Undercover aan het werk

by Jeroen van Bergeijk

Jeroen van Bergeijk blikt terug op zijn ervaringen als undercover werknemer en schetst een schrijnend portret van de huidige arbeidsmarkt.
Wat gebeurt er aan de onderkant van de arbeidsmarkt? Met die vraag in het achterhoofd heeft journalist Jeroen van Bergeijk zich de afgelopen vijf jaar undercover in banen gestort waarvoor nauwelijks kwalificaties nodig zijn. Het zijn functies waarmee vrijwel elke Nederlander te maken heeft, maar waarvan weinigen weten hoe het er precies aan toegaat als je dit werk doet. Wie zorgt ervoor dat jouw Bol-pakketje de volgende dag al wordt bezorgd? Wie neemt de telefoon op als je een klantenservice belt? En wie zorgt ervoor dat jouw koffer op de plaats van bestemming komt?
De afgelopen veertig jaar is de economie met veertig procent gegroeid, maar de reële inkomens zijn achtergebleven. De mensen met wie het goed gaat – vaak de hoogopgeleiden – begrijpen weinig van laagopgeleiden, en de kloof tussen hen wordt almaar groter. Undercover aan het werk is een poging daar iets aan te veranderen.

Onderzoeksjournalist Jeroen van Bergeijk werkte undercover als:
taxichauffeur bij Uber;
medewerker bij het distributiecentrum van Bol;
flitskoerier bij Gorillas;
medewerker bij de klantenservice van Wehkamp;
koffergooier op Schiphol;
clickworker bij Amazon;
verkeersregelaar in Amsterdam;
welzijnsassistent in een bejaardentehuis;
broodjesbezorger bij het aanmeldcentrum in Ter Apel.

Genres: Nonfiction, Audiobook

288 pages, Paperback

Published April 1, 2023

About the author

Journalist / writer / publisher / documentary maker. Co-founder of Fosfor (http://www.uitgeverij-fosfor.nl )

Reviews

[Hannie · Rating 4 out of 5]

Een goed boek. Ik heb het bijna in een ruk uitgelezen. Zijn verhalen over hoe het is om bepaalde werkzaamheden te doen zijn echt interessant en geven een inkijkje in hoe het er echt aan toe gaat. Bij de meeste banen ging hij undercover, waardoor hij dingen ontdekt die hij anders nooit ontdekt had. Toch heeft Jeroen er soms wel moeite mee dat hij zich anders voordoet dan wie hij is. Toch denk ik niet dat hij anders zulke goede artikelen had kunnen schrijven. Ik vind echt dat dit een boek is dat iedereen zou moeten lezen. En voor politici zou het verplichte kost moeten zijn.

Na dit boek ben ik ook nieuwsgierig geworden naar zijn andere boeken. Die ga ik nog wel een keer lezen, maar ik heb nu nog veel andere bibliotheekboeken thuis, dus die krijgen voorrang.

In het boek staan ook een aantal citaten die ik wel noemenswaardig vind.

- Journalism is printing what someone else not want printed; everything else is public relations. - George Orwell (misschien) - Dit vind ik echt een heel goed citaat.

- Aan de andere kant: als nooit iemand boos is over wat je schrijft heb je je werk als journalist niet goed gedaan. - Ik heb zelf ook als journalist gewerkt en ik heb wel een keer een boze interviewkandidaat gehad door de kop die ik boven een artikel had gezet.

Ook was er een keer een eigenaresse van een bedrijf die allerlei zaken gewijzigd wilde hebben. Dit is uiteindelijk ook gebeurd, omdat zij een grote adverteerder was. Toch was ik het niet met de beslissing om het aan te passen, want ik vind niet dat je als journalist je moet laten beïnvloeden door commercie. Bovendien stond er niets in het artikel dat niet klopte. Daar had ik ook bewijs van, want ik had het interview - met toestemming - opgenomen. Dat deed ik wel vaker bij lange interviews, zodat je niet alles hoeft op te schrijven. Mijn naam is uiteindelijk op mijn verzoek bij het artikel verwijderd, want er was zoveel in aangepast dat ik mijn artikel er niet meer in herkende.

