What do you think?
Rate this book
Ένα μακρύ Σάββατο: Συζητήσεις
Προς το τέλος της ζωής του και κατά παράβαση των συνηθειών του, ο Τζωρτζ Στάινερ δέχτηκε να παραχωρήσει μια σειρά συνεντεύξεων στη διακεκριμένη Γαλλίδα δημοσιογράφο Λωρ Αντλέρ.
Οι συζητήσεις τους περιέλαβαν σχεδόν όλα τα θέματα που απασχόλησαν τον Στάινερ στη μακρόχρονη πνευματική του περιπλάνηση: τη μοίρα του εβραϊσμού, τη σημασία των κλασικών κειμένων, το μυστήριο της ανθρώπινης δημιουργικότητας.
Συναισθηματικός, διαυγής και χωρίς κανένα φόβο πια, ο Τζωρτζ Στάινερ μιλά για τη ζωή του, από τα παιδικά του χρόνια στο Παρίσι, την εξορία και τις σπουδές στην Αμερική, μέχρι τη μετακόμισή του στο Πρίνστον και κατόπιν την επιστροφή του στην Ευρώπη. Ο Στάινερ δίνει απαντήσεις, ενώ δεν παύει να θέτει ερωτήματα, συχνά προκλητικά, για το «μακρύ Σάββατο» της ανθρώπινης ύπαρξης, την ατέρμονη προσμονή, τον τρόμο της ματαιότητας και την αβέβαιη λύτρωση.
Ένα βιβλίο που διαβάζεται τόσο σαν πανόραμα ενός πνευματικού σύμπαντος και εισαγωγή στη σκέψη ενός μεγάλου στοχαστή του 20ού αιώνα, όσο και σαν επίλογος μιας ζωής αφιερωμένης στις ιδέες, στα κείμενα, στα γράμματα.
Οι συζητήσεις τους περιέλαβαν σχεδόν όλα τα θέματα που απασχόλησαν τον Στάινερ στη μακρόχρονη πνευματική του περιπλάνηση: τη μοίρα του εβραϊσμού, τη σημασία των κλασικών κειμένων, το μυστήριο της ανθρώπινης δημιουργικότητας.
Συναισθηματικός, διαυγής και χωρίς κανένα φόβο πια, ο Τζωρτζ Στάινερ μιλά για τη ζωή του, από τα παιδικά του χρόνια στο Παρίσι, την εξορία και τις σπουδές στην Αμερική, μέχρι τη μετακόμισή του στο Πρίνστον και κατόπιν την επιστροφή του στην Ευρώπη. Ο Στάινερ δίνει απαντήσεις, ενώ δεν παύει να θέτει ερωτήματα, συχνά προκλητικά, για το «μακρύ Σάββατο» της ανθρώπινης ύπαρξης, την ατέρμονη προσμονή, τον τρόμο της ματαιότητας και την αβέβαιη λύτρωση.
Ένα βιβλίο που διαβάζεται τόσο σαν πανόραμα ενός πνευματικού σύμπαντος και εισαγωγή στη σκέψη ενός μεγάλου στοχαστή του 20ού αιώνα, όσο και σαν επίλογος μιας ζωής αφιερωμένης στις ιδέες, στα κείμενα, στα γράμματα.
152 pages, Paperback
First published September 24, 2014
34 people are currently reading
395 people want to read
About the author
George Steiner
188 books569 followersSee also: George A. Steiner, author on Management and Planning.
Dr. Francis George Steiner was an essayist, novelist, philosopher, literary critic, and educator. He wrote for The New Yorker for over thirty years, contributing over two hundred reviews. Among his many awards, he received The Truman Capote Lifetime Achievement Award from Stanford University 1998. He lived in Cambridge, England, with his wife, historian Zara Shakow Steiner.
In 1950 he earned an M.A. from Harvard University, where he won the Bell Prize in American Literature, and received his Ph.D. from Oxford University (Balliol College) on a Rhodes Scholarship in 1955. He was then a scholar at the Institute for Advanced Study in Princeton, New Jersey, for two years. He became a founding fellow of Churchill College at the University of Cambridge in 1961, and has been an Extraordinary Fellow there since 1969. Additionally, Steiner accepted the post of Professor of English and Comparative Literature at the University of Geneva in 1974, which he held for 20 years, teaching in four languages. He became Professor Emeritus at Geneva University on his retirement in 1994, and an Honorary Fellow at Balliol College at Oxford University in 1995. He later held the positions of the first Lord Weidenfeld Professor of Comparative Literature and Fellow of St. Anne's College at Oxford University from 1994 to 1995, and Norton Professor of Poetry at Harvard University from 2001 to 2002.
Dr. Francis George Steiner was an essayist, novelist, philosopher, literary critic, and educator. He wrote for The New Yorker for over thirty years, contributing over two hundred reviews. Among his many awards, he received The Truman Capote Lifetime Achievement Award from Stanford University 1998. He lived in Cambridge, England, with his wife, historian Zara Shakow Steiner.
In 1950 he earned an M.A. from Harvard University, where he won the Bell Prize in American Literature, and received his Ph.D. from Oxford University (Balliol College) on a Rhodes Scholarship in 1955. He was then a scholar at the Institute for Advanced Study in Princeton, New Jersey, for two years. He became a founding fellow of Churchill College at the University of Cambridge in 1961, and has been an Extraordinary Fellow there since 1969. Additionally, Steiner accepted the post of Professor of English and Comparative Literature at the University of Geneva in 1974, which he held for 20 years, teaching in four languages. He became Professor Emeritus at Geneva University on his retirement in 1994, and an Honorary Fellow at Balliol College at Oxford University in 1995. He later held the positions of the first Lord Weidenfeld Professor of Comparative Literature and Fellow of St. Anne's College at Oxford University from 1994 to 1995, and Norton Professor of Poetry at Harvard University from 2001 to 2002.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 59 reviews
January 7, 2023
Πάντα περνάει πολύ ευχάριστα η ώρα διαβάζοντας Steiner.
"Ο πατέρας μου, με τη δαιμόνια ευφυΐα του, είχε βάλει τα άπαντα του Προυστ σ' ένα ράφι πιο ψηλά από εκεί που μπορούσα να φτάσω. Ήξερε ασφαλώς ότι θα πήγαινα να τα αναζητήσω. Και εννοείται, πήγα."
"Θυμάμαι την κάθε στιγμή εκείνης της σκηνής: "θάνατος στους Εβραίους! θάνατος στους Εβραίους!", μου λέει ο πατέρας μου τότε, πολύ ήρεμα: "Αυτό ... αυτό εδώ λέγεται Ιστορία, και δεν πρέπει ποτέ να το φοβηθείς". Για ένα παιδί έξι χρονών, οι λέξεις εκείνες υπήρξαν καθοριστικές. Έκτοτε γνωρίζω ότι αυτό λέγεται Ιστορία, και όταν φοβάμαι, ντρέπομαι. Και προσπαθώ να μην φοβάμαι."
Μέσα από αυτές τις συζητήσεις, προκύπτουν πολλά ενδιαφέρονται πράματα. Κυρίως για πρόσωπα, όπως ο Φρόϋντ, ο Σελίν, ο Χάιντεγκερ, ο Οπενχάιμερ κτλ.
"Ο πατέρας μου, με τη δαιμόνια ευφυΐα του, είχε βάλει τα άπαντα του Προυστ σ' ένα ράφι πιο ψηλά από εκεί που μπορούσα να φτάσω. Ήξερε ασφαλώς ότι θα πήγαινα να τα αναζητήσω. Και εννοείται, πήγα."
"Θυμάμαι την κάθε στιγμή εκείνης της σκηνής: "θάνατος στους Εβραίους! θάνατος στους Εβραίους!", μου λέει ο πατέρας μου τότε, πολύ ήρεμα: "Αυτό ... αυτό εδώ λέγεται Ιστορία, και δεν πρέπει ποτέ να το φοβηθείς". Για ένα παιδί έξι χρονών, οι λέξεις εκείνες υπήρξαν καθοριστικές. Έκτοτε γνωρίζω ότι αυτό λέγεται Ιστορία, και όταν φοβάμαι, ντρέπομαι. Και προσπαθώ να μην φοβάμαι."
Μέσα από αυτές τις συζητήσεις, προκύπτουν πολλά ενδιαφέρονται πράματα. Κυρίως για πρόσωπα, όπως ο Φρόϋντ, ο Σελίν, ο Χάιντεγκερ, ο Οπενχάιμερ κτλ.
November 12, 2022
Η ανακάλυψη ενός βιβλίου μπορεί να σου αλλάξει τη ζωή...ήμουν στον σιδηροδρομικο σταθμό της Φρανκφούρτης, περίμενα το τρένο μου. Βρισκόμαστε στη Γερμανία, όπου ακόμα και τα κιόσκια έχουν καλά βιβλία. Και βλέπω ένα βιβλίο που δεν ήξερα τον συγγραφέα του: CELAN. Ανοίγω το βιβλίο εκεί στο κιόσκι, και πέφτω πάνω στην πρώτη φράση "Μες στα ποτάμια, στα βόρεια του μέλλοντος..." Παραλίγο να χάσω το τρένο μου. Συνειδητοποίησα ότι είχα μπροστά μου ένα μέγεθος τεράστιο, που θα γινόταν κομμάτι της ύπαρξης μου.
Ωστόσο, το τι λες και το πώς ζεις πρέπει κάπως να συνδέονται. Η ειλικρίνεια είναι ένα πράγμα τρομερά δύσκολο, απαιτεί μια προσπάθεια διαρκούς αυτοκριτικής. Αλλά το να λες το αντίθετο απ'αυτο που ζεις μου φαίνονταν ανέκαθεν υπερβολικά φτηνό.
Όλοι μας έχουμε κάποιες μαγικές φράσεις που μας συνδέουν με τη ζωή. Για μένα είναι μια έκφραση του Ρενέ Σαρ:"γαλήνιο σφίξιμο". Και είναι μια φράση που πραγματικά ορίζει τον έρωτα. Η ένταση, η ειρήνη-και η ειρηνη που δεν είναι ειρήνη. Αλλά για να το πεις αυτό, απαιτείται ιδιοφυΐα.
