Maryam Hassouni, die op haar vijftiende furore maakte met de televisieserie Dunya en Desie, won voor haar rol in Offers als eerste Nederlandse actrice een Emmy. Ze kroop in de huid van vele karakters, van zelfmoordterrorist tot slachtoffer van de Marokkaanse cultuur, en alles wat daartussenin zit. Vaak met veel plezier, maar vaker nog met verbazing over steeds weer dezelfde clichématige verhalen die werden geschreven. Nooit herkende zij hier zichzelf in.
Langzaam dringt het tot Maryam door: in haar beleving staat de filmindustrie voor destructie en ellende. Het wordt haar onmogelijk gemaakt om te acteren, ondanks haar verlangen ernaar. Ze gaat studeren en besluit haar eigen verhalen te schrijven. Als ze toch nog een keer zwicht voor een grote rol in een televisieserie loopt dat fataal af. Pas als ze na jaren het onderzoeksdossier naar aanleiding van haar klachten durft te lezen en de feiten onder ogen ziet weet ze het zeker. ‘Ik ben niet het monster: het systeem is ziek.
Maryam Hassouni debuteerde op haar vijftiende als actrice. Na een schitterende carrière en een studie Engels besloot ze zich volledig te richten op het schrijverschap. Ze schreef eerder een kinderboek. In 2022 verscheen Wat de fak, een zoals de NRC schreef `vlammend j'accuse tegen de film- en televisie-industrie'. In 2025 verschijnt haar roman Wezens, een indringende psychologische roman over transgenerationeel trauma en de eenzame strijd van een vrouw om zich van die erfelijke last te bevrijden. Een verhaal over vervreemding, existentiële schaamte en de weg naar heling.
Luister dan. Ik wil namen, adressen, telefoonnummers A L L E S!!! Want what the F*CK is hier gaande? Oprecht? Wilde serieus de straat op gaan maar ik hou me in. Het gore lef van de media wereld om dit verhaal gewoon zo weinig aandacht te geven? Dit nieuws hoort verdomme front page news OVERAL te zijn. Want de lakse houding die men nu aanneemt is letterlijk het probleem waar Maryam over schrijft. Waar zij al JAREN tegen aanloopt. Helemaal klaar met die schijntolerantie van Nederland. Hoepel op met je pride en hou jullie smoel over diversiteit want als we echt dat utopia waren dat soms wordt geschetst waarom bestaat dit boek dan alsnog? Hè? Waarom nemen de mensen schuldig aan dit alles niet per direct ontslag. Hoop dat ze allemaal een schuldgevoel van hier tot de maan hebben.
Zoals ik al zei, Maryam knows how to write. Dit is gewoon een ongetwijfeld 5 sterren boek en argue with the wall als je het er niet mee eens bent. Maryam is letterlijk op de LEESTEKENS gaan zitten om te laten zien wat voor achterlijke spelletjes er met haar gespeeld werden. Ben gewoon misselijk😭 Maryam Hassouni is een voorbeeld en ik denk dat we haar naam echt nooit zullen vergeten. Ik in ieder geval niet❤️
Het is een beetje raar om sterren uit te delen aan dit boek. Het verdient 5 sterren qua urgentie van de schrijver en voor de film-, tv- en toneelwereld. Het verdient weer wat minder sterren in zijn compositie en taal, maar daar gaat het dan ook helemaal niet om. Ik heb het zelf gelezen omdat ik betrokken ben bij die wereld en ik denk dat het allemaal veel beter kan. Iemand als zij is gruwelijk dapper om dit allemaal zo op te schrijven want die wereld houdt niet zo van moeilijkdoeners als ze niet wereldberoemd zijn of anderszins heilig in de ogen van de producenten en omroepen. En met moeilijkdoeners bedoel ik dan eigenlijk iedereen die niet vanzelf alles doet dat gevraagd wordt. Schokkend, ontluisterend, droevig, ook haar ambitie en omgang met de ellende. Ik kan wel zeggen: zorg toch beter voor jezelf, maar dat zei haar moeder ook en dat werkte niet bij haar. Al met al is het een heel droevig relaas waarvan ik vind dat er conclusies en consequenties uit voort moeten komen. Ze houdt ons een spiegel voor en veel van wat we normaal vinden blijkt dan toch helemaal niet normaal te zijn.
