Rotterdam: een ode aan inefficiëntie

by Arjen van Veelen

Arjen van Veelen keert na twintig jaar terug naar zijn geboortestad Rotterdam. Hij is op slag verliefd: honderden culturen leven gebroederlijk naast elkaar, met de twinkelende torens van een wereldstad ertussen.

Tot hij ziet dat hele buurten worden gesloopt, armen de stad uit worden geduwd en die torens alleen voor de rijken blijken te zijn.

Hij ontdekt dat Rotterdam een metafoor is voor een wereld waarin alles in hokjes wordt gestopt. Waarin containers uit de haven het ritme bepalen, pakketjes de straten en de huizen vullen, en beeldschermen steeds meer tussen ons in komen te staan.

Steeds meer dringt de vraag zich op: waar is de mens gebleven?

Met Rotterdam schreef Arjen van Veelen een oproep tot onbeschaamde solidariteit. Een pleidooi om elkaar niet uit het oog te verliezen. En een ode aan de ingewikkeldheid, weerbarstigheid en inefficiëntie van het leven.

Genres: Nonfiction, Politics, Society, Audiobook, History

336 pages, Kindle Edition

First published October 27, 2022

Reviews

[Ingrid · Rating 5 out of 5]

Zonder twijfel 5 sterren! Ik heb veel geleerd, over het werken in de haven, over het woonbeleid van de gemeente, over hoe je de rellen en de oproerkraaiers ook kan bekijken en hoe het afvalbeleid twee kanten heeft. Schitterend, het heeft mijn beeld van de stad verbreed en bijgesteld. Ik werd boos toen ik las dat heel veel huizen na het bombardement hersteld hadden kunnen worden maar dat was gekozen voor afbreken. Jammer dat dit boek waarschijnlijk alleen door Rotterdammers en ex-Rotterdammers zal worden gelezen!

Without any doubt 5 stars! I learned a lot about working in the port, about the housing policy of the municipality, about how you can view the riots and the rioters and how the waste policy has two sides. Brilliant, it has broadened and adjusted my view of the city. I got angry when I read that a lot of houses could have been repaired after the bombing, but that was chosen for demolition. Too bad this book will probably only be read by Rotterdammers and ex-Rotterdammers!

[Sam · Rating 5 out of 5]

Als Rotterdammer kwam deze wel binnen. Want ik schep altijd op over de pracht van mijn stad, maar zo vlekkeloos en mooi is het lang niet allemaal binnen de stadsgrenzen.

Van Veelen gaat middels wandelingen, gesprekken met Rotterdammers en observeringen door een aantal thema's heen die leven in de stad: de haven, de woningcrisis, armoede en dakloosheid, de vernieuwing/verandering van de stadsindeling, de multiculturaliteit, de toeslagenaffaire, en meer.

Ik vind dit een must-read voor Rotterdammers, maar eigenlijk ook voor alle andere Nederlanders. Want hoe goed weet je eigenlijk wat er speelt in jouw stad?

Dank aan Arjen voor het tot denken zetten, het voorhouden van de spiegel en dit boek dat net zo echt en rauw is als de stad waar het over gaat.

[Tristan Gines Wozniak]

Wat een goed boek, zeg!!! Laten we met z’n allen wat minder efficiënt en wat meer menselijk zijn.

[Lotte Christiaens · Rating 4 out of 5]

Heerlijk zachtaardig, eerlijk, nieuwsgierig geschreven. Je voelt je het pluisje op zijn schouder die Arjen's gedachten ziet uitrollen, en soms weer terug oprollen, terwijl hij Rotterdam rond fietst en kajakt in het kielzog van havenarbeiders, krakers, meeuwen en vele anderen.

[Marit · Rating 5 out of 5]

Echt een prachtig boek. Hij neemt je mee in alles wat Rotterdam mooi maakt, maar vooral de schrijnende onderlaag die we vaak over het hoofd zien. Het laat me met andere ogen naar de stad kijken!