Το μόνο που μπορώ να πω στο τέλος της ζωής μου είναι: "Όχι, δεν έχω καταλάβει."
Ωστόσο, το τι λες και το πώς ζεις πρέπει κάπως να συνδέονται. Η ειλικρίνεια είναι ένα πράγμα τρομερά δύσκολο, απαιτεί μια προσπάθεια διαρκούς αυτοκριτικής. Αλλά το να λες το αντίθετο απ'αυτο που ζεις μου φαίνονταν ανέκαθεν υπερβολικά φτηνό.
Όλοι μας έχουμε κάποιες μαγικές φράσεις που μας συνδέουν με τη ζωή. Για μένα είναι μια έκφραση του Ρενέ Σαρ:"γαλήνιο σφίξιμο". Και είναι μια φράση που πραγματικά ορίζει τον έρωτα. Η ένταση, η ειρήνη-και η ειρηνη που δεν είναι ειρήνη. Αλλά για να το πεις αυτό, απαιτείται ιδιοφυΐα.
Το μόνο που μπορώ να πω στο τέλος της ζωής μου είναι: "Όχι, δεν έχω καταλάβει."
December 25, 2022
Κάθε φορά που διαβάζω Steiner είναι για μένα μια συναρπαστική πρωτόγνωρη εμπειρία. Άσχετα εάν συμφωνείς πάντα με τις απόψεις του έχει έναν τρόπο να σου ανοίγει με τα επιχειρήματα του το οπτικό σου πεδίο. Αν ποτέ τον συναντούσα θα ήξερα ότι είχα μπροστά μου ότι μπορεί να σημαίνει πολιτισμός. Δεν μπορώ ποτέ να χάσω ούτε μια του λέξη.
December 10, 2022
Πόσο υπέροχο είναι να διαβάζεις τα απαυγάσματά μιας ολόκληρης ζωής ενός τόσο λαμπρού και ευρυμαθούς μυαλού Βιβλίο με απίστευτη διακειμενικότητα σε κάνει να θέλεις να διαβάσεις όλα τα βιβλία και να ακούσεις όλες τις μουσικές που αναφέρει μέσα
November 16, 2022
Το εκπληκτικό με τον Στάινερ είναι αυτή η μεγαλειώδης σύνθεση πραγμάτων, τόπων, συγγραφέων, ιστορικών γεγονότων, καρπός της εποπτείας που έχει στο σύνολο του Ευρωπαϊκού (και όχι μόνο πολιτισμού). Σε οδηγεί σε πράγματα ξεχασμένα από τη τρέχουσα επικαιρότητα, σε εμπνέει να θες να διαβάσεις τα καθοριστικά κείμενα, να ακούσεις τις μουσικές και να δεις τα θεατρικά που δημιούργησαν αυτό που είμαστε σήμερα.
Από την άλλη έχει τις κακιούλες του, τις ιδιορρυθμίες του, τα άλυτα θέματα του. Αυτά που λέει για τη ψυχανάλυση π.χ. είναι τραγικά (άσχετο αλλά καθόλου περίεργο που ο Γιανναράς χρησιμοποίησε αυτό το απόσπασμα για να παρουσιάσει το βιβλίο) αλλά και οι απόψεις του για τη θέση της γυναίκας στο πνευματικό πεδίο ή για τον ιουδαϊσμό σηκώνουν κουβέντα.
Στάινερ που αγαπάμε και με τις λόξες του με λίγα λόγια.
Από την άλλη έχει τις κακιούλες του, τις ιδιορρυθμίες του, τα άλυτα θέματα του. Αυτά που λέει για τη ψυχανάλυση π.χ. είναι τραγικά (άσχετο αλλά καθόλου περίεργο που ο Γιανναράς χρησιμοποίησε αυτό το απόσπασμα για να παρουσιάσει το βιβλίο) αλλά και οι απόψεις του για τη θέση της γυναίκας στο πνευματικό πεδίο ή για τον ιουδαϊσμό σηκώνουν κουβέντα.
Στάινερ που αγαπάμε και με τις λόξες του με λίγα λόγια.
November 10, 2020
George Steiner foi um grande humanista [imbuído daquele humanismo lúcido e esclarecido de Erasmo de Roterdão]. Um aristocrata intelectual no melhor sentido do termo.
Todas as perguntas de Adler são pertinentes [Adler já tinha conduzido muito bem a biografia de Marguerite Duras], dando espaço à inteligência e sabedoria de Steiner.
Do judaísmo à barbárie, da linguística à música, passando por outros temas, sentimos que somos parte deste encontro. A capa é de uma grande ternura: um Steiner já velhinho, diante de uma bela chávena de café, pronto para entregar as respostas, as dúvidas e as paixões de toda uma vida.
Magnífico ❤
----
"Por la noche tocan Schubert, cantan Mozart, y por la mañana torturan en Auschwitz, en Bergen-Belsen o en Majdanek. Al principio no comprendía, pedí ayuda para comprender; traté de estudar todas las respuestas a la cuestión. El pragmatismo inglés, ese sentido común algo brutal, un poco ingenuo pero muy sano, dice que todo ser humano puede convertirse en un verdugo muy deprisa. Para empezar, no estoy seguro, aunque hay experimentos que parecen confirmalo. Además, ¿estamos seguros de que se trata del mismo ser humano que toca Schubert la víspera?''
Todas as perguntas de Adler são pertinentes [Adler já tinha conduzido muito bem a biografia de Marguerite Duras], dando espaço à inteligência e sabedoria de Steiner.
Do judaísmo à barbárie, da linguística à música, passando por outros temas, sentimos que somos parte deste encontro. A capa é de uma grande ternura: um Steiner já velhinho, diante de uma bela chávena de café, pronto para entregar as respostas, as dúvidas e as paixões de toda uma vida.
Magnífico ❤
----
"Por la noche tocan Schubert, cantan Mozart, y por la mañana torturan en Auschwitz, en Bergen-Belsen o en Majdanek. Al principio no comprendía, pedí ayuda para comprender; traté de estudar todas las respuestas a la cuestión. El pragmatismo inglés, ese sentido común algo brutal, un poco ingenuo pero muy sano, dice que todo ser humano puede convertirse en un verdugo muy deprisa. Para empezar, no estoy seguro, aunque hay experimentos que parecen confirmalo. Además, ¿estamos seguros de que se trata del mismo ser humano que toca Schubert la víspera?''
December 5, 2022
Ένα μεγάλο κείμενο μπορεί να περιμένει αιώνες. Μου έρχεται στο μυαλό το υπέροχο δοκίμιο όπου ο βάλτερ μπένγιαμιν λέει: «Δεν υπάρχει καμία βιασύνη. Ένα σπουδαίο ποίημα μπορεί να περιμένει πεντακόσια χρόνια χωρίς να διαβαστεί και χωρίς να γίνει κατανοητό». Θα έρθει ο καιρός του, δεν κινδυνεύει εκείνο, οι αναγνώστες κινδυνεύουν. Ένα μεγάλο λογοτεχνικό κείμενο ενσαρκώνει τη δυνατότητα μίας ανανέωσης, μιας διαρκούς ανατροπής. Ο σκοπός της ύπαρξης του δεν είναι να γίνει θέμα πανεπιστημιακού σεμιναρίου ή αντικείμενο αποδόμησης. Υπάρχει για να ανατρέψει τις φυσικές σχέσεις. Ο Σαίξπηρ δεν είναι ένα πρόσχημα για να μπορεί ο κάθε κυριούλης Στάινερ να περνάτε ζωή του προσπαθώντας παθιασμένα να τον διαβάσει, να τον εξηγήσει και να επιστρέφει κάθε τόσο σ'αυτόν. Η μεγάλη λογοτεχνία–και το ίδιο ισχύει για τη μεγάλη μουσική και τις εικαστικές τέχνες–έχει κάτι το ανεξάντλητο•και κάθε στιγμή της προσωπικής του ζωής, το έργο μεταβάλλεται μέσα σου. Από εδώ προκύπτει και το πάθος μου, η εμμονή μου–σε σημείο να γίνομαι φορτικός–για την αποστήθιση.
Ένα κείμενο που το ξέρεις από στήθους δεν μπορεί κανείς να σου το αφαιρέσει. Μένει μαζί σου, μεγαλώνει μέσα σου και μεταμορφώνεται. Ένα μεγάλο κείμενο που το ξέρεις απέξω από τα λυκειακά σου χρόνια, αλλάζει μαζί σου, αλλάζει με την ηλικία σου, με τις περιστάσεις της ζωής σου, το καταλαβαίνεις διαφορετικά. Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι η αποστήθιση είναι μία αυθαίρετη γλωσσική άσκηση, ένα γλωσσικό παιχνίδι: αδύνατο να συμφωνήσω.
Ένα κείμενο που το ξέρεις από στήθους δεν μπορεί κανείς να σου το αφαιρέσει. Μένει μαζί σου, μεγαλώνει μέσα σου και μεταμορφώνεται. Ένα μεγάλο κείμενο που το ξέρεις απέξω από τα λυκειακά σου χρόνια, αλλάζει μαζί σου, αλλάζει με την ηλικία σου, με τις περιστάσεις της ζωής σου, το καταλαβαίνεις διαφορετικά. Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι η αποστήθιση είναι μία αυθαίρετη γλωσσική άσκηση, ένα γλωσσικό παιχνίδι: αδύνατο να συμφωνήσω.
February 22, 2017
No le doy las cinco estrellas porque se me ha hecho muy corto. Aprender, esa es la cuestión, y Steiner sabe de todo, un erudito que además nos muestra el camino. No es raro que sea profesor, es un pedagogo magnífico. Fantástica lección de literatura, política, religión, historia.
November 9, 2022
Πραγματική απόλαυση! Ο Steiner στα καλύτερά του!
August 6, 2017
"We are the guests of life and must continue to struggle, to try to improve things, even a little. To do better."
December 29, 2017
Another nostalgic read at the end of the year. I’ve been reading Steiner since the 70s – always with a lively sense of both his spectacular erudition and enduring obsessions. For the longtime reader, there’s little new here; nevertheless, the conversation is a pleasure. (For the uninitiated, there are a couple long videos on YouTube to give you a taste.) A couple weeks ago The Guardian featured a list of the Top 10 books about growing old. Steiner’s Long Saturday could drop easily among them. I enjoyed hearing it all again from the perspective of a man who has fully lived his life (which includes of course regrets for what he failed to do).