Dit verhaal kwam keihard binnen. Ik ben boos op de wereld. Het systeem is inderdaad ziek. Wat een ontzettend sterke vrouw. Ik vraag jullie allemaal om dit moedige verhaal te lezen.
Tijdens het lezen van dit boek besefte ik me hoe krankzinnig het is dat van vrouwen van kleur wordt verwacht dat zij zelf dienen te dealen met hun trauma’s en zelf energie moeten stoppen in therapie etc. in plaats van dat we de verantwoordelijkheid bij het systeem leggen?! Het is toch van de zotte dat je je hele leven moet dealen met seksuele intimidatie en racisme en clichés en pesterijen en dat je dat zelf moet oplossen en nog steeds niemand naar je luistert, je serieus neemt of dat ze je zelfs tegenwerken? Ik hoor je, Maryam, ik hoor je en ik zie je. Het spijt me dat je dit allemaal hebt moeten meemaken. Het is zo verdrietig om een vrouw van kleur te zijn in deze witte, patriarchale wereld.
5⭐️ voor de boodschap, 2.5⭐️ voor hoe het boek is geschreven.
Ik begrijp dat het moeilijk is om 'n autobiografisch verhaal als dit te schrijven zonder emoties als woede en verbittering de boventoon te laten voeren. Helaas is dat wel wat hier gebeurt, waardoor de grootste rol van dit boek die van therapeutisch verwerkingsproces lijkt te zijn. De cultuurkritiek die geleverd wordt op al het racisme, seksisme, woke washing en vriendjespolitiek binnen de Nederlandse film- en tv-wereld, dreigt daardoor jammergenoeg overschaduwd te raken.
Maryam Hassouni beschrijft hoe moeilijk het in Nederland is om als actrice met Marrokkaanse ouders gecast te worden voor 'normale' rollen. De eindeloze cliché scenario's over moslimextremisten, drugsdealers, probleemjongeren of onderdrukte vrouwen met hoofddoek vormen jarenlang de enige aanleiding om haar 'perfect' te vinden voor een rol. Dat ze ondertussen als eerste Nederlandse actrice een Emmy Award wint, helpt daar helaas niets aan veranderen. Omdat dit negatieve beeld over Marokkaanse Nederlanders mede bepaald wordt door de beeldvorming die wordt geschetst in de creatieve (witte) media, blijven deze clichés zich dan ook eindeloos herhalen. Dit is hoe systemen werken. En dóórwerken.
Zo wordt ze op het Nederlands Film Festival door de Van den Ende Foundation uitgeroepen als 'hét gezicht van haar generatie acteurs', maar krijgt ze even later door diezelfde stichting geen beurs toegekend voor de acteeropleiding die ze wil volgen. In plaats daarvan, wordt haar -universitair geschoold- een opleiding voor kansarme jongeren met migratieachtergrond aangeraden. Want daar zou ze meer "gelijkgestemden" kunnen vinden. Tamelijk 'eigenaardig', to say the least...
Naast de vele illustraties van etnisch stigmatiseren, vormt het relaas ook een lange rode draad van #metoo-ervaringen: seksistische opmerkingen of handelingen, denigrerende, manipulerende en intimiderende vormen van grensoverschrijdend gedrag.
Het is belangrijk dat dit verhaal gehoord wordt om deze ongezonde cultuur te doorbreken. Juist daarom vind ik het jammer dat de uitgever niet kritischer door de tekst is gegaan.
Van de anecdotische schrijfstijl kun je houden of niet. Maar er zit ook ontzettend veel herhaling in het boek. Dit is niet alleen storend, maar ook verwarrend. Na een chronologische opbouw wordt er vanaf de tweede helft plotseling enorm teruggesprongen in de tijd. Die sprong voelt onlogisch, en wordt ingezet met een herhaling van zaken die allemaal al uitgebreid waren beschreven. Daardoor vraag je je bij het audioboek aanvankelijk af of er soms iets niet goed gemonteerd is. Die herhaaldelijke herhaling blijft zich voordoen in de rest van het boek.
