What do you think?
Rate this book
İğne Deliği
“İğne Deliği” insanın yazgısı, belleği ve tarihi üzerine bir içsel dinginliğe ulaşma çabasıdır; bu dokunaklı anlatıda, yakın ilişkilerin karmaşık bilmecesi ve hepsinden öte gençlik ile yaşlılığın buluşmasının gizemi dile dökülür. Myśliwski’nin romanı dramatik, acı verici, gizli ve suskun taraflarıyla Polonya tarihinin bir parçasını da yansıtmakta. Ancak bu eserde özellikle söz konusu olan şey, zamanın geçişinin insanların kendileri ve dünyayla olan deneyimlerinde nasıl bir iz bıraktığıdır. Keskin bir gözlemin ve insanlara yönelik özel bir duyarlılığın sembolik boyutla iç içe geçtiği güzel, derin bir anlatıdır “İğne Deliği”.
“O yaşlı, vahşi, yeşil vadiden İğne Deliği’ne koşmuştum. Artık o dik, çelik merdivenlerin kenarında, şimdi geçen seferden ne kadar derine inmesi gerektiğini görerek bastonunu basamağa vuruyordu. Görünüşe göre çok daha derinde olduğunu düşünüyor olmalı ki, bir sonraki, bir sonraki basamağı da aynı biçimde kontrol ediyordu. Nasıl bu kadar yaşlı olabilir diye düşündüm, hatta bu durum beni kızdırmıştı. Onun yaşında bu dünyadan geriye ne kalmış olabilirdi ki, hâlâ gidiyordu, peki ne için?”
“Wiesław Myśliwski bir “star”ın zıddı – televizyona çıkmıyor, kitleyi eğlendirmiyor. Basitçe düşünüyor ve roman yazıyor.”
Dariusz Nowacki, Newsweek
“O yaşlı, vahşi, yeşil vadiden İğne Deliği’ne koşmuştum. Artık o dik, çelik merdivenlerin kenarında, şimdi geçen seferden ne kadar derine inmesi gerektiğini görerek bastonunu basamağa vuruyordu. Görünüşe göre çok daha derinde olduğunu düşünüyor olmalı ki, bir sonraki, bir sonraki basamağı da aynı biçimde kontrol ediyordu. Nasıl bu kadar yaşlı olabilir diye düşündüm, hatta bu durum beni kızdırmıştı. Onun yaşında bu dünyadan geriye ne kalmış olabilirdi ki, hâlâ gidiyordu, peki ne için?”
“Wiesław Myśliwski bir “star”ın zıddı – televizyona çıkmıyor, kitleyi eğlendirmiyor. Basitçe düşünüyor ve roman yazıyor.”
Dariusz Nowacki, Newsweek
288 pages, Paperback
First published October 15, 2018
93 people are currently reading
2185 people want to read
About the author
Wiesław Myśliwski
18 books285 followersWiesław Myśliwski is a Polish novelist. In his novels and plays Myśliwski concentrates on life in the Polish countryside. He is twice the winner of the Nike Award (Polish equivalent of the Booker Prize) for Widnokrąg (1996) and Traktat o łuskaniu fasoli (2006).
His first novel translated into English was The Palace, translated by Ursula Phillips. His novel Stone Upon Stone (Kamień na kamieniu), won the 2012 Best Translated Book Award, translated by Bill Johnston (Archipelago Books).
His first novel translated into English was The Palace, translated by Ursula Phillips. His novel Stone Upon Stone (Kamień na kamieniu), won the 2012 Best Translated Book Award, translated by Bill Johnston (Archipelago Books).
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 116 reviews
Read
June 7, 2025Nie potrafię ocenić. Zrobiła duże wrażenie, ale muszę ją jeszcze przetrawić.
November 28, 2018
Ucho igielne podobnie do swego poprzednika stanowi niezwykle wręcz subtelną, wyrafinowaną i pełną nostalgii prozę, którą można odczytywać na dwa sposoby. Albo w sposób czysto fabularny, podobny do tego w jaki sposób czyta się szkolne lektury – i tu rzeczywiście u Myśliwskiego nie będzie nic oryginalnego, mało tego będzie towarzyszył pogląd, jakby pisarz powtarzał się; albo w sposób głębszy dążący do poznania w luźnych opowiastkach o głównym bohaterze ukrytego sensu i przesłania – wtedy odsłania się piękno i wielkość tej prozy, zmuszającej czytelnika do konfrontowania się często z samym sobą. Dla mnie bowiem Wiesław Myśliwski jest takim autorem, którego odczytywać można na wiele sposobów, w zależności poniekąd od posiadanego bagażu doświadczeń i etapu życia. Porusza uniwersalne tematy, odwołuje się do tego co doskonale mogło być udziałem starszych czytelników posiadających podobne może wspomnienia do narratora, ale wiele z tych rzeczy nie będzie obcych również młodemu czytelnikowi, wystarczy wspomnieć: opóźnione i przeładowane pociągi i autobusy, praca wielozmianowa i próby pogodzenia jej z życiem prywatnym itp. Osobiście, mimo krążących bo bukosferze negatywnych opinii, ja wierzę Myśliwskiemu, pozwalam ponieść się pięknu języka jakim pisze i po raz kolejny otrzymałem opowieść, od której nie potrafię się oderwać. Dla mnie jest on niczym cudowny gawędziarz mówiący o prawdach wiecznie aktualnych, podczas gwiaździstej nocy przy blasku ogniska. Raz przenoszący do minionych czasów, może nieco obcych młodym ludziom, raz dotykający tego co bez względu na wiek jest zawsze żywe w sercu każdego człowieka.
March 12, 2023
Nie wiem bo skąd mam wiedzieć? To trzeba czytać powoli, przy kominku. A ja nie mam kominka i czytałem w metrze i szybko bo wszystko szybko. Polecam, bo może ktoś ma kominek.
April 19, 2025
İğne Deliği Varşova'nın iki yüz km güneyinde bir kasabada Ortaçağ surlarında bir kapının adı. Dik merdiveni de var.(Orijinal adı Ucho Igielne Google'a yazdığınızda İğne Deliği kapısının farklı açılardan çok sayıda fotoğraflarını göreceksiniz. Tavsiye ederim.) Kasabalıların yoğun kullandığı bir kapı. Haliyle karşılaşmaların yaşandığı, hal hatırların sorulduğu, ayaküstü sohbetlerin yapıldığı bir yer burası. Ve kızlar beklenir İğne Deliği'nde. Ve nedense o kızlar gelmez. Laf kalabalığında karambole gider korkusuyla hemen şimdi yazayım diyorum: İğne Deliği kavramda ilk beş romanımdır. Beklemek komünist Varşova'da yaşam biçimidir. İnsanlar yaşantılarını bekleme durumlarına göre tanımlarlar. Mesela eğer bekliyorsanız gençsiniz demektir, beklememeye başladığınızda yaşlılık geldi demektir. Merdivende tanıdıkların birbirlerine ilgilenip sordukları tek şey bekleme durumlarıdır. "Hey delikanlı bu aralar neyi bekliyorsun." O da anlatır okula kabul edilmeyi bekliyordur, fabrikaya girmeyi bekliyordur, o sıra zaten kızı bekliyordur. Bütün bu verilerin ışığında 'yaz kızım': Sosyalizmin 20. yüzyıl Varşova pratiğinin bekleme yaşantısında döndüğünü okuyoruz İğne Deliği'nde. Nokta. İğne Deliği'nde olay örgüsü yok, saymakla bitmez çoklukta ve yaşanmışlıklardan kurmaca mücevher değerinde birinci tekil anlatımda hikayeler var. Anlatıcının ismi yok nihayetinde tarih profesörü ama farklı yaşlarda anlatı yapıyor; bazen beş yaşındadır bazen üniversite öğrencisidir, bazen fabrika bazen tarih profesörü. İğne Deliği birbirinden bağımsız on bölümden oluşuyor, her bir bölümün kendi planı var. İğne Deliği karakter romanı. Anlatıcı, annesi, babası unutulmaz karakterler arasındadır. Diyalog romanı İğne Deliği'ne yıllar sonra karşılaşıtığımda güleceğim. Komik bir roman. Yaşanmışlıklarla derinlik verildiği içindir ki okurlardan hem odaklanma hem de en az 'orta yaş' istiyor. Komedi dedikse plaj romanı değil müsadenle.
October 22, 2019
Życie człowiek nosi w sobie. Nie opowie, to go nie ma.
May 19, 2024
Fasulye Ayıklama Sanatı ile hayran olduğum Mysliwski yine harika bir okuma sundu. Monolog şeklinde ilerleyen anlatıları severim. Klasik roman kurgusunda denemeler yapılması ve cesur davranılması hoşuma gidiyor. Bu tip bilinç akışıyla yazılan metinler artık yenilikçi bulunmasa da çok iyi örneklerini okumak büyük zevk. Bu roman da o iyi örneklerden biri.
Yaşlılık, yalnızlık ve iki savaş arasındaki Avrupa’nın ruh hali romanı belirleyen temalardan. Bir profesörün gençliğini hatırlayışlarıyla sıkça zaman atlamaları yapıyor. Bu atlamalar dikkat istiyor. Dikkatli okunduğunda şahane bir örüntü gösteriyor. Hayatın parçalanıp, parçaları sıraya koymadan tıpkı beynin hatırlama refleksi gibi ortaya konmasında şiirsel de bir yan buluyorum.
Daha ilk sayfalarda Thomas Bernhard’a çok benzettim. Anlatım stili, adı bilinmez anlatıcı ve anlatının okura mesafesi çok benziyor. İki yazarın tavrı farklı sadece. Bernhard hayatı ne kadar dışlıyorsa Mysliwski de bir o kadar kucaklıyor. Duyguları ele alış biçimi tamamen farklı. Tüm o melankoli ve hüzünde insanı hayattan iten yanlar törpülemiş. Bu tavrı daha çok seviyorum. Hayat melankoli ve hüznüyle de yaşanmaya değer.
Yaşlılık, yalnızlık ve iki savaş arasındaki Avrupa’nın ruh hali romanı belirleyen temalardan. Bir profesörün gençliğini hatırlayışlarıyla sıkça zaman atlamaları yapıyor. Bu atlamalar dikkat istiyor. Dikkatli okunduğunda şahane bir örüntü gösteriyor. Hayatın parçalanıp, parçaları sıraya koymadan tıpkı beynin hatırlama refleksi gibi ortaya konmasında şiirsel de bir yan buluyorum.