January 2, 2025
6 stars !! 🌟 Ενα από τα πιο αξιοθαύμαστα βιβλία που έχω διαβάσει.
Όπως επισήμανε και μέσα στο βιβλίο ο Steiner την έκφραση του Κάφ��α "ένα βιβλίο πρέπει να είναι τσεκούρι που σπάει τη παγωμένη θάλασσα μέσα μας , αλλιώς δεν αξίζει να το διαβάσουμε" — Ε λοιπόν αυτό το βιβλίο, είναι ακριβώς αυτό το τσεκούρι ! Οι περισσότερες από τις απόψεις του είναι αμφιλεγόμενες και προκλητικές, αλλά με τέτοιο τρόπο που σε βάζουν στη διαδικασία να ψάξεις και να αναζητήσεις μόνος σου απαντήσεις. Δεν μπορώ να μη συμπληρώσω το πόσο σημαντική είναι η δουλειά της Λωρ, όπου χωρίς τη καθοδήγηση της σε αυτή τη συνέντευξη το βιβλίο δεν θα ήταν το ίδιο, ένας διάλογος ανάμεσα σε δύο σπουδαία και καλλιεργημένα μυαλά…γεμάτο ένταση! Νιώθω πραγματικά ευγνώμων και συγκινημένη που βρέθηκε αυτό το βιβλίο στα χέρια μου και είχα την ευκαιρία να δω τον κόσμο μέσα από τα μάτια του έστω και για λίγο.
Όπως επισήμανε και μέσα στο βιβλίο ο Steiner την έκφραση του Κάφ��α "ένα βιβλίο πρέπει να είναι τσεκούρι που σπάει τη παγωμένη θάλασσα μέσα μας , αλλιώς δεν αξίζει να το διαβάσουμε" — Ε λοιπόν αυτό το βιβλίο, είναι ακριβώς αυτό το τσεκούρι ! Οι περισσότερες από τις απόψεις του είναι αμφιλεγόμενες και προκλητικές, αλλά με τέτοιο τρόπο που σε βάζουν στη διαδικασία να ψάξεις και να αναζητήσεις μόνος σου απαντήσεις. Δεν μπορώ να μη συμπληρώσω το πόσο σημαντική είναι η δουλειά της Λωρ, όπου χωρίς τη καθοδήγηση της σε αυτή τη συνέντευξη το βιβλίο δεν θα ήταν το ίδιο, ένας διάλογος ανάμεσα σε δύο σπουδαία και καλλιεργημένα μυαλά…γεμάτο ένταση! Νιώθω πραγματικά ευγνώμων και συγκινημένη που βρέθηκε αυτό το βιβλίο στα χέρια μου και είχα την ευκαιρία να δω τον κόσμο μέσα από τα μάτια του έστω και για λίγο.
September 9, 2021
Uma conversa densa de um humanista em torno da literatura e da música. Um retrato de um homem cuja vida foi embebida pelo melhor que há da cultura ocidental. E é precisamente isso que lhe permite olhar criticamente para o pior que há dessa mesma cultura e sociedade, especialmente no século XX. Ouvir ou ler Steiner é entrar em contacto com a ideia de professor, alguém que ama o que lê e que se despe perante os alunos, que se mostra frágil, sem que isso ponha em causa a sua honestidade, humildade e genialidade. Uma leitura obrigatória!
February 8, 2023
Απλά διαβάστε το !
August 8, 2016
Un gran retrato personal de George Steiner pintado por Laure Adler a través de preguntas que no solo manifiestan las ideas del literato, sino que exponen, con muy buen humor, su lado más humano, más íntimo. Un libro recomendable para aquellos que busquen entender a Steiner más allá de sus teorías literarias.
July 22, 2016
Imprescindible. Inspirador.
July 17, 2025
J'ai toujours beaucoup aimé lire George Steiner. Dans ce cas-ci, on peut peut-être même parler de l'écouter (j'avais d'ailleurs sa voix en tête tout au long de ces entretiens).
Dans mon cas, c'est un homme qui m'épate chaque fois par son anachronisme assumé, qui est celui d'une très grande érudition comme on n'en verra probablement plus jamais. C'est un homme très attaché à ses maîtres et aux penseurs du tournant du 20e siècle qui l'ont précédé. J'ai une immense admiration pour son respect des grandes œuvres et surtout pour la dignité qu'il accorde au travail de la pensée et à la lecture.
Steiner n'est pas tout à fait au goût du jour (par son amour du transcendant et d'une certaine énigme du langage), mais je crois fermement qu'il devrait être lu aujourd'hui plus que jamais, afin de renouer intimement avec ce que ca implique de lire. Lire est un geste d'accueil, demandant et éprouvant. Ça requiert de la patience, du temps, de la rigueur. Lire, en soi, est à contre-courant de notre époque qui s'est enfoncée profondément dans l'immédiateté et la gratification instantanée, dans les notions du rentable et de l'efficace. Sur le plan du discours, nous sommes noyés dans le bruit et dans l'assourdissante violence de la polarisation idéologique. Lire, interpréter, répondre à un texte qui, par ses silences et les questions qu'il pose, ne se donne pas gratuitement en toute transparence, sont pratiquement devenus des exercices spirituels, des ascèses grandement nécessaires.
C'est pourquoi il me fait toujours le plus grand bien de retourner vers Steiner (qui se voulait avant tout un maître à lire ; non pas un créateur ni un génie, mais un humble passeur). Il m'aide chaque fois à prendre à nouveau conscience que lire et penser sont des voies valables et dignes, encore aujourd'hui, de s'orienter dans le monde.
Dans mon cas, c'est un homme qui m'épate chaque fois par son anachronisme assumé, qui est celui d'une très grande érudition comme on n'en verra probablement plus jamais. C'est un homme très attaché à ses maîtres et aux penseurs du tournant du 20e siècle qui l'ont précédé. J'ai une immense admiration pour son respect des grandes œuvres et surtout pour la dignité qu'il accorde au travail de la pensée et à la lecture.
Steiner n'est pas tout à fait au goût du jour (par son amour du transcendant et d'une certaine énigme du langage), mais je crois fermement qu'il devrait être lu aujourd'hui plus que jamais, afin de renouer intimement avec ce que ca implique de lire. Lire est un geste d'accueil, demandant et éprouvant. Ça requiert de la patience, du temps, de la rigueur. Lire, en soi, est à contre-courant de notre époque qui s'est enfoncée profondément dans l'immédiateté et la gratification instantanée, dans les notions du rentable et de l'efficace. Sur le plan du discours, nous sommes noyés dans le bruit et dans l'assourdissante violence de la polarisation idéologique. Lire, interpréter, répondre à un texte qui, par ses silences et les questions qu'il pose, ne se donne pas gratuitement en toute transparence, sont pratiquement devenus des exercices spirituels, des ascèses grandement nécessaires.
C'est pourquoi il me fait toujours le plus grand bien de retourner vers Steiner (qui se voulait avant tout un maître à lire ; non pas un créateur ni un génie, mais un humble passeur). Il m'aide chaque fois à prendre à nouveau conscience que lire et penser sont des voies valables et dignes, encore aujourd'hui, de s'orienter dans le monde.
February 28, 2024
Steiner es un maestro en el arte de la conversación y este pequeño libro es una muestra de esa habilidad. Curiosamente no me atrapó cómo escritor, su inmensa erudición me hizo el camino muy cuesta arriba siempre. No obstante es en los textos de entrevistas y conversaciones donde encuentro lo mejor de su sabiduría muy bien expresada.
December 9, 2022
Μετά από αυτό έψαξα ο,τι έχει γράψει ο Στάινερ και πίστευα ότι θα μου ταίριαζε για να το διαβάσω. Η ευρυμάθεια του, η καλλιέργεια και η ευφυΐα του είναι συγκλονιστικές ! Πολύ θα τον ήθελα για φίλο μου …
October 25, 2024
Es un libro menor, de recuerdos de una persona con una vida fascinante, pero qué pasada es leer siempre a Steiner. Hasta para discutir con lo que dice.
February 22, 2023
Σε έναν κόσμο μόνιμα/νόμιμα αναθεωρητικό, ψευδεπίγραφα δημοκρατικό, ανερυθρίαστα δικαιωματικό, ο οποίος έχει θέσει στο επίκεντρο το «δικαίωμα στην άποψη» και ομνύει στον σχετικισμό, θα δηλώσω υπερήφανα ότι καταρχήν τρέφω συμπάθεια προς τις αυθεντίες, εννοώντας πάντοτε εκείνες του πνεύματος (η μόνη αριστεία που παραδέχομαι). Παραφράζοντας ελαφρώς τον Ντεμπόρ: Στην εποχή της γενικευμένης ημιμάθειας, ο θαυμασμός και η παράθεση όσων ειπώθηκαν από τα μεγάλα πνεύματα έχει καταστεί σχεδόν επαναστατική πράξη. Κι αν στο παρελθόν ο σχολαστικισμός και οι αυθεντίες αποτελούσαν τον κοινό στόχο των εγγράμματων και ελεύθερων πνευμάτων, στους καιρούς της δεδομένης δημοκρατικής εκπαίδευσης και των ίσων ευκαιριών για όλους, όπου το εξαίρετο έχει χαθεί μέσα στη βοή του πλήθους και των social media, καλό είναι να επαναφέρουμε μια κάποια ισορροπία, υπενθυμίζοντας ότι το αναφαίρετο δικαίωμα στην έκφραση δεν καθιστά ισάξιες και τις εκπεφρασμένες απόψεις.
