Guli kafbáturinn

by Jón Kalman Stefánsson

Miðaldra rithöfundur staddur í almenningsgarði í London á brýnt erindi við Paul McCartney sem situr þar undir tré. Fortíðin sækir á hann í líki gamals Trabants þar sem sitja m.a. faðir hans og Guð með vodkaflösku, mamma hans og heill kirkjugarður af dánu fólki. Skáldsaga um listina, dauðann og þó miklu frekar um lífið, ímyndunaraflið og Bítlana.

Genres: Roman, Fiction

333 pages, Hardcover

First published November 1, 2022

About the author

Jón moved to Keflavík when he was 12 and returned to Reykjavík in 1986 with his highschool diploma. From 1975 – 1982 he spent a good deal of his time in West Iceland, where he did various jobs: worked in a slaughterhouse, in the fishing industry, doing masonry and for one summer as a police officer at Keflavík International Airport. Jón Kalman studied literature at the University of Iceland from 1986 until 1991 but did not finish his degree. He taught literature at two highschools for a period of time and wrote articles and criticism for Morgunblaðið newspaper for a number of years. Jón lived in Copenhagen from 1992 – 1995, reading, washing floors and counting buses. He worked as a librarian at the Mosfellsbær Library near Reykjavík until the year 2000. Since then he has been a full time writer.

His first published work, the poetry collection, Með byssuleyfi á eilífðina, came out in 1988. He has published two other collections of poetry and a number of novels. His novel Sumarljós, og svo kemur nóttin (Summer Light, and Then Comes the Night) won The Icelandic Literature Prize in 2005. Three of his books have also been nominated for The Nordic Council's Literature Prize.

He was the recipient of the Per Olov Enquists Prize for 2011, awarded at the book fair in Gautaborg in September 2011.

Reviews

[Pali Jen · Rating 5 out of 5]

Od Stefánssona som prečítal viaceré romány, no v Žltej ponorke sa mi javil o niečo iný ako ho poznám. Kniha je označená ako fikcia, no pôsobila na mňa úplne autobiograficky. Mám pocit akoby v nej odhalil svoju dušu viac ako kedykoľvek predtým.

Pod morom spomienok
V početných kapitolách príbehu sa ponára do mora spomienok polosiroty. Vracia sa k detstvu s macochou, kapele Beatles a k úvahám o skutočnej povahe Boha. Pre sedemročného chlapca sú texty známej skupiny každodennou útechou a Starý zákon prísľubom odpovedí. Spoločne tieto návraty, z môjho pohľadu, vytvárajú portál k tomu najzásadnejšiemu v Žltej ponorke, k vyrovnávaniu sa so stratou mamy a nachádzaniu cesty k otcovi v akomsi hľadaní svetla a kľúčov od dverí medzi životom a smrťou.

Ach Stefánsson ♥
Žltú ponorku som čítal po troškách, v priebehu niekoľkých týždňov a urobil som dobre. Nadchýňa ma schopnosť autora zachytiť a pravdivo priblížiť krásu všednosti. Aj v tejto autorovej poslednej knihe nechýbajú imaginatívnosť, magickosť a hlboké myšlienky plné emócií. Zlúčenie týchto znakov robí námet knihy veľmi sugestívnym a premysleným. Ďalšie rámcovanie sa mi javí nadbytočné. Napokon myslím, že o Stefánsoných knihách netreba akosi priveľa hovoriť, Stefánsson by sa mal proste čítať. :)

Na záver snáď už len zmienim pocit, asociáciu, ktorá ma počas čítania sprevádzala: V závane jemnej melanchólie Stefánssonových viet sa rozlieva pokoj a jeho opakovane vynárajúca a pomáhajúca sa ponorka presvetľuje modrosivý spleen ako Van Goghove Slnečnice.

✨💛✨

[Ka Vee · Rating 4 out of 5]

4,5*
"Iets over reuzenpijnbomen en de tijd" was me tegengevallen. Mèt voorbehoud begon ik dus aan deze Stefánsson. Ik wist meteen dat dit een voltreffer werd. En wat voor één! Deze auteur verstaat de kunst mij in een paar zinnen te doen glimlachen om het besef van de tristesse die in zijn woorden sluipt. Dat is niet velen gegeven. Zo kan je pas schrijven na een leven vol gemis en machteloosheid.
Ganse zinnen wil ik vanbuiten leren, als een warme deken om me heen slaan en koesteren. Wat houd ik van dat eenzaam jongetje dat het verlies van z'n moeder niet verwerkt krijgt, en z'n vader en God niet kan vergeven. Gelukkig is daar Paul McCartney, en z'n gele duikboot waarin hij kan verdwijnen uit de wereld......