Daha ilk sayfalarda Thomas Bernhard’a çok benzettim. Anlatım stili, adı bilinmez anlatıcı ve anlatının okura mesafesi çok benziyor. İki yazarın tavrı farklı sadece. Bernhard hayatı ne kadar dışlıyorsa Mysliwski de bir o kadar kucaklıyor. Duyguları ele alış biçimi tamamen farklı. Tüm o melankoli ve hüzünde insanı hayattan iten yanlar törpülemiş. Bu tavrı daha çok seviyorum. Hayat melankoli ve hüznüyle de yaşanmaya değer.
October 17, 2025
As we age, the innumerable gradations of our identity become blurred, dissolving the notion of a clear beginning and end; instead, our lives resemble a raging current of memories, reflections, and regrets. Polish novelist Wiesław Myśliwski captures this elusive sensation in Needle’s Eye, eloquently translated by Bill Johnston. Written in a stream-of-consciousness style, Myśliwski’s protean narrative follows the varied experiences of a medieval historian through childhood, war, and complex emotional entanglements.
The story opens with a heartfelt exchange between an elderly man and a presumably younger narrator as they pass each other on a stairway leading to an old, wild green valley, when suddenly the old man falls and perishes during his descent. In an inversion of linear storytelling, this death marks the beginning of a series of reflections told through the lens of an amorphous narrator, who drifts in a continual, saccharine conversation with various interlocutors. We follow him laboring in a canning factory, living in a former Jewish ghetto, welcoming desperate travelers, fleeing an advancing warfront, and toiling over a lost love that slipped away.
The narrative stream flows with a levity that blends both related and unrelated vignettes seamlessly. Myśliwski’s reluctance to name his protagonists creates an omniscient, impersonal narrative that sweeps readers along, at times uncertain of the who or the when, but savoring the flurry of memories in one spoonful. Timelines are layered like an Escher painting, linking beginnings and ends, expressing both the unity and continuity of nature: “Alas, by its very nature the beginning is unseizable, you might say imperceptible, so who knows if the end doesn’t constitute the beginning.”
Much of the novel rests on the laurels of Myśliwski’s prose rather than on any concrete, traceable storyline to be pieced together. The two central pursuits of the novel—the old, wild green valley and his unrequited love—both resemble Kafka’s infamous symbol of the castle, with their enchanting promise and elusive, abstract reality—or unreality. Myśliwski almost brackets time and subjectivity from the story, allowing us to appreciate both the nuances and the aggregate of a lifetime of sensations—those created, inherited, and borrowed from the people we cross paths with: “And when memory sometimes took me back to it, I was never sure if it was my own memory. Especially because, as we know, every memory is composed of the memories of others and it’s not possible to distinguish what’s ours from what’s borrowed or inherited. I have doubts, then, whether memory can be a guarantor of our identity.”
Despite its Polish depictions and war-torn setting, Needle’s Eye serves as a universal guide to human experience. With wit and evocative storytelling, Myśliwski provides readers with a framework for meditating on life’s impressions and the significance of memory.
The story opens with a heartfelt exchange between an elderly man and a presumably younger narrator as they pass each other on a stairway leading to an old, wild green valley, when suddenly the old man falls and perishes during his descent. In an inversion of linear storytelling, this death marks the beginning of a series of reflections told through the lens of an amorphous narrator, who drifts in a continual, saccharine conversation with various interlocutors. We follow him laboring in a canning factory, living in a former Jewish ghetto, welcoming desperate travelers, fleeing an advancing warfront, and toiling over a lost love that slipped away.
The narrative stream flows with a levity that blends both related and unrelated vignettes seamlessly. Myśliwski’s reluctance to name his protagonists creates an omniscient, impersonal narrative that sweeps readers along, at times uncertain of the who or the when, but savoring the flurry of memories in one spoonful. Timelines are layered like an Escher painting, linking beginnings and ends, expressing both the unity and continuity of nature: “Alas, by its very nature the beginning is unseizable, you might say imperceptible, so who knows if the end doesn’t constitute the beginning.”
Much of the novel rests on the laurels of Myśliwski’s prose rather than on any concrete, traceable storyline to be pieced together. The two central pursuits of the novel—the old, wild green valley and his unrequited love—both resemble Kafka’s infamous symbol of the castle, with their enchanting promise and elusive, abstract reality—or unreality. Myśliwski almost brackets time and subjectivity from the story, allowing us to appreciate both the nuances and the aggregate of a lifetime of sensations—those created, inherited, and borrowed from the people we cross paths with: “And when memory sometimes took me back to it, I was never sure if it was my own memory. Especially because, as we know, every memory is composed of the memories of others and it’s not possible to distinguish what’s ours from what’s borrowed or inherited. I have doubts, then, whether memory can be a guarantor of our identity.”
Despite its Polish depictions and war-torn setting, Needle’s Eye serves as a universal guide to human experience. With wit and evocative storytelling, Myśliwski provides readers with a framework for meditating on life’s impressions and the significance of memory.
July 9, 2022
Pirma pažintis su išliaupsintu Myśliwskiu, pirmas įspūdis - nepatiko, bet vis tiek dar bandysiu Akiratį ir Traktatą.
Knyga skaitosi tarsi būtų sudėta iš apsakymų, nors nėra: visi 10 skyrių yra jau turbūt seno (kaip suprantam iš įvairių epizodų) žmogaus prisiminimai iš įvairių gyvenimo tarpsnių, tie prisiminimai nesutampa, vienas kitam prieštarauja, skaitant vis neapleidžia mintis, kad gal čia vis kiti žmonės kalba. Man regis, tuo knyga labai gerai parodo, kaip veikia atmintis - tokie tikri ir nesuderinami ramble'inimai, o ne nušlifuoti prisiminimai, pateikiami dozuotai ir chronologine tvarka, ir kas valandą (laba diena Petro imperatore).
Įdomiausia - pati knygos pradžia, kai tarsi dar jaunas pirmojo asmens pasakotojas pamato, kaip nuo laiptų Adatos Ąsoje (slėnis) nurieda diedukas ir prasiskelia galvą, miršta; visą laiką mums sakoma, kad pasakotojas tą dieduką labai gerai pažįsta, žino, kas užrašyta ant jo lazdos, ko jis laukė, tarsi net visokių konkurencijos ir pagiežos jausmų jaučia... Paskui iš įvairių detalių darosi akivaizdu, kad ir senas, ir jaunas - tai tas pats žmogus. Ką tai reiškia? Ar žmogus susitiko su savo senatve? Ar - kad stebi save senstantį iš šono, viduj jaučiasi jaunas, niekina nebepajėgų kūną ir naują būtį? Labai faina, kad jaunąjį iškart suima policija ir apklausinėja, bando išsiaiškinti jo ryšius su senuoju, ar tik jaunasis nenužudė to senojo, ar tikrai jie visai visai nepažįstami. Tokia atminties policija.
Visu tuo ir labai keista nuotaika knygos pradžia primena Niujorko trilogiją / Kafką ir atrodo labai keista ir įdomi. Bet gana greitai tas įdomumas dingsta, imama pasakoti apie tėvus, kaip tėvas gamindavo trauktinę, kaip pasakotojas studijuodamas gyveno skurdžiai, vis ieškodavo kur pernakvoti, dirbo padieniu darbininku, paskui tapo profesorium, kiek visokių žmonių pažinojo, kaip visi skirtingai atsimena jaunystę... Prasidėjusi kaip Austeris, su šiokiom tokiom pretenzijom į Austerlicą, knyga galiausiai tampa nusenusio intelektualo, kuris jaunystėj skaitė visus Prousto tomus ir dabar bando tau juos papasakoti, monologu, su visais "very important" momentais ir užnešimais. Arba kaip Austerį perpasakotų Papievis. Šiuolaikinis, bet labai senoviškas seno žmogaus romanas apie senatvę.
Gal tiesiog ši knyga iš tų, kurioms įvertinti tikrai reikia būti smarkiai pagyvenus ir patyrus ir susierzinimą savim, ir nebūtinai motyvuotą pyktį ant pasaulio, ir dar vis tiek turint jėgų bandyti išartikuliuoti visokius prasmingus pamąstymus. Labai simboliška, kad būtent ją LT skaitytojai išrinko Metų verstine knyga, kai ji konkuravo su Vernonu Subutexu ir jo gatvine, intensyvia ir sūkuringa kalba. (šiaip tai "Adatos Ąsoje" per daug klaidų, kad ji galėtų ką nors laimėt, bet who am i to judge. kita vertus, gal ne už tai ji ir laimėjo, o už tą galimybę būti su klaidomis, ne viską atsimenančiam, ne viskuo patenkintam, ne nuo visko laisvam)
I see old people:
Knyga skaitosi tarsi būtų sudėta iš apsakymų, nors nėra: visi 10 skyrių yra jau turbūt seno (kaip suprantam iš įvairių epizodų) žmogaus prisiminimai iš įvairių gyvenimo tarpsnių, tie prisiminimai nesutampa, vienas kitam prieštarauja, skaitant vis neapleidžia mintis, kad gal čia vis kiti žmonės kalba. Man regis, tuo knyga labai gerai parodo, kaip veikia atmintis - tokie tikri ir nesuderinami ramble'inimai, o ne nušlifuoti prisiminimai, pateikiami dozuotai ir chronologine tvarka, ir kas valandą (laba diena Petro imperatore).
Įdomiausia - pati knygos pradžia, kai tarsi dar jaunas pirmojo asmens pasakotojas pamato, kaip nuo laiptų Adatos Ąsoje (slėnis) nurieda diedukas ir prasiskelia galvą, miršta; visą laiką mums sakoma, kad pasakotojas tą dieduką labai gerai pažįsta, žino, kas užrašyta ant jo lazdos, ko jis laukė, tarsi net visokių konkurencijos ir pagiežos jausmų jaučia... Paskui iš įvairių detalių darosi akivaizdu, kad ir senas, ir jaunas - tai tas pats žmogus. Ką tai reiškia? Ar žmogus susitiko su savo senatve? Ar - kad stebi save senstantį iš šono, viduj jaučiasi jaunas, niekina nebepajėgų kūną ir naują būtį? Labai faina, kad jaunąjį iškart suima policija ir apklausinėja, bando išsiaiškinti jo ryšius su senuoju, ar tik jaunasis nenužudė to senojo, ar tikrai jie visai visai nepažįstami. Tokia atminties policija.