In het laatste deel van het audioboek klinkt Hassouni's stem bozer en bozer. Elk scheldwoord -en dat zijn er veel- wordt met vurige felheid uitgesproken. Een overdaad aan details maakt het verhaal onnodig langdradiger. Wanneer ik de zoveelste negatieve opsomming herhaald hoor worden, betrap me op de vreselijk gedachte: "Dáár gaan we weer..." Terwijl ik het juist belangrijk vind dat haar verhaal wordt gehoord! Hoe kan dit nou?
Hassouni sluit het boek af met een klachtenbrief aan de agent die het overschrijdend gedrag op de set heeft onderzocht. Om de persoon niet bij naam te noemen, spreekt ze hem aan als 'Freud'. Op inhoudelijke, gedegen wijze filleert ze de werkwijze en de conclusie van zijn onderzoek. Tegelijkertijd vraag ik me op dat moment af of de negatieve, kleinerende houding van 'Henk' onderhand niet op Hassouni is overgeslagen. Ik zou me boos moeten voelen over Dick, 'Henk', 'Freud', en overige spelers in dit systeem. Maar mijn sterkste gevoel aan 't einde van deze publicatie, is dat van de enorme opluchting het boek uit te hebben. En dat lijkt mij een gemist kans.
In één avond uitgelezen. Wat een krachtige vrouw! En wat een bizarre verhalen. Triest dat zij dit allemaal heeft moeten meemaken. Heldhaftig dat zij dit allemaal heeft opgeschreven! Wat een heldin. Hopelijk komt er verandering in deze toxic omgeving van media en tv. Absolute aanrader dit boek!
Moedig geschreven boek, had het hierdoor graag hoger gewaardeerd. Echter laat het aan kwaliteit soms te wensen over. Vele passages zijn te lang en taalgebruik te repetitief (hoe vaak kan het woord clichématig worden gebruikt). Daarnaast is het verschil tussen walgelijke strafbare feiten als aanranding, intimidatie en discriminatie en “vervelende” gebeurtenissen als een afwijzing soms wat diffuus. Was wat mij betreft krachtiger geweest als deze zaken (waar iedere acteur mee te maken krijgt) achterwege waren gelaten.
Dit soort verhalen zijn nodig, steeds weer. Helaas. Ik ben dan ook blij dat ik het heb gelezen maar dat betreft enkel de inhoud. De schrijfstijl van Hassouni is het absoluut niet voor mij. En dat vind ik jammer.
Heel goed dat Maryam dit onderwerp aankaart en verteld wat deze ervaringen met haar gedaan hebben. Haar woede en frustraties zijn heel logisch en begrijpelijk maar op sommige momenten word haar betoog wat langdradig, wat ik vond afleiden van de zo belangrijke boodschap. Wat ik iets minder sympathiek vond was haar eigen soms wat negatieve oordeel over anderen zoals bijvoorbeeld haar vrouwelijke klasgenote in New York. Het lijkt zo onnodig, te meer omdat ze zelf ook regelmatig gebukt gaat onder (voor)oordelen. De kritische nootjes daargelaten hoop ik op meer gerechtigheid voor iedereen die slachtoffer is geworden van machtsmisbruik in welke vorm dan ook en dat deze slachtoffers zich zullen blijven uitspreken.
Vijf voor de maatschappelijke waarde en de moed die nodig is om vanuit deze positie je verhaal te doen en voor jezelf op te nemen in een industrie waar daar geen ruimte voor lijkt te zijn. Twee sterren voor hoe het boek is geschreven
Hassouni sleepte me mee in haar boosheid. Het persoonlijke en dappere boek is wel wat onevenwichtig. De laatste hoofdstukken zijn erg gedetailleerd en soms stoort het opstelachtige taalgebruik.
Heftig, emotioneel, indringend, kwetsbaar en openhartig. 'Wat de Fak' van Maryam Hassouni is gewoon niet in één woord samen te vatten. Het is zo bewonderenswaardig hoe ze de kracht heeft gevonden om alles wat ze de afgelopen jaren heeft meegemaakt op papier te krijgen.