[Justine · Rating 5 out of 5]

"We hadden veel tijd voor elkaar, omdat we niet achter schermen zaten en op school niet continu hoefden te presteren. We leefden nog in een verzorgingsstaat in plaats van een thuisbezorgstaat. We fietsten naar de markt voor bijna al onze boodschappen (en eens per week gingen we met de auto naar de Dirk).
We hadden nog allerlei rituelen die als strekdammen het voortsnellen van de tijd afremden. Bij elke maaltijd lazen we uit de Bijbel en sloten we eerst onze ogen alvorens aan te vallen. Tweemaal per zondag gingen we naar de kerk.
In het leven van mijn ouders ging het niet om competitie, om winnaars en verliezers. Ze leken niet bezig met het beste uit zichzelf te halen, maar het het beste uit hun omgeving. Via de kerk hielpen ze alcholverslaafden, alleenstaande moeders, vreemdelingen. Die kerk was weliswaar een bubbel, maar ze ontmoetten er toch mensen van allerlei rangen, standen en leeftijden (was mijn bubbel van hoogopgeleiden niet veel orthodoxer, veel benauwder?)." p161-162

[Dana · Rating 4 out of 5]

Echt leuk boek, aanrader voor alle Rotterdammers! Niet een voor de hand liggend verhaal.

[Jeroen Schwartz · Rating 5 out of 5]

Zonder gelul: dit boek maakte me de afgelopen dagen verdrietig, boos, verbaasd, begeesterd en blij. Wat een schrijver! Wat een stad ook, vol Rotterdammers.
Er Is Hoop, gelukkig.

[Find me on The Storygraph · Rating 5 out of 5]

Een page turner. En dat had ik niet verwacht. Van Veelen schrijft swingend en heerlijk associatief. Op sommige momenten vond ik het boek angstwekkend herkenbaar; alsof het over mij ging.
Het is geen rechtlijnig boek dat rap toewerkt naar een conclusie. Het is heerlijk inefficiënt en dat is precies goed.

[Kirsten Gorter · Rating 5 out of 5]

Wat een boek! Iedere Rotterdammer zou dit boek van Arjen moeten lezen. Leerzaam, confronterend en herkenbaar.

[Joke · Rating 3 out of 5]

Interessant, maar ook wel een typisch correspondent boek. Veel herhaling, naar mijn mening waren er geen 400 pagina's nodig om de boodschap over te brengen.
Toch een aantal interessante nieuwe dingen geleerd over Rotterdam en de haven. En het leest lekker weg, leuke schrijfstijl.

[Anne Willems · Rating 3 out of 5]

Ik weet niet zo goed wat ik van dit boek vind. Misschien komt dat omdat ik nog steeds niet zo goed weet wat ik nou eigenlijk gelezen heb. Ik vond de losse hoofdstukken af en toe weinig samenhang hebben. Je merkt wel dat de schrijver zich echt heeft verdiept in de stad voor dit boek, maar ik heb t gevoel dat er niet is uitgehaald wat erin had kunnen zitten. Een meer concrete of oplossingsgerichte schrijfstijl had me misschien meer aangesproken. Desalniettemin wel leuk om (als Rotterdammer) eens te lezen.

[Rens Hoogerwaard · Rating 3 out of 5]

Doe mij maar de Haâg!

[Remmelt Oosterhuis · Rating 2 out of 5]

Een onsamenhangende bundeling essays. Observaties van (vermeende) misstanden en boosheid daarover leiden niet tot originele ideeën, of tot gedragsverandering bij de schrijver zelf. Geen agenderend boek.