Blz 306
[ Lieve stiefmoeder, de afgelopen nachten heb ik telkens weer gedroomd dat ik in het noorden ben, en omhoogga naar de heide. Ik loop achter een roodharige jongen en een hond aan. Ik roep naar ze, vraag ze langzamer te lopen, ze blijven staan, draaien zich om, zien mij en beginnen dan te rennen, zo snel als ze kunnen, weg van mij. Ze kijken constant over hun schouder en ik besef dat hun leven ervan afhangt dat ik ze niet kan bereiken.
Mijn leven is bedreigend voor hen.
PS Lees je leven of dood in wat ik schrijf? ]

[Eva Lavrikova · Rating 5 out of 5]

Jón je láska. Sprvu chaotická a čiastočne repetitívna kniha, ktorá však čitateľa nebadane vtiahne a nepustí... Obrazy islandskej krajiny, izolované postavy, krutý Boh a Beatles ako útecha; humor a láskavosť napriek všetkému. Neskutočne dobre píše tento chlap.

[Lola D. · Rating 5 out of 5]

Coup de coeur

[Sara Soete · Rating 5 out of 5]

Oh! Ik heb een fantastisch boek gelezen. Ik weet niet hoe lang het zal duren voor een ander het van de troon stoot, maar nu het uit is voel ik, dit is mijn nieuwe lievelingsboek.

Ik vind het moeilijk boeken, in al hun schoonheid, gelaagdheid, uniciteit, … hier te moeten reduceren tot een aantal sterren, dus als ik enthousiast ben (en dat ben ik blijkbaar vaak) geef ik er met veel plezier vijf. Het nadeel daarvan is dat ik dit boek nog zoveel meer zou willen geven omdat het die vijf sterren absoluut overstijgt.

Het boek gaat over een jongetje, we leren zijn naam nooit kennen, en zijn verdrietige, grappige en ontroerende zoektocht naar zijn moeder (via the Beatles, de Bijbel, de dood) en naar verbinding, kwetsbaarheid, vriendschap en menselijkheid. Naar hard dat zacht wordt.

Het boek lijkt verder op geen enkele manier op het enige andere boek dat ik las van een IJslandse schrijver, de klassieker “Onafhankelijke mensen” uit 1934 van Laxness, behalve dan dat de wereld waarin deze jongen opgroeit - net als die in Onafhankelijke mensen - gespeend lijkt van emoties, van menselijkheid, zachtheid en kwetsbaarheid. De dood van zijn moeder, het trauma waar dit hele boek om draait, wordt de jongen in één zinnetje meegedeeld door zijn vader: “Ik ben bang dat je moeder dood is. Ja, dat is een feit, ik ben bang dat het een feit is.” Zijn vader, een tragisch personage, die (net als God) noch zichzelf, noch zijn zoon kan helpen en de pijn en eenzaamheid wegdrinkt. En uit die zin, uit dat bevroren moment, lijkt deze wonderlijke roman geboren. Die zin als een diepe, kloppende wonde, als een refrein waar het verhaal telkens, heel cyclisch, weer bij terugkomt. Het verhaal lijkt soms een lang gedicht, een stream of consiousness, een woordenbrij die danst, die als een tol (heel) ver weg tolt om telkens weer op datzelfde punt terug te komen. Die zin, de Trabant, zijn vader.

Wat een prachtig personage heeft Stefánsson neergezet. Die diep eenzame, trieste, zoekende jongen, met zijn eindeloze, ongebreidelde fantasie, tenmidden van de stilte. Tenmidden van volwassenen die niet spreken, die geen contact kunnen maken, die eindeloos ver weg lijken. Zijn fantasie kent geen grenzen en ik heb sommige passages hardop voorgelezen omdat ik ze zo geniaal vond, ik heb zo hard moeten lachen af en toe, ik heb gehuild, ik heb intens genoten. Pure poëzie was het met momenten. Pure slapstick soms. (Ringo Starr als bisschop, Simon en Garfunkel op de achterbank in de Trabant en God die vraagt wat ze van zijn bazuinen vonden, de Beatles die in de bus op weg naar het noorden hun ruzie bijleggen, het huis van de slampampers …)

De jongen, omringd door zwijgzame volwassenen, wrikt zich toch binnen in de harten van een aantal hele mooie personages. Op één staat het tedere, fragiele maar ook taaie oudere koppel Sesselja en Guðmundur, waar hij vele dagen doorbrengt aan de keukentafel. (p. 81 “Hij laat zijn hoofd op Sesselja’s schouder rusten en zij tast naar zijn hand die ooit groot en stevig is geweest, maar die nu is vermagerd en zo erg is gekrompen dat hij eerder doet denken aan een eenzame, oude spin. Maar hij gaat open als een zucht als haar zachte, delicate, eeltige hand de zijne vindt.”) En dan zijn er nog de moeder en later de vader van stiefmoeder, Hond, Örnn, zijn enige vriend, de doden voor wie hij de Tijd voorleest op het kerkhof, een 9-jarige versie van Jezus die hem vertelt dat zijn vader het zo slecht niet bedoelt daar in dat Oude Testament, maar dat hij teveel drinkt.