Visu tuo ir labai keista nuotaika knygos pradžia primena Niujorko trilogiją / Kafką ir atrodo labai keista ir įdomi. Bet gana greitai tas įdomumas dingsta, imama pasakoti apie tėvus, kaip tėvas gamindavo trauktinę, kaip pasakotojas studijuodamas gyveno skurdžiai, vis ieškodavo kur pernakvoti, dirbo padieniu darbininku, paskui tapo profesorium, kiek visokių žmonių pažinojo, kaip visi skirtingai atsimena jaunystę... Prasidėjusi kaip Austeris, su šiokiom tokiom pretenzijom į Austerlicą, knyga galiausiai tampa nusenusio intelektualo, kuris jaunystėj skaitė visus Prousto tomus ir dabar bando tau juos papasakoti, monologu, su visais "very important" momentais ir užnešimais. Arba kaip Austerį perpasakotų Papievis. Šiuolaikinis, bet labai senoviškas seno žmogaus romanas apie senatvę.
Gal tiesiog ši knyga iš tų, kurioms įvertinti tikrai reikia būti smarkiai pagyvenus ir patyrus ir susierzinimą savim, ir nebūtinai motyvuotą pyktį ant pasaulio, ir dar vis tiek turint jėgų bandyti išartikuliuoti visokius prasmingus pamąstymus. Labai simboliška, kad būtent ją LT skaitytojai išrinko Metų verstine knyga, kai ji konkuravo su Vernonu Subutexu ir jo gatvine, intensyvia ir sūkuringa kalba. (šiaip tai "Adatos Ąsoje" per daug klaidų, kad ji galėtų ką nors laimėt, bet who am i to judge. kita vertus, gal ne už tai ji ir laimėjo, o už tą galimybę būti su klaidomis, ne viską atsimenančiam, ne viskuo patenkintam, ne nuo visko laisvam)
I see old people:
Vėl grįžau mintimis į šiandienos vakarą. Ir mane apėmė abejonės, ar jie buvo tie patys, su kuriais prieš daugybę metų gyvenau šičia išnuomotame kambaryje, jeigu ir to pastato jau nebėra. Ir apskritai ar žmogus pajėgia net iki senatvės išsaugoti vienovę su savimi? Neįtikėtini atrodo prisiminimai senatvėje, ypač iš vaikystės, nors pats nesu laisvas nuo tokių prisiminimų, kuriais nežinia kodėl tikiu. Kas slypi už to, kad esame neatskiriamai prisirišę prie kažko, kas nežinia ar buvo ar ko gyvenimas mums pašykštėjo, ir iš ko, nepaisant to, sukūrėme mūsų ilgesio atramos tašką. Ko mes tokiu atveju ilgimės? Visas tas susitikimas su jais iškilmėse kartu su muzika, šokiais, džiaugsmu, kuris spinduliavo iš žmonių veidų nepriklausomai nuo jų amžiaus, kunkuliavo, kai salė vis labiau šilo, buvo man kažkas neapsakomai liūdna. (p. 364-365)
![Profile Image for Justyna [regałzikei].](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fi.gr-assets.com%2Fimages%2FS%2Fcompressed.photo.goodreads.com%2Fusers%2F1536838974i%2F52160537._UY200_CR2%2C0%2C200%2C200_.jpg&w=128&q=75)
October 14, 2018
Nie zawiodłam się. Uczta!
November 28, 2021
De Poolse schrijver Wieslaw Mysliwski (geboren in 1932) is een grootheid in zijn eigen land, en na "Over het doppen van bonen" ook bij ons. Zelf was ik helemaal flabbergasted van "De horizon" en "Steen op steen", maar ook zijn andere vertaalde boeken las ik graag. Met dank aan meestervertaler Karol Lesman. En ik vermaakte mij prima met zijn nieuwste roman "Het oog van de naald" , een sprankelend boek van een ruim 80- jarige schrijver. Niet zo geniaal misschien als "De horizon", maar wel weer vintage Mysliwski. Want welke andere schrijver strooit zo rijkelijk met zinnen als: "Vooral omdat je winterstappen veel eerder kunt horen dan zomerstappen, de stilte draagt ze al van verre aan". Of: "Naaktheid heeft behoefte aan begrip van iemands ogen".
Twee mannen treffen elkaar op de stenen trap van Het Oog van de Naald, een smalle doorgang in een stokoud stadje. Een van de twee is op weg naar de groene vallei, die echter niet meer bestaat. Een van de mannen beklimt de trap, de ander daalt hem af. Maar soms weten ze geen van beiden meer wie er nu afdaalt en wie er nu opklimt. Bovendien, ze zijn elkaars andere ik. Of, beter: de jonge en nog verwachtingsvolle ik- figuur komt zijn oudere en meer door het leven getekende ik tegen, en omgekeerd. Beiden wachten op een jonge vrouw, de ene pas sinds kort en vol verwachting, de ander zijn leven lang en zonder hoop. In de verhalen die zij elkaar vertellen raken het (soms gedroomde) heden en het (eveneens soms gedroomde) verleden totaal met elkaar vermengd. Net als droom en werkelijkheid, of fictie en herinnering. En soms weet je als lezer niet wie er als ik- figuur aan het woord is: de oude ik, de jonge ik, of een soort vermenging van beiden. "Het leven is achter jezelf aan dwalen zonder de hoop te hebben jezelf ooit te vinden", zegt de ene ik op een gegeven moment tegen de andere. "En is wat wij weten niet alleen een achter onszelf aan dolen? ", zo mijmert een van de ikken later in het boek. Aldus doolt de ik- figuur door zijn steeds veranderende herinneringen, die een steeds ander licht werpen op wie hij was, is, of ooit zou gaan worden. Alsof het verleden hem maakt tot wie hij is, maar het heden tegelijk steeds zijn perspectief verandert op wie hij was. Alsof zijn voorgeschiedenis steeds andere gedaanten aanneemt in zijn hoofd, waardoor ook steeds zijn beeld verandert van wie of wat hij nu is, en alsof ook het beeld van zijn toekomst voortdurend wordt gewijzigd. Dat voortdurende heen en weer tussen heden, verleden en toekomst leidt tot stemmige bespiegelingen als: "De tijd is een sluwe vos en soms ook een gemene [...]. Niets is bedrieglijker. Hij trekt ons mee waarheen hij wil. Naar achteren toen wij er nog niet waren en naar voren als wij er niet meer zullen zijn. Hij speelt met ons in de wetenschap dat wij toch niets kunnen uitrichten. Het is niet zo moeilijk te spelen met de mens".
Dit klinkt als een erg ingewikkelde constructie, die wel heel zwanger is van symboliek: dat Bijbelse beeld uit de titel, die groene vallei, die trap des levens. waarop de ik- figuur zichzelf in meerdere levensstadia tegenkomt.... Maar de meesterverteller Mysliwski geeft dit alles vorm in een roman die leest als een trein. Of liever in een baaierd van vertakkende en aan elkaar geregen verhalen. Verhalen bovendien die volkomen anekdotisch lijken, maar die werelden van raadselachtige weemoed oproepen tussen de regels door. Hoe smakelijk en grappig en onderhoudend ze vaak ook zijn. Op enig moment denkt de ik- figuur bijvoorbeeld, stemmig mijmerend, "Dromen weten veel meer over ons dan wij over onszelf weten. Want wat weten wij eigenlijk? ". Vervolgens wordt hij overvallen door een droom, waarin een scene wordt herhaald die al meerdere keren, in steeds net andere vorm, in het boek is voorgekomen: de scene waarin de ik- figuur vergeefs wacht op een meisje. Elke keer weer zit die scene vol in stilte gesuggereerde weemoed en vergeefsheid, en door de herhalingen ervan- en alle subtiele betekenisverschuivingen tussen die herhalingen- krijgt de scene naar mijn gevoel het karakter van een traumatische obsessie die de ik- figuur voortdurend bespookt. Zo ook nu hij over dat vergeefse wachten droomt. Alleen, deze keer komt het meisje wel. Maar in deze droom zegt ze: "Ga hier staan. Laten we een foto maken. En glimlachen. Dit wordt onze trouwfoto. Dichterbij, niet bang zijn. Kijk eens wat een mooie foto. Na jaren zal hij ons ontroeren. Dan blijft er van ons tenminste nog ontroering over". De ik- figuur reageert hier niet op, geeft er ook geen commentaar op. Maar wat een weemoed spreekt er uit die laatste zin. En wat is het navrant dat het meisje, nu ze in zijn droom dan eindelijk WEL komt, precies die weemoedige zinnen uitspreekt. In een droom, die veel meer over de ik- figuur weet dan de ik- figuur over zichzelf weet.
"Het oog van de naald" staat vol met zulke weemoedige verhalen, dromen en herinneringen. Ook zijn er veel verhalen die anderen aan de ik- figuur vertellen, en die op de een of andere manier tot zijn persoonlijke geschiedenis zijn gaan behoren. Verhalen ook vol sfeerbeelden uit de Poolse geschiedenis, van voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Al die verhalen zijn fragmentarisch, onafgerond, vol van onuitgesproken suggesties, en met open eind, of ze nou worden verteld door de ik- figuur zelf of door een van de vele andere personages. Maar juist die suggestieve openheid, en die onmogelijkheid om de verhalen definitief af te ronden, maakt het vertellen ervan tot een essentiële levensbehoefte: "Haar verhalen bleven maar rondgaan. Is dat zo gek? Alle overledenen vertellen nog lang na hun dood hun verhalen, want niemand is in staat om alles tijdens zijn leven te vertellen. Daarvoor zou je tot in de oneindigheid moeten leven. Een verhaal kent niet zoiets als een einde, met uitzondering misschien van het einde van de wereld. Vandaar dat miljoenen, wat heet, miljarden mensen nog steeds zichzelf vertellen in de hoop dat ze worden gehoord".
De ik- figuur dwaalt kortom in meerdere gedaanten van meerdere leeftijden achter zichzelf aan, zonder zichzelf ooit te vinden. En komt in aanraking met allerlei personen die net zo dwalen als hij. Over dat dwalen vertelt hij, en rijgt hij het ene dwalende en dolende verhaal aan het andere. Eigenlijk zonder ooit op te kunnen houden, want ook het allerlaatste hoofdstuk eindigt met een open eind. Een eind dat ik juist door zijn openheid heel bevredigend vond, al vond ik het jammer dat het boek uit was. Want Mysliwski had wat mij betreft nog wel ruim 400 bladzijden mogen toevoegen aan deze 450 bladzijden dikke roman.