Αφού το έφερα απέξω-απέξω, απλά θέλω να δώσω έμφαση στο γεγονός ότι οι απόψεις μου (βάζω πρώτα τον εαυτό μου, επειδή οι περισσότεροι θα παρεξηγούνταν αν έλεγα «απόψεις σας») δεν μπορεί να είναι ισάξιες με εκείνες του Στάινερ. Θα ήταν φαιδρό να ισχυριστώ κάτι διαφορετικό. Ο Στάινερ είναι Δάσκαλος και εγώ, ας ακούγεται ρομαντικό, πιστεύω βαθιά στο λειτούργημα του δασκάλου, καθότι φύσει αιώνιος μαθητής. Επιπλέον: «κρείττον του λαλείν το σιγάν», οπότε είναι προτιμότερο να ακούμε και να μαθαίνουμε παρά να σπεύδουμε να γεμίσουμε με τη σειρά μας το μπαλόνι της άγνοιας με ηχηρές λέξεις. Αλλά αυτές οι «πουριτανικές» (με τη αρχετυπική έννοια του pure) αξίες δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς εν μέσω κραυγών κάθε λογής επαϊόντων και ειδικών. Δικαίως σε έναν βαθμό, δεδομένου ότι κι όσοι προβάλλονται ως άριστοι, απλά διαθέτουν κάποιες περγαμηνές τις οποίες θέτουν δουλικά στην υπηρεσία του Κράτους, της Επιχείρησης, του Κόμματος, των Θεσμών κ.ο.κ. καταλήγοντας υποπόδια με επίχρισμα αριστείας, ευτελίζοντας την έννοια.
Και μετά είναι κι ο Στάινερ. Ένας, κατά δήλωσή του, υπερήφανος Ελιτιστής, ένας Διανοούμενος τιτάνιου μεγέθους, ένας Άριστος. Το έργο του φυσικά μιλάει από μόνο του και δεν χρειάζεται εμένα για να το αναλύσω, αφού το έχουν πράξει άλλοι με εξαίρετο τρόπο. Εμείς, εγώ, απλά το διαβάζουμε και το απολαμβάνουμε. Βεβαίως, ο Στάινερ δεν είναι μόνο Δάσκαλος, είναι και ένα ανθρώπινο ον με αδυναμίες, με εμμονές, με τυφλά σημεία. Το να δηλώσω το προφανές, εν προκειμένω, δεν έχει άλλο σκοπό από το να μετριάσει τις αντιδράσεις μερίδας αναγνωστών, των οποίων την αντι-εξουσιαστική μήνι έχουν ήδη πυροδοτήσει όσα έχω ήδη αναφέρει. Θα ήταν εξίσου απλό κι εύκολο να κατηγορηθώ για δουλοπρέπεια, σχολαστικισμό, λατρεία των αυθεντιών και τα τοιαύτα. Επιρρίπτεις μια τέτοια κατηγορία και αμέσως διεγείρεις τα δημοκρατικά ένστικτα εκείνων που σε κάθε αυθεντία βλέπουν τον τυραννικό μπαμπά, τον τραμπούκο δάσκαλο, το αναίσχυντο αφεντικό, τον απαίδευτο σύζυγο κ.ο.κ.
Προφανώς δεν θα σταθώ σ’ αυτά τα εφηβικά σκιρτήματα, αλλά θα προχωρήσω στην ουσία του πράγματος. Ο θαυμασμός για τα επιτεύγματα ενός ανθρώπου δεν συνεπάγεται ολοκληρωτική αποδοχή. Εξάλλου η ολοκληρωτική αποδοχή συχνά συνεπάγεται και ολοκληρωτική απόρριψη, κάτι που υποδηλώνει ανωριμότητα εκείνου που απορρίπτει κι όχι του άλλου που απορρίπτεται. Θυμίζω πως δεν προσερχόμαστε ως πιστοί στον ναό κανενός, αλλά ως ομοτράπεζοι, ως ευγνώμονες συνδαιτημόνες, προκειμένου να απολαύσουμε τη βραδιά που μας προσφέρει ο οικοδεσπότης. Δεν είναι απαραίτητο να συμφωνήσουμε σε όλα ούτε να δοκιμάσουμε τα πάντα. Τέλος με τα αυτονόητα και συνεχίζω.
Από την άλλη πλευρά, είναι κατανοητό γιατί οι άνθρωποι στέκονται με επιφύλαξη απέναντι σε κάτι που τους παρουσιάζεται ως αυθεντία. Είνα�� δύσκολο να αποδεχτούμε ότι κάποιος στέκει τόσο μακριά από εμάς, ότι κατέχει ένα δώρο που ούτε στα πιο τρελά μας όνειρα θα μπορέσουμε να αγγίξουμε. Το μόνο που απομένει είναι το δικαίωμά μας στην κριτική, στο να ανακαλύψουμε με κρυφή χαρά -εν μέσω όλων εκείνων που δεν μπορούμε καν να κατανοήσουμε μιας και μας ξεπερνούν ώστε να μπορέσουμε έστω κι ακροθιγώς να τα αμφισβητήσουμε- τα πιο αμφιλεγόμενα, τα πιο ταπεινά, εκείνα που με μεγάλη ανακούφιση θα αποδείξουν ότι «Ορίστε, κι αυτός που είναι σοφός, αυτό κι εκείνο πιστεύει για την πολιτική, την κοινωνία, τις γυναίκες κ.ο.κ.». Και, πιστέψτε με, στο εν λόγω βιβλίο-συνέντευξη δεν είναι αμφισβητούμενα αποκλειστικά όσα ο Στάινερ αναφέρει για τη γυναικεία παρουσία στις επιστήμες και τις τέχνες. Οι απόψεις του περί Εβραϊσμού (και για το κράτος του Ισραήλ) είναι μάλλον ρομαντικές και απλουστευτικά γενικευτικές, αλλά ακόμα χειρότερα, εκείνες για την ψυχανάλυση και τον ρόλο της (κατά το παράδειγμα του άλλου μεγάλου αρνητή της, του Ναμπόκοφ) είναι τουλάχιστον αστήρικτες και αφελείς – εξού και η ευγενική πλην όμως σεβαστική αντίδραση της Λωρ Αντλερ που παίρνει τη συνέντευξη. Αυτόματα ίσως μας πλημμυρίσει το αίσθημα της δικαίωσης, της μικρής, ταπεινής αίσθησης εκδίκησης, του γεγονότος ότι τελικά Εκείνος δεν κατάφερε τελικά να αρθεί πάνω από τις ανθρώπινες αδυναμίες, αλλά σε πολύ τελευταία ανάλυση, υπήρξε ένας λευκός άντρας της εποχής του. Με μεγάλη μόρφωση ίσως, αλλά…
Είναι η αλήθεια πως η εποχή της Ασημαντότητας προσφέρει πολλά όπλα για να αποκαθηλώσουμε τους πάντες και τα πάντα. Και, ταυτόχρονα, να ορθώσουμε στο βάθρο που δομείται από μέτρια όνειρα και προσδοκίες τον Σχετικισμό (αυτή την παθογένεια), επενδύοντάς τον με τα γνωστά ιδεολογικά παραφερνάλια περί φύλου, πολιτικής, φυλής, σεξουαλικού προσανατολισμού (η πικρία που κατονόμασε ο άλλος μεγάλος Δάσκαλός μας). Κατανοητό κι ανθρώπινο, το αποδέχομαι σε κοινωνικό επίπεδο, αλλά στα ζητήματα της τέχνης το αρνούμαι κάθετα. Πάλι θα βάλω εμένα μπροστά στο απόσπασμα: Γνωρίζω καλά κι έχω αποδεχτεί τη μετριότητά μου, τον περιορισμένο μου μορφωτικό ορίζοντα, την εγγενή μου αδυναμία να γίνω κάτι άλλο πέρα από εκείνο που είμαι. Αλλά αυτό δεν αποτελεί δικαιολογία να γκρεμίσω Εκείνους που με φωτίζουν με το πνεύμα τους, να τους μειώσω για να έρθουν στο δικό μου μέγεθος, να τους ρίξω στην προκρούστεια κλίνη της χλιαρότητας, ώστε να νιώσω πιο σημαντικός από όσο είμαι. Οπότε όχι, δεν πρόκειται ποτέ να αποδεχτώ (εντός μου, προφανώς, γιατί εκτός, λόγοι αστικής ευγένειας το υπαγορεύουν) ότι «όλα είναι σχετικά και υποκειμενικά» και «τι να πει ο Σαίξπηρ, ο Τζόυς, ο Μέλβιλ, ο Τολστόι για την εποχή μας» ή ότι «έχουμε κι εμείς τους δικούς μας αντίστοιχους συγγραφείς, απλά δεν τους έχουμε ανακαλύψει ακόμα επειδή η προγονολατρεία στέκει εμπόδιο» κ.ο.κ. Προφανώς δεν γνωρίζω το μέλλον, αλλά έχοντας μια μικρή ιδέα για το παρόν, η σύγκριση πραγματικά είναι όσον αφορά εμένα προβληματική.
Εν ολίγοις, ξανά όχι, δεν θεωρώ ότι το κενό που άφησε πίσω του ο Στάινερ έχει ήδη καλυφθεί από κάποιον άλλον, κάπου αλλού. Αντιθέτως, θεωρώ ότι όποιος από αυτούς τους Μεγάλους φεύγει, απλά αντικαθίσταται από χιλιάδες ακόμα φωνές που θορυβούν στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης (της δικής μου, μη εξαιρουμένης). Ούτε θα σταθώ στα «σκοτεινά» σημεία, στις γκρίζες ζώνες των λόγων του. Είναι τόσα πολλά εκείνα τα οποία μπορεί να συνεχίσει να με διδάσκει μέσω των βιβλίων του μέχρι το τέλος της ζωής μου, ώστε θα αισθανόμουν αγνώμων να ασχοληθώ με τα ελάχιστα με τα οποία διαφωνώ. Είναι κάτι που λέμε συχνά για τους άλλους, αλλά δεν φανταζόμαστε ποτέ ότι ισχύει για εμάς: Είχαμε το προνόμιο να μας δείξει κάποιος το φεγγάρι και εμείς γκρινιάζαμε γιατί το δάχτυλο δεν ήταν τόσο καθαρό.
«Και, ναι, το ξέρω ότι θα έπρεπε να αγαπάμε τους συνανθρώπους μας πολύ. Αλλά μερικές φορές μου φαίνεται πολύ δύσκολο.»
George Steiner
https://fotiskblog.home.blog/2023/02/...