[Peter]

De schrijver neemt je mee in zijn realisatie van hoe misleidend de 'efficiente, economische, diverse ... mythos' van Rotterdam is en zet die lijn door op de rest van de wereld. De laatste 100blz heb ik in een ruk uitgelezen. (Ik heb zelf niets met Rotterdam)

[Luca Nikkel · Rating 4 out of 5]

Leuk als je meer wil weten over de Rotterdamse mentaliteit. Iets te lief naar mijn mening af en toe

[Koen · Rating 4 out of 5]

Boeiend boek over één van mijn favoriete steden. Arjen schrijft over gentrificatie, de haven en verdwenen buurten en natuur. Ik leerde er onder meer van dat de wederopbouw in de stad na de oorlog niet alleen kapotgebombardeerde huizen verving, maar ook veel lichtbeschadigde woningen, die moesten wijken voor de toekomstvisie van architecten en stadsbesturen. Dat de auteur zichzelf prominent in de tekst plaatste was soms wat storend, maar gaf het verhaal ook vaak meer kleur. Wel plaats ik wat vraagtekens bij de centrale these van boek, dat de havenmentaliteit van efficiëntie zijn weerslag op de politieke besluitvorming in de stad heeft. Ik denk eerder dat beiden uitingen zijn van een wereldwijde denktrant die (economische) groei vooropstelt.

[Melissa · Rating 3 out of 5]

Boek wordt naarmate het vordert beter en de schrijver wordt er ook beter in het kleine met het grote te verbinden; in de eerste helft van het boek mis ik dit. Analyses over de rol van klasse en kleur zijn gedegen en op zich is de schrijver ook wel redelijk in staat om zijn eigen positie te bevragen, maar ook weer niet bijster goed. Al met al interessant om de stad te zien door de ogen van een andere demografie. Misschien wordt het over een paar dagen nog 4 sterren.

[Prescillia van Noort · Rating 5 out of 5]

Mega goed. Mooie beschrijvingen, ontmoetingen met interessante mensen en rake observaties. Door dit boek voel ik activisme in me opborrelen, want zo alles bij elkaar denk je toch: waar zijn we mee bezig?!

[Han Van der Sluijs · Rating 5 out of 5]

Zeer waardevolle tijdsbeschouwing om als ex-Rotterdammer (:'() te lezen. Geeft goed de ongemakkelijke verhouding weer tussen de prachtige verbeteringen die aan Rotterdam gemaakt worden en hoe er tegelijkertijd Rotterdammers zijn die hier onder lijden. Persoonlijke ontwikkeling van de schrijver is ook mooi om over te lezen.

[Lisa Frederique · Rating 5 out of 5]

Dit is geen standaard stadsportret, maar een scherpzinnige reflectie op de spanning tussen vooruitgang en menselijke maat. Arjen van Veelen neemt de lezer mee langs de minder gepolijste randen van de stad en toont hoe gentrificatie niet alleen gebouwen, maar ook gemeenschappen vervangt. Zijn stijl is scherp, observerend en met een subtiele melancholie doordrenkt. Wat me trof, is zijn pleidooi voor het behoud van imperfectie—een tegenwicht in een tijd waarin efficiëntie en rendement de boventoon voeren. Een boek dat je anders naar (stedelijke) ontwikkeling laat kijken.

[Carlijn Keijzer · Rating 4 out of 5]

Niet alleen maar een boek over Rotterdam, maar ook een beschouwing van alle problemen die KAPITALISME met zich meebrengt. Niet altijd nieuwe ideeen, maar wel op een originele manier aan elkaar geknoopt. En grote plus voor de uren werk die de schrijver duidelijk heeft gestoken in het ontdekken van de stad.

[piet van genderen · Rating 5 out of 5]

Scherpe observaties van het leven van mensen in de havenstad Rotterdam worden gevolgd door vragen of het dwangmatige streven naar doelmatigheid mensen echt gelukkiger heeft gemaakt. Arjan van Veelen baseert zijn analyse op basis van talrijke persoonlijke waarnemingen in stad en havengebied. Er zijn nauwelijks gebieden die hij niet heeft bezocht. Zijn betoog is boeiend en verontrustend.