Twee mannen treffen elkaar op de stenen trap van Het Oog van de Naald, een smalle doorgang in een stokoud stadje. Een van de twee is op weg naar de groene vallei, die echter niet meer bestaat. Een van de mannen beklimt de trap, de ander daalt hem af. Maar soms weten ze geen van beiden meer wie er nu afdaalt en wie er nu opklimt. Bovendien, ze zijn elkaars andere ik. Of, beter: de jonge en nog verwachtingsvolle ik- figuur komt zijn oudere en meer door het leven getekende ik tegen, en omgekeerd. Beiden wachten op een jonge vrouw, de ene pas sinds kort en vol verwachting, de ander zijn leven lang en zonder hoop. In de verhalen die zij elkaar vertellen raken het (soms gedroomde) heden en het (eveneens soms gedroomde) verleden totaal met elkaar vermengd. Net als droom en werkelijkheid, of fictie en herinnering. En soms weet je als lezer niet wie er als ik- figuur aan het woord is: de oude ik, de jonge ik, of een soort vermenging van beiden. "Het leven is achter jezelf aan dwalen zonder de hoop te hebben jezelf ooit te vinden", zegt de ene ik op een gegeven moment tegen de andere. "En is wat wij weten niet alleen een achter onszelf aan dolen? ", zo mijmert een van de ikken later in het boek. Aldus doolt de ik- figuur door zijn steeds veranderende herinneringen, die een steeds ander licht werpen op wie hij was, is, of ooit zou gaan worden. Alsof het verleden hem maakt tot wie hij is, maar het heden tegelijk steeds zijn perspectief verandert op wie hij was. Alsof zijn voorgeschiedenis steeds andere gedaanten aanneemt in zijn hoofd, waardoor ook steeds zijn beeld verandert van wie of wat hij nu is, en alsof ook het beeld van zijn toekomst voortdurend wordt gewijzigd. Dat voortdurende heen en weer tussen heden, verleden en toekomst leidt tot stemmige bespiegelingen als: "De tijd is een sluwe vos en soms ook een gemene [...]. Niets is bedrieglijker. Hij trekt ons mee waarheen hij wil. Naar achteren toen wij er nog niet waren en naar voren als wij er niet meer zullen zijn. Hij speelt met ons in de wetenschap dat wij toch niets kunnen uitrichten. Het is niet zo moeilijk te spelen met de mens".
Dit klinkt als een erg ingewikkelde constructie, die wel heel zwanger is van symboliek: dat Bijbelse beeld uit de titel, die groene vallei, die trap des levens. waarop de ik- figuur zichzelf in meerdere levensstadia tegenkomt.... Maar de meesterverteller Mysliwski geeft dit alles vorm in een roman die leest als een trein. Of liever in een baaierd van vertakkende en aan elkaar geregen verhalen. Verhalen bovendien die volkomen anekdotisch lijken, maar die werelden van raadselachtige weemoed oproepen tussen de regels door. Hoe smakelijk en grappig en onderhoudend ze vaak ook zijn. Op enig moment denkt de ik- figuur bijvoorbeeld, stemmig mijmerend, "Dromen weten veel meer over ons dan wij over onszelf weten. Want wat weten wij eigenlijk? ". Vervolgens wordt hij overvallen door een droom, waarin een scene wordt herhaald die al meerdere keren, in steeds net andere vorm, in het boek is voorgekomen: de scene waarin de ik- figuur vergeefs wacht op een meisje. Elke keer weer zit die scene vol in stilte gesuggereerde weemoed en vergeefsheid, en door de herhalingen ervan- en alle subtiele betekenisverschuivingen tussen die herhalingen- krijgt de scene naar mijn gevoel het karakter van een traumatische obsessie die de ik- figuur voortdurend bespookt. Zo ook nu hij over dat vergeefse wachten droomt. Alleen, deze keer komt het meisje wel. Maar in deze droom zegt ze: "Ga hier staan. Laten we een foto maken. En glimlachen. Dit wordt onze trouwfoto. Dichterbij, niet bang zijn. Kijk eens wat een mooie foto. Na jaren zal hij ons ontroeren. Dan blijft er van ons tenminste nog ontroering over". De ik- figuur reageert hier niet op, geeft er ook geen commentaar op. Maar wat een weemoed spreekt er uit die laatste zin. En wat is het navrant dat het meisje, nu ze in zijn droom dan eindelijk WEL komt, precies die weemoedige zinnen uitspreekt. In een droom, die veel meer over de ik- figuur weet dan de ik- figuur over zichzelf weet.
"Het oog van de naald" staat vol met zulke weemoedige verhalen, dromen en herinneringen. Ook zijn er veel verhalen die anderen aan de ik- figuur vertellen, en die op de een of andere manier tot zijn persoonlijke geschiedenis zijn gaan behoren. Verhalen ook vol sfeerbeelden uit de Poolse geschiedenis, van voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Al die verhalen zijn fragmentarisch, onafgerond, vol van onuitgesproken suggesties, en met open eind, of ze nou worden verteld door de ik- figuur zelf of door een van de vele andere personages. Maar juist die suggestieve openheid, en die onmogelijkheid om de verhalen definitief af te ronden, maakt het vertellen ervan tot een essentiële levensbehoefte: "Haar verhalen bleven maar rondgaan. Is dat zo gek? Alle overledenen vertellen nog lang na hun dood hun verhalen, want niemand is in staat om alles tijdens zijn leven te vertellen. Daarvoor zou je tot in de oneindigheid moeten leven. Een verhaal kent niet zoiets als een einde, met uitzondering misschien van het einde van de wereld. Vandaar dat miljoenen, wat heet, miljarden mensen nog steeds zichzelf vertellen in de hoop dat ze worden gehoord".
De ik- figuur dwaalt kortom in meerdere gedaanten van meerdere leeftijden achter zichzelf aan, zonder zichzelf ooit te vinden. En komt in aanraking met allerlei personen die net zo dwalen als hij. Over dat dwalen vertelt hij, en rijgt hij het ene dwalende en dolende verhaal aan het andere. Eigenlijk zonder ooit op te kunnen houden, want ook het allerlaatste hoofdstuk eindigt met een open eind. Een eind dat ik juist door zijn openheid heel bevredigend vond, al vond ik het jammer dat het boek uit was. Want Mysliwski had wat mij betreft nog wel ruim 400 bladzijden mogen toevoegen aan deze 450 bladzijden dikke roman.
April 12, 2019
Przyznam z lekkim zażenowaniem, że po literaturę piękną nie sięgam tak często jak powinnam. Niemniej Wiesław Myśliwski jest pisarzem, który ma szczególne miejsce w moim sercu, bezkrytyczne uwielbienie i szacunek. Nic co piszę na temat jego twórczości nie jest obiektywne.
Ta książka to opowieść o starości i przemijaniu. Wymaga czasu i przemyślenia.
"... sam pan to przeżyje, bo musi pan przeżyć. Bez tego nie mógłby pan zadać sobie pytania, czy warto było. Wszystkie pytania, jakie w życiu sobie zadajemy, sprowadzają się do tego jednego, czy warto było."
"Są takie chwile, które niczym słońce w soczewce skupiają w jeden punkt całe życie, wypalając w nas już na zawsze ślad. Kto wie, czy nie dla takich chwil jedynie się żyje, nie dla iluś tam lat."
I na koniec kwintesencja twórczości Mysliwskiego:
"Czasem jedno słowo potrafi wszystko powiedzieć. Słowa cierpią, gdy są nadaremne. "
Ta książka to opowieść o starości i przemijaniu. Wymaga czasu i przemyślenia.
"... sam pan to przeżyje, bo musi pan przeżyć. Bez tego nie mógłby pan zadać sobie pytania, czy warto było. Wszystkie pytania, jakie w życiu sobie zadajemy, sprowadzają się do tego jednego, czy warto było."
"Są takie chwile, które niczym słońce w soczewce skupiają w jeden punkt całe życie, wypalając w nas już na zawsze ślad. Kto wie, czy nie dla takich chwil jedynie się żyje, nie dla iluś tam lat."
I na koniec kwintesencja twórczości Mysliwskiego:
"Czasem jedno słowo potrafi wszystko powiedzieć. Słowa cierpią, gdy są nadaremne. "
March 24, 2020
Myśliwski zaprasza nas do spaceru w głąb „dawnej dzikiej, zielonej doliny”, do której dostać się można przez przesmyk Ucha igielnego i strome, wąskie schody. Można się potknąć i spaść z nich. Można spotkać kogoś nieznajomego, a jakby swojego. Można się zakochać, można w końcu dać sobie powróżyć. U progu tej „dawnej dzikiej, zielonej doliny” staje czytelnik niepewny, choć ufający mistrzowi, że przeprowadzi go przez ponad czterysta stron powieści.
„Było jak mówię. Zawadził o laskę”. Pierwsze zdanie. Coś się wydarzyło. Ktoś spadł ze schodów z nieszczęśliwym, bo śmiertelnym tego skutkiem. Ktoś to widział i może miał w tym swój udział. Wszystko wyjaśni się na posterunku, gdzie gadatliwy oficer (dobrze, że nie Edek, bo on „nie certoli się”) będzie prowadził przesłuchanie. Choć może i nie wyjaśni – jedyny świadek wydarzenia nie przyznaje się do niczego, także dlatego, że jest świadkiem a nie podejrzanym. Choć gdy jest się jedynym świadkiem, to przecież i podejrzanym też jedynym. „Przyznanie się do winy jest okolicznością łagodzącą”, a „każdy miałby się do czego przyznać”. Szkoda, że nie można ściągać przechodniów z ulicy, bo każdy z nich by się do czegoś przyznał. Ale milicja ma „ograniczony zakres działań”. Przynajmniej na razie.
Przyznać się do życia. Samemu się przesłuchać, prowadzić śledztwo przeciwko sobie. „Było jak mówię”, czy na pewno? Narrator-bohater „Ucha igielnego” opowiada nam historię swojego życia, a ono – jak mówi nasz bohater – nigdy nie zaczyna się od siebie. Zaczyna się od studiów, wspólnie wynajmowanego pokoju, spania w trzech w jednym, ciasnym łóżku. Zaczyna się też na nowo, gdy po latach wracamy na groby bliskich, bo choć przyzwyczajeni jesteśmy do szukania naszych początków „w niekiełkującym jeszcze ziarenku”, to rzeczywistość nas weryfikuje i odradzamy się ponownie. Przeszłość jest ważna, ale pisanie biografii w tradycyjnej modle zaprzecza płynności i zmienności życia. Zapamiętujemy przypadkowo, smak słodyczy z zagranicznej paczki. Jakiś spacer po wale przeciwpowodziowym. Ich dwoje, później już tylko ona. Wynajęli pokój od matki, czego chcieli? Narrator Myśliwskiego zwodzi nas, samemu wyrażając niepewność i pogubienie w swoim własnym śledztwie.