Het zal ook iets met mijn moederhart te maken hebben dat ik de pijn van die jongen zo scherp voelde en hem wilde ontmoeten in zijn niet te doorgronden eigen fantasiewereld waarin hij houvast zoekt. Het verlangen hem in mijn armen te nemen was soms zo groot, maar dit boek doet zoveel meer. Dit boek is wat het moest zijn, “iets wat groter is dan een omarming”, en het maakt “wat hard is, zacht.”





p. 227 “Waarschijnlijk is het woord ‘zomer’ een oude term voor eeuwigheid, dat moet wel, want als we in juni zijn aanbeland veegt het licht niet alleen de hemel weg, maar het raakt ook andere werelden en daarom is het veel gemakkelijker voor de doden om uit de begraafplaatsen te komen. En in juni is het licht zo alomvattend dat het nauwelijks bij iemand opkomt om dood te gaan omdat de tijd er niet meer is. Hij is afgeschaft, er is een ontslagbrief naar hem gestuurd. En ook de dood, hij is op vakantie en die zomer zie ik hem af en toe met zijn rare hoedje aan de wandel met de doden en Hond, en ze hebben het zo leuk samen dat ik het hem bijna vergeef dat hij eerst mama meenam, toen Sesselja en Guðmundur, en dat hij ze niet heeft teruggegeven. Maar zelfs aan de eeuwigheid komt een einde; als juli voorbijgaat en het gras bijna net zo hoog is als Ringo Starr, komen er tekenen van vermoeidheid in het licht. De randen zijn niet meer zo helder, ze zijn veranderd in een schemering die geleidelijk condenseert en duisternis wordt - waaruit papa en de Trabant tevoorschijn komen. En God is bij hen.”

[hankus3 · Rating 5 out of 5]

Utrpenie o ktoré sa s nikým nepodelíme zostáva niekde v podvedomí navždy s nami. Žltá ponorka je nádherným spracovaním cesty k uzdraveniu, aj keď to prichádza až o veľa rokov neskôr. Je to poklona snahe vyrovnať sa s ťažkými situáciami v živote bez dostatku podpory a pevných pilierov z vonka. Fascinujúce. Stefánsson mi opäť svojim spracovaním fiktívnej reality zobral dych!

[Clervie · Rating 5 out of 5]

"Potresti scrivere una canzone che sia più grande del dolore, che placa il senso di perdita, dove sono i giorni quando il cielo era luminoso, quando le api ronzavano e l'estate nelle nostre vite sembrava senza fine? La vita è nostalgia, è rimpianto, è una balena appena catturata sulla costa del Hvalfjördur nel 1970".

Il mio primo impatto con Stefánsson avviene per puro caso, perché guardando tra le novità @iperborea trovo questo libro dalla bella copertina gialla e il titolo che richiama una delle canzoni più amate dei Beatles, e mi dico figata lo prendo. Non ero pronta all'impatto violentissimo con questo meraviglioso, deliziosamente doloroso, intenso e malinconico libro. La storia è una storia dentro una storia, l'autore si trova in un parco a Londra dove gli sembra di vedere Paul McCartney e pensa a cosa dirgli, a come dirgli che la sua musica gli ha salvato la vita... E inizia dunque a raccontarcela la sua vita, a partire dalla tenera infanzia. La bellezza della scrittura di Stefánsson sta nel fatto che non siamo semplici spettatori, ma veniamo coinvolti da tutte le sue poetiche riflessioni sulla vita e la morte, sulla religione, sull'amore, sulla nostalgia... E assimilando le sue parole diventiamo parte di questa splendida storia anche noi.

"Perché ciò che governa la vita risiede dentro di noi".

[Guðjón Bragason · Rating 4 out of 5]

Það er ekki að ástæðulausu að skoðanir eru mjög skiptar um Gula kafbátinn. Bókin er erfið, miklar endurtekningar og það var ekki fyrr en í síðasta þriðjungnum sem frásögnin virkilega greip mig. Ég ætla að standa með mínum manni þrátt fyrir blendnar tilfinningar og held að tíminn muni vinna með Gula kafbátnum. Þetta er mikið listaverk, fullt af tilfinningum, sársauka og eftirsjá. Og hugleiðingar um Guð gamla testamentisins eru frábærar. Stjörnugjöf á illa við um svona stórar skáldsögur.

[Adriana Consalvo · Rating 5 out of 5]

Il mio sottomarino giallo - Stéfannson
È la storia di uno scrittore, di un'amicizia solida, un gioco di ombre che si staccano, un viaggio in Mesopotamia, per trovare la poesia sepolta, un uomo e il valore del tempo in un " oggi " che non esiste senza un " ieri " . Un giornalista che fotografa un istante, rimasto lì, impresso in chi osservava e lo ha fissato, un ricordo indelebile della vita che scorre. È un bambino che si fa tante domande riguardo all'inizio di tutto, se forse manca il primo di una trilogia, prima del vecchio testamento, prima della creazione. Pensa ad un Dio fluttuante prima che creasse tutto.
I ricordi rendono paralleli due tempi diversi, stesse sensazioni, margini che si sovrappongono. Tornanti e solitudini che avvolgono i percorsi, rendono la vita un quesito continuo, un rivelarsi dentro a un circuito che riprende il passato e come un sogno interrotto ti sveglia. Ti ricorda l'assenza dolorosa in un'infanzia consumata, dalla morte che l'ha privata di una madre, dolce e amorevole. È quel che resta, la sua ricerca, la paura di perdere il suono della sua voce che leggeva un libro in quelle sere che non conoscevano il futuro, la sensazione delle sue carezze e l'improvvisa assenza di tutto ciò. Il padre" come la luna, gli mostra una sola faccia, l'altra non la conosce". È la vita che accade sui monti, tra i silenzi oltre una finestra, della morte che annaspa e risale in cerca di vita, di luce, quella che copre il cielo e lo "cancella" Il passato attraversa la vita, la ferisce e la cuce, là dove la morte è un limite come la strada che finisce. Su quella vecchia Trabant ci sono il padre e un Dio, complici e compagni di viaggio. E su quel fiordo, ai limiti del mondo, i titoli del Timinn.. La morte lascia sempre tristezza, in un bambino che perde la madre, in un uomo che perde la moglie. Perchè a volte I silenzi sono oceani di parole, basta "saper ascoltare". Il sottomarino giallo si immerge e riemerge attraverso il tempo che rintraccia e mostra i segni, sul corpo e dove tutto cambia. ⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Uno stile unico quello di Stéfannson..