[Arne-Jan · Rating 3 out of 5]

Zoo zeg, heb een beetje last van cognitieve dissonantie. Van Veelen lijkt best van Rotterdam te houden, maar vooral van Rotterdam dat er niet meer is / nooit is ontstaan. Als import-Rotterdammert heb ik een grote liefde voor deze machtige stad ontwikkeld, zodanig dat ik me direct aangevallen voel als er negatieve dingen gezegd of geschreven worden. Nog erger vind ik trouwens wanneer mensen een dagje in Rotterdam waren en dan tegen me zeggen dat ze het zo’n verrassend leuke stad vonden. Ja duh. Misschien heb ik oogkleppen op, maar mijn liefde voor Rotterdam is eigenlijk best onvoorwaardelijk. Natuurlijk is er een hoop mis, natuurlijk is er sprake van jarenlang falend beleid op tal van terreinen, maar Rotterdam is ook mijn tweede thuis.

Ik heb trouwens wel genoten hoor van de mooie verhalen van Van Veelen, met name als die het werken in de haven betroffen. Ik was zelfs tot tranen toe geroerd bij het verhaal over de opstandige Rotterdamse rechters in de toeslagenaffaire. Maar per saldo ligt het boek gewoon wat zwaar op mijn maag, hoewel dat volgens mij niet per se de bedoeling van de auteur was. Ik denk dat hij het heeft geschreven als een oproep om meer creativiteit, minder ambtelijkheid, meer menselijkheid in de stad te krijgen. In een beetje burgerlijke ongehoorzaamheid kan ik me ook wel vinden. Hiermee slaat de balans ook wel definitief over richting het positieve. Rotterdam is gewoon een boek dat je gelezen moet hebben als inwoner van deze machtige stad. Oftewel: de dissonantie is weer de kop in gedrukt, we leven morgen vrolijk verder. Maar wel met in gedachten de wens om meer dan eerst ook een bijdrage te leveren aan het nog mooier maken van de stad.

[Marleen · Rating 5 out of 5]

“Staar je niet blind op de vonk, vraag je af waar al dat kruid vandaan komt.”

Precies dat is wat Arjen van Veelen doet. Een onderzoek naar een stad die, zelfs al heb je niets met Rotterdam, zeer de moeite waard is. Bovenal is het een prachtig document over de (consumptie) maatschappij en tijdsgeest, zonder een seconde te vervelen.

De auteur neemt je mee door de stad van nu en duik in het verleden. Deze weet hij steeds op boeiende wijze aan elkaar te verblinden. Gelukkig heeft van Veelen een groot reflectief vermogen. Hij legt ook eigen gedachtengangen en handelen onder de loep en durft dit kritisch, soms zelfs met merkbare gêne, te bespreken. Deze overpeinzingen zijn enorm herkenbaar. Op een gegeven moment hoorde ik mezelf “check” tegen het boek zeggen.

Met als decor die immens grote haven zet de auteur de (kleine) mens in de spotlights. Een absolute aanrader wat mij betreft.

[Julia vdb · Rating 4 out of 5]

Iedere Rotterdammer moet dit lezen. Iedere havenbedrijf medewerker al helemaal. Veel geleerd over de geschiedenis van Rotterdam en de haven. Af en toe heb ik het boek moeten wegleggen, omdat de kritiek op de haven/het Havenbedrijf terecht scherp was. Hierom 6 maanden over dit boek gedaan, maar altijd meteen weer plezier wanneer ik het oppikte. Het begin van het boek vond ik sterker dan het eind; waarin het iets meer poëtisch werd.

[Nathalie · Rating 4 out of 5]

Goede research in een vlot geschreven jasje met een persoonlijke noot hier en daar. Precies de formule waar ik van houd, maar het beeld van Rotterdam dat opdoemt uit de reportages is behoorlijk deprimerend. De stad waar ik ben geboren en waar ik als volwassene opnieuw verliefd op ben geworden, blijkt als een mooie vrouw met rotte tanden te zijn. What’s in a name?