Bohaterów jest dwóch. Ten, co spadł ze schodów i ten drugi, jedyny świadek i potencjalny morderca. „Nikt nie żyje tylko własnym życiem” mówi nasz bohater i przyznaje, że musiał „wziąć jego życie na siebie”. W „Uchu igielnym” Myśliwski zmusza czytelnika do prowadzenia własnego śledztwa w sprawie. Taki kryminał, w którym głównym podejrzanym jest samo życie i nasze jego przeżywanie. Bo to książka o życiu i choć wszystkie książki (poza może podręcznikami do metalurgii) są o czyimś życiu, tak u Myśliwskiego jest ono prawie urealnionym bohaterem. O życiu, w którym nie ma nic wyjątkowego, ale też zachęta do tego, byśmy zaczęli się przesłuchiwać, bo „człowieka należałby przez całe życie przesłuchiwać i o różnych porach dnia i nich. I kiedy młody jest, i kiedy już start i porównywać jego zeznania”. To też książka o młodości, o tym najtrudniejszym materiale do przesłuchań. „Kręcą motają, wypierają się, nie dla nich kodeksy”. Choć w tym wieku ma się marzenia „dość pospolite i powszechnie znane”. Kto się jednak spodziewa utyskiwań starego pisarza na młodość i patrzenia z góry, zaskoczy się. Owszem, jest Myśliwski dostojnym starcem, ale świadomym, że ani starość ani młodość nie dają prawa do kategorycznych stwierdzeń. Nikt nie jest winny bycia starym, jak i młodym. Być może, jak mówi narrator, w pewnym wieku traci się nawet prawo do porównywania z młodością – bo, w jakim celu? Młodość jest taka jaka być powinna. I tyle. Coś z niej zapamiętamy, ale żeby ją fetyszyzować lub demonizować? Warto ją pamiętać, choć ona zapamiętuje się sama. Ta pamięć zaczyna się w dzieciństwie, gdy odkrywamy swoją obecność w świecie, dziwimy się, a „zdziwienie to korzeń pamięci”. Zapamiętujemy wtedy trwalej i zawsze będziemy do tego wracać, choć wiele zapomnimy. Nie mamy obowiązku zapamiętywania, wspomnienia same się zakorzeniają. Pamięć wtedy „zwalnia z pamiętania”. Nie musimy pamiętać życia, Myśliwski niejako godzi się z tym, że życia nie zapamiętamy. Możemy zapisywać, ale to syzyfowy trud i nikogo tym gestem nie uratujemy przed zapomnieniem. Nawet samych siebie.
Jest też miłość, będąca w „Uchu igielnym” jednym ze zworników narracyjnych i jej kwintesencją, choć o tym dowiadujemy się dość późno, może też dlatego, że jak twierdzi narrator, miłość marnuje się najczęściej. Młodzi tego nie wiedzą, ale w miłości jest się zawsze samemu.
Wołali na nią Żydówka. Choć Żydówką nie była. Dziadek był lekarzem wojskowym, ponoć potrafił odgadnąć chorobę tylko patrząc na pacjenta. Żydówką stała się, bo w szkolnym wypracowaniu opisała likwidację żydowskiego getta na sandomierskim wzgórzu. Co się później z nią działo? To najsilniej ukrywany wątek powieści i jego śledzenie może nas zaprowadzić w bardzo odległe regiony.
Nie ma w nas nic wyjątkowego. Jesteśmy jedną historią z miliardów innych i musimy się z tym pogodzić. Życie jest „powtarzaniem życia po kimś”, a „przeszłość nas wyprzedza”. Podążamy za nią raczej „ciągnąc się” niż biegnąc obok. Nie jesteśmy równymi partnerami. Jesteśmy „niekończącym się dziedziczeniem”, zapętlamy się, a historia nas mija. Pesymizm? Możliwe, choć w samej powieści jest też sporo ironii i doskonale budowanych postaci tragikomicznych. Jak stenotypistka Bronka, która choć pojawia się zaledwie na kilku stronach, mogłaby się stać bohaterką samodzielnego opowiadania, a mój mózg już napisał dla niej wielką rolę filmową. Konstruowanie bohaterów drugo- i trzecioplanowych, którzy zaludniają katy tej powieści powinno być analizowane z udziałem wielu polskich twórców i twórczyń, którzy mają problem z wyrazistym acz wiarygodnym bohaterem/bohaterką pierwszoplanową, a plan drugi obsadzają często miernie wykrojonymi manekinami. Z Myśliwskiego wszyscy możemy się uczyć.
Jest u Myśliwskiego ironia, są docinki, jak w scenie z przyjazdem na zaproszenie do rodzinnego miasta, gdzie słynny „urodzony w” obwożony jest po nic już nieznaczących miejscach „pierwszych razów”; są opowieści surrealistyczne, jakby w duchu Gombrowicza (monolog mężczyzny zajmującego się pisaniem przemów pogrzebowych), jest wielka powieść, choć wiem, że to sformułowanie zabija waszą chęć pójścia do księgarni, ale tym razem nie mam innych słów.
Jest to powieść skłaniająca do obszernych analiz, klasyczna choć z przełamaniami, gawędziarska, filozoficzna, anegdotyczna, urokliwa w swoim zamiłowaniu do tematów wielkich, ale podawanych w dawkach jeszcze strawnych dla współczesnego czytelnika, który często obawia się emfazy i patosu. Myśliwski zdaje się być mędrcem, unikającym przemądrzałości, twórcą niezwykłym w swojej mądrości, która nie narzuca, która nawet w warstwie narracyjnej pozwala osobie czytającej na prowadzenie własnego śledztwa. Bo przecież nic nie jest pewne.
Narrator „Ucha Igielnego” wydaje się być pogodzonym z życiem, świadomym jego tragiczności, nie starającym się na siłę opowiedzieć swojej historii, zapamiętać wszystkiego. To przestroga dla nas przyzwyczajonych do klasycznych, prostych narracji, do konstruowania biografii z przekonaniem, że nasze przeżywanie świata jest najważniejsze i podzielane przez innych. Lekcja tego, że wcale nie musimy życia kochać, nie musimy „łapać chwili” i zapisywać kart dzienników, bo i bez tego „trudno się nam z nim rozstawać”. Powieść o życiu z samej swej natury staje się opowieścią o śmierci, w obliczu której nic nie jest oczywiste – ani przeszłe wydarzenia, ani zdarzenia, które nadejdą. Choć w stosunku do tych drugich Myśliwski okazuje chyba lęk i nie ma dla nas pocieszeń.
Nie ma pocieszeń, nie ma pokrzepienia, jest ból po utracie, smutek ale i piękno śledztwa przeciwko samemu sobie. To najlepsza powieść Myśliwskiego.
„Było jak mówię. Zawadził o laskę”. Pierwsze zdanie. Coś się wydarzyło. Ktoś spadł ze schodów z nieszczęśliwym, bo śmiertelnym tego skutkiem. Ktoś to widział i może miał w tym swój udział. Wszystko wyjaśni się na posterunku, gdzie gadatliwy oficer (dobrze, że nie Edek, bo on „nie certoli się”) będzie prowadził przesłuchanie. Choć może i nie wyjaśni – jedyny świadek wydarzenia nie przyznaje się do niczego, także dlatego, że jest świadkiem a nie podejrzanym. Choć gdy jest się jedynym świadkiem, to przecież i podejrzanym też jedynym. „Przyznanie się do winy jest okolicznością łagodzącą”, a „każdy miałby się do czego przyznać”. Szkoda, że nie można ściągać przechodniów z ulicy, bo każdy z nich by się do czegoś przyznał. Ale milicja ma „ograniczony zakres działań”. Przynajmniej na razie.
Przyznać się do życia. Samemu się przesłuchać, prowadzić śledztwo przeciwko sobie. „Było jak mówię”, czy na pewno? Narrator-bohater „Ucha igielnego” opowiada nam historię swojego życia, a ono – jak mówi nasz bohater – nigdy nie zaczyna się od siebie. Zaczyna się od studiów, wspólnie wynajmowanego pokoju, spania w trzech w jednym, ciasnym łóżku. Zaczyna się też na nowo, gdy po latach wracamy na groby bliskich, bo choć przyzwyczajeni jesteśmy do szukania naszych początków „w niekiełkującym jeszcze ziarenku”, to rzeczywistość nas weryfikuje i odradzamy się ponownie. Przeszłość jest ważna, ale pisanie biografii w tradycyjnej modle zaprzecza płynności i zmienności życia. Zapamiętujemy przypadkowo, smak słodyczy z zagranicznej paczki. Jakiś spacer po wale przeciwpowodziowym. Ich dwoje, później już tylko ona. Wynajęli pokój od matki, czego chcieli? Narrator Myśliwskiego zwodzi nas, samemu wyrażając niepewność i pogubienie w swoim własnym śledztwie.