[Hjalti Rognvaldsson · Rating 4 out of 5]

Jón Kalmann er aldrei auðveldur.
Fyrri hluti Gula Kafbátsins er mikið torf. Mikið um endurtekningar og heimspekingar pælingar. En hann er að skrifa frá sjónarhorni lítils barns. Þegar maður er 6 ára er erfitt að skilja heiminn og af hverju hann er eins og hann er. Þess vegna kemur sagan saman seinna, þegar hann er orðinn eldri.

Þetta er einstök saga um missi, sorg og söknuð.

[Mihály Szabó · Rating 3 out of 5]

Nem kerültem rögtön egy hullámhosszra ezzel a könyvvel - talán zavarba hozott, hogy a szerző korábbi köteteihez képest még hangsúlyosabban személyes, nehéz nem úgy olvasni, mint egy fikcionalizált önéletrajzot. Közben a képzelet világának folyamatos összecsúszása a valósággal, illetve az idősíkok váltogatása a regényhatást erősíti. Legtöbb szállal A halaknak nincs lábuk duológiához kötődik, némileg segít utólag értelmezni azt.
A sok Beatles-utalás tetszett, de a címből kiindulva egy vidámabb hangulatú könyvre számítottam. Ehhez képest a fiatalon elveszített anya hiánya és a működésképtelen apa-fiú kapcsolat határozottan szomorú alaphangot adnak a szövegnek. Ha valaki ismerkedni akar Stefánsson világával, semmiképpen sem ezt a könyvét adnám először a kezébe, de az életmű sokadik köteteként egyáltalán nem bánom, hogy elolvastam - sőt idővel az újraolvasást is megérdemelné, sok mélysége van még, ami biztos nem jött át elsőre, van még hova "leásni".

[Catherine Salomon · Rating 4 out of 5]

Je ne mettrai pas ce livre parmi mes préférés de JKS mais il mérite quand même bien son 4 étoiles. Comme d’habitude avec cet auteur, il faut un peu s’accrocher, le récit n’étant pas linéaire et il y a pas mal d’aspects un peu loufoques qui peuvent nous perdre. Mais la poésie est toujours présente dans sa façon d’écrire et c’est beau, tout simplement. Les sentiments du petit garçon sur sa mère décédée alors qu’il était très jeune sont très forts ainsi que ceux envers le couple de vieux voisins auprès desquels il trouve refuge. Encore une fois, j’ai noté des phrases sur les rapports à la vie, la mort, donc beaucoup d’émotions. Une belle lecture.

[Jan Keijsper · Rating 5 out of 5]

Een prachtig boek - menselijk, weemoedig, poëtisch.
Thema vergetelheid, hoe de dood het leven nodig heeft. Een jongetje verliest zijn moeder en groeit verder op met zijn drinkende, niet communicatieve vader. Hij poogt zijn grote gemis en later het mysterie vh bestaan op te vangen met god, jezus, de beatles (vooral Paul McCartney) en later het gilgamesj epos. Fantastisch hoe alles in elkaar grijpt. Mijn mooiste boek uit 2024.

[TienD · Rating 4 out of 5]

Aan de schrijver zou ik willen vragen: kun je het verhaal uitleggen? Want ik kon het niet volgen, ook niet met de uitleg op de achterflap. Daar staat wel: zijn fantasie gaat met hem aan de haal. En ik werd meegevoerd door de prachtige zinnen, de wijsheden, bijna poëzie. In dat opzicht weer een meesterwerk. Verstild bleef ik achter, maar vraag me niet om na te vertellen waar het over gaat.