- Iemand zei ooit tegen me: alles wat je moet weten over het karakter van een persoon ligt besloten in hoe diegene dienstverlenend personeel behandeld. - Toen ik dit citaat las, moest ik meteen denken aan drie jongens die tegelijk met ons aan het eten waren in een restaurant van een cruiseschip. Hoe zij het personeel behandelden was echt schandalig. Je kon echt merken dat ze zichzelf beter vonden. Terwijl de kans groot is gezien hun leeftijd dat de reis door hun ouders is betaald en ze zelf nog niet heel veel hebben gepresteerd.

[Elisa Goudriaan · Rating 5 out of 5]

Begin 2023 zag ik de film 'Entre deux mondes' (Emmanuel Carrère, 2021), ook wel 'Ouistreham' genoemd, waarin journaliste Marianne Winckler (Juliette Binoche) undercover gaat werken als schoonmaakster in een havenplaatsje ten noorden van Caen. Met haar collega's, die heel weinig te besteden hebben, bouwt ze uiteindelijk een vertrouwelijke band op. Samen delen ze lief en leed en Marianne krijgt ook een bij elkaar gespaard verjaardagscadeau. Maar dan gaat ze opeens weer weg en juist haar meest nabije collega's voelen zich het meest bedrogen. Zij blijven achter in dezelfde situatie en Marianne gaat terug naar haar luxere omgeving en tekent haar ervaringen op. Zo zien de collega's het, maar Marianne is juist zeer begaan met hen, haar emoties waren echt, en ze schrijft juist om hun werkomstandigheden te verbeteren. Het lukt maar heel moeilijk om de breuk weer te overbruggen.

Hetzelfde dilemma speelt in 'Undercover aan het werk' van Jeroen van Bergeijk. Juist ten opzichte van de collega's die hem het meeste hielpen, door hem vriendelijk in te werken of wegwijs te maken, door te delen waarom zij dit werk deden, door hem hun levens en gedachtewereld te laten zien, voelt hij het grootste schuldgevoel dat hij ze voorloog. Dit is een mooi metagegeven in een verder zeer fascinerend boek, vol goed geschreven reportages, over werelden en werkomgevingen waar veel lezers zich waarschijnlijk niet snel in zullen bevinden. Distributiecentra, Uber-chauffeur, clickwork, de klantenservice van de Wehkamp, het aanmeldcentrum in Ter Apel en ga zo door. Steeds stelt Van Bergeijk interessante (vaak ook ethische) vragen en gaat hij verder dan enkel opsommen wat hij beleeft. Ik las het boek met veel belangstelling en heb veel onderstreept. Dat het onlangs ook nog de Brusse-prijs won, is geheel terecht.

[Koen Koolstra · Rating 4 out of 5]

We hebben een serieus probleem (deel II).

[Sander Pasterkamp · Rating 5 out of 5]

Een inkijkje in andermans kutbaan.

De auteur/journalist gaat undercover aan het werk bij meerdere bedrijven waar je slecht betaald krijgt en vooral migranten werken. De frisse blik van de "ik wil alles weten" zit in dit boek verwerkt, waar de gemiddelde werknemer zegt "het is gewoon werk" is die frisse blik dus leuk om mee te krijgen. Het stukje hoor- en wederdoor vanuit de bedrijven die erin "trappen" is ook interessant, de een werkt vrolijk mee en de ander dreigt met rechtszaken.

Ik raad de hoofdstukken bij/over Wehkamp, Uber en Bol.com aan. Ook hardop gelachen bij het stukje over koffergooiers op Schiphol, dat alle maatschappijen elkaars karretjes jatten, maar dat die van de KLM heilig zijn.

Het laatste hoofdstuk over de depressie en worsteling van de auteur naar aanleiding van deze undercover-methode heb ik grotendeels overgeslagen. Niet waarvoor ik kwam.

Al met al: topboek. Leest lekker weg, en de verschillende hoofdstukken/ervaringen/banen zonder verband maakt het makkelijk op te delen (leesbaar).

[Yvonne de Wijn · Rating 5 out of 5]

TIP: Lees dit boek, de audioversie is bijzonder slecht ingesproken. Over het algemeen kan ik veel hebben, hier moest ik me echt doorheen worstelen.

