Die Psychologie des Totalitarismus

by Mattias Desmet

Totalitarismus ist kein Zufall und bildet sich nicht in einem Vakuum. Der Ursprung liegt in dem Phänomen der „Massenbildung“, einer Art kollektiver Psychose. Mit detaillierten Analysen, Beispielen und Ergebnissen aus jahrelanger Forschung legt Mattias Desmet die Schritte dar, die zur Massenbildung führen: Aus einem allgemeinen Gefühl der Einsamkeit und des Mangels an sozialen Bindungen und Sinnhaftigkeit entstehen Ängste und Unzufriedenheit, die sich wiederum in Frustration und Aggression manifestieren. Diese werden von Regierungsvertretern und Massenmedien mithilfe von bestimmten Narrativen geschickt ausgenutzt und kanalisiert. In der Folge dehnt sich der Einfluss des Staates auf das Privatleben des Individuums immer mehr aus. Neben einer glasklaren psychologischen Analyse und aufbauend auf Hannah Arendts grundlegendem Werk Elemente und Ursprünge totaler Herrschaft formuliert der Autor auch eine scharfe Kritik am kulturellen „Gruppendenken“ und der Angstkultur – die bereits vor der Pandemie existierten, mit der COVID-Krise aber exponentiell zugenommen haben –, warnt vor den Gefahren unseres Medienkonsums und unserer Abhängigkeit von manipulativen Technologien. Dabei zeigt er aber auch sowohl individuelle als auch kollektive Lösungsansätze auf, um zu verhindern, dass wir unsere Freiheiten freiwillig opfern.

Genres: Psychology, Politics, Nonfiction, Philosophy, Science, History, Sociology

256 pages, Hardcover

First published January 1, 2023

About the author

Mattias Desmet is Professor in Clinical Psychology at the Faculty of Psychology and Educational Sciences at Ghent University, Belgium. Desmet is also the author of Lacan's Logic of Subjectivity. A Walk on the Graph of Desire (2019)

Reviews

[Todd Hayen · Rating 5 out of 5]

This is one of the best books I’ve read on the current global situation regarding Covid, The Great Reset, and the seemingly psychotic state of a large portion of the world’s population. Where we are headed is frightening, and this book explains how this all happens (and how it has happened numerous times throughout world history.) To be members of a free world we must be staunch stewards of that freedom and constantly be on the lookout for breaches in the governmental, and other powerful entity’s power. Desmet explains how this conscious and intentional stewardship has slowly eroded due to many factors in our culture. Excellent read.

[Ana · Rating 1 out of 5]

I’m surprised this book is being rated as highly as it is (okay, maybe I’m not). The introduction starts out with mention of ‘“woke” culture’ (author’s quotes) and goes into how governments imposed control over their populations with Covid restrictions — two major red flags. I skimmed a bit more and decided this book wasn’t for me. So I googled the author, and really there isn’t much information about him out there, other than a few interviews with such titles as, “Why were people so willing to sacrifice their freedoms? How did Covid-19 capture the minds of the masses?”

So, in short, buyer beware.

[Melissa · Rating 5 out of 5]

Very perceptive. It's basically The Origins of Totalitarianism made more accessible and brought up-to-date to today, with a particular focus on the last couple of years of covid policies and behavior.

As this book points out, the materialist worldview leads to dystopian realities. The philosophy underlying totalitarian regimes is that humans are simply biological machines, and the application of scientific principles can produce flawless beings and a utopian society. This is in contrast to a view that recognizes human spirituality and the complexity of life. All of this is reminiscent of A Conflict of Visions: Ideological Origins of Political Struggles

Desmet then describes how the path to dystopia starts with the isolation of people and breakdown of social bonds combined with a lack of meaning in life. This leads to free-floating anxiety and aggression. From this state, mass formation occurs when the group is led to identify an object of anxiety and strategy for relieving it. This story brings the "atomized" individuals back together into a mass with an exhilarating sense of communal striving for the common good. This all requires suppression of alternative views, and a limited focused attention, to the exclusion of many aspects of reality.

This book will be of interest to anyone concerned about what seems to be a rapid decline in democratic norms and in logical thinking. No doubt there's more to be explored here, particularly the role of mass media in forming opinion and of reading as an avenue to critical thinking. The classic Amusing Ourselves to Death: Public Discourse in the Age of Show Business is still relevant here. Ultimately, Desmet's main takeaway is the importance of continually speaking truth to counter false narratives.

[Joseph · Rating 1 out of 5]

This book is a sophomoric argument that the Covid-19 response has similarities to totalitarianism. The apparent motivated reasoning of those disagree with the Covid-19 response somehow believe that Desmet's myopic analysis of totalitarianism allows a fraternity of imbecilic reasoning to cohere into its own mass crowd of delusion. Does Desmet really believe that Covid-19 response is more akin to totalitarianism than science-deniers? Religious zealots in many religions who would kill "infidels," or those who don't believe in the same God. Are we to worry more about those who empirically try to use facts, admittedly sometimes messy and contradictory, rather than those who use their "instincts" to solve problems--i.e., the orange bloviator Trump?

The use of scientific principles has led to the least amount of starvation and lowest amount of poverty in the history of the world. Yes, science does deserve criticism, and its "facts" lead to erroneous conclusions that can harm individuals. To be fair, there is some intelligent analysis about the deficits of making scientism the pinnacle of human reasoning and ignoring the humanities and the capacity to empathize as even more important humanistic qualities.

However, do we want decision-makers who are ignorant of science, which has many diverse voices that don't adhere to a rigid ideology, and who did bring up alternative assertion about problems with how deaths were being attributed to Covid infections. He argues that mass formation is the psychological basis of totalitarianism, and the Covid-19 exemplified "mass formation." Mao, Hitler, Pol Pot, Stalin-like behaviors could be seen in the Covid-19 response? On page 106, he writes, "Totalitarianism is not about monstrous people-- it is about normal people who stick to a morbid, dehumanizing way of thinking or "logic." No, these were evil people and in fear-inducing regimes like this there is no "logic" that would justify killing, its either conform or die, no matter the theories meant to explain this type of acquiescence.

There is even more that is odious about Desmet's reasoning (but I don't believe he should be "canceled"), that obscures systemic inequality and blames the victim. On page 46 he writes, " The cause of suffering is typically traced to a mechanical "defect" in the body or to an extended entity, such as pathogenic bacterium or virus. Its cause is localized and can (in principle) be controlled, managed, and manipulated WITHOUT THE PATIENT HAVING TO WRESTLE WITH ANY PSYCHOLOGICAL, ETHICAL, OR MORAL COMPLEXITY." (Caps mine). So African-Americans who have been exposed to redlining in urban neighborhoods, who are less likely to experience top-notch schooling, who suffer discrimination in medical treatment.... should reflect on their own complicity for suffering illness? Either Desmet is incredibly misinformed, or more likely, is doing his own motivated reasoning to advance a spurious argument.

In times with autocratic leaders taking leadership reigns that minimize freedom, it is not mechanistic or scientific thinking that is to blame, (and using Covid-19 as an explanatory variable is incredibly stupid) since autocrats like Trump, Orban, Putin, etc. were in place even before Covid-19 arose. It's unfortunate that a premise that should be considered--totalitarianism-- should be so thoroughly botched by "the world's leading expert on the theory of mass formation..." Then again, perhaps the reproducibility crisis that Desmet's cites in clinical studies is most acute in psychology-- the field in which he practices, and even more problematic--psychoanalysis, which may lead to a theory that totalitarianism may develop because mommy wasn't attentive to her little boy.

[AJ · Rating 2 out of 5]

First, the positive, the two chapters that gave this book an extra star: chapter 4 on the CoVid-19 response and chapter 8 on conspiracy theories made many valid, if unoriginal, points and even contained some real insights.

Now…here’s where my review will be a choppy mixture of sarcastic “things I learned” and refutations of points the author tries to make. I have not spent the time to organize my thoughts more, as I have already spent too much time on reading this.

Materialism is apparently a rejection of the subjective and all that is “human.” Materialists believe everything can be explained rationally, that there are no limits to human comprehension. As a materialist myself, Desmet is teaching me a lot of new things about us I didn’t know. We don’t see human beings as human, only as water and space dust. Our “mechanistic ideology” would see numbers rule and stories go away.

Capitalism and technology have isolated and alienated people. Alienated people are sad. Sad people are more susceptible to manipulation by fear. Statistics can be manipulated and used to mislead. Oh, and accurate measurement is an oxymoron, and most scientific studies are some combination of biased and incorrect. For more, refer to Desmet’s many many end notes referring to scientific studies on the inaccuracy and bias in scientific studies. Pendulums and quantum theory means there’s nothing science can be certain about. Because corporations pay scientists to come up with bogus experiments, science as a whole can’t be trusted anymore. Because numbers can be manipulated, there are no real concrete, objective facts to be obtained from them. Because Heisenberg’s uncertainty principal has been proven on the quantum level, it can be applied everywhere and science can no longer be certain about anything.

The four elements Desmet claims need to be present for mass formation have been there since industrialization and capitalism were born. He claims they have become exacerbated by the mechanistic ideology of science and the technocratic ideals of social media. Sure. Social media isolates us even more in many ways, yes, but this sounds like misdirected hostility. Sounds to me like Desmet should be writing a critique of late-stage capitalism and how corporate and financial interests can cloud and corrupt certain fields of science, rather than a generalized indictment of modern science as a whole. Capitalist values are the direct cause of the symptoms Desmet sees as a slippery slope to totalitarianism, which by the way is quite the fucking jump he makes.

The vast majority of people in the world have never been capable of thinking critically and challenging their biases. The masses have always existed, as has mass formation. Otherwise there would be no box to think outside of. Desmet is saying nothing new here. This country in particular has come far closer to a dictatorship than a true totalitarian state. Are there parallels to be drawn between certain elements that exist within society now and elements that existed in Soviet Russia and 1930’s Germany? Sure. You can also draw the same parallels virtually everywhere since the Industrial Revolution. So as I said before, maybe late-stage capitalism should be the focus of most of the ire, and perhaps we should avoid making hyperbolic and sensational comparisons to states that we are nowhere near at this moment.

Chapter 4 on the worldwide coronavirus response was probably the best part of this book, and I would agree with much of the critiques. Dissenting and critical voices were suppressed and even mocked openly, but no one was giving up others to be sent to gulags or executed in gas chambers. I understand that those things are not the only criteria that exist for a state to be called totalitarian, but we aren’t there or even close to what Arendt was talking about in her book, which I read two years ago. We just aren’t. The same tactics employed to get people to wear masks were used to get people to drink milk. The manipulation of the masses has gone on since ancient civilization.

Science seeks to understand everything that can be understood. The scientific method is very clear cut. There is nothing contained within it about ultimate goals and human beings being capable of knowing everything about everything. There is also nothing in or about the scientific method that ignores humanity. There is plenty of that in capitalism though. There no doubt are and have been many scientists who had high levels of enthusiasm and optimism for mankind’s future ability, to the point where they may have believed one day we will know all there is to know about our existence. But those are individuals who live by a certain method, not the method itself.

Desmet is also right that quantum theory has proven that the world is a much stranger place than we thought it was, and there are many elements that are relative, subjective and random. Modern science does not shatter to pieces over these revelations; as a matter of fact these revelations were discovered by scientists employing the scientific method. And most scientists would agree that there are many elements of nature that are extremely complex and seemingly irrational. Not sure what his point is here, he’s building a bit of a straw man. He’s generalizing and attributing characteristics to science that don’t exist.

Chaos theory and quantum theory do not give life and consciousness to inorganic objects. Dynamic systems in his examples are not organic living and breathing organisms, making their own choices. Mathematical formulas can be devised to explain the underlying pattern of phenomena that are seemingly random and irrational. But that does not give these phenomena consciousness. It sounds to me like Desmet is horrified at the thought that materialists may be right in concluding that we have all descended randomly from inorganic matter. For some reason, he concludes that makes life meaningless and purposeless. Maybe it does. And maybe it is. There are many people who believe that, and there is no more proof against it than Desmet’s belief that there is a deeper meaning beyond our ability to ever comprehend. But there’s no definitive proof for either stance, at least not yet. Just because he doesn’t like the thought doesn’t make it impossible.

If as a materialist one believes that our subjective world is neurons in our brain interacting, Desmet claims that person would necessarily have to dismiss any “psychological approach to life” as “irrational.” Nope. We still have to live. We may objectively know that our emotions are a result of neurons firing in a certain way, but we don’t witness or experience it that way, and we have a life to live either way. So we need psychology and philosophy to help us in the physical world in which we have immediate practical concerns.

To conclude because things get weird that we have approached an impasse over which the rationality of man can never get past, is absurd. To conclude because we don’t fully understand everything about quantum physics that it’s game over and we’ll never know and that we’re kidding ourselves for continuing to try, is no different from early humans attributing a god to everything they didn’t understand about the physical world. When Einstein declared time to be relative and shattered our entire understanding of physics, science didn’t throw up its collective hands and say, well fuck it’s been a good run, but it’s over. No, they accepted Einstein’s theory, and applied it, and we came to an even deeper understanding of tons of things we had no idea about before. Science is ever-evolving. And yes, it makes mistakes all the damn time. But it corrects and moves forward. Science is not responsible for mass formation, or social media and the “technocracy” making us depressed, alienated and anxious.

Capitalism, greed, and ubiquitous commodification are way more directly responsible for those things, and have manipulated scientific advances for their own ends.

[Darius · Rating 5 out of 5]

The book is for those who lived the last two years asking themselves, "What the hell is happening with people's sanity". Mattias Desmet did a great job explaining the current state of the psyche of the masses from a psychological point of view. The book is not an easy read. Concentration is needed.
Perhaps, the book doesn't answer all the questions but it helps to understand the present situation much better.

[Bjorn Roose · Rating 5 out of 5]

Dit is een rotboek. Echt. Toch voor recensenten, het soort lieden dat zich bezighoudt met boekbesprekingen. Die mensen kunnen namelijk nog zo positief zijn over wat je bij mekaar gepend hebt, ze moeten toch iéts negatiefs kunnen zeggen over je werk. En daar slaag ik niet in wat De psychologie van totalitarisme van Mattias Desmet betreft. Een rotboek dus.

Alhoewel, wacht eens even, de eerste oplage mocht wat groter geweest zijn. Uitgeverij Pelckmans mocht wat verder zijn nek uitgestoken hebben. Amper een halve week nadat ik bij de auteur zelf op LinkedIn gelezen had dat het boek in de boekenwinkels lag, trok ik naar Standaard Boekhandel, alwaar ik vernam… dat het ding al uitverkocht was. Maar dat er een tweede druk kwam. Op het resultaat waarvan ik drie weken moeten wachten heb. En nog iets: wie noemt z’n zoon in godsnaam Mattias?! Die knul is toch gedoemd om z’n hele leven te zeggen: “Nee, zonder die ‘h’ tussen de ‘t’ en de ‘i’”? ‘Matthias’, dát is een naam. Zoals Bjorn er geen is, maar Björn wel. Zonder dat trema is het niet eens een beer.

Maar goed, de tweede druk is geen “gewijzigde”, dus er kan geen discussie zijn over inhoudelijke verschillen tussen de twee drukken, en er zijn nog flink wat exemplaren van over. Onder andere bij eerder genoemde boekhandel. Twijfel dus niet, ook als u deze boekbespreking nog niet gelezen heeft, ga dat boek kopen!

En de auteur heet nu eenmaal zoals hij heet: Mattias Desmet. “Hij heeft een psychoanalytische praktijk en is auteur van boeken als The pursuit of objectivity in psychology en Lacan’s logic of subjectivity”, dixit de achterflap, en “is professor klinische psychologie aan de Universiteit Gent”. Dat laatste spreekt ook al niet echt in zijn voordeel, maar als er dan weer iets is dat de laatste jaren nog in het voordeel van de Universiteit Gent heeft gesproken, is het toch het feit dat Mattias Desmet er nog stééds professor is. Sam Brokken is bijvoorbeeld géén hoofd onderzoek Gezondheidswetenschappen meer aan de Hasseltse PXL Hogeschool.

Maar wat heeft dié daarmee te maken? Wel, veel. Ik had bijvoorbeeld nog nooit van Prof. Dr. Mattias Desmet gehoord tot ik ook van Drs. Sam Brokken hoorde. Ze kregen allebei de wind van voren toen ze een kritische stem lieten horen in het coronadebat. ‘t Is te zeggen, toen ze er een debat van probeerden te maken, want tot op dat moment was het louter eenzijdige communicatie, ex cathedra propaganda, angstzaaierij door politici en door hen als dusdanig benoemde “experten”, bereidwillig verspreid en versterkt door mensvijandige media. Waarna ze ook allebei opdoken in de schitterende en nog steeds volkomen gratis te bekijken documentaire-serie Tegenwind van Jakobien Huisman en Alain Grootaers, waarin ook afleveringen met Prof. Dr. Theo Schetters, Drs. Maurice de Hond, Prof. Dr. Paul De Hert en Prof. Dr. Lieven Annemans zitten en die binnenkort wordt aangevuld met een aflevering rond Dr. Robert Malone. Elk van die mensen heeft een “tegen”-stem laten horen, eerder een stem vóór wat anders eigenlijk, in het geval van Mattias Desmet vooral een stem die het had over totalitarisme.

Een totalitarisme zonder mannen met grote petten en militaire uniformen aan de knoppen, maar daarom niet minder totalitair, in tegendeel. Zoals de achterflap aangeeft: “Het recht op privacy kalft af, (zelf)censuur neemt in sneltempo toe, de gezondheid van het individu wordt meer en meer een staatszaak, het aantal intrusieve acties door veiligheidsdiensten stijgt exponentieel – de laatste decennia vergroot de greep van de overheid op het privéleven van het individu hand over hand. Het door Hannah Arendt opgeroepen dystopische toekomstbeeld dat na de val van het nazisme en het stalinisme een nieuw soort totalitarisme zou oprijzen, geleid door saaie bureaucraten en technocraten, tekent zich merkwaardig realistisch af aan de maatschappelijke horizon.” “Totalitarisme is geen historische toevalligheid”, luidt het verder, “Het is het logische gevolg van een waanachtig geloof in de almacht van het menselijke verstand; het is het symptoom bij uitstek van de Verlichtingstraditie. Dit boek presenteert een glasheldere psychologische analyse van de historische opkomst van totalitarisme en het ermee verbonden fenomeen van massavorming. Het biedt daarbij ook een scherpe maatschappijkritische analyse van fenomenen als de woke cultuur, de klimaatbeweging en de angstcultuur die tot een hoogtepunt kwam tijdens de coronacrisis.”

Dat die “coronacrisis” even in een luwte zit, daar ongetwijfeld bewust is ingeduwd door de lieden aan de knoppen (overigens zonder dat dat speciaal een “complot” zou wezen), en vervangen is door een Oekraïne-crisis met bijbehorende angsten voor van alles en nog wat (kou, gebrek aan zonnebloemolie, nucleaire fall out, noem maar op), kan het beeld dat in dit boek wordt geschetst overigens alleen maar versterken. Versterken, inderdaad, want – ik geef de waarschuwing maar even mee – wat gelezen is, kan niet meer ontlezen worden. Ik twijfel er niet aan dat vooral mensen die al enigszins kritisch met “de feiten” omgaan dit boek zullen kopen of minstens op hun to read-lijstje zetten, maar ik zou die mensen ook aanraden het boek cadeau te doen aan wie iets minder kritisch is, maar daarom niet noodzakelijk onredelijk. Dat laatste eventueel in de zin van té redelijk, te overtuigd van de daarnet al genoemde “almacht van het menselijke verstand”, want de auteur toont in dit boek maar al te vaak aan dat er weinig reden is voor die overtuiging.

De auteur doet dat bovendien op een zéér leesbare manier. Je hoeft absoluut geen doctorandus of professor te zijn om dit boek te kunnen lezen en begrijpen. Ik ben zelf, ondanks het feit dat ik een tijdje geleden nog een ander boek over psychologie/psychiatrie las en besprak ( Cleese over het leven van John Cleese en Robin Skynner), totaal niet thuis in de psychologische wetenschappen, maar kreeg van het lezen van dit boek toch geen hoofdpijn of buikkrampen, terwijl ik niet meer dan een armzalige “master” in de Handelswetenschappen ben (een economist dus, een gediplomeerde van het soort waarmee je de straten kan plaveien).

Desmet schrijft vlot, zonder jargon (als ie het occassioneel gebruikt, legt ie het uit), en samenhangend. En, een hele belangrijke “en”, met een duidelijke structuur: ik denk eerlijk gezegd, al laat mijn geheugen me wel eens in de steek, dat ik al sinds mijn studententijd niet meer het genoegen heb gehad een boek te lezen waarvan ieder hoofdstuk eindigt met een kort résumé (zonder dat het evenwel zo genoemd wordt) en ieder volgend hoofdstuk begint met een korte opsomming van wat eerder “gezien” is en hoe dit hoofdstuk in dat geheel past. De betere syllabus, zeg maar. Maar ook een wegwijzer naar allerlei andere interessante lectuur. Naar The origins of totalitarianism van Hannah Arendt bijvoorbeeld (waarvan deel III, Totalitarianism overigens intussen aan een vijfde oplage in Nederlandse vertaling toe is bij uitgeverij Boom), maar ook naar werken van minder voor de hand liggende schrijvers (je kán het niet over totalitarisme hebben zonder Arendt erbij te betrekken) als Michel Foucault, Immanuel Kant, Werner Heisenberg (niet te verwarren met het karakter uit Breaking Bad), René Thom, John Ioannidis, David Graeber (vooral bekend van het boek Bullshit jobs), Arthur K. Shapiro, James Gleick, Erich Voegelin, Benoit Mandelbrot, Henry David Thoreau (bekend van het boek Walden, inspiratiebron van onze eigenste Frederik van Eeden), Gustave Le Bon, Aleksander Solzhenitsyn, Nikolaas Tinbergen, Elias Canetti, Yuval Noah Harari (intussen bezig aan een internetcarrière als de evil mastermind achter de evil mastermind Klaus Schwab), Noam Chomsky, Bertrand Russell, Galileo Galilei, Steven Hawking, Niels Bohr, Claude Lévi-Strauss, Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Max Planck, om maar te zwijgen over de talloze kranten- en tijdschriftenartikels waarnaar Desmet in de biografie verwijst.

Ik zei eerder al dat dit een rotboek was, maar ik wil dat nog eens herhalen. Uit een beetje fatsoenlijk boek kan je een paar leuke citaten halen, stukjes die er echt van tussen sprongen, ratelpopulieren in een bos vol eiken desnoods, maar dat lukt bij Desmet nauwelijks. Ja, ik heb een en ander aangeduid waarvan ik dacht dat het wel bruikbaar zou zijn in mijn bespreking, maar “een en ander” bleek uiteindelijk het halve boek te zijn en dan ben ik nog spaarzaam geweest met dat aanduiden. Ik ga dus niét citeren, want met elk citaat doe ik de auteur onrecht aan: wat ik niet citeer, is minstens zo interessant als wat ik wél citeer.

Ik beperk me bijgevolg tot het opsommen van de delen en de hoofdstukken. In Deel I heeft Desmet het over Wetenschap en haar psychologische effecten, een thema dat hij aankaart in vijf hoofdstukken: Wetenschap en ideologie, Wetenschap en haar praktische toepassingen, De kunstmatige maatschappij, Het (on)meetbare universum, en Het verlangen naar een Meester. Uit die titels alleen moge al blijken dat de auteur wel “Prof. Dr.” voor zijn naam mag schrijven, maar geenszins gevangen zit in de denknetten van “de” wetenschap. In Deel II, Massavorming en totalitarisme, komen De opkomst van de massa, De menners van de massa, en Complot en ideologie aan bod. Een deel over ons allen dus, over hoe we onszelf verliezen, over hoe we reageren op anderen die zichzelf verloren zijn. In Deel III, enigszins bevlogen Voorbij het mechanistisch wereldbeeld gedoopt, krijgen we ten slotte de hoofdstukken Het dode versus het levende universum, Materie en geest, en Wetenschap en waarheid voorgeschoteld. “Enigszins bevlogen”, schreef ik, want het mechanistisch wereldbeeld waarvan sprake is dus het beeld waarop ook het totalitarisme van vandaag gevestigd is en Desmet heeft géén kant-en-klare recepten om uit dat totalitarisme te komen.

Dat kan ook moeilijk, want het totalitarisme van vandaag is zo’n beetje globaal. Is het niet met corona als kapstok, dan wel met wat anders, en het is dankzij internet, telecommunicatie, en elektronica allerhande ook gewoon véél totaler dan het ooit is geweest. Er lijkt geen ontsnappen aan te zijn en het vergt heksentoeren om er búiten te denken, terwijl net dat de meest geschikte manier is om er aan te ontsnappen. Maar Desmet heeft in ieder geval de verdienste de ogen van de lezer te richten op de feiten, de samenhang tussen die feiten aan te duiden, te wijzen op het axiomatische van veel “wetenschap”, op de massale denkfouten bij de bedrijvers ervan, op de autohypnose van onze “leiders” (die nog méér in hun verhalen vastzitten dan zelfs hun blindste volgeling ooit zou kunnen), en op het feit dat we noch in de tijd noch in de ruimte alleen zijn. Uit het lijstje auteurs waarnaar Desmet verwijst, konden de kenners ervan al opmaken dat hij het daarbij onder andere heeft over het belang van maateenheden, over chaostheorie en kwantumfysica, over bewuste maar vooral onbewuste vervalsing van onderzoeksresultaten, maar hij heeft het ook over angst fouten te maken en angst te sterven, over percentages en absolute getallen, over die groep mensen die zich volkomen op sleeptouw laat nemen door de door de “leiders” gecreëerde angst (de wc-papierhamsteraars) en die twee andere groepen: zij die voor het gemak (of wat ze daarvoor aanzien) niet tegenwerken (ze zien iemand met een hele kar wc-papier naar buiten wandelen uit de winkel, maar gaan daar geen opmerking over maken) en zij die, wellicht gewoon omdat ze zo zijn, tegenwerken en dat ook laten horen (en dus, als het meezit, memes gaan publiceren over wc-papierhamsteraars en niet kunnen nalaten te zeggen dat je angst voorbij zal gaan als je je tv-toestel buitengooit).

Maar Desmet heeft het over nog zoveel meer en ik betrap mezelf er op dat ik toch wil gaan citeren, dus ga ik wat ik daarover eerder zei terugroepen, maar me meteen ook beperken tot één citaat om deze bespreking mee af te ronden. Eentje waarin hij verwijst naar Animal Farm van George Orwell, een boek dat óók bekend zou moeten zijn bij iedereen die een zinnig woord wil kunnen zeggen over totalitarisme: “Virologen-experts werden opgeroepen als de varkens van Orwell – de slimste dieren van de boerderij – om de onbetrouwbare mensen-politici te vervangen. Zij zouden de dierenboerderij met correcte – wetenschappelijke – informatie leiden in tijden van pest. Maar ze bleken alras nogal wat gewone, menselijke tekortkomingen te vertonen. Ze maakten in hun statistieken en grafieken zelfs fouten die ‘gewone mensen’ niet snel zouden maken. Het ging zelfs zover dat ze op een bepaald moment álle doden als coronadoden telden, ook de mensen die pakweg aan een hartaanval waren gestorven. En ze hielden zich niet altijd aan hun woord. Ze beloofden dat de poorten naar het Rijk der Vrijheid zich zouden openen na twee dosissen van het vaccin, maar toen het zover was, veranderde er helemaal niets en kwamen ze met de noodzaak van een derde dosis aandraven. En net als de varkens van Orwell veranderden ze ‘s nachts soms ongemerkt de regels. Eerst moesten de dieren de maatregelen volgen omdat het aantal zieken de capaciteit van de gezondheidszorg niet mocht overschrijden (flatten the curve). Maar op een dag werden ze wakker en stond in witte letters op de muren gekalkt dat de maatregelen verlengd werden omdat het virus moest worden uitgeroeid (crush the curve). De regels veranderden op de duur zo vaak dat enkel de varkens ze nog leken te kennen. En zelfs dat was niet zeker. Het maakte sommigen wantrouwig. Hoe kan het dat die experts fouten maken die zelfs leken niet zouden maken? Het zijn toch wetenschappers, het soort mensen dat ons naar de maan bracht en ons supersnel internet bezorgde? Zo dom kunnen ze toch niet zijn? Waar willen die varkens naartoe?”

Ik weet in ieder geval waar ík u naartoe wil hebben: naar de boekhandel (een échte en zonder muilkorf), waar u dat boek dus vindt. Koop het, lees het, geniet ervan en trek er lering uit. En ja, dat heb ik al eens gezegd, maar voor deze update naar de 21ste eeuw van het werk van Hannah Arendt herhaal ik dat graag.

Björn Roose

[Kit · Rating 5 out of 5]

The Psychology of Totalitarianism by Mattias Desmet is three things:

- An impressive continuation of the work of Gustave Le Bon, Hannah Arendt, Alexander Solzhenitsyn in the field of socio-political psychology.

- A strikingly well-articulated perspective on the objective and subjective nature of our existence, building upon discussions by Niels Bohr, Schrödinger and others.

- An interesting discussion on subjectivity, in relation to modernity, complexity, and meaning, in what may constitute an answer to Nietzsche's or Simmel's view of modernity (read: more suffering than we had hoped for, unfortunately).

Some of these points are explicit, others are woven into the book, even more saliently so if you know those thinkers. If you don't, it'll help make sense of some aspects when you read them (especially totalitarianism, obviously). It's always a good day when you find a book that helps you better read other books. Perhaps that's what we call greatness, as far as books go.

A splendid piece of work, short and to the point, nonetheless imbued with depth that few thinkers can lay out in as few pages. Desmet is sharp, and honest, and he manages to explain the various situations and behaviors of individuals and groups in a way that's very easy to understand and think with. He doesn't try to shoehorn a moral judgment or value-based framework into you, instead merely describing the phenomena and its "why" as accurately as possible down to the deepest impulses.

What you get is not cheap judgement to take away, but rather a complex picture to think upon. As far as bettering your understanding of the world and humans go, this one is a must.

[Robin Mydlak · Rating 1 out of 5]

This book is not only a manifesto and pseudo-scientific justification for the "fuck you, I am not changing my lifestyle just because it harms others" branch of liberalism/libertarianism. It is also remarkable in that I had read entire chapters before - only not by Mattias Desmet, but by Ulrike Guérot in her 'Wer schweigt, stimmt zu'.

Nested in between the chapters on child and mass psychology are the exact same chapters that argue that the enlightenment replaced theistic religion with a religion of science, which in turn breeds a mechanistic ideology that underpins modern totalitarianism. Both Guérot and Desmet structure their argument in the same way: 1) the faith in science has become dogma and should be mistrusted; 2) scientists advising governments during the Covid pandemic and some studies commit scientific errors or lack robustness and should therefore be mistrusted; 3) scientists, especially physicists working on quantum mechanics, show that there is a degree of uncertainty, which means we cannot really know anything; 4) that governments employ science and evidence to govern threatens 'natural' social bonds; 5) the journalists who disagree with this are akin to Orwell's 'Ministry of Truth' (both deploy this analogy) because they prevent dissenting voices from being heard (despite sitting in all sorts of talkshows or coming from the Presidents of the US and Brazil); 6) excluding unvaccinated people from public spaces during the pandemic is akin to Nazis and Stalinists designating populations to be dehumanised and later exterminated (both deploy this analogy); 7) wearing masks and conforming with other rules condition people into unquestioning obedience to authority; 8) replacing 'natural immunity' (whatever that is) with mRNA vaccines sets the stage for transhumanism, turning people into cyborgs to facilitate total control.

It was bizarre hearing the exact same lines of argument with the same allegories in two different books. Whereas Desmet in the intervening chapters draws more strongly on his discipline, clinical psychology, Guérot fields political science - but the gist of the books is the same. Both muster a stunning range of scientists, philosophers, and history, representing them more (Heisenberg, Bohr, Russel etc.) or less (Arendt, Kant etc.) accurately, but always leading into complete non sequiturs. Heisenberg found that the very act of observing a particle interacts and interferes with it, limiting what can be said with certainty. Therefore scientists cannot know anything with any degree of confidence and those advising governments on the pandemic are really just making things up. Children ask their parents 'why?' to discern rules with which they can ensure attachment, and the impossibility of doing so with absolute certainty is traumatic and can imply degrees of narcissist personality disorder. Therefore the attempt to impose rules, such as regulating emissions, interactions during pandemics, protecting marginalised communities from discrimination, or even regulating traffic is a sign of collective mental disorder. I kid you not, the author really depicts the demarcation of driving lanes and right-of-way rules in traffic as a quasi-totalitarian infringement on the spontaneous generosity of letting another car pass.

There is always just enough science to make readers feel like they are tapping into something profound that justifies ressentiments and lack of solidarity. But it is concerning that this is done in the almost exact same way by other academics who consistently argue that Covid-regulations are totalitarian and, in the case of Guérot, that Ukraine carries almost equal blame for the war on its soil.

As other reviewers here have noted, there is already a red flag in the introductory remark that the author set out to write this book in alarm over the rising totalitarianism among, as he puts it, wokism, "climate changers", and the scientist advisors during the pandemic, whom he likens to the pigs in Orwell's 'Animal Farm', ruling arbitrarily and out of self-interest. To summarise this anti-enlightenment, anti-modern, anti-social diatribe, I would paraphrase George W. Bush's reaction to Donald J. Trump's inaugural address: this was some weird(, disingenuous bull)shit.

[Ratio · Rating 3 out of 5]

The middle section on the psychology of mass movement - where the author is truly competent - was well written. However, the whole book could easily have been a series of blog posts. Despite being sympathic to the author's views I found many statements to be on thin ice. Probably better to read the main sources such as Hannah Arendt, Gustav Le Bon and Aleksandr Solzhenitsyn directly.

[Markus · Rating 2 out of 5]

[english version below]
Der gesellschaftliche Umgang mit dem Corona Virus, dem Klimawandel oder auch die Woke Kultur haben Mattias Desmet zutiefst beunruhigt und er sieht dahinter einen neuen Totalitarismus heraufziehen. Deshalb möchte er Hannah Arendts Analyse des Totalitarismus fortschreiben und der Psychologie der Massen auf den Grund gehen.

Im Sinne Arendts verfolgen totalitäre Systeme im Unterschied zu Diktaturen eine handlungsweisende Ideologie, die von den Massen mitgetragen wird. Arendts These von der Atomisierung der Gesellschaft wurde ja von späteren deutschen Philosophen sinnverwandt mit dem Begriff der Entfremdung weitergedacht und Desmet bringt da nichts Neues, wenn er wiederum Vereinsamung, Entwurzelung und Sinnverlust des Individuums heranzieht, um seine Analyse zu stützen.

Ursache dafür ist seiner Meinung nach ein dogmatisches Wissenschaftsnarrativ: der blinde Glaube an Zahlen und die Vermessbarkeit der Welt. Die Ideale der Aufklärung werden selbst wieder zu Mythos und Dogma und damit zur bestimmenden Ideologie. Und das obwohl die Wissenschaft mit Quantenphysik und Relativitätstheorie heute über die deterministische Sicht lange hinausgewachsen ist. Aber auch das wurde anderswo schon erschöpfend formuliert. Ärgerlich wird es, wenn der Autor die Erkenntnisse und neuen Fragen des 20. Jahrhunderts mit Ