar ondanks dat het lekker weg las, voelde het als een boek dat hij beloofd had aan zijn uitgever. De pandemie heeft voor schrijvers niet veel gebracht.

[Mlie · Rating 3 out of 5]

Deze moet terug naar de bieb, dus alvast even wat quotes die ik wilde gebruiken in de review (die nog volgt):

p.88 "Net zo indringend als de lichaamsgeuren van zijn vader en moeder was zijn opvoeding. Hij raakte zonder verweer en zonder het te beseffen, doordrenkt van wie ze waren."

p.92 "Jaren later zal zijn therapeut tegen hem zeggen: "Die dag zag je je vader voor het eerst op ware grootte en niet als buitenstaander in zijn eigen gezin."

p.184 "Op hetzelfde moment breekt ook mijn iets jongere broer, die naast me staat. We omhelzen elkaar en staan in elkaars armen te huilen. We zijn weer die twee jongens die in identieke jassen naar school liepen, waarbij de jongste de oudste vasthield aan zijn capuchon, de twee jongens die zo talloos veel dingen samen hebben gedaan - alles allang diep weggezonken. Maar wat wij vergeten zijn, herinneren onze lichamen zich nog en in een flits brengen ze ons weer net zo dicht bij elkaar als destijds."

p.214 "Ik hoor haar rommelen, ik hoor de stad, de voetstappen van een passant en opeens overvalt me het geluk, bezig met een navigatieapparaat, terwijl zij haar vulpen zoekt om nog gauw een kaartje te schrijven vóór het vertrek - het geluk om hier met haar te zijn, in deze alledaagsheid."

[YvonZ · Rating 2 out of 5]

Mwah. Waar ging het nu eigenlijk over? Beetje gekunsteld over de lijn van het behalen van het rijbewijs een verhaal te vertellen over je ouders en je kindertijd. Maar misschien heb ik het niet begrepen, dat kan ook. Het ligt waarschijnlijk niet aan de schrijver want 'zwarte schuur' vond ik wel mooi en interessant. Ik had het wel snel uit en de schrijfstijl leest vlot weg, dus probeer het gerust toch.

[Thomas Frik · Rating 4 out of 5]

Helaas heeft Oek mij niet weten te enthousiasmeren om zelf mijn rijbewijs te halen, maar ik heb wel van dit boek genoten.

[Marije · Rating 3 out of 5]

Mooie observaties en zinnen die raakten, maar soms reden we mijn irritatiezone binnen. Die bereikte een kookpunt bij: ‘(…) daar stapt een vrouw in van een jaar of dertig, erg dik voor haar leeftijd. Ze houdt duidelijk te veel van eten.’

[Anne Bergsma · Rating 4 out of 5]

Dit boek schakelt tussen een aantal zaken. Het behalen van een rijbewijs door de schrijver - inmiddels zestig-plus, de Werdegang van het huwelijk van diens ouders en daarbij gaat het bovendien over de manier waarop de schrijver zich tot zijn ouders verhield en verhoudt. Het is een heel geslaagd boek, ernstig en vermakelijk.

[Mathilde Lones · Rating 2 out of 5]

Het boek is heel "beschrijvend", ik ben erachter gekomen dat ik boeken waar meer dialogen/gesprekken in voorkomen leuker vind om te lezen.

[Hans Buijze · Rating 5 out of 5]

Ontroerend, herkenbaar, mild, diepzinnig, soms, humoristisch (als het over het autorijden gaat) maar ook heel eerlijk.

[Sam · Rating 3 out of 5]

3.5 ⭐️

[Matheo · Rating 3 out of 5]

Een prima boek hoor. Maar beetje oppervlakkig en van de hak op de tak en weer terug naar de hak, en dan weer naar de tak.

[Joost · Rating 4 out of 5]

De rode lijn wordt gevormd door Oek de Jongs wens om zijn rijbewijs te halen. Het verhaal is vrij dunnetjes, maar het in dit boek ook om de bijzaken. Om Oeks oog voor zijn omgeving, voor de stad voor de mensen. Oek ontdekt Nieuw-West, het deel buiten de A10, wat hij na vele tientallen jaren als Amsterdammer nooit heeft leren kennen. Oek ziet ook steeds meer de gedragsverwantschap met zijn vader en zijn moeder, en kan dat accepteren en omarmen. En de herinneringen aan zijn gedisciplineerde, wilskrachtige grootvader zetten Oek nog sterker in een onvermijdelijke familietraditie. We leren Oek kennen op vakantie in een onherbergzaam deel van Frankrijk, met zijn levensgezellin, waar het eigenlijk onverantwoord is als je geen auto kunt rijden.
Uiteindelijk lezen we al in de eerste pagina's door welk trauma Oek uiteindelijk zo lang heeft getalmd om zijn rijbewijs te halen.
Een fijn boek!

[Arjen · Rating 2 out of 5]

Man zonder rijbewijs is een autobiografisch verhaal rond een 66-jarige man die zijn rijbewijs gaat halen en daarbij reflecteert op zijn leven en dat van zijn ouders. Het boek is vooral interessant voor mensen die hevig geïnteresseerd zijn in het leven van Oek de Jong. Voor wie dat niet geldt is dit boek hooguit een tijdsverdrijf dat sporadisch de moeite waard is doordat er hier en daar wat mooie zinnen voorbij komen en dat De Jong enkele karakters en scenes mooi verwoord. Maar dat is wat mij betreft onvoldoende draagkracht voor het boek als geheel. De wijze waarop het boek plots stopt helpt daar ook niet bij: zonder tot een soort conclusie of afronding te komen is daar ineens een slotzin en stopt het verhaal gewoon. Het draagt sterk bij aan een wat onbevredigend gevoel na het lezen van het boek.