[Þorgerður · Rating 4 out of 5]

Var rosa lengi að koma mér inní hana sem útskýrir langan lestrartíma. Skemmtileg saga en veit ekki hvort hann sé að skrifa um sína æsku, smá þannig feels. Svoldið langdregin og fram og til baka endurtekningar (sem ég fílaði samt alveg) en síðasti 1/3 bókarinnar var epic 🫰Kalman háfleygur og deep 🙏🏻

[Óttar Kolbeinsson Proppé · Rating 3 out of 5]

2,5. Náði mér seint og illa. Fallegur texti en þessar endurteknu pælingar verða smá langdregnar

[Silvia Barbui · Rating 5 out of 5]

Ricevuto come regalo da un caro amico per i miei cinquant'anni, Il mio sottomarino giallo è stata una vera sorpresa, per la storia che racconta e per l'autore, che inventa storie bislacche rievocando emozioni profonde, con una leggerezza disarmante e con una voce che assomiglia tanto a quella di chi me lo ha regalato. Per questo, anche se nelle prime pagine non capisco dove voglia andare, lo prendo subito in simpatia, con la scusa che i due sono in sintonia e hanno di sicuro qualcosa da dirmi.
Il mio sottomarino giallo infatti è un libro poetico, è un'ode alla memoria, ai morti, all'immaginazione e alla letteratura. Ma andiamo con ordine.
Tutto comincia (e finisce) con un frammento anonimo scritto in lingua sumerica tra il 2600 e il 2300 a.C. in Mesopotamia:

Obliato è il canto d'uccelli di ieri,
ha forse mai riecheggiato?
Obliato è il giorno di ieri,
è forse mai stato?

Dico comincia e finisce, perché non solo la narrazione compie un bel cerchio, ma è tutta all'interno di un grande continuum, tanto che all'ultima pagina viene voglia di un secondo giro di giostra, sicuri che tornando all'incipit tutto filerà perfettamente liscio e, come il protagonista, continuando a scavare troveremo nuovi dettagli.
La storia, che si allarga dal 1969 a oggi, è tenuta insieme da una bellissima e infinita scena al presente, in cui l'autore osserva Paul McCartney seduto sul prato in un parco pubblico di Londra, e a cui ritorna ciclicamente come un punto fermo (o forse no), mentre le altre scene dei ricordi vanno e vengono, dall'infanzia alla prima giovinezza.
L'autore è anche un poeta e questo si sente subito. Ma è un poeta leggero che non si prende troppo sul serio pur essendo la materia profondissima, e per questo lo si ama, perché la sua voce è ancora quella del bambino di otto anni che parla con i morti sui poggi d'erba degli Strandir e vaga insieme a Cane e alcuni fogli di giornale. E per lo stesso motivo gli si perdona tutto, le ripetizioni, le scene che ritornano, Dio che beve in continuazione vodka insieme a suo padre, la Trabant sull'autostrada un milione di volte, e un'infinità di altri dettagli che vengono ribaditi e ci entrano in testa come se dovessimo impararli bene.
Una delle immagini più belle è il bambino che legge il Vecchio Testamento. Dalla testardaggine con cui legge la Bibbia e dall'incredulità per la violenza di Dio, nascerà una teologia nuova e credibilissima, in cui Dio irascibile e irrazionale è talmente in conflitto con suo figlio ribelle e reietto da mandarlo a morire pur di liberarsene, Gesù ha il terrore delle croci e Maria è solo una matrigna, il rimpiazzo di facciata al posto di una prima moglie e vera madre, pericolosa e dolcissima, di cui si sono perse le tracce.

Il senso di tutto questo cercare (e del libro stesso) sembra sia che

i defunti perdono la voce, non sanno cavarsela quando tratta di articolare le parole e per questo hanno un gran bisogno di contare sui vivi.

È una convinzione del protagonista bambino, poi anche adulto, e alla fine ne siamo convinti anche noi.
E non si può dare loro voce se non con i ricordi e con l'immaginazione, che è l'altra grande protagonista della storia:

L'immaginazione ti porta spesso verso luoghi che non sono mai esistiti, che non sono mai stati scoperti, ti aspettano da qualche parte, incredibili, meravigliosi, misteriosi, pericolosi, pieni di possibilità, aspettano soltanto che tu li scopra. Che cosa ti trattiene?

Per questo Porgunnur dà un nome al figlio mai nato di suo figlio che non c'è più, per questo Paul McCartney vede il passato seduto in un parco di Londra, per questo Johnny Cash e Dio cantano insieme ubriachi ogni sera e per questo i morti fanno tante domande.
L'immaginazione potente, che ci fa conoscere molto più di quello che pensavamo di conoscere in partenza, è alleata della letteratura che come il vento attraversa le cose e "non conosce frontiere":

E forse la letteratura dopotutto non è altro che il luogo dove riusciamo ad avvicinarci di più alla comprensione dell'esistenza, o dove riusciamo a raccapezzarci un poco, sopratutto perché non ha frontiere.

La letteratura ignora le frontiere che l'essere umano crea da solo intorno a sé per proteggersi, le supera "senza dover presentare il passaporto o un lasciapassare" e intanto, con l'immaginazione, ricostruisce molto di più di quello che si è perso.

I romanzi migliori sono navicelle spaziali che viaggiano alla velocità della luce e di conseguenza hanno la facoltà di abbracciare tutta una galassia tra le loro pagine.

Il mio sottomarino giallo per il protagonista è l'immagine dell'idea perfetta di amicizia dei quattro Beatles, ma è anche una delle tante canzoni-memoria che cantava con la madre da bambino, è la biblioteca in cui si rifugiava da ragazzo, è un po' la Trabant e un po' il taxi, ma è direi soprattutto una supersonica navicella spaziale che contiene una grande galassia.

