Waar we niet zijn: 10 dagen in het leven van een ander

by Lina Issa

Lina Issa vertrekt naar Nederland om een kunstopleiding te volgen. Als ze haar familie wil bezoeken in Libanon blijkt dat haar studentenvisum niet wordt verlengd. Mocht ze Nederland uitgaan, dan kan ze niet meer terugkeren om haar opleiding af te ronden. In afwachting van een herziening plaatst Issa een advertentie waarin ze vraagt of iemand in haar plaats haar dierbaren en haar thuis wil bezoeken.

Ze vindt een stand-in, en het experiment dat volgt vormt het vertrekpunt voor haar rijke en ambitieuze boek. Waar we niet zijn gaat over alle plaatsen, mensen en geschiedenissen die we met ons meedragen. Issa verkent hoe poreus identiteit is. Telkens herneemt ze haar reconstructie, bewegend tussen haar eigen lichaam en haar herinneringen, die van een ander en van haar familieleden. Een poëtisch, intiem en tegelijk universeel boek over wat ons definieert: de plek waar we niet zijn.

288 pages, Paperback

First published September 13, 2022

Reviews

[Max Urai]

Het woord 'boek' voelt te klein voor Waar We Niet Zijn. Misschien dat 'tentoonstelling' beter past.

Oké, voor ik al te veel ga uitbreiden: Lina Issa is een Libanese kunstenaar die voor haar studie naar Nederland komt. Om een bureaucratische kronkel die ik niet helemaal begrijp mag ze een tijdlang het land niet verlaten. Dus huurt ze een Spaanse danser in om namens haar naar Libanon te gaan en haar familie op te zoeken. Het boek is een... memoire? Essay? Roman? over dat project. Verhalen over de reis vermengd met herinneringen aan Libanon, reflecties over wat identiteit en aanwezigheid betekenen. Issa is bloedserieus hierover; de toon is meer Sophie Calle dan, zeg, Nabokov, die comedy zou hebben gevonden in die verdubbeling. Nee, dit is een ernstig boek, op dezelfde manier dat een expo in FOAM ernstig is. Het eist een heel eigen soort aandacht op. En maakt dat waar. Dit boek is een bona fide kunstwerk.

Kunstacademiestudenten, als ik jullie 1 tip mag geven dit jaar: koop dit boek en lees het vast. Wees de thinkpieces voor. Dit gaat een enorme culthit worden, dus grijp je kans om het al in huis te hebben voordat het cool was.

[Xavier Roelens · Rating 4 out of 5]

De achterflap belooft het verslag van een tiendaagse performance. Omdat Issa's studentenvisum niet verlengd wordt, moet ze in Nederland blijven tot een herziening gebeurt en ian ze haar familie in Libanon niet bezoeken. Dus stuurt ze voor tien dagen een stand-in naar haar ouders die een heel notitieboekje aan opdrachten meekrijgt. Er zit een zekere humor in dit uitgangspunt, maar Issa speelt met de grootste ernst.
Dit boek is echter zoveel meer dan een navertelling. Issa verdiept zich in hoe ons lichaam met zijn zintuigen unieke herinneringen opslaat en hoe die de blik op de wereld beïnvloeden. Tegelijkertijd brengt ze de geschiedenis van Libanon vanaf 1948 door de ogen van haar deels Palestijnse familie. Ze brengt haar herinneringen tot leven, maar ook die van haar vader en grootmoeder. En van haar stand-in. Een bijzonder boek dat me wat meer inzicht gaf in een land dat ik niet goed ken.

[Lars Meijer · Rating 4 out of 5]

Het kan warempel gewoon, met een volledig origineel boek debuteren in Nederland. Het is Issa gelukt om niet alleen een uitdagende vorm te vinden voor haar werk, maar ook een verhaal te vinden (of misschien, in gang zetten?) dat zich daar uitstekend voor leent. Ik hoop niet dat het bij dit boek blijft.

[Marije · Rating 4 out of 5]

‘Tussen de plooien van herinnering en verbeelding vond ik een veilige plek om te slapen. Eén lichaam hier, in deze kamer, en een tweede lichaam daar, bij mijn ouders: ik sloeg het laken naar links en wikkelde ze samen tot één lichaam dat maar al te graag wilde dromen.’

[Gian · Rating 2 out of 5]

Zo'n fantastisch idee maar het werkt niet voor mij

[Cecile · Rating 3 out of 5]

Mooi maar ook moeizaam en eenzijdig. Blij dat ik t uit heb.

[Yana · Rating 2 out of 5]

Het boek gaat nergens naartoe, het is eerder een uiteenzetting van herinneringen, geuren en kleuren. En zo gaat het het hele boek door.

[Anne Bergsma · Rating 4 out of 5]

Iemand anders je plaats laten innemen, dat is wat de vertelster van dit boek doet.
Kan een ander jouw vervangen bij je ouders, je vrienden en je kennissen. Het lijkt er wel op.

[Ka Vee · Rating 3 out of 5]

3,75*

[Tijl Bolhuis · Rating 4 out of 5]

4.5

[Sil · Rating 3 out of 5]

“Elkaar vervangen is misschien wel de enige manier waarop je je zelf kunt vervullen.”

[Mirjam Stoppels · Rating 3 out of 5]

Dit boek is eerder een kunstproject dan een boek. Het biedt op een unieke manier inzicht in identiteit, familiebanden en het land Libanon. Ik raakte geïnteresseerd door het concept: een volslagen onbekende gaat in plaats van Lina zelf 10 dagen op bezoek bij haar familie in Libanon. Lina probeert alles van haar familie over te dragen aan de stand-in: dit gaat door middel van een notitieboek waarvan ook enkele pagina's zijn opgenomen in het boek. Ze geven een beschrijving van Lina's familie, de omgeving en plaatsen die de stand-in zal bezoeken. Deze concrete instructies zijn aangevuld met gedachtes over identiteit en relaties, die ik soms wel wat abstract vond. Ook de andere beschrijvingen waren soms net te langdradig. Wat ik wel mooi vond was hoe de liefde voor haar familie en Libanon duidelijk werd tussen de regels door. Kortom, een erg origineel concept maar de uitwerking trof voor mij het doel net niet. Overigens is het wel een aanrader voor de meer filosofisch ingestelde mens!

[Zoé Komkommer · Rating 3 out of 5]

« Tussen de plooien van herinnering en verbeelding vond ik een veilige plek om te slapen. Één lichaam hier, in deze kamer, en een tweede lichaam daar, bij mijn ouders: ik sloeg het laken naar links en wikkelde ze samen tot één lichaam dat maar al te graag wilde dromen. »