Oftewel van (seksueel) grensoverschrijdend gedrag, discriminatie, mensen die haar het gevoel geven dat haar mening er niet toe doet, dat zij er niet toedoet en dat terwijl ze het keer op keer weer aandurfde om haar vertrouwen te geven. Bij mij riep het woede op, verdriet en een gek soort gevoel van bescherming. Haast alsof je in dit boek wil kruipen om haar te helpen, voor haar op te komen en mensen de waarheid te gaan vertellen.
Echt, ik kan voor Maryam en alle andere mensen in deze wereld alleen maar hopen dat ik daar niet de enige in ben en dat er iets verandert. Wat dan ook. Zo kan het niet langer.
Voor het eerst heb ik begrepen hoe het is om een boek écht niet weg te kunnen leggen. Ongelofelijk wat deze vrouw allemaal mee heeft gemaakt. Iedere keer als je denkt "het zal toch niet weer..", wordt zij en ik als lezer weer teleurgesteld in de mens. Het is vlot geschreven en ik voelde enorm met haar mee. Aanrader!
2,5 - Héle belangrijke boodschap en ik snap Maryams woede (wie zou niet zó woedend zijn als dit je allemaal overkomt), maar de schrijfstijl was absoluut niet voor mij. Het boek wordt naarmate je verder in het verhaal komt steeds woedender, maar is ook super anekdotisch (en wat mij betreft iets te gedetailleerd) waardoor het op een gegeven moment jammer genoeg langdradig wordt - wat eigenlijk heel erg is, want dat zegt genoeg over hoeveel ellende Maryam meegemaakt heeft. Het boek bevat heel scheldwoorden (als mensen kanker als bijvoegelijk naamwoord gaan gebruiken haak ik echt af), heel veel herhaling (kan het woord clichématig echt niet meer horen) en richting het eind van het boek wordt de chronologische vertelstijl ineens onderbroken door tijdsprongen over en weer, waardoor het als audioboek luisteraar echt lastig te volgen werd. Daarnaast vond ik Maryam af en toe ook iets te oordelend/naar doen tegenover andere mensen in het boek (die haar dan niks misdaan hadden), wat ik jammer vond.
Het zet in meerdere opzichten aan het denken. Biedt heldere alternatieven op de cliche matige manier waarop mensen met een MENA achtergrond in de media worden afgebeeld. Na het lezen van dit boek kan je niet anders dan vurig betogen dat dit echt anders moet en ook anders kan.
Verder is het een goed inkijkje in het leven van iemand die herhaaldelijk grensoverschrijdend gedrag meemaakt, de kracht bij elkaar raapt om dit aan te kaarten en vervolgens een deur in haar gezicht gesmeten krijgt. Hoewel Maryam Hassouni dit schetst als een probleem van de industrie specifiek, denk ik dat dit veel breder is. Iedereen die ooit te maken heeft gehad met autoriteiten die klachten niet of matig serieus nemen zal zich op bepaalde punten in dit boek herkennen.
Ik vind het altijd een beetje raar om iemand’s persoonlijke verhaal een rating te geven van 1 tot 5 sterren. Betekent niet dat ik geen mening heb, maar deze geef ik door middel van een review, niet alleen maar of het 3, 4, of 5 sterren verdient.
“Ik wist het wel. Ik ben niet ziek, de industrie is ziek.”
Wauw. Gewoon wauw. Ik kende Maryam Hassouni als de actrice die in Dunya & Desie speelde in het Klokhuis, waar ik als kind veel van genoot. Verder houd ik me niet zo veel bezig met TV en films in het algemeen, laat staan die van Nederland.
Ik had altijd al wel een onderbuik gevoel dat industrieën zoals de filmindustrie maar ook die van muziek, etc, structurele problemen hebben. Of laat ik het zo zeggen; dit verhaal in zijn algemene zin verbaasde me niet heel veel. Als Turkse Moslima van 21 heb ik ik genoeg discriminatie en rare opmerkingen om me heen gezien en zie ik het nog steeds, dus het is niet moeilijk om me voor te stellen dat dit soort dingen gebeuren.