Bohaterów jest dwóch. Ten, co spadł ze schodów i ten drugi, jedyny świadek i potencjalny morderca. „Nikt nie żyje tylko własnym życiem” mówi nasz bohater i przyznaje, że musiał „wziąć jego życie na siebie”. W „Uchu igielnym” Myśliwski zmusza czytelnika do prowadzenia własnego śledztwa w sprawie. Taki kryminał, w którym głównym podejrzanym jest samo życie i nasze jego przeżywanie. Bo to książka o życiu i choć wszystkie książki (poza może podręcznikami do metalurgii) są o czyimś życiu, tak u Myśliwskiego jest ono prawie urealnionym bohaterem. O życiu, w którym nie ma nic wyjątkowego, ale też zachęta do tego, byśmy zaczęli się przesłuchiwać, bo „człowieka należałby przez całe życie przesłuchiwać i o różnych porach dnia i nich. I kiedy młody jest, i kiedy już start i porównywać jego zeznania”. To też książka o młodości, o tym najtrudniejszym materiale do przesłuchań. „Kręcą motają, wypierają się, nie dla nich kodeksy”. Choć w tym wieku ma się marzenia „dość pospolite i powszechnie znane”. Kto się jednak spodziewa utyskiwań starego pisarza na młodość i patrzenia z góry, zaskoczy się. Owszem, jest Myśliwski dostojnym starcem, ale świadomym, że ani starość ani młodość nie dają prawa do kategorycznych stwierdzeń. Nikt nie jest winny bycia starym, jak i młodym. Być może, jak mówi narrator, w pewnym wieku traci się nawet prawo do porównywania z młodością – bo, w jakim celu? Młodość jest taka jaka być powinna. I tyle. Coś z niej zapamiętamy, ale żeby ją fetyszyzować lub demonizować? Warto ją pamiętać, choć ona zapamiętuje się sama. Ta pamięć zaczyna się w dzieciństwie, gdy odkrywamy swoją obecność w świecie, dziwimy się, a „zdziwienie to korzeń pamięci”. Zapamiętujemy wtedy trwalej i zawsze będziemy do tego wracać, choć wiele zapomnimy. Nie mamy obowiązku zapamiętywania, wspomnienia same się zakorzeniają. Pamięć wtedy „zwalnia z pamiętania”. Nie musimy pamiętać życia, Myśliwski niejako godzi się z tym, że życia nie zapamiętamy. Możemy zapisywać, ale to syzyfowy trud i nikogo tym gestem nie uratujemy przed zapomnieniem. Nawet samych siebie.
Jest też miłość, będąca w „Uchu igielnym” jednym ze zworników narracyjnych i jej kwintesencją, choć o tym dowiadujemy się dość późno, może też dlatego, że jak twierdzi narrator, miłość marnuje się najczęściej. Młodzi tego nie wiedzą, ale w miłości jest się zawsze samemu.
Wołali na nią Żydówka. Choć Żydówką nie była. Dziadek był lekarzem wojskowym, ponoć potrafił odgadnąć chorobę tylko patrząc na pacjenta. Żydówką stała się, bo w szkolnym wypracowaniu opisała likwidację żydowskiego getta na sandomierskim wzgórzu. Co się później z nią działo? To najsilniej ukrywany wątek powieści i jego śledzenie może nas zaprowadzić w bardzo odległe regiony.
Nie ma w nas nic wyjątkowego. Jesteśmy jedną historią z miliardów innych i musimy się z tym pogodzić. Życie jest „powtarzaniem życia po kimś”, a „przeszłość nas wyprzedza”. Podążamy za nią raczej „ciągnąc się” niż biegnąc obok. Nie jesteśmy równymi partnerami. Jesteśmy „niekończącym się dziedziczeniem”, zapętlamy się, a historia nas mija. Pesymizm? Możliwe, choć w samej powieści jest też sporo ironii i doskonale budowanych postaci tragikomicznych. Jak stenotypistka Bronka, która choć pojawia się zaledwie na kilku stronach, mogłaby się stać bohaterką samodzielnego opowiadania, a mój mózg już napisał dla niej wielką rolę filmową. Konstruowanie bohaterów drugo- i trzecioplanowych, którzy zaludniają katy tej powieści powinno być analizowane z udziałem wielu polskich twórców i twórczyń, którzy mają problem z wyrazistym acz wiarygodnym bohaterem/bohaterką pierwszoplanową, a plan drugi obsadzają często miernie wykrojonymi manekinami. Z Myśliwskiego wszyscy możemy się uczyć.
Jest u Myśliwskiego ironia, są docinki, jak w scenie z przyjazdem na zaproszenie do rodzinnego miasta, gdzie słynny „urodzony w” obwożony jest po nic już nieznaczących miejscach „pierwszych razów”; są opowieści surrealistyczne, jakby w duchu Gombrowicza (monolog mężczyzny zajmującego się pisaniem przemów pogrzebowych), jest wielka powieść, choć wiem, że to sformułowanie zabija waszą chęć pójścia do księgarni, ale tym razem nie mam innych słów.
Jest to powieść skłaniająca do obszernych analiz, klasyczna choć z przełamaniami, gawędziarska, filozoficzna, anegdotyczna, urokliwa w swoim zamiłowaniu do tematów wielkich, ale podawanych w dawkach jeszcze strawnych dla współczesnego czytelnika, który często obawia się emfazy i patosu. Myśliwski zdaje się być mędrcem, unikającym przemądrzałości, twórcą niezwykłym w swojej mądrości, która nie narzuca, która nawet w warstwie narracyjnej pozwala osobie czytającej na prowadzenie własnego śledztwa. Bo przecież nic nie jest pewne.
Narrator „Ucha Igielnego” wydaje się być pogodzonym z życiem, świadomym jego tragiczności, nie starającym się na siłę opowiedzieć swojej historii, zapamiętać wszystkiego. To przestroga dla nas przyzwyczajonych do klasycznych, prostych narracji, do konstruowania biografii z przekonaniem, że nasze przeżywanie świata jest najważniejsze i podzielane przez innych. Lekcja tego, że wcale nie musimy życia kochać, nie musimy „łapać chwili” i zapisywać kart dzienników, bo i bez tego „trudno się nam z nim rozstawać”. Powieść o życiu z samej swej natury staje się opowieścią o śmierci, w obliczu której nic nie jest oczywiste – ani przeszłe wydarzenia, ani zdarzenia, które nadejdą. Choć w stosunku do tych drugich Myśliwski okazuje chyba lęk i nie ma dla nas pocieszeń.
Nie ma pocieszeń, nie ma pokrzepienia, jest ból po utracie, smutek ale i piękno śledztwa przeciwko samemu sobie. To najlepsza powieść Myśliwskiego.
February 18, 2020
TARGOWANIE SIĘ ZE ŚMIERCIĄ
Do napisania tej recenzji zbierałam się prawie tak długo, jak do przeczytania powieści. Leżała sobie przez cały czas obok łóżka, na szczycie stosiku. Książki z niższych poziomów regularnie znikały, pojawiały się nowe, ale upychałam je pod spodem. „Ucho igielne” wciąż przypominało o sobie i upominało się swój czas.
Myśliwskiego nie wolno czytać w pośpiechu, na dziesięć minut przed zaśnięciem albo w przerwie między jednym kryminałem a drugim. Myśliwskiemu należy okazać przynajmniej tyle atencji, ile sam Mistrz okazuje swoim czytelnikom. Jeżeli jedną stronę tekstu cyzeluje się przez cały dzień, to trudno o większy dowód szacunku dla odbiorcy. Trzeba więc odpłacić się autorowi tym samym, czytać tak, aby dotarł każdy sens, aby móc zachwycić się każdym zdaniem.
Kłopot z Myśliwskim mogą mieć czytelnicy, którzy z racji młodego wieku nie będą w stanie dostrzec niuansów, tak oczywistych dla ludzi w wieku dojrzałym. Żeby docenić wszystkie treści, trzeba być już po tej drugiej stronie świadomości, którą najlepiej opisuje sformułowanie „już bliżej, niż dalej”.
Myśliwski sięga pamięcią głęboko wstecz, opisuje sytuacje, które zasłyszał lub zna z autopsji i dlatego jest do bólu wiarygodny. Mamy pewność, że ocieramy się o prawdę, a nie tylko o literacką kreację, chociaż pisarz mruga do nas okiem: „(…) prawdy nie powinno się podawać na tacy. Trzeba ją zawsze doprawić. Żeby tak rzec, trochę soli, trochę pieprzu. Prawda musi smakować. Z prawdą, jak ze złotem, ile musi przejść zabiegów, nim stanie się biżuterią.”
Z tej rady rzadko korzystają młodzi autorzy, umieszczający akcję swych książek w czasach, o których tylko słyszeli lub przeczytali w internecie. Wydaje im się, że kreacja może zastąpić prawdę. Myśliwski ma nad nimi jeszcze tę przewagę, że zdaje sobie sprawę z ulotności pamięci. W „Uchu igielnym” ten motyw, o wiele bardziej niż w poprzednich powieściach, wysuwa się na pierwszy plan.
„(…) człowiek nie jest w stanie sprostać swojej pamięci, a tym bardziej jej zmusić, aby pamiętała to, co by chciał. Pamięć zresztą służy w równym stopniu zapominaniu. I na szczęście. Gdyby musiało się pamiętać wszystko, cokolwiek się przeżyło, pamięć by rozsadziła człowieka. (…) gdybyśmy nie umieli zapominać, całe nasze życie płynęłoby w nas jak jakaś niewyobrażalna rzeka, która nie ma brzegów i płynie we wszystkich kierunkach.”
U Myśliwskiego nie znajdziecie wartkiej akcji i fabuły z jedną, wyraźną osią dramaturgiczną. Każda z powieści (zwłaszcza te ostatnie) to szereg anegdot powiązanych ze sobą osobą głównego bohatera. Każda z tych historii niesie jednak ogromny ładunek emocjonalny. Aż trzeba czasem na chwilę przerwać lekturę, aby dojść do siebie. Kiedy czytam jak matka bohatera szyje biało-czerwoną chorągiew z prześcieradła i wsypy, aby uczcić koniec wojny, po policzkach kapią mi łzy. Opisy powojennego biedowania, gdy trzech uczniów musiało korzystać z jednego łóżka przedstawione są z takim taktem i poczuciem humoru, że zaśmiewam się bez poczucia winy, że przecież powinnam raczej współczuć chłopakom.
Czytajcie Myśliwskiego, jeśli jesteście gotowi, by zmierzyć się z tematem odchodzenia. Żeby nie zanudzać w stylu „co autor chciał powiedzieć” po prostu oddaję mu głos:
„(…) może tak się umiera. Po prostu nie przyjdzie się, nie odpisze na list, nie podniesie się słuchawki telefonu.”
„Całe życie trzeba najpierw przeżyć, żeby móc się na nie powoływać.”
„Naprawdę żal mi pana, gdy pomyślę, że ta pańska młodość przeoblecze się kiedyś w moją starość”.
„Poza młodością cała reszta jest przymuszaniem się do życia, w najlepszym razie przyzwyczajeniem. Gdyby nie młodość, czym byśmy tę resztę karmili? Położyć tę całą resztę, choćby najdłuższą , na jednej szalce, a na drugiej nie tak wiele lat naszej młodości, młodość by z pewnością przeważyła. W najgorszym razie szalki by się zrównały. Być może to cały sens istnienia, przynajmniej według mnie.”