[Jasmijn Heyer · Rating 3 out of 5]

Hoewel titel en achterflap (welke toch de interesse wekten voor deze vrouw zonder rijbewijs) anders suggereren, is dit boek toch veel meer een verhandeling over Oek zelf en de relatie met zijn vader en moeder. Het is dat ik geïntrigeerd ben door Oek als introverte, intelligente man en dat ik houd van zijn manier van vertellen, maar anders zou het boek behoorlijk saai zijn. Absoluut geen spijt, maar volgende keer pak ik er toch weer een roman bij. Op naar Pier en oceaan.

[Jos · Rating 5 out of 5]

Een memoir met het halen van je rijbewijs op latere leeftijd als rode draad. Veel herkenning voor een "kind van de wederopbouw", zoals Oek de Jong het noemt. Ik zag mezelf weer op de fiets als nieuwe inwoner van Amsterdam door de stad fietsen met een Falkplan in mijn zak. Maar ook prachtig beschreven herinneringen aan zijn ouders. En dat alles in 200 bladzijden. Indrukwekkend.

[Catharina Hart · Rating 4 out of 5]

Wat symboliseert een rijbewijs eigenlijk? Mannelijkheid? Volwassen worden? Aan het roer staan van je leven? Oek vraagt het zich af in een zintuiglijke, beeldende, maar ook zakelijke prozastijl. De thema's die voorbij komen zijn verder deels bekend, maar gezien vanuit een andere invalshoek dan we gewend zijn.

[Alexander Buitenhuis]

Grappig en zalvend boek als je zelf met je rijbewijs bezig bent.

[Henriette · Rating 4 out of 5]

Weer genoten van meesterverteller Oek de Jong en uitmuntend voorlezer Peter Blok.

[Ruben Seijbel · Rating 5 out of 5]

Geluisterd. Heel fijn verhaal, verspringend tussen heden en verleden.

[Gorrit-Cor Lootsma · Rating 5 out of 5]

Als ik de meeste recensies van dit boek lees, zie ik dat veel mensen het vergelijken met de andere boeken van Oek de Jong. Ik ben zelf geen Oekhead en weet ook niet of ik direct geneigd ben om de rest van zijn oeuvre te lezen. Het boek werd me door mijn vader geschonken als Sinterklaas cadeau, ik ben ook een man (jongen?) zonder rijbewijs en dat zal waarschijnlijk nog enige tijd zo blijven. Je snapt waarom het toepasselijk is.

Maar hier komt de grootste plot twist: Ik houd van dit boek. Het is kort en prachtig geschreven. De perfecte beschrijving van hoe het voelt om rijlessen te nemen. Oek De Jong spreekt over zijn (of zijn hoofdpersonage, het is moeilijk de twee los te koppelen) relatie met zijn ouders. Hoe hij hen zag, hoe hij zich heeft moeten loskoppelen en ze zo in een nieuw daglicht heeft gezien. Een proces dat als het eenmaal begint, jaren kan duren voor dat het zich volzet heeft. Ik kon me vinden in de beschrijvingen van Friesland en de grote stad, wat deze allebei te bieden hebben. De verschillende taferelen.

Autorijden geeft je een korte blik op alles dat er voorbij komt, zonder dat je het volledig in je op kan nemen. Dat snelle en vergankelijke heeft iets moois. Ik zou ergens willen dat ik voor eeuwig in die auto kon blijven met Oek de Jong en zijn rijinstructeur Dave, gewoon om nog van het uitzicht te genieten.

[Nannini · Rating 4 out of 5]

Vermakelijke 'auto' biografie van de schrijver waarin je hem en vooral zijn ouders beter leert kennen.

[Kelly · Rating 3 out of 5]

gaf me zowel hoop als meer stress over het halen van mijn eigen rijbewijs

[Carlijn · Rating 4 out of 5]

Ik wil vrienden worden met Oek!

[Gijs Zandbergen · Rating 4 out of 5]

Een man of vrouw zonder rijbewijs mist ook iets mentaals. Tenminste, dat is de indruk die ik heb van mijn vrienden en kennissen die zich laten vervoeren omdat ze geen rijbewijs hebben. Ze vinden het gemakkelijk, maar ook een beetje vervelend, want ze generen zich ervoor. Oek de Jong moet ook zoiets hebben gevoeld, afgaand op de mengeling van zijn rijlesavonturen en zijn geschiedenis als kind van een ingewikkeld echtpaar. Daarom eindigt dit boek met een begrijpelijke conclusie, die ik hier niet verklap.

[Janet Sellis · Rating 3 out of 5]

Oek de Jong besluit als hij halverwege de 60 is alsnog zijn rijbewijs te halen.
Ik verwachtte anekdotes over deze rijlessen. Die staan ook in het boek maar het gaat veel meer over zijn jeugd, zijn ouders en over hoe hij in het leven staat.
Een soort memoires. Mooi gedaan.

‘In elk decennium van mijn leven ben ik iemand anders.’

‘..ik moet mee. Dit is wat ik mijn hele leven niet heb gewild, waar ik me altijd tegen heb verzet: gedwongen worden om mee te doen.’

Fijn boek.

[Charlotte · Rating 5 out of 5]

Een pareltje! Wat een mooie zinnen en beschouwingen!