Maar man, de specifieke gebeurtenissen en wat dat met Maryam heeft gedaan, en de nog grotere lading die “Wat De Fak” krijgt wanneer je naar het audioboek luistert dat ze zelf voorleest… Ik kan niet geloven dat een mens zo veel kan mee maken, dat er iemand zo veel onrecht toe is gedaan, en dat er tot op de dag van vandaag weinig tot geen rechtvaardiging is gekomen hiervoor. De titel is zeer passend, want meerdere malen moest ik even stoppen en “Wat De Fak” in mijn hoofd zeggen.
Want hoe kunnen zulke dingen plaatsvinden en hoe kan men vervolgens op de meest incompetente manier proberen om het ‘op te lossen’ (wat neerkomt op: de dader behoudt hun carrière, en Maryam wordt op een zwarte lijst gezet terwijl ZIJ het slachtoffer is????), en hoe kan je zo imbeciel zijn om het in je hoofd te halen om de dingen te doen die de mannen in dit boek haar hebben aangedaan: een klap op de bil ‘improviseren’ tijdens een opname, denken dat je als man seks bent verschuldigd aan een vrouw en zo kinderachtig zijn dat je haar vliegticket van en naar huis zelf laat betalen, een jonge vrouw aanranden en vervolgens het verhaal laten rondgaan dat ze stopte met een theatervoorstelling omdat ze verliefd werd op haar co-star, en niet omdat een gore man zijn handen niet thuis kon houden.
En dan de wat ‘lichtere’ zaken, zoals het constante irritante gevraag om clichématige rollen voor Marokkaanse (of allochtoonse in het algemeen) vrouwen terwijl vrouwen met een migratie achtergrond veel meer zijn dan wat de westerse wereld schetst.
Maar oké, misschien liet ik me een btw eten gaan in mijn woede en afgunst naar alle personen die misbruik hebben gemaakt van hun positie.
Van wat ik weet ziet het er naar uit dat het beter gaat met Maryam en ze rustig haar ding doet. Ik hoop dat het schrijven van dit boek haar heeft geholpen en wens haar alleen maar een gelukkig leven toe.
Nog een ding, het boek is naar mijn mening erg goed geschreven, en Maryam Hassouni leest het op ontzettend mooie wijze voor. Dat ik ervan heb genoten klinkt fout om te zeggen — ik geniet niet van het pijn wat een persoon heeft geleden, maar ik hoop dat mijn punt een beetje te snappen is lolol. Al met al raad ik Wat de Fak zeker aan, en als je het kan/wil, luister naar het audioboek
This entire review has been hidden because of spoilers.
Maryam Hassouni vertelt een pijnlijk en belangrijk verhaal, maar tegelijkertijd heb ik het idee dat ze nog niet voldoende hersteld is van haar ervaringen om deze op een effectieve wijze te delen.
Dit relaas bestaat uit 3 delen, waarbij de start sterker is dan de finish, die eigenlijk toont dat zij nog verzandt in de details van een document over een conflict. Hoe kwalijk de praktijken ook zijn, en hoe begrijpelijk haar frustratie, desillusie en woede ook zijn, dit leidt af van de onderliggende problematiek. Ook blijkt het verhaal ineens zonder duidelijke reden geen chronologische volgorde te hebben, wat bevreemdend en warrig over kan komen.
Eerst maakt de lezer kennis met Maryam en haar start in de sector. Al snel blijkt dat het cliché- en hokjesdenken haar kansen beperkt. Het is een vrij conservatieve sector en ook al wordt er gerept over kansengelijkheid en inclusiviteit blijkt de realiteit weerbarstig.
Maryam geeft haar studie rechten op, gaat uiteindelijk op eigen kosten een acteeropleiding in New York volgen en begint daarna een studie Engelse taal & cultuur.