Als fan van Bergeijk is het tof om alles in één boek te lezen.
Het lukt hem om beschouwend, niet moraliserend te blijven. Tegelijkertijd maak ik kennis met een voor mij onbekende wereld.
Het laatste hoofdstuk is een waardevolle toevoeging, hiermee heeft het boek daadwerkelijke zeggingskracht.
Wat begint met een vaag, persoonlijk verhaal, maakt het boek tot een must read voor de theoretisch opgeleide.
Het lukt Bergeijk om me te realiseren in welke bubbel ik ongemerkt leef.

[Carla · Rating 4 out of 5]

Hele interessante inkijk op de onderkant van de arbeidsmarkt, de slecht betaalde, zware banen die de meesten van ons niet zullen beoefenen. Sommige verhalen had ik al gelezen, maar het geheel en juist de vergelijking maakt het extra interessant. De gewetensbezwaren die Jeroen krijgt van dit undercover werk, krijgt wat mij betreft teveel ruimte.

[Mira Ennen · Rating 4 out of 5]

Heel interessant boek maar als luisterboek geen aanrader. De voorlezen houdt ongeveer na elk woord een pauze wat erg hinderlijk luistert.

Het boek biedt in inkijk in undercover werk aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Het is een eerlijk en open boek waarin de schrijver een kritische blik op zichzelf ook niet schuwt.

[Michelle:) · Rating 4 out of 5]

Help ik weet bijna niks meer te zeggen voor tijdens de boekenclub behalve dat het me een beetje irriteert hoe Jeroen in het voor- en nawoord over de arbeidsmarkt voor praktisch/theoretisch opgeleiden praat (hoe bedoel je huidskleur en gender doet er niet toe?)

[Tim Jonker · Rating 5 out of 5]

Geweldige openbaringen

[Dion Rooijens · Rating 4 out of 5]

Genoten van dit boek. Maar sommige verhalen pakte me niet. Wel veel nieuwe inzichten gekregen.

[Suzanne · Rating 4 out of 5]

Interessant en belangrijk inkijkje in minimumloonbanen. Het voelde soms wat oppervlakkig (omdat de schrijver zo neutraal mogelijk wilde rapporteren), maar het laatste, meer normatieve deel is een waardevolle toevoeging.

[Leesdame · Rating 4 out of 5]

Wat ik indrukwekkend vond was dat Jeroen het zich ook vaak emotioneel aantrok. Sommige gebeurtenissen draagt hij de rest van zijn leven mee. Hij neemt dit mee naar huis, reflecteert erop en probeert er vaak ook iets aan te doen, of hij vraagt om feedback.

Lees verder op mijn blog

[Lauri van Oosterom · Rating 5 out of 5]

Geweldig boek! Ik volg al langer de reportages van Jeroen van Bergeijk voor de Volkskrant en elke keer ben ik weer onder de indruk van zijn doorzettingsvermogen, maar vooral ook zijn streven om misstanden bloot te leggen en praktisch geschoolde mensen in het zonnetje te zetten. Want dat verdienen ze.

Ik dacht dat dit boek enkel een samenvatting en overzicht van zijn verschillende undercoverreportages zou zijn, maar het is veel meer dan dat. Jeroen vertelt ook over zijn persoonlijke worstelingen, het contact met bedrijven en organisaties na zijn onthullingen, en zijn reflectie op wat hij de afgelopen jaren heeft gedaan en bereikt.

Ik zou eigenlijk iedereen aanraden om dit boek te lezen. Zodat je je meer kunt verdiepen in het leven van een ander. En zodat je zelf ook kritischer wordt.

[Chrisje Stultiens · Rating 4 out of 5]

Hoe kijk jij naar lage loonarbeiders?

Undercover aan het werk bevat een eerlijk, schokkend verhaal over arbeiders, die jouw leven vergemakkelijken.

Auteur
De Nederlandse journalist Jeroen van Bergeijk heeft heel wat watertjes doorzwommen. Niet enkel in eigen land, maar ook over de oceaan. En steeds kan hij zijn ervaringen als documentaire, artikel of boek uitgeven. Zowel zijn professionele belevenissen als zijn private leven en gevoelens. Knap!

Cover
Sorry, maar deze omslag kan me moeilijk bekoren. Vooral omdat de inhoud van het boek vrij intens binnenkomt. Een foto van één van de ervaringen van Jeroen zelf (hieronder) zou de lading beter dekken, toch?