[Zuzi Pavlínová · Rating 4 out of 5]

“Je taký nepodarený, a zavše úplne absurdný, až to človeka núti ho dočítať, aby napokon zistil, že tento román je samotný život.”

Silná kniha, aj keď som miestami bojovala s absudrným dejom. O živote v celej jeho šírke a hĺbke. O jeho pominuteľnosti. O bolesti aj radostiach. O samote a dôležitosti ľudí v nej.

[Nelly Trapman · Rating 4 out of 5]

‘En misschien is de poëzie uiteindelijk de plek waar we het dichtst bij het begrip van het bestaan komen’.
Prachtig boek! Al heb ik minstens de helft niet begrepen. Ik ken de meeste intertekst niet, benieuwd of ik het boek meer of minder zou waarderen als ik wel alle verwijzingen naar muziek en Gilgamesj zou kunnen plaatsen.

[Simone Lanzoni · Rating 5 out of 5]

C’è Dio che beve vodka, ci sono Johnny Cash e Rod Stewart e le sue strofe marinaresche, c’è una vecchia Trabant che viaggia nel tempo, ovviamente ci sono i Beatles, c’è il tema della morte e del ricordo, vero protagonista della storia, e poi c’è una vita intera raccontata in un interminabile momento, ma c’è anche musica, letteratura, poesia e infine la scrittura raffinata ed emozionante di Stefànsson; sembra tutto buttato in un calderone senza grande senso, ma la narrazione intreccia i fili portando verso un unico e fulgido messaggio.

[deerwiththewind · Rating 5 out of 5]

Succede una magia, ogni volta che leggo un libro di Stefánsson. Quando leggendo mi imbatto in un passaggio bellissimo provo una sensazione proprio fisica: inizia con un leggero pizzicore alla bocca dello stomaco, seguito dal montare di un’onda la cui cresta sale mano a mano che avanzano le parole e si espande nel petto per poi infrangersi proprio lì, sul punto. Con JKS mi succede ogni poche pagine.

Ormai di suoi romanzi ne ho letti un po’, questo era il nono. Stefánsson spesso si ripete: alcune tematiche, dinamiche, immagini, frasi perfino, tornano come amici che passano a trovarci ogni qualche pagina; eppure nella familiarità è anche sempre così nuovo quello che ha da raccontare, mi arriva sempre con la stessa ma rinnovata potenza. JKS ci avvisa, all’inizio di questo viaggio: “meglio allacciare le cinture, perché qui può succedere di tutto. Soprattutto le cose che non riusciamo a capire”. E così in queste pagine si ripropone l’incantesimo di questo autore nel parlare della vita in modo così ampio che tende verso l’infinito, dilata l’esistenza e sfida la morte.

Quella di questo suo ultimo romanzo è una storia fortemente autobiografica e scritta a cuore aperto, che germoglia da una famiglia spezzata dalla morte di una madre e in cui sovrasta il silenzio di un padre. Silenzio che spesso viene riempito dalla musica, quella dei Beatles, e dalla magia della parola scritta. Così queste cose diventano un sottomarino giallo, simbolo di quel desiderio che tutti abbiamo di ritagliarci un posto sicuro nella vita.

Questa è una storia fatta di ricordi che vivono in un luogo “dove il passato non passa mai” ma si interseca con il presente, dove le voci dei morti si intessono con quelle dei vivi, dove la realtà si mescola con l’immaginazione e con l’assurdo, dove la vita è una ferita che non si rimargina e una Trabant viaggia per l’eternità tra Keflavík e un parco di Londra dove Paul McCartney sta seduto sotto un albero.

“Che percentuale della nostra vita occupa la memoria? Che cosa ricordiamo, in che misura si trasformano gli eventi dopo che li abbiamo vissuti, dopo che sono sprofondati negli abissi e sono diventati ricordo? Perché alcuni fatti, alcuni eventi, ci costringono per loro natura a dirigerli dentro di noi, dove si modificano, si rimodellano e ci presentano lati diversi a seconda di come evolve la nostra esistenza; infine ci sono eventi che tentiamo di comprendere per una vita intera. Forse dovremmo vivere almeno tremila anni per capirci qualcosa, della vita. Forse dovremmo essere dèi, sequoie oppure antichi versi di poesie”.

Stefánsson è il canto della strolaga.
È il suono di una canzone dei Beatles.
È le notti infinite a nord del mondo e della realtà.
È rigurgiti di lava nera.
È il profumo dei poggi d’erba e l’odore pungente del merluzzo.
È la rete di un pescatore piena di parole e di stelle.
È il calore di un abbraccio e la ruvidezza di uno schiaffo.

E per me i suoi libri sono il mio personale sottomarino giallo, sono “navicelle spaziali che abbracciano tutta una galassia tra le loro pagine”.

Stefánsson per me incarna il potere massimo della scrittura, della letteratura, della capacità di essa di esplorare l’immensità degli universi che ciascuno ha dentro di sé e che aspettano solo di essere, se non compresi, almeno scoperti.