Zij benoemt herhaaldelijk een inwendig dialoog met Edward Saïd en Spivak. Net toen ik me afvroeg waarom Homi Bhabha niet in haar clubje voorkwam citeerde ze daar ook eenmalig een zin van, over cultural hybridity. Maar waarom? Wat is de toegevoegde waarde als de theorie niet inhoudelijk behandeld wordt? Hoe ziet zij dit? Als ze Bhabha aanhaalt, waarom dan niet eens bekijken of haar metacognitieve inwendige discussie zich in een Interstitial space bevindt of hoe het cliché- en hokjesdenken problematisch is ongeacht de specifieke hybride samenstelling van identiteit?
Een gemiddelde lezer zal geen weet hebben van post-koloniale literair-theoretische figuren binnen de Engelstalige letterkunde of waar die theoretische werken over gaan. En hoewel de theorieën van deze academici een interessante dimensie hadden kunnen geven aan het boek voelt het meer als een soort name-dropping, zeker nadat Hassouni verderop out of nowhere een aantal namen toevoegt aan haar lijstje. Een gemiste kans. Voor wie is dit boek nu eigenlijk en wat wil ze ermee bereiken? Dit is me niet helemaal duidelijk.
Dan springt het verhaal terug in de tijd, naar voor ze haar studie Engels start. De problematische relatie met Dick die alsmaar seksueel ongepast gedrag blijft vertonen is storend. Behoorlijk ziek. Ze is dermate kwetsbaar dat ze (veel te) lang meegaat in wat hij van haar vraagt. Ook het gedrag van Henk is walgelijk te noemen. Men kijkt toe, grijpt niet in en zwijgt. Dat zou misschien wel de kern moeten zijn wat de lezer van dit boek meeneemt. Voor dergelijke omstandigheden is geen excuus.
The book was very interesting and she told an amazing story of the real tv/movie industry and what really happens and thats why I liked it because of her honesty. The end of the book was amazing and that is also when she became such a power woman and stand up for herself so I was very happy for her. I am happy and glad that I know her story now and what she had to do and choose to do to become an amazing actress and even if she doesn’t know it I find her one of the best actresses in Europe. she did an amazing job on a lot of shows that I watched and I am very sorry for her that she didn’t felt good filming a few shows or movies, but I am happy for her that she is now happy not doing any shows or movies anymore😊 I wish her the best:)
İk heb het boek in 1 zit uitgelezen, meeslepend en helder beschreven. Maryam is een geweldige schrijver, hoe ze haar verhaal en narratief omschrijft en plaatst het is echt zo goed! Het is heel heftig, het geweld, racisme en seksisme dat ze heeft meegemaakt is ongelooflijk. Echt niet normaal, ze verdient echt alles wat er is. İk hoop dat ze doorgaat met schrijven en de kansen krijgt en pakt die er zijn.
İk ergerde me dood aan haar vrouwelijke agent, echt niet normaal? Bagatelliseren en je leest gewoon dat ze er alleen voor het geld is en niet voor de mensen die ze dan managed? Ongelooflijk ook..
This entire review has been hidden because of spoilers.
Een interessant en voor veel mensen een ogen opende kijk op hoe de Nederlandse film wereld in elkaar steekt. Maryam heeft een fijne en duidelijke schrijfstijl waardoor het boek voor veel mensen, denk ik, toegankelijk is. Daarnaast leest ze zelf de luister versie voor, wat ik een extra laag vond geven.
Aan de ene kant leest/luistert het goed weg, aan de andere kant is het niet de meest lichte kost. Ondanks de heftigheid van sommige passages denk ik dat het boek ook een soort hoop en steun kan geven. In de zin van; je bent niet alleen en na de regen komt ooit zonneschijn.
Van die zonneschijn trouwens geen foto nemen want dat verpest het aura ;).
Ik ga dit niet beoordelen, omdat het een persoonlijk 'relaas' is over de dingen die Maryam heeft meegemaakt, maar dat betekent niet dat ik het een slecht boek vind. In tegendeel: ik vond het heel boeiend om te lezen, maar tegelijkertijd ook erg pijnlijk en misselijkmakend. Ik kan me voorstellen dat je na al die rotzooi helemaal klaar bent met het smerige entertainmentwereldje dat alleen maar draait om macht en geld.