„(…) coś, co nie jest nazwane, nie istnieje. Nazwanie jest poznaniem. Potrzebujemy słów, jeśli chcemy wiedzieć. Prócz słów, jakie mamy inne możliwości, żeby wejrzeć w siebie, zrozumieć innych, wyobrazić sobie świat? Weźmy nadzieję, czym jest jeśli nie słowami? A sumienie, czy nie udręką zadawaną przez słowa? A nasze myśli bez słów, czy w ogóle są możliwe? A nasze uczucia pozbawione słów? Nasze sny bezsłowne?”
„Może samotność sami sobie zadajemy jako niezgodę na świat, w którym przyszło nam żyć? Może jej źródło kryje się w naszej bezbronności wobec tego świata? A może i wobec naszego losu, na który nie mamy wpływu?”
„Z czyjegoś życia też mogą płynąć dla nas pożytki. Kto wie, czy nie większe niż z naszego własnego. Nasze własne rozłazi nam się, gdy próbujemy je zebrać. Chyba że znajdziemy sobie jakiś stały punkt, z którego będziemy mogli patrzeć, jak się wokół nas obraca, niczym wokół osi, jak płynie, jak wyprzedza nas, jak cofa się przed nami, jak nas zwodzi, przyspiesza, zwalnia razem z kulą ziemską.”
„Spyta ktoś, a o cóż można targować się ze śmiercią? A chociażby o to, aby nam darowała przynajmniej tę najkrótszą chwilę, jaką można odczuć w sobie, abyśmy doznali samowiedzy, że umarliśmy. Dlaczego to inni mają za człowieka wiedzieć, że umarł? Nikt nie żył za niego, sam za siebie żył, a jego życie, to i jego śmierć. Dlaczego nie mógłby się jeszcze zdobyć choćby na westchnienie:
- Dobrze, że żyłem.”
Jeżeli jakimś cudem nie odkryliście jeszcze Myśliwskiego, radzę zacząć od „Widnokręgu”. Od razu zorientujecie się, czy to wasze klimaty, czy nie.
Czytajcie Myśliwskiego, gdy przyjdzie na was czas.
https://www.czytacz.pl/2020/02/wiesaw...
Do napisania tej recenzji zbierałam się prawie tak długo, jak do przeczytania powieści. Leżała sobie przez cały czas obok łóżka, na szczycie stosiku. Książki z niższych poziomów regularnie znikały, pojawiały się nowe, ale upychałam je pod spodem. „Ucho igielne” wciąż przypominało o sobie i upominało się swój czas.
Myśliwskiego nie wolno czytać w pośpiechu, na dziesięć minut przed zaśnięciem albo w przerwie między jednym kryminałem a drugim. Myśliwskiemu należy okazać przynajmniej tyle atencji, ile sam Mistrz okazuje swoim czytelnikom. Jeżeli jedną stronę tekstu cyzeluje się przez cały dzień, to trudno o większy dowód szacunku dla odbiorcy. Trzeba więc odpłacić się autorowi tym samym, czytać tak, aby dotarł każdy sens, aby móc zachwycić się każdym zdaniem.
Kłopot z Myśliwskim mogą mieć czytelnicy, którzy z racji młodego wieku nie będą w stanie dostrzec niuansów, tak oczywistych dla ludzi w wieku dojrzałym. Żeby docenić wszystkie treści, trzeba być już po tej drugiej stronie świadomości, którą najlepiej opisuje sformułowanie „już bliżej, niż dalej”.
Myśliwski sięga pamięcią głęboko wstecz, opisuje sytuacje, które zasłyszał lub zna z autopsji i dlatego jest do bólu wiarygodny. Mamy pewność, że ocieramy się o prawdę, a nie tylko o literacką kreację, chociaż pisarz mruga do nas okiem: „(…) prawdy nie powinno się podawać na tacy. Trzeba ją zawsze doprawić. Żeby tak rzec, trochę soli, trochę pieprzu. Prawda musi smakować. Z prawdą, jak ze złotem, ile musi przejść zabiegów, nim stanie się biżuterią.”
Z tej rady rzadko korzystają młodzi autorzy, umieszczający akcję swych książek w czasach, o których tylko słyszeli lub przeczytali w internecie. Wydaje im się, że kreacja może zastąpić prawdę. Myśliwski ma nad nimi jeszcze tę przewagę, że zdaje sobie sprawę z ulotności pamięci. W „Uchu igielnym” ten motyw, o wiele bardziej niż w poprzednich powieściach, wysuwa się na pierwszy plan.
„(…) człowiek nie jest w stanie sprostać swojej pamięci, a tym bardziej jej zmusić, aby pamiętała to, co by chciał. Pamięć zresztą służy w równym stopniu zapominaniu. I na szczęście. Gdyby musiało się pamiętać wszystko, cokolwiek się przeżyło, pamięć by rozsadziła człowieka. (…) gdybyśmy nie umieli zapominać, całe nasze życie płynęłoby w nas jak jakaś niewyobrażalna rzeka, która nie ma brzegów i płynie we wszystkich kierunkach.”
U Myśliwskiego nie znajdziecie wartkiej akcji i fabuły z jedną, wyraźną osią dramaturgiczną. Każda z powieści (zwłaszcza te ostatnie) to szereg anegdot powiązanych ze sobą osobą głównego bohatera. Każda z tych historii niesie jednak ogromny ładunek emocjonalny. Aż trzeba czasem na chwilę przerwać lekturę, aby dojść do siebie. Kiedy czytam jak matka bohatera szyje biało-czerwoną chorągiew z prześcieradła i wsypy, aby uczcić koniec wojny, po policzkach kapią mi łzy. Opisy powojennego biedowania, gdy trzech uczniów musiało korzystać z jednego łóżka przedstawione są z takim taktem i poczuciem humoru, że zaśmiewam się bez poczucia winy, że przecież powinnam raczej współczuć chłopakom.
Czytajcie Myśliwskiego, jeśli jesteście gotowi, by zmierzyć się z tematem odchodzenia. Żeby nie zanudzać w stylu „co autor chciał powiedzieć” po prostu oddaję mu głos:
„(…) może tak się umiera. Po prostu nie przyjdzie się, nie odpisze na list, nie podniesie się słuchawki telefonu.”
„Całe życie trzeba najpierw przeżyć, żeby móc się na nie powoływać.”
„Naprawdę żal mi pana, gdy pomyślę, że ta pańska młodość przeoblecze się kiedyś w moją starość”.
„Poza młodością cała reszta jest przymuszaniem się do życia, w najlepszym razie przyzwyczajeniem. Gdyby nie młodość, czym byśmy tę resztę karmili? Położyć tę całą resztę, choćby najdłuższą , na jednej szalce, a na drugiej nie tak wiele lat naszej młodości, młodość by z pewnością przeważyła. W najgorszym razie szalki by się zrównały. Być może to cały sens istnienia, przynajmniej według mnie.”
„(…) coś, co nie jest nazwane, nie istnieje. Nazwanie jest poznaniem. Potrzebujemy słów, jeśli chcemy wiedzieć. Prócz słów, jakie mamy inne możliwości, żeby wejrzeć w siebie, zrozumieć innych, wyobrazić sobie świat? Weźmy nadzieję, czym jest jeśli nie słowami? A sumienie, czy nie udręką zadawaną przez słowa? A nasze myśli bez słów, czy w ogóle są możliwe? A nasze uczucia pozbawione słów? Nasze sny bezsłowne?”
„Może samotność sami sobie zadajemy jako niezgodę na świat, w którym przyszło nam żyć? Może jej źródło kryje się w naszej bezbronności wobec tego świata? A może i wobec naszego losu, na który nie mamy wpływu?”
„Z czyjegoś życia też mogą płynąć dla nas pożytki. Kto wie, czy nie większe niż z naszego własnego. Nasze własne rozłazi nam się, gdy próbujemy je zebrać. Chyba że znajdziemy sobie jakiś stały punkt, z którego będziemy mogli patrzeć, jak się wokół nas obraca, niczym wokół osi, jak płynie, jak wyprzedza nas, jak cofa się przed nami, jak nas zwodzi, przyspiesza, zwalnia razem z kulą ziemską.”
„Spyta ktoś, a o cóż można targować się ze śmiercią? A chociażby o to, aby nam darowała przynajmniej tę najkrótszą chwilę, jaką można odczuć w sobie, abyśmy doznali samowiedzy, że umarliśmy. Dlaczego to inni mają za człowieka wiedzieć, że umarł? Nikt nie żył za niego, sam za siebie żył, a jego życie, to i jego śmierć. Dlaczego nie mógłby się jeszcze zdobyć choćby na westchnienie:
- Dobrze, że żyłem.”
Jeżeli jakimś cudem nie odkryliście jeszcze Myśliwskiego, radzę zacząć od „Widnokręgu”. Od razu zorientujecie się, czy to wasze klimaty, czy nie.
Czytajcie Myśliwskiego, gdy przyjdzie na was czas.
https://www.czytacz.pl/2020/02/wiesaw...
February 15, 2022
Nobelprijswaardig, zo wordt het oeuvre van Wieslaw Mysliwski genoemd. Wat mij betreft, terecht. Deze Pool hoort thuis in het rijtje van de Allergrootste Europese Romanschrijvers, samen met de Hongaar Krasznahorkai, de Portugees Antonio Lobo Antunes, de Spaanse Javier Marias en onze Jeroen Brouwers.
In Het Oog van de Naald komt een niet bij naam genoemde oude man zijn jongere versie tegen. Hun wegen kruisen mekaar op de steile trap bij de smalle doorgang van hun middeleeuws stadje naar waar vroeger de groene vallei was. Beiden wachten tevergeefs op een meisje.
Bij de oude man wellen verhalen op. We ontmoeten de (vaak vreemde) personages waaraan hij herinneringen bewaart: een bedenker van begrafenisredes, een gered jongetje dat een ondankbare bruut wordt, logées die veel beloven, een humeurige schrijver als onwillige jubilaris, een zigeunerin die je levenseinde voorspelt terwijl ze borstvoeding geeft... Het zijn allemaal uiterst memorabele personages, maar wie is dat mysterieuze meisje waarop gewacht wordt?
Verhalen en personages borrelen op en verdwijnen. Ze maken plaats voor bespiegelingen over het leven en het verstrijken van de tijd. Dat levert diepe gedachten op, mooi bezint zoals alleen Mysliwski dat kan.
Verhalen hoeven ook niet afgemaakt te worden, want een verhaal “kent niet zoiets als een einde, met uitzondering misschien van het einde van de wereld” (p.333).