[Hanneke Römelingh]

Vaak ga ik halverwege het boek op Goodreads kijken wat anderen er al over geschreven hebben. Zo ook daarnet. Ik zelf ben nu over de helft. Ik kocht het om door te geven indien geschikt. Dat blijkt het zeker, maar of mijn zonen en kleindochters die ik beoog dat ook vinden weet ik niet. ik hoop het voor hen. Ik betreur de verschillen tussen ons in deze. Maar wat geeft het boek een mooi beeld van die afgelopen decennia
Het begint eigenlijk bij de wederopbouw van na de tweede wereldoorlog. Maar het gaat toch vooral over wat wij allen meemaakten na 1980. Die verhoogde snelheid van verandering steeds op allerlei gebied. Het kreeg ons in de greep, zonder dat we door hadden wat er gebeurde.
De eerste container kwam eind zestiger jaren al aan in de Haven van Rotterdam. Het vervoeren van spullen kon gemakkelijke en grootser worden aangepakt. De haven verdween naar zee.
De schrijver neemt ons onderwerpsgewijs a.h.w. bij de hand. Ik dank hem dat hij dat deed. Laten we het allen lezen en stilstaan bij wat hij ons vertelt.
Door zijn persoonlijke benadering leest het ook nog eens gemakkelijk.

[tineisprobablyreading · Rating 2 out of 5]

Thank god that is over. I’ve not been this frustrated reading a book in a while. I even got mad a couple of times due to the lack of nuance. It started out very good and interesting, the way it was written made for a nice reading experience but oh the content..

As someone who works indirectly for the port of Rotterdam I might be biased, and I can agree with the unfairness of a lot of themes mentioned. But the constant focus on individual stories vs facts made it come off as whiney after the first half. Yes our economic system is unfair, yes the Port is based on being efficient and making money, but there is so much nuance missing. The writer keeps on mentioning the container terminal operators, automation of these processes and consequent loss of jobs over the past 40 years. What is not mentioned is the thousands of employees ensuring that container goes from A to B (indirectly like myself, dispatchers, mechanics, sales, automation technician’s), the improved safety the automation ensures and the global trade we are reliant on.

There was also no conclusion and no offered solution. The writer could have talked to economics professors etc, offered nuanced facts, comparisons with other global ports, but none of that was done. Very unfortunate cause I really enjoyed the first 30% and writing style.

[Peter A. van Tilburg · Rating 4 out of 5]

Arjan van Veelen zet terechte vraagtekens bij de stadsontwikkeling van Rotterdam. Op een speelse, lichtvoetige toon laat hij de schaduwkant zien van met name de woningbouw in Rotterdam. Het doel was om een diversere woonpopulatie in de stad te krijgen maar de uitwerking is dat de armere bewoners en de allochtonen weg gejaagd zijn uit de stad die langzaam aan de hunne niet meer was. Hoewel lichtvoetig beschreven is de ondertoon toch triest. Alle goede bedoelingen ten spijt ontstaat er toch een situaties waarin de genoemde bevolkingsgroepen de dupe zijn van de veranderingen.
Een mooi voorbeeld is ook de protesten ten tijde van corona over de avondklok. Men begreep niet dat een deel van de bevolking in die tijd volledig werd geisoleerd door alle maatregelen en met de avondklok werd ook het laatste restje vrijheid afgenomen. Logisch dat er protest kwam. De veroordeling en berechting van de daders was ook volledig buiten proposrties werd achteraf ook door de rechterlijke macht toegegeven.
Door onderdeel te worden van de ontwikkelingen en goed te luisteren naar mensen lukt het Arjan om ook tegen zijn oorspronkelijke overtuigingen in dit beeld op te bouwen. Mooi beschreven.