Undercover aan het werk: waarover gaat het?
Journalist Jeroen van Bergeijk begaat niet de gemakkelijkste weg om een reportage te maken. Gewoon interviewen geeft een enorm gefilterde weergave. Dus gaat hij undercover. Vaak. Om écht mee te maken hoe het is om voor de laagste lonen de minst ‘geziene’ jobs uit te oefenen. Wat opvalt: hij ontdekt meestal totaal iets anders dan wat hij vooraf veronderstelde.

Welke beroepen heeft hij ‘ervaren’? De klantenservice bij Wehkamp (Nederlands postorderbedrijf) , Uber-chauffeur, order picker bij Bol.com, verkeersregelaar, clickworker bij Amazon, broodjesuitdeler bij een daklozencentrum, tijdens corona als hulp in de zorg, flitsbezorger (boodschappen binnen tien minuten bezorgd) , koffergooier op Schiphol en heeft zelfs een eigen webshop uitgebaat.

En hij geeft zijn eerlijke mening wat het met hem emotioneel doet om zich in een andere persona te verstoppen (en collega’s te misleiden).

Mijn gedacht
Elke undercover job geeft inzicht hoe we inderdaad in hokjes denken: hoog- ten opzichte van laag/niet-geschoold. En in het bijzonder hoe theoretisch geschoolden de lage loon arbeiders niet zien of met weinig respect behandelen.

De meeste bedrijven krijgen logischerwijs recht op antwoord en vooral de manier waarop de woordvoerders reageren, schijnen licht op hun rechtschapenheid. Het doet deugd dat ondernemingen bepaalde zaken erkennen en willen bijsturen (en andere weer helemaal niet).

Enorm vlot, persoonlijk en respectvol geschreven.

Het is hier niet zoals buiten. (Koffergooier op Schiphol)

[Rudi · Rating 4 out of 5]

Ergens 3,8 ( omdat deze lezer bij enkele beroepen niet echt een idee had wat deze inhouden , flitsbezorger …enz ) 4,5 voor de schrijver die toch probeert een goede beschrijving te geven van de werkervaringen , er zijn behoorlijk wat beroepen die een belasting vormen fysiek, mentaal en waarvan de vergoeding laag is , ….
Het boek deed me ook wat nadenken over undercover ….. , je kan er mensen mee helpen, je krijgt er ook tegenkantingen mee ( bijna altijd van de machtigen die de organisatie willen behouden omdat die er voor hen voordelig en winstgevend uitziet, ( voor een bepaalde tijdspanne) , al dan niet opbouwende kritiek is moeilijk te ontvangen , en meer winst maakt dan misschien grotere winnaars of zoiets , ..
een raar iets undercover , … bv undercover bij de politie, en undercover voor de politie ,
4 sterren , een boek over arbeidsomstandigheden bij bv , flitsbezorgers, zorg , distributie centra , bagage luchthaven, enz , en de bedenking van de schrijver ,

[Berry Badpak · Rating 2 out of 5]

Het boek Undercover aan het werk van Jeroen van Bergeijk was helaas wat teleurstellend. Het idee achter het boek is interessant, maar het voelt alsof van Bergeijk overal nét te kort is geweest om echt diepgaande en boeiende onthullingen te doen. Het verhaal lijkt oppervlakkig te blijven, waardoor ik nooit echt het gevoel kreeg dat ik iets nieuws of bijzonders te weten kwam.

Het einde vond ik bovendien wat teleurstellend; het kwam op mij over als sentimenteel en voegde weinig toe aan het geheel. Het paste niet helemaal bij de rest van het boek en voelde bijna ongepast. Ik had vooraf meer verwacht en bleef met het gevoel achter dat het boek meer potentie had die helaas onbenut is gebleven.

[Niek · Rating 3 out of 5]

In dit boek verzamelt van Bergeijk zijn undercover verhalen in oa de Volkskrant. Het is niet voor niks dat deze de best gelezen stukken in de krant werden. Van Bergeijk biedt een unieke inkijk in een wereld die we niet kennen en waar we eigenlijk liever niet aan denken.

Als je de eerder verschenen artikelen nog niet gelezen hebt, dan is dit boek een absolute aanrader. Als je ze wel al hebt gelezen, is het nog steeds een prima boek dat voor een breed publiek is geschreven en daardoor wel wat diepgang mist.