“Non importa in che secolo siamo nati, o a che cosa assomigliava l’esistenza ai nostri tempi; tutti hanno provato sentimenti del genere. Ma non significa che certe emozioni siano banali o trascurabili, tutt’altro, è per questo motivo che sono eterne. E anche se negli ultimi mille anni milioni di essere umani hanno provato sentimenti simili a quelli che provi tu, questo dimostra solo che sono più veri di qualsiasi altra cosa sulla faccia della terra. Chi sminuisce il dolore e il rimpianto altrui sostenendo che sono emozioni che provano tutti, è sensibile tanto quanto i pali marci di una recinzione”.

[Bodil Sixhøj · Rating 5 out of 5]

Jón Kalman Stefánsons “Den gule ubåd” er forfatterens barndoms- og ungdomserindringer, der visse steder er så hjerteskærende, at man næsten kommer til at græde. Han mistede sin mor, da han var kun 7 år. Hun var en kærlig og blid mor, der lærte ham glæden ved bøger og musik, især The Beatles. Hun sørger for, at han har gode minder, fx sørger hun for sent i sit liv at tage ham med på en telttur på fjeldet, hvor hun også der i teltet læser højt for ham. Han oplever ikke hendes død, men da faren henter ham i Keflavik i sin Trabant, siger han på vejen hjem til Reykjavik: ‘Din mor er død, det er en kendsgerning. Jeg er bange for, det er en kendsgerning.’ Ingen omfavnelser eller trøst, og sådan fortsætter deres forhold uden ord, uden varme. Så flytter en anden kvinde ind, en lige så tavs kvinde. Drengen Jón ved ikke, hvorfor han to år i træk skal følge med sin stedmor langt nordpå i flere måneder til hendes endnu mere tavse familie, hvor det eneste selskab er hunden Hund og de døde, hvis gravsten ligger tæt bag gården. Jón har selskab af de døde og lærer meget af dem. Hans eneste venner hjemme i Reykjavik er to ældgamle mennesker på tredje sal i opgangen, Gudmund og Sesselja, som tager sig af ham, både når han pjækker fra skole og når han bare ikke kan holde ensomheden ud. Da han kommer hjem efter den første sommer nordpå, bor der allerede nogle andre i deres lejlighed. Jo, han har andre venner, omend i fantasien, nemlig The Beatles, som følger med i bussen nordpå og hele tiden er med i romanen, hvor forfatteren også sidder i en park i London over for Paul McCartney, mens han tænker tilbage. Til sidst vover han sig over til ham og beder ham skrive musik til et digt, der stammer fra Mesopotamien, og som måske rummer større forståelse og livsvisdom end Biblen? Har vi selv opfundet og digtet denne gammeltestamentlige Gud?
Romanen er fuld af magisk realisme og fantasi, men også af en eller anden form for religionsopgør, som jeg ikke helt har styr på. Drengen Jón går i søndagsskole hos August, der mest kredser om den gammeltestamentlige truende, hævngerrige og udslettende Gud, men drengen læser og læser og læser i Biblen, stiller spørgsmål og undrer sig. Han kan ikke få denne gammeltestamentlige Gud til at passe med en kærlig Gud. Forståeligt nok jo! Men den tavse og efterhånden mere og mere drikfældige far er næsten altid i selskab med denne hævngerrige Gud, når han drikker, og de hører ikke Beatles men Johnny Cash og Rod Stewart!
Jeg ser frem til næste gang i litteraturkredsen, hvor dette utvilvsomt kommer i fokus.

[Petra · Rating 3 out of 5]

"Koľko si však zo svojho života pamätáme, a koľko si pamätať dokážeme: koľko miesta máme vyčleneného na spomienky?
Memory almost full, tak sa volá McCartneyho štrnásty sólový album, ktorý vyšiel v júli 2007.
Pamäť takmer plná, azda sa nakoniec naplní a pretečie cez okraje? Pretečie, premieša sa a splynie s ubiehajúcimi dňami, až medzi nimi prestaneme vnímať rozdiel, zneistime, v akom čase vlastne žijeme, a ľudia okolo nás si budú vymieňať ustarostené pohľady?
Ale možno je to najkrajšia možná smrť?
Keď prasknú pamäťové schránky v našom vnútri a do žíl sa nám vyplavia minulé dni, niekdajšie chvíle, vyrútia sa smerom k srdcu a ono pukne, keď doň narazí minulosť.
A my umrieme do zašlých čias."

Predchádzajúci Stefánssonov román Tvoja neprítomnosť je tma ma pred dvoma rokmi silno zasiahol, a keď som začínala čítať Žltú ponorku, dúfala som, že sa stane presne to isté, čo pred dvoma rokmi. Bohužiaľ, nestalo.

Stefánnson opäť ponúka príbeh obyčajných ľudí - chlapca, ktorému zomrie mama a jeho otca, ktorý s ním nevie komunikovať. Je to vlastne román o clivote, strate, smútku, živote, ľuďoch, láske...tak ako sme u Stefánssona zvyknutí, plný miestami ťaživých, do srdca bodajúcich myšlienok, ktoré idú až na dreň.
Lenže autor neostáva len pri tomto príbehu, románom sa vinie viacvstvová línia, kedy sa z chlapca stáva dospelý muž a musí sa naučiť navigovať svoj život. Významnú rolu v príbehu zastáva aj línia o Biblii a Bohu - niektoré nápady ohľadom tohto ma zaujali aj pobavili, ale tiež sa to po čase v príbehu začalo opakovať a pôsobilo to silene.