Uit al deze “brokstukken, deeltjes, kruimels [probeert de schrijver] een gedachte te distilleren die het leven zou kunnen omvatten” (p.278), maar het is tevergeefs. Er blijven veel losse eindjes en het is niet altijd duidelijk wat belangrijk is en wat niet.
En hoe verhoudt de oude geschiedenisprofessor zich tot de bewogen geschiedenis van zijn land? Die geschiedenis is aanwezig, tastbaar in de achtergrond. We maken de oorlog mee, het communisme, de moderniteit en het kapitalisme. Een synagoge blijft achter als “een monument van het geweten” (p.405) of komt er toch een hotel in de plaats?
Het Oog van de Naald is geen gemakkelijke lectuur. Niet alle kronkels in deze dwaaltocht door het geheugen maken even grote indruk. De ontmoeting van de oude en de jonge versie fungeert als gimmick, als trigger voor een stortvloed aan herinneringen, maar verder wordt er met dit (surrealistisch) gegeven niet zo veel mee gedaan.
Het Oog van de Naald is indrukwekkend in zijn traagheid, maar niet meteen het eerste boek dat je van Mysliwski moet lezen.
Iwona Trapczynska, "Polish Roads" (2007)
In Het Oog van de Naald komt een niet bij naam genoemde oude man zijn jongere versie tegen. Hun wegen kruisen mekaar op de steile trap bij de smalle doorgang van hun middeleeuws stadje naar waar vroeger de groene vallei was. Beiden wachten tevergeefs op een meisje.
Bij de oude man wellen verhalen op. We ontmoeten de (vaak vreemde) personages waaraan hij herinneringen bewaart: een bedenker van begrafenisredes, een gered jongetje dat een ondankbare bruut wordt, logées die veel beloven, een humeurige schrijver als onwillige jubilaris, een zigeunerin die je levenseinde voorspelt terwijl ze borstvoeding geeft... Het zijn allemaal uiterst memorabele personages, maar wie is dat mysterieuze meisje waarop gewacht wordt?
Verhalen en personages borrelen op en verdwijnen. Ze maken plaats voor bespiegelingen over het leven en het verstrijken van de tijd. Dat levert diepe gedachten op, mooi bezint zoals alleen Mysliwski dat kan.
“Het leven is achter jezelf aan dwalen zonder de hoop te hebben jezelf ooit te vinden.“ (p.9)
“Uit andermans leven kan ook voor ons voordeel voortvloeien. Misschien wel groter dan uit dat van onszelf. Ons eigen leven valt uiteen als we het proberen samen te vatten.” (p.316)
“Alle vragen die we ons in ons leven stellen zijn terug te brengen tot die ene vraag, of het de moeite waard was.” (p.9)Verwacht geen rechtlijnige eenduidigheid of klare chronologie, want de tijd “is een sluwe vos en soms ook een gemene. Hij kan in deze, dan weer in tegenovergestelde richting stromen. […] Hij speelt met ons in de wetenschap dat wij toch niets kunnen uitrichten. Het is niet zo moeilijk te spelen met de mens.” (p.75)
Verhalen hoeven ook niet afgemaakt te worden, want een verhaal “kent niet zoiets als een einde, met uitzondering misschien van het einde van de wereld” (p.333).
Uit al deze “brokstukken, deeltjes, kruimels [probeert de schrijver] een gedachte te distilleren die het leven zou kunnen omvatten” (p.278), maar het is tevergeefs. Er blijven veel losse eindjes en het is niet altijd duidelijk wat belangrijk is en wat niet.
En hoe verhoudt de oude geschiedenisprofessor zich tot de bewogen geschiedenis van zijn land? Die geschiedenis is aanwezig, tastbaar in de achtergrond. We maken de oorlog mee, het communisme, de moderniteit en het kapitalisme. Een synagoge blijft achter als “een monument van het geweten” (p.405) of komt er toch een hotel in de plaats?
Het Oog van de Naald is geen gemakkelijke lectuur. Niet alle kronkels in deze dwaaltocht door het geheugen maken even grote indruk. De ontmoeting van de oude en de jonge versie fungeert als gimmick, als trigger voor een stortvloed aan herinneringen, maar verder wordt er met dit (surrealistisch) gegeven niet zo veel mee gedaan.
Het Oog van de Naald is indrukwekkend in zijn traagheid, maar niet meteen het eerste boek dat je van Mysliwski moet lezen.
Iwona Trapczynska, "Polish Roads" (2007)
December 22, 2021
Hoewel er niet echt een duidelijke plot in dit boek zit, is het toch een spannende aaneenschakeling van kleine verhalen die blijven boeien, vooral door de schrijfstijl en de weergaloze vertaling daarvan door Karol Lesman. De verhalen gaan over de jeugd van de hoofdpersoon, een professor op de universiteit, en over reflecties op zijn studietijd en latere leven. Ik hoop - zoals elk jaar weer - nog steeds vurig dat M. eens de Nobelprijs wint voor zijn prachtige oeuvre.
February 3, 2023
6/5, one of my favourites
May 7, 2024
Een erg mooi boek, echt een heel erg mooi boek. Alleen een beetje een onbevredigend einde.
De verhaallijn vond ik soms een beetje vaag, wat super goed bij het boek past en wat het echt af maakt. Heel mooi geschreven, veel van geleerd
De verhaallijn vond ik soms een beetje vaag, wat super goed bij het boek past en wat het echt af maakt. Heel mooi geschreven, veel van geleerd
July 7, 2022
Knyga apie praeitį, paprastus žmones ir jų gyvenimą karų apsupty, lb geras stilius, mums artima filosifija, atrodo kaip legendinio “Akiračio” tąsa, tik ne tokia ištęsta ir gal ne tokia meistriška. Atrodo, kad klaisausi kokio mielo dieduko pasakojimo, detalaus, su humoro elementais ir svajonėmis, nes jos nesensta.
November 5, 2023
Wspaniała. Jest w prozie Wiesława Myśliwskiego coś tkliwego, co niesamowicie mnie rozczula i nigdy mi się nie znudzi. To historia o spotkaniu starości i młodości, o losie i przypadku, które rządzą naszym życiem i o dziwności życia jako takiego.
November 11, 2018
"Trywialność i wzniosłość to siostry nieomal syjamskie" -> i po co pisać recenzje, jak w książce takie piękne zdanie, idealnie do samej powieści się odnoszące, się znajduje?
November 30, 2018
Literatura piękna!
September 24, 2023
Po raz kolejny Mistrz dostarczył mi mnóstwa wrażeń. Cały przeniosłem się to świata stworzonego przez Myśliwskiego i ten świat otulił mnie jak kołdrą. Mam już tak od czasu pierwszej Jego lektury Traktat o łuskaniu fasoli
W pełni zgadzam się z opinią Mariusza: Kolejna fantastyczna książka Myśliwskiego. Zupełnie nie przeszkadzał mi brak chronologii, nieoczekiwana zmiana miejsca i czasu. Cała książka łączy się w niezwykłą, mądrą całość, która na długo pozostaje w głowie i motywuje nas do myślenia o rzeczach o których często nie mamy czasu myśleć, tzn. o starości, przemijaniu. Znakomita
W pełni zgadzam się z opinią Mariusza: Kolejna fantastyczna książka Myśliwskiego. Zupełnie nie przeszkadzał mi brak chronologii, nieoczekiwana zmiana miejsca i czasu. Cała książka łączy się w niezwykłą, mądrą całość, która na długo pozostaje w głowie i motywuje nas do myślenia o rzeczach o których często nie mamy czasu myśleć, tzn. o starości, przemijaniu. Znakomita
December 7, 2019
Poetycka, refleksyjna proza o przemijaniu.
To opowiesc, ktora wymaga skupienia, spokoju i czasu.
Tytulowe Ucho igielne czyli furta Dominikanska to miejsce, ktore autentycznie istnieje i znajduje sie w Sandomierzu.
W prozie pana Mysliwskiego jest dla mnie symbolem portalu gdzie mlodosc i starosc stykaja sie we wspolnym punkcie.
Niestety w moim przypadku nie byl to dobry czas na te pozycje i nie potrafilam jej w pelni docenic, szkoda.
Jest to jednak, bez dwoch zdan, literatura z wyzszej polki.
To opowiesc, ktora wymaga skupienia, spokoju i czasu.
Tytulowe Ucho igielne czyli furta Dominikanska to miejsce, ktore autentycznie istnieje i znajduje sie w Sandomierzu.
W prozie pana Mysliwskiego jest dla mnie symbolem portalu gdzie mlodosc i starosc stykaja sie we wspolnym punkcie.
Niestety w moim przypadku nie byl to dobry czas na te pozycje i nie potrafilam jej w pelni docenic, szkoda.
Jest to jednak, bez dwoch zdan, literatura z wyzszej polki.
February 5, 2021
To było moje pierwsze spotkanie z Panem Wiesławem Myśliwskim i na pewno nie ostatnie. „Ucho igielne” pochłania czytelnika, nasuwa refleksje, czasami bawi absurdami. Znakomita książka.
December 26, 2024
Była okej. Nostalgia i trochę klasyczna forma
February 19, 2024
Bardzo dużo nostalgii, wspomnień i tęsknoty jak na jedną książkę 🥺
June 27, 2023
[4.3] bardzo wymagająca lektura
February 23, 2019
"Co się kryje za tym, że jesteśmy tak nierozerwalnie przywiązani do czegoś, co nie wiadomo, czy było, lub czego nam życie poskąpiło, a z czego, mimo to, stworzyliśmy odniesienie do naszej tęsknoty?" - Ucho Igielne to symbol miejsca, w którym dokonuje się ocalenie pamięci. Tej prawdziwej, która zawiera w sobie i starca z laską i młodego chłopaka, wbiegającego po kilka schodów na raz; Cygankę wieszczącą koniec znanego świata i ukrytą głęboko, za tysiącem jednostkowych historii, traumę. Obserwacja wielu lat życia, w trakcie których młody chłopak, śpiący w bursie założonej na terenie byłego getta decyduje się związać życie naukowe z historią jest opowieścią o upartej woli życia zwykłych ludzi i szaleństwie, które drzemie w codziennych szczegółach, o powolnym gigantycznym kole dziejów, które zrównuje z ziemią pokolenia, które mogą ocaleć jako cytat nabazgrany na skrawkach muru lub rozproszonych anegdotach w książkach; o zasadach zachowania pamięci, która utkana jest z rzeczy ważnych, ale nigdy - przełomowych.
Displaying 1 - 30 of 116 reviews