[Lieve Govers · Rating 4 out of 5]

Het is een boek met een vlotte schrijfstijl, wat je makkelijk in een ruk zou kunnen uitlezen. In het boek leer je meer over de verhalen die hij door de jaren heen heeft geschreven, en krijg je verdere achtergrondinformatie. Bijvoorbeeld over hoe het voor hem was om te liegen tegen zijn collega's en de journalistieke dilemma's die daarbij komen kijken. Ik miste af en toe een diepere laag met een blik op de huidige samenleving, iets wat de achterkant en de intro me wel deed vermoeden, maar dit heeft me er niet van weerhouden van het boek te genieten

[Eveline · Rating 5 out of 5]

Interessant! Geeft een mooie inzicht in banen waar ik nooit in heb gewerkt. Ook zijn eigen aandeel en overdenkingen over zijn werk als ondercover journalist vond ik mooi om te lezen.
Als luisterboek: het is geen geboren voorlezer, maar wel erg bevlogen over wat hij doet. Daarom vond ik een deel als luisterboek luisteren heel interessant, je hoort echt zijn enthousiastme en verbazing.

[Maarten de Groot · Rating 4 out of 5]

In een van de eerste hoofdstukken noemt de schrijver dat hij zijn boek in eerste instantie 'Kutwerk' wilde noemen. Uitstekende titel had dat geweest, want van Bergeijk gidst je langs de onderkant van de arbeidsmarkt met uitstekende reportages. Jammer dat het boek net een pagina of 50 te lang is en niet alle reportages even indringend zijn, maar goed boek!

[Eline · Rating 5 out of 5]

Ik vond dit zó cool. Ik wilde alle hoofdstukken zsm uitlezen om te weten waar hij hierna heengaat. Het was een goede mix tussen 'hard werken banen' en 'maatschappelijke banen'. Het is heel interessant om binnen te kunnen kijken bij Bol.com, Uber en Schiphol en te weten hoe het voor de 'onzichtbare' mensen is.

Aanrader!!

[Thijs Janssen · Rating 5 out of 5]

Niet per se omdat het goed geschreven is, maar omdat dit type journalistiek van zo'n groot belang is.
Het laatste hoofdstuk over de persoonlijke verhouding met de voor- en nadelen van underzoeksjournalistiek samen met de vele verschillende 'undercovers', brengt het boek naar de 5 sterren.
Groet altijd je buschauffeur en bedank je thuisbezorger 💌

[Gabrielle van Duren · Rating 4 out of 5]

Lees over de plekken waar ik waarschijnlijk nooit zal werken. Zwaar of saai of jakkeren voor een klein loontje. Boeiend inkijkje. Uiteindelijk gaat de schrijver ook bij zichzelf te rade of het wel ethisch is om te liegen voor een goede reportage.

[Niels Lodewijk · Rating 4 out of 5]

Interessant boek met een aantal undercover activiteiten van deze journalist. Een aantal ervan hebben veel media aandacht gekregen en herkende ik hierdoor. Buiten de acties zelf reflecteert de schrijver op de ethiek van undercover journalistiek. Ik vond het de moeite waard om te lezen.

[Katrien · Rating 4 out of 5]

Vlot geschreven inkijkje in de praktische wereld. Interessant omdat Jeroen ook zo duidelijk maakt waarom we in Nederland arbeidsmigranten zo nodig hebben. Aanrader!

[Charlotte · Rating 4 out of 5]

ik vond de oorspronkelijke titel anders ook wel pakkend. ;-)
Maar goed om dit te lezen, te weten, aan te kaarten en hoe hij zijn eigen overpeinzingen gaandeweg steeds meer chronologiseerd.

[Merel · Rating 3 out of 5]

Nuttig, geeft inzicht in de belangen van onzichtbare groepen onderaan de arbeidsmarkt.

[Gert-Jan · Rating 5 out of 5]

Erg interessant en maatschappelijk belangrijk boek.

[Mike · Rating 4 out of 5]

Boeiende inkijk.

[Roma · Rating 4 out of 5]

Bundel van de verschillende rapportages van Bergeijk, waarvan ik enkele al gelezen had in de Groene. Ik had meer algehele reflectie verwacht, dat vond ik vooral interessant in het laatste hoofdstuk.