Dve veci mi na tejto knihe vadili - fragmentálnosť, ktorá bola iste zámerná, ale v konečnom dôsledku len príbeh ďalej rozbíjala. Posledných 50 strán síce toto čiastočne napravilo, ale nezachránilo to celú knihu. Kto Stefánssona číta, vie, že sprvu to nedáva zmysel, aby sa to v druhej polovici všetko krásne poprepájalo. U mňa to v tomto prípade veľmi nefungovalo.
Druhým problémom bola neustála posadnutosť spomínania Beatles a McCartneyho v každom druhom odseku. Áno, hudba dokáže zachrániť svet (citát priamo z knihy), ale Beatles tam bolo naozaj veľa.

"Všetko starne, všetko umiera, nič to nezastaví, čas nás unáša, čoraz rýchlejšie a rýchlejšie, smerom k dverám, ktoré sa otvoria do temnoty. Azda to je dôvod, prečo smútok navždy zostane tlieť v našich srdciach?"

Je tu akási snaha o prelínanie svetov, magický realizmus po islandsky, no to, čo fungovalo u Sjónovho Codexu 1962, bohužiaľ u Stefánssona nefunguje. A veruže u mňa tlie smútok v srdci, pretože sú to poslabšie 3,5*, a tak veľmi by som to chcela potiahnuť na 4*, ale nejde to.

[Zsófia Forró · Rating 5 out of 5]

"Mondd ki a nevem, és életben vagyok."

A Sárga tengeralattjáró a második kedvencem Stefánssontól (vagy akár holtversenyben az első a Hiányod maga a sötétség mellett).
Tavaly, a Könyvfesztivál ideje alatt olvastam, kb. a felénél tartottam, amikor sikerült dedikáltatni a szerzővel. :)
Ez a könyv tulajdonképpen gyászfeldolgozás (az anyáé és egy jó baráté (és egy kicsit John Lennoné)), egy óda a Beatles-hez (és Paul McCartney-hoz), akik átsegítették a főhőst (aki azért nagyon valószínű, hogy maga az író :)) élete nehéz időszakain, és óda a költészethez is, így szerintem Stefánsson legszemélyesebb regénye. Emellett egy kis elmélkedés is arról, hogy van-e isten, és egy isten van-e? Jó-e az isten vagy gonosz? Az egyik jó, a másik kegyetlen? És egy kicsit "aparegény" is, mert legalább szól annyira az apa-fiú kapcsolatról is, mint az anya elvesztéséről. Ja, és Apa leül vodkázni Johnny Cash-sel.
A súlyos témák ellenére rengeteget nevettem, Stefánsson humora itt nagyon sokszor csillan meg, és remekül ellensúlyozza a komorabb tematikát. A sárga tengeralattjáró nemcsak a Beatles dalra utal, hanem egy vágyott, biztonságos hely, ahova el lehet bújni a szörnyűségek elől, és ez a hely lesz a főhős fő menedéke, miután anyja halála után édesapjára nem számíthat. De számíthat a képzeletére, a kedves szomszédokra, a könyvtárra és a zenére.
Nehéz ennél többet írni erről a könyvről, igazából csak annyit tudok mondani, hogy olvassátok el - segít megérteni a magányt, a gyászt, veszteséget és egy kicsit JKS belső világát is.

"Ne bízz olyanokban, akiknek nem hiányoznak az állataik."

[Simon · Rating 5 out of 5]

Ikke Jóns aller beste, men han skriver jo helt sinnsykt bra. Fortsatt solide 5/5

[Eva Ulland · Rating 3 out of 5]

Jeg var så begeistra for trilogien om Gutten. Denne boka blei litt nedtur for meg (men han skriver godt!)

[Alix Putavy · Rating 4 out of 5]

Je l’ai lu en français of course

[sullemiespalle · Rating 5 out of 5]

Mi fa piangere davvero sempre. Stefansson vi raggiunge dove fa più male. Dove siamo sporchi di fango, vi ripulisce e poi vi fa una carezza leggera sulla guancia

[Nina Snijers · Rating 4 out of 5]

Dit boek lezen voelde een beetje als een eindeloze herhaling maar niet op een vervelende manier. In het begin was ik aan het wachten op nieuwe informatie maar eens ik dat leerde loslaten kon ik genieten van de prachtige zinnen: vaak beeldend en vol van de rijke fantasie van het personage. De schrijver verweeft de perspectieven van het personage als kind en als volwassene.
Voor iedereen die houdt van melancholie, en waarheden over het leven. Een zeer actueel boek met erg duidelijke knipogen naar de wereld vandaag.

[Tom Rojahn · Rating 4 out of 5]

Ja, absolutt fornøyelig og morsom, øm og klok, masse livsvisdom. Jeg hadde stor glede av å lese om gud, trabant og rod steward, men boka kunne kanskje vært slanket bitte litt…