Αφού το έφερα απέξω-απέξω, απλά θέλω να δώσω έμφαση στο γεγονός ότι οι απόψεις μου (βάζω πρώτα τον εαυτό μου, επειδή οι περισσότεροι θα παρεξηγούνταν αν έλεγα «απόψεις σας») δεν μπορεί να είναι ισάξιες με εκείνες του Στάινερ. Θα ήταν φαιδρό να ισχυριστώ κάτι διαφορετικό. Ο Στάινερ είναι Δάσκαλος και εγώ, ας ακούγεται ρομαντικό, πιστεύω βαθιά στο λειτούργημα του δασκάλου, καθότι φύσει αιώνιος μαθητής. Επιπλέον: «κρείττον του λαλείν το σιγάν», οπότε είναι προτιμότερο να ακούμε και να μαθαίνουμε παρά να σπεύδουμε να γεμίσουμε με τη σειρά μας το μπαλόνι της άγνοιας με ηχηρές λέξεις. Αλλά αυτές οι «πουριτανικές» (με τη αρχετυπική έννοια του pure) αξίες δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς εν μέσω κραυγών κάθε λογής επαϊόντων και ειδικών. Δικαίως σε έναν βαθμό, δεδομένου ότι κι όσοι προβάλλονται ως άριστοι, απλά διαθέτουν κάποιες περγαμηνές τις οποίες θέτουν δουλικά στην υπηρεσία του Κράτους, της Επιχείρησης, του Κόμματος, των Θεσμών κ.ο.κ. καταλήγοντας υποπόδια με επίχρισμα αριστείας, ευτελίζοντας την έννοια.
Και μετά είναι κι ο Στάινερ. Ένας, κατά δήλωσή του, υπερήφανος Ελιτιστής, ένας Διανοούμενος τιτάνιου μεγέθους, ένας Άριστος. Το έργο του φυσικά μιλάει από μόνο του και δεν χρειάζεται εμένα για να το αναλύσω, αφού το έχουν πράξει άλλοι με εξαίρετο τρόπο. Εμείς, εγώ, απλά το διαβάζουμε και το απολαμβάνουμε. Βεβαίως, ο Στάινερ δεν είναι μόνο Δάσκαλος, είναι και ένα ανθρώπινο ον με αδυναμίες, με εμμονές, με τυφλά σημεία. Το να δηλώσω το προφανές, εν προκειμένω, δεν έχει άλλο σκοπό από το να μετριάσει τις αντιδράσεις μερίδας αναγνωστών, των οποίων την αντι-εξουσιαστική μήνι έχουν ήδη πυροδοτήσει όσα έχω ήδη αναφέρει. Θα ήταν εξίσου απλό κι εύκολο να κατηγορηθώ για δουλοπρέπεια, σχολαστικισμό, λατρεία των αυθεντιών και τα τοιαύτα. Επιρρίπτεις μια τέτοια κατηγορία και αμέσως διεγείρεις τα δημοκρατικά ένστικτα εκείνων που σε κάθε αυθεντία βλέπουν τον τυραννικό μπαμπά, τον τραμπούκο δάσκαλο, το αναίσχυντο αφεντικό, τον απαίδευτο σύζυγο κ.ο.κ.
Προφανώς δεν θα σταθώ σ’ αυτά τα εφηβικά σκιρτήματα, αλλά θα προχωρήσω στην ουσία του πράγματος. Ο θαυμασμός για τα επιτεύγματα ενός ανθρώπου δεν συνεπάγεται ολοκληρωτική αποδοχή. Εξάλλου η ολοκληρωτική αποδοχή συχνά συνεπάγεται και ολοκληρωτική απόρριψη, κάτι που υποδηλώνει ανωριμότητα εκείνου που απορρίπτει κι όχι του άλλου που απορρίπτεται. Θυμίζω πως δεν προσερχόμαστε ως πιστοί στον ναό κανενός, αλλά ως ομοτράπεζοι, ως ευγνώμονες συνδαιτημόνες, προκειμένου να απολαύσουμε τη βραδιά που μας προσφέρει ο οικοδεσπότης. Δεν είναι απαραίτητο να συμφωνήσουμε σε όλα ούτε να δοκιμάσουμε τα πάντα. Τέλος με τα αυτονόητα και συνεχίζω.
Από την άλλη πλευρά, είναι κατανοητό γιατί οι άνθρωποι στέκονται με επιφύλαξη απέναντι σε κάτι που τους παρουσιάζεται ως αυθεντία. Είνα�� δύσκολο να αποδεχτούμε ότι κάποιος στέκει τόσο μακριά από εμάς, ότι κατέχει ένα δώρο που ούτε στα πιο τρελά μας όνειρα θα μπορέσουμε να αγγίξουμε. Το μόνο που απομένει είναι το δικαίωμά μας στην κριτική, στο να ανακαλύψουμε με κρυφή χαρά -εν μέσω όλων εκείνων που δεν μπορούμε καν να κατανοήσουμε μιας και μας ξεπερνούν ώστε να μπορέσουμε έστω κι ακροθιγώς να τα αμφισβητήσουμε- τα πιο αμφιλεγόμενα, τα πιο ταπεινά, εκείνα που με μεγάλη ανακούφιση θα αποδείξουν ότι «Ορίστε, κι αυτός που είναι σοφός, αυτό κι εκείνο πιστεύει για την πολιτική, την κοινωνία, τις γυναίκες κ.ο.κ.». Και, πιστέψτε με, στο εν λόγω βιβλίο-συνέντευξη δεν είναι αμφισβητούμενα αποκλειστικά όσα ο Στάινερ αναφέρει για τη γυναικεία παρουσία στις επιστήμες και τις τέχνες. Οι απόψεις του περί Εβραϊσμού (και για το κράτος του Ισραήλ) είναι μάλλον ρομαντικές και απλουστευτικά γενικευτικές, αλλά ακόμα χειρότερα, εκείνες για την ψυχανάλυση και τον ρόλο της (κατά το παράδειγμα του άλλου μεγάλου αρνητή της, του Ναμπόκοφ) είναι τουλάχιστον αστήρικτες και αφελείς – εξού και η ευγενική πλην όμως σεβαστική αντίδραση της Λωρ Αντλερ που παίρνει τη συνέντευξη. Αυτόματα ίσως μας πλημμυρίσει το αίσθημα της δικαίωσης, της μικρής, ταπεινής αίσθησης εκδίκησης, του γεγονότος ότι τελικά Εκείνος δεν κατάφερε τελικά να αρθεί πάνω από τις ανθρώπινες αδυναμίες, αλλά σε πολύ τελευταία ανάλυση, υπήρξε ένας λευκός άντρας της εποχής του. Με μεγάλη μόρφωση ίσως, αλλά…
Είναι η αλήθεια πως η εποχή της Ασημαντότητας προσφέρει πολλά όπλα για να αποκαθηλώσουμε τους πάντες και τα πάντα. Και, ταυτόχρονα, να ορθώσουμε στο βάθρο που δομείται από μέτρια όνειρα και προσδοκίες τον Σχετικισμό (αυτή την παθογένεια), επενδύοντάς τον με τα γνωστά ιδεολογικά παραφερνάλια περί φύλου, πολιτικής, φυλής, σεξουαλικού προσανατολισμού (η πικρία που κατονόμασε ο άλλος μεγάλος Δάσκαλός μας). Κατανοητό κι ανθρώπινο, το αποδέχομαι σε κοινωνικό επίπεδο, αλλά στα ζητήματα της τέχνης το αρνούμαι κάθετα. Πάλι θα βάλω εμένα μπροστά στο απόσπασμα: Γνωρίζω καλά κι έχω αποδεχτεί τη μετριότητά μου, τον περιορισμένο μου μορφωτικό ορίζοντα, την εγγενή μου αδυναμία να γίνω κάτι άλλο πέρα από εκείνο που είμαι. Αλλά αυτό δεν αποτελεί δικαιολογία να γκρεμίσω Εκείνους που με φωτίζουν με το πνεύμα τους, να τους μειώσω για να έρθουν στο δικό μου μέγεθος, να τους ρίξω στην προκρούστεια κλίνη της χλιαρότητας, ώστε να νιώσω πιο σημαντικός από όσο είμαι. Οπότε όχι, δεν πρόκειται ποτέ να αποδεχτώ (εντός μου, προφανώς, γιατί εκτός, λόγοι αστικής ευγένειας το υπαγορεύουν) ότι «όλα είναι σχετικά και υποκειμενικά» και «τι να πει ο Σαίξπηρ, ο Τζόυς, ο Μέλβιλ, ο Τολστόι για την εποχή μας» ή ότι «έχουμε κι εμείς τους δικούς μας αντίστοιχους συγγραφείς, απλά δεν τους έχουμε ανακαλύψει ακόμα επειδή η προγονολατρεία στέκει εμπόδιο» κ.ο.κ. Προφανώς δεν γνωρίζω το μέλλον, αλλά έχοντας μια μικρή ιδέα για το παρόν, η σύγκριση πραγματικά είναι όσον αφορά εμένα προβληματική.
Εν ολίγοις, ξανά όχι, δεν θεωρώ ότι το κενό που άφησε πίσω του ο Στάινερ έχει ήδη καλυφθεί από κάποιον άλλον, κάπου αλλού. Αντιθέτως, θεωρώ ότι όποιος από αυτούς τους Μεγάλους φεύγει, απλά αντικαθίσταται από χιλιάδες ακόμα φωνές που θορυβούν στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης (της δικής μου, μη εξαιρουμένης). Ούτε θα σταθώ στα «σκοτεινά» σημεία, στις γκρίζες ζώνες των λόγων του. Είναι τόσα πολλά εκείνα τα οποία μπορεί να συνεχίσει να με διδάσκει μέσω των βιβλίων του μέχρι το τέλος της ζωής μου, ώστε θα αισθανόμουν αγνώμων να ασχοληθώ με τα ελάχιστα με τα οποία διαφωνώ. Είναι κάτι που λέμε συχνά για τους άλλους, αλλά δεν φανταζόμαστε ποτέ ότι ισχύει για εμάς: Είχαμε το προνόμιο να μας δείξει κάποιος το φεγγάρι και εμείς γκρινιάζαμε γιατί το δάχτυλο δεν ήταν τόσο καθαρό.
«Και, ναι, το ξέρω ότι θα έπρεπε να αγαπάμε τους συνανθρώπους μας πολύ. Αλλά μερικές φορές μου φαίνεται πολύ δύσκολο.»
George Steiner
https://fotiskblog.home.blog/2023/02/...
June 12, 2020
Un libro delicioso que leí en un viaje en tren y me entusiasmó. Steiner es un gran teórico de la literatura, a pesar de algunas carencias, como sus prejuicios al valorar movimientos literarios posteriores, que él mismo reconoció. A través de estas entrevistas conocemos mejor el mundo de Steiner.
January 6, 2023
Ο Στάινερ μιλάει με απόλυτη ειλικρίνεια και με την καρδιά του.
Σε όσα λέει έχει δίκιο και σε όσα δεν ξέρει βάζει ερωτηματικά.
Διαισθανόμενος πως το τέλος πλησιάζει, ο μεγάλος αυτός διανοητής σχεδόν κάνει έναν απολογισμό της ζωής του και τεκμηριώνει το δικό του 'μακρύ Σάββατο".
Κάποιος μπορεί να τον κατηγορήσει για ελιτισμό. Ναι, αυτό είναι αλήθεια! Ένας ελιτισμός όμως που προέρχεται από την αγάπη για την τέχνη. Μια ανόθευτη αγάπη που τον καθοδηγούσε στο καθετί που έλεγε και έγραφε, μέχρι το τέλος της ζωής του.
Διάβασα ότι κάποιοι έγραψαν πως ο Στάινερ είναι μισογύνης και ρατσιστής. Εντελώς αστεία συμπεράσματα, τα οποία όμως αποδεικνύουν για άλλη μια φορά πως ο καθένας διαβάζει και καταλαβαίνει αυτό που θέλει. Ή καλύτερα διαβάζει και καταλαβαίνει βάσει των απωθημένων του. Αν είσαι σίγουρος για το έργο σου (χαχαχαχα) και κυρίως για τον εαυτό σου, δεν προσβάλλεσαι ούτε θίγεται η προσωπικότητα σου. Ειδικά από βαθιές σκέψεις σαν του Στάινερ.
Απλά πράγματα.
Μια γυναίκα αποτυχημένη συγγραφέας, θα προσβληθεί από οποιαδήποτε αναφορά σε γυναίκες συγγραφείς, ενώ ένας τυφλωμένος κομμουνιστής θα θεωρήσει εχθρικό κάτι που αξιολογεί ή κατακρίνει "τα έργα και ημέρες" του πατερούλη Στάλιν.
Ο Στάινερ είναι ευθύς και δεν κρύβεται πίσω από μικροαστισμούς.
Όποιος αντέχει μπορεί να αναμετρηθεί μαζί του, όποιος πάλι όχι ας πάρει να διαβάσει Μπουκάι ή αποτυχημένους κριτικούς με ελιτίστικα ψευδώνυμα.
Σε όσα λέει έχει δίκιο και σε όσα δεν ξέρει βάζει ερωτηματικά.
Διαισθανόμενος πως το τέλος πλησιάζει, ο μεγάλος αυτός διανοητής σχεδόν κάνει έναν απολογισμό της ζωής του και τεκμηριώνει το δικό του 'μακρύ Σάββατο".
Κάποιος μπορεί να τον κατηγορήσει για ελιτισμό. Ναι, αυτό είναι αλήθεια! Ένας ελιτισμός όμως που προέρχεται από την αγάπη για την τέχνη. Μια ανόθευτη αγάπη που τον καθοδηγούσε στο καθετί που έλεγε και έγραφε, μέχρι το τέλος της ζωής του.
Διάβασα ότι κάποιοι έγραψαν πως ο Στάινερ είναι μισογύνης και ρατσιστής. Εντελώς αστεία συμπεράσματα, τα οποία όμως αποδεικνύουν για άλλη μια φορά πως ο καθένας διαβάζει και καταλαβαίνει αυτό που θέλει. Ή καλύτερα διαβάζει και καταλαβαίνει βάσει των απωθημένων του. Αν είσαι σίγουρος για το έργο σου (χαχαχαχα) και κυρίως για τον εαυτό σου, δεν προσβάλλεσαι ούτε θίγεται η προσωπικότητα σου. Ειδικά από βαθιές σκέψεις σαν του Στάινερ.
Απλά πράγματα.
Μια γυναίκα αποτυχημένη συγγραφέας, θα προσβληθεί από οποιαδήποτε αναφορά σε γυναίκες συγγραφείς, ενώ ένας τυφλωμένος κομμουνιστής θα θεωρήσει εχθρικό κάτι που αξιολογεί ή κατακρίνει "τα έργα και ημέρες" του πατερούλη Στάλιν.
Ο Στάινερ είναι ευθύς και δεν κρύβεται πίσω από μικροαστισμούς.
Όποιος αντέχει μπορεί να αναμετρηθεί μαζί του, όποιος πάλι όχι ας πάρει να διαβάσει Μπουκάι ή αποτυχημένους κριτικούς με ελιτίστικα ψευδώνυμα.
April 7, 2024
Δεν με ενθουσίασε να πω την αλήθεια. Με κούρασε λίγο η εμμονή του για την ιδιαιτερότητα και την "ανωτερότητα" (υπερβολικός όρος αλλά δεν μου έρχεται άλλος αυτή τη στιγμή) των Εβραίων, η φανερή ή άλλες φορές πιο διακριτική υποτίμηση των γυναικών, η ρηχή εξίσωση του ναζισμού με τον κομμουνισμό (ίσως τον βόλεψε για να δικαιολογήσει τον Χάιντεγκερ εξισώνοντας την εμμονή του με το ναζισμό κάνοντας τον παραλληλισμό με τον Σαρτ και τους κόκκινους Χμερ), η ρηχή απαξίωση της ψυχανάλυσης ("μόνο η Νεα Υόρκη και το Παρίσι παίρνει στα σοβαρά την ψυχανάλυση").
Ένιωσα ότι διάβαζα συνέντευξη κάποιου ηλικιωμένου που στο παρελθόν ήταν μεγάλο μυαλό, αλλά τώρα λόγω ηλικίας έχει γίνει πολύ πιο συντηρητικός και έχει έναν μικρό αχταρμα στον λόγο του, αλλά χάριν παρελθόντος τον υπομένουμε. Δεν έχω εμπειρία με έργα του, δυστυχώς αυτό ήταν η πρώτη μου επαφή ενώ έχω 1-2 βιβλία του που με περιμένουν στην βιβλιοθήκη αλλά μάλλον θα περιμένουν παραπάνω τώρα μέχρι να ξεθωριάσει αυτή η πρώτη κακή εντύπωση.
Χαριστικά 3/5 (κανονικά είναι 2/5)
Ένιωσα ότι διάβαζα συνέντευξη κάποιου ηλικιωμένου που στο παρελθόν ήταν μεγάλο μυαλό, αλλά τώρα λόγω ηλικίας έχει γίνει πολύ πιο συντηρητικός και έχει έναν μικρό αχταρμα στον λόγο του, αλλά χάριν παρελθόντος τον υπομένουμε. Δεν έχω εμπειρία με έργα του, δυστυχώς αυτό ήταν η πρώτη μου επαφή ενώ έχω 1-2 βιβλία του που με περιμένουν στην βιβλιοθήκη αλλά μάλλον θα περιμένουν παραπάνω τώρα μέχρι να ξεθωριάσει αυτή η πρώτη κακή εντύπωση.
Χαριστικά 3/5 (κανονικά είναι 2/5)
December 31, 2022
Χειμαρρώδης συνέντευξη, όπου ο μεγάλος διανοητής .όλα για πάμπολλα θέματα με τη σοφία που τον διακρίνει, ελεύθερος από συμβάσεις. Απόλαυση και φυσικά ερέθισμα για κριτική τόσο στις απόψεις τους όσο και σε γενικότερα θέματα.
August 2, 2016
Entrevista que repassa els temes dels seus darrers llibres: aprendre, literatura, grans preguntes de la vida.
August 1, 2024
Una conversación larga con Steiner , en el que hay un montón de ideas interesantes. Libro para releer . Algunas frases interesantes:
“Beethoven era sordo, Nietzsche tenia horribles migrañas(…). Es interesante tratar de descubrir en los demás lo que han podido superar. Cuando estoy cara a cara con alguien siempre me pregunto: ¿ qué vivencias ha tenido esta persona? ¿Cuál ha sido su victoria, o su gran derrota?
“El mundo es de una riqueza infinita. Si los hombres no aprenden a ser invitados los unos de los otros, acabaremos destruyéndonos, vamos hacia guerras religiosas, hacia terribles raciales.”
“El lenguaje lo permite todo. Es algo espantoso en lo que no solemos reparar: se puede decir de todo, nada nos ahoga, nada corta nuestra respiración cuando decimos algo monstruoso. El lenguaje es infinitamente servil y no tiene - a eso se debe el misterio- límites éticos.”
“ ‘Somos los invitados de la vida’. Heidegger ha dado con una expresión extraordinaria; ni usted ni yo hemos podido elegir nuestro lugar de nacimiento, las circunstancias…nos encontramos arrojados en la vida. Y el q se encuentra arrojado en la vida tiene un deber hacia la vida”
“Vivir en varias lenguas, vivir en el mayor número de culturas posibles, y odiar el chauvinismo,el nacionalismo, que se manifiesta en Israel desde hace mucho y empeora en la actualidad.”
“ El mayor privilegio , la mayor libertad , es no tener nunca miedo de equivocarse.”
“Se acuerda usted del oficial alemán q visita su estudio,durante la ocupación,ve el Guernica y dice:Eso lo ha hecho usted?
No,lo hicieron ustedes! Es una salida estupenda. Pero se trata del mismo Picasso q defiende a Stalin en un momento en el q el horror del Gulag, era innegable
“Si sabes algo de memoria, nadie te lo puede quitar.”
“Escribir quiere decir estar muy cerca de nosotros mismos .”
“ Y el que se encuentra arrojado en la vida tiene un deber hacia la vida, la obligación de comportarse como un invitado . ¿ Qué debe hacer un buen invitado? Debe de vivir entre los hombres, allá donde esté. Y un buen invitado, debe dejar el lugar más limpio, algo más bonito “.
“¡Es tan bonito vivir con un animal! Esas telepatías son realmente interesantes. Ya sé que deberíamos sentir un gran amor por los seres humanos. Pero a veces me resulta muy difícil.”
“ Hay momentos en los que dudo encender la radio para oír las noticias, porq con mucha frecuencia me resultan totalmente insoportables física, moral y mentalmente. Pero hay q seguir ;somos los invitados de la vida para seguir luchando, para intentar que las cosas mejoren un poco”
“ Todos estamos expuestos a la vanidad, a la coba, al miedo, a la angustia. Las intermitencias de la razón , no del corazón, como decía Proust.”
“ La desesperación y la esperanza son dos caras de la misma moneda de la condición humana.”
“ A los que pretenden que hacen gran arte poniendo unas botellas de orina en el suelo de la Tate Gallery, les digo claramente: ¡Sois unos gilipollas! . No hay otra manera de expresarlo.”
“¡La aparición del disco de microsurco fue un milagro! Vivir en una época así , tener de pronto al alcance de la mano toda la historia de la música, toda la música que se quiera escuchar, es un lujo enorme. Un lujo indispensable.”
“ Uno podía esperar q los grandes músicos se negaran a tocar Debussy mientras oigo los gritos de los q mueren de sed y de hambre camino de Dachau. Pero no , hubo toda una serie de conciertos aparentemente fascinantes. “
“Vivimos en un largo sábado .”
“Beethoven era sordo, Nietzsche tenia horribles migrañas(…). Es interesante tratar de descubrir en los demás lo que han podido superar. Cuando estoy cara a cara con alguien siempre me pregunto: ¿ qué vivencias ha tenido esta persona? ¿Cuál ha sido su victoria, o su gran derrota?
“El mundo es de una riqueza infinita. Si los hombres no aprenden a ser invitados los unos de los otros, acabaremos destruyéndonos, vamos hacia guerras religiosas, hacia terribles raciales.”
“El lenguaje lo permite todo. Es algo espantoso en lo que no solemos reparar: se puede decir de todo, nada nos ahoga, nada corta nuestra respiración cuando decimos algo monstruoso. El lenguaje es infinitamente servil y no tiene - a eso se debe el misterio- límites éticos.”
“ ‘Somos los invitados de la vida’. Heidegger ha dado con una expresión extraordinaria; ni usted ni yo hemos podido elegir nuestro lugar de nacimiento, las circunstancias…nos encontramos arrojados en la vida. Y el q se encuentra arrojado en la vida tiene un deber hacia la vida”
“Vivir en varias lenguas, vivir en el mayor número de culturas posibles, y odiar el chauvinismo,el nacionalismo, que se manifiesta en Israel desde hace mucho y empeora en la actualidad.”
“ El mayor privilegio , la mayor libertad , es no tener nunca miedo de equivocarse.”
“Se acuerda usted del oficial alemán q visita su estudio,durante la ocupación,ve el Guernica y dice:Eso lo ha hecho usted?
No,lo hicieron ustedes! Es una salida estupenda. Pero se trata del mismo Picasso q defiende a Stalin en un momento en el q el horror del Gulag, era innegable
“Si sabes algo de memoria, nadie te lo puede quitar.”
“Escribir quiere decir estar muy cerca de nosotros mismos .”
“ Y el que se encuentra arrojado en la vida tiene un deber hacia la vida, la obligación de comportarse como un invitado . ¿ Qué debe hacer un buen invitado? Debe de vivir entre los hombres, allá donde esté. Y un buen invitado, debe dejar el lugar más limpio, algo más bonito “.
“¡Es tan bonito vivir con un animal! Esas telepatías son realmente interesantes. Ya sé que deberíamos sentir un gran amor por los seres humanos. Pero a veces me resulta muy difícil.”
“ Hay momentos en los que dudo encender la radio para oír las noticias, porq con mucha frecuencia me resultan totalmente insoportables física, moral y mentalmente. Pero hay q seguir ;somos los invitados de la vida para seguir luchando, para intentar que las cosas mejoren un poco”
“ Todos estamos expuestos a la vanidad, a la coba, al miedo, a la angustia. Las intermitencias de la razón , no del corazón, como decía Proust.”
“ La desesperación y la esperanza son dos caras de la misma moneda de la condición humana.”
“ A los que pretenden que hacen gran arte poniendo unas botellas de orina en el suelo de la Tate Gallery, les digo claramente: ¡Sois unos gilipollas! . No hay otra manera de expresarlo.”
“¡La aparición del disco de microsurco fue un milagro! Vivir en una época así , tener de pronto al alcance de la mano toda la historia de la música, toda la música que se quiera escuchar, es un lujo enorme. Un lujo indispensable.”
“ Uno podía esperar q los grandes músicos se negaran a tocar Debussy mientras oigo los gritos de los q mueren de sed y de hambre camino de Dachau. Pero no , hubo toda una serie de conciertos aparentemente fascinantes. “
“Vivimos en un largo sábado .”
March 13, 2023
"Το μόνο που μπορώ να πω στο τέλος της ζωής μου είναι: Όχι, δεν έχω καταλάβει”. Αλλά οφείλουμε να συνεχίσουμε• είμαστε οι φιλοξενούμενοι της ζωής προκειμένου να συνεχίσουμε να παλεύουμε, να προσπαθούμε να βελτιώσουμε λιγάκι τα πράγματα. Να τα κάνουμε καλύτερα. Θα γνωρίσει ποτέ η ανθρωπότητα Κυριακή; Αμφίβολo".
Δανείστηκα με πολύ δισταγμό το συγκεκριμένο βιβλίο. Δεν έχω διαβάσει ποτέ Στάινερ. Δεν έτυχε αν και σίγουρα μετά από αυτό θα το επιδιώξω, οπότε δεν ήξερα αν ήταν ορθολογικό να ξεκινήσω να τον μαθαίνω με αυτόν τον τρόπο και αντίστοιχα δεν ήμουν σίγουρη ότι άξιζε τον κόπο να διαβάσω ένα βιβλίο που ουσιαστικά ήταν ο επίλογος με τη μορφή συνέντευξης όπου σίγουρα θα αναφέρονταν ένα σωρό έργα και ημέρες του συγγραφέως που ούτε καν γνώριζα. Έχοντας πλέον τελειώσει το βιβλίο, μπορώ με σιγουριά να πω ότι χαίρομαι που παράκαμψα τους όποιους δισταγμούς μου. Καταλήγω στο συμπέρασμα ότι ποτέ δεν είναι κακή ή λάθος στιγμή άλλωστε να διαβάζεις τον λόγο και τα αποστάγματα φιλοσοφίας και ζωής από ανθρώπους πεφωτισμένους γιατί αυτήν την αίσθηση μου έδωσε όπως ο Στάινερ. Πολλές φορές μπορεί να μην τον καταλαβαίνεις ή και να μην συμφωνείς μαζί του με κάποιες από τις απόψεις του να σηκώνουν κουβέντα, ακόμα και έτσι όμως δε μπορείς να μη βγάλεις το καπέλο σε έναν άνθρωπο που παρά το τέλος που πλησίαζε τότε, κατάφερνε να κρατάει διαυγές το μυαλό του ακόμα και λίγο πριν το τέλος και με ζωντανή την ανάγκη να μεταδίδει και να μοιράζεται τη γνώση του.
Ευχάριστος, απελευθερωμένος βλέποντας το τέλος να πλησιάζει εμφανίζεται πρόθυμος και ειλικρινής να μιλήσει για τη ζωή του, για όσα έζησε, γι αυτά που ακόμα και τώρα αδυνατεί να καταλάβει. Άξια συμπαραστάτης η Αντλέρ, η οποία με τις εύστοχες ερωτήσεις της. Έχοντας μελετήσει τα έργα και ημέρες του, σκιαγραφεί ένα σπουδαίο πορτραίτο αυτού του μεγάλου δασκάλου. Σπουδαίο πράγμα να μπορείς να αναδεικνύεις τον άνθρωπο από τον οποίο παίρνεις συνέντευξη χωρίς να θέλεις να προβάλεις τον ίδιο σου τον εαυτό.
Λ.Α Μαθαίνουμε να ζούμε;
Τζ Σ. Όχι, αλλά μαθαίνουμε να πεθαίνουμε. Στη ζωή μας προσφέρονται καινούρια, απρόβλεπτα μαθήματα κάθε μέρα. Κι όλη την ώρα κάνουμε λάθη! Τι θαυμάσιο πράγμα να μπορείς να κάνεις λάθος-είναι μια σπουδαία ανθρώπινη ελευθερία! Και να λες μέσα σου: Την πάτησα! Τότε ξεκινά το επόμενο κεφάλαιο. Το να μη φοβάσαι να κάνεις λάθος είναι το ύψιστο προνόμιο, η κατ’εξοχήν ελευθερία.
Δεν ξέρω αν θα μπορέσω να τον κατανοήσω όμως το συγκεκριμένο βιβλίο στέκεται η αφορμή να θέλω να τον γνωρίσω και να μάθω από αυτόν. Εξαιρετική έκδοση από τις εκδόσεις δώμα. Συγκινητικά ακριβής η μετάφραση του κειμένου.
"Και ναι, το ξέρω ότι θα έπρεπε να αγαπάμε και τους συνανθρώπους μας πολύ. Αλλά μερικές φορές μου φαίνεται πολύ δύσκολο".
Εκτός αν σε λένε Τζωρτζ Στάινερ συμπληρώνω εγώ. 4*
Δανείστηκα με πολύ δισταγμό το συγκεκριμένο βιβλίο. Δεν έχω διαβάσει ποτέ Στάινερ. Δεν έτυχε αν και σίγουρα μετά από αυτό θα το επιδιώξω, οπότε δεν ήξερα αν ήταν ορθολογικό να ξεκινήσω να τον μαθαίνω με αυτόν τον τρόπο και αντίστοιχα δεν ήμουν σίγουρη ότι άξιζε τον κόπο να διαβάσω ένα βιβλίο που ουσιαστικά ήταν ο επίλογος με τη μορφή συνέντευξης όπου σίγουρα θα αναφέρονταν ένα σωρό έργα και ημέρες του συγγραφέως που ούτε καν γνώριζα. Έχοντας πλέον τελειώσει το βιβλίο, μπορώ με σιγουριά να πω ότι χαίρομαι που παράκαμψα τους όποιους δισταγμούς μου. Καταλήγω στο συμπέρασμα ότι ποτέ δεν είναι κακή ή λάθος στιγμή άλλωστε να διαβάζεις τον λόγο και τα αποστάγματα φιλοσοφίας και ζωής από ανθρώπους πεφωτισμένους γιατί αυτήν την αίσθηση μου έδωσε όπως ο Στάινερ. Πολλές φορές μπορεί να μην τον καταλαβαίνεις ή και να μην συμφωνείς μαζί του με κάποιες από τις απόψεις του να σηκώνουν κουβέντα, ακόμα και έτσι όμως δε μπορείς να μη βγάλεις το καπέλο σε έναν άνθρωπο που παρά το τέλος που πλησίαζε τότε, κατάφερνε να κρατάει διαυγές το μυαλό του ακόμα και λίγο πριν το τέλος και με ζωντανή την ανάγκη να μεταδίδει και να μοιράζεται τη γνώση του.
Ευχάριστος, απελευθερωμένος βλέποντας το τέλος να πλησιάζει εμφανίζεται πρόθυμος και ειλικρινής να μιλήσει για τη ζωή του, για όσα έζησε, γι αυτά που ακόμα και τώρα αδυνατεί να καταλάβει. Άξια συμπαραστάτης η Αντλέρ, η οποία με τις εύστοχες ερωτήσεις της. Έχοντας μελετήσει τα έργα και ημέρες του, σκιαγραφεί ένα σπουδαίο πορτραίτο αυτού του μεγάλου δασκάλου. Σπουδαίο πράγμα να μπορείς να αναδεικνύεις τον άνθρωπο από τον οποίο παίρνεις συνέντευξη χωρίς να θέλεις να προβάλεις τον ίδιο σου τον εαυτό.
Λ.Α Μαθαίνουμε να ζούμε;
Τζ Σ. Όχι, αλλά μαθαίνουμε να πεθαίνουμε. Στη ζωή μας προσφέρονται καινούρια, απρόβλεπτα μαθήματα κάθε μέρα. Κι όλη την ώρα κάνουμε λάθη! Τι θαυμάσιο πράγμα να μπορείς να κάνεις λάθος-είναι μια σπουδαία ανθρώπινη ελευθερία! Και να λες μέσα σου: Την πάτησα! Τότε ξεκινά το επόμενο κεφάλαιο. Το να μη φοβάσαι να κάνεις λάθος είναι το ύψιστο προνόμιο, η κατ’εξοχήν ελευθερία.
Δεν ξέρω αν θα μπορέσω να τον κατανοήσω όμως το συγκεκριμένο βιβλίο στέκεται η αφορμή να θέλω να τον γνωρίσω και να μάθω από αυτόν. Εξαιρετική έκδοση από τις εκδόσεις δώμα. Συγκινητικά ακριβής η μετάφραση του κειμένου.
"Και ναι, το ξέρω ότι θα έπρεπε να αγαπάμε και τους συνανθρώπους μας πολύ. Αλλά μερικές φορές μου φαίνεται πολύ δύσκολο".
Εκτός αν σε λένε Τζωρτζ Στάινερ συμπληρώνω εγώ. 4*
October 23, 2022
Μία μικρή -πολύ μικρή- γεύση ενός από τους τελευταίους πραγματικούς λόγιους που γνώρισε ο 21ος αιώνας. Λέει πολλά πολύ ωραία πράγματα και πολλά με τα οποία διαφωνώ κάθετα, αλλά δεν θα άλλαζα ούτε λέξη από το παρακάτω:
«Λωρ Αντλέρ: Έχετε πει ότι είστε διατεθειμένος να θυσιάσετε όλη σας την οικογένεια προκειμένου να μην κάνει κάποιος κακό στον σκύλο σας.
Τζωρτζ Στάινερ: Το ότι είμαι ακόμα ζωντανός, στην ηλικία μου, είναι απίστευτη τύχη. Έχω χάσει τόσο πολλούς ανθρώπους της γενιάς μου οι οποίοι πέθαναν νέοι, ώστε αναγκαστικά καταλαβαίνω ότι πρόκειται για ένα μυστήριο, για μια κληρωτίδα. Υπάρχουν τυχεροί λαχνοί, υπάρχουν και άτυχοι. Οπότε κάθε πρωί, αφού μεταφράσω τα τέσσερα κείμενά μου, προσπαθώ να λέω ευχαριστώ. Πολύ απλά. Και τότε, ο σκύλος μου είναι ό,τι πιο σημαντικό υπάρχει. Του εξηγώ το κείμενο που μετάφρασα. Οι δυο μας, εκείνος κι εγώ, περπατάμε, συζητάμε... Σοβαρά όμως τώρα, τους ανθρώπους που κακομεταχειρίζονται τα ζώα θα ήθελα να τους σκοτώσω. Το λέω πολύ ήρεμα. Μου προκαλεί φρίκη! Και ο πολιτισμός μας το κάνει αυτό σε γιγάντια κλίμακα. Στα μάτια ενός ζώου που σας αγαπά και το αγαπάτε, υπάρχει μια κατανόηση του θανάτου, την οποία εμείς δεν διαθέτουμε. Τα μάτια του σκύλου μας δείχνουν ότι υπάρχει κάτι που το καταλαβαίνει πολύ καλά· ίσως το τι πρόκειται να μου συμβεί.
Όταν γυρνάω σπίτι με περιμένει στην πόρτα. Γιατί; Πώς ξέρει ότι επιστρέφω; Πιθανότατα, αν ακολουθήσουμε τον Ωγκύστ Κοντ, αν είμαστε ακραίοι θετικιστές, το καταλαβαίνει από μια ορισμένη μυρωδιά. Ίσως. Όπως ξέρετε, τα σκυλιά έχουν ολόκληρο λεξιλόγιο οσμών, συλλαμβάνουν δέκα χιλιάδες μυρωδιές που εμείς δεν αντιλαμβανόμαστε. Κι όταν ετοιμάζω τη βαλίτσα μου για ταξίδι, ο σκύλος μου πάει και κάθεται κάτω απ' το τραπέζι και με κοιτάζει μ' ένα βλέμμα απίστευτα καταγγελτικό. Είναι πολύ όμορφο πράγμα να ζεις μ' ένα ζώο. Αυτές οι ποικίλες μορφές τηλεπάθειας είναι πραγματικά ενδιαφέρουσες. Και ναι, το ξέρω ότι θα έπρεπε να αγαπάμε και τους συνανθρώπους μας πολύ. Αλλά μερικές φορές μου φαίνεται πολύ δύσκολο.»
Στην έκδοση των εκδόσεων Δώμα, υπάρχει μια καταπλητική φωτογραφία του Στάινερ με τον σκύλο του που διαβάζω ότι τραβήχτηκε το 2005. Υποθέτω ότι δυστυχώς πριν πεθάνει, το 2020, βίωσε άλλη μία μεγάλη απώλεια.
«Λωρ Αντλέρ: Έχετε πει ότι είστε διατεθειμένος να θυσιάσετε όλη σας την οικογένεια προκειμένου να μην κάνει κάποιος κακό στον σκύλο σας.
Τζωρτζ Στάινερ: Το ότι είμαι ακόμα ζωντανός, στην ηλικία μου, είναι απίστευτη τύχη. Έχω χάσει τόσο πολλούς ανθρώπους της γενιάς μου οι οποίοι πέθαναν νέοι, ώστε αναγκαστικά καταλαβαίνω ότι πρόκειται για ένα μυστήριο, για μια κληρωτίδα. Υπάρχουν τυχεροί λαχνοί, υπάρχουν και άτυχοι. Οπότε κάθε πρωί, αφού μεταφράσω τα τέσσερα κείμενά μου, προσπαθώ να λέω ευχαριστώ. Πολύ απλά. Και τότε, ο σκύλος μου είναι ό,τι πιο σημαντικό υπάρχει. Του εξηγώ το κείμενο που μετάφρασα. Οι δυο μας, εκείνος κι εγώ, περπατάμε, συζητάμε... Σοβαρά όμως τώρα, τους ανθρώπους που κακομεταχειρίζονται τα ζώα θα ήθελα να τους σκοτώσω. Το λέω πολύ ήρεμα. Μου προκαλεί φρίκη! Και ο πολιτισμός μας το κάνει αυτό σε γιγάντια κλίμακα. Στα μάτια ενός ζώου που σας αγαπά και το αγαπάτε, υπάρχει μια κατανόηση του θανάτου, την οποία εμείς δεν διαθέτουμε. Τα μάτια του σκύλου μας δείχνουν ότι υπάρχει κάτι που το καταλαβαίνει πολύ καλά· ίσως το τι πρόκειται να μου συμβεί.
Όταν γυρνάω σπίτι με περιμένει στην πόρτα. Γιατί; Πώς ξέρει ότι επιστρέφω; Πιθανότατα, αν ακολουθήσουμε τον Ωγκύστ Κοντ, αν είμαστε ακραίοι θετικιστές, το καταλαβαίνει από μια ορισμένη μυρωδιά. Ίσως. Όπως ξέρετε, τα σκυλιά έχουν ολόκληρο λεξιλόγιο οσμών, συλλαμβάνουν δέκα χιλιάδες μυρωδιές που εμείς δεν αντιλαμβανόμαστε. Κι όταν ετοιμάζω τη βαλίτσα μου για ταξίδι, ο σκύλος μου πάει και κάθεται κάτω απ' το τραπέζι και με κοιτάζει μ' ένα βλέμμα απίστευτα καταγγελτικό. Είναι πολύ όμορφο πράγμα να ζεις μ' ένα ζώο. Αυτές οι ποικίλες μορφές τηλεπάθειας είναι πραγματικά ενδιαφέρουσες. Και ναι, το ξέρω ότι θα έπρεπε να αγαπάμε και τους συνανθρώπους μας πολύ. Αλλά μερικές φορές μου φαίνεται πολύ δύσκολο.»
Στην έκδοση των εκδόσεων Δώμα, υπάρχει μια καταπλητική φωτογραφία του Στάινερ με τον σκύλο του που διαβάζω ότι τραβήχτηκε το 2005. Υποθέτω ότι δυστυχώς πριν πεθάνει, το 2020, βίωσε άλλη μία μεγάλη απώλεια.
Displaying 1 - 30 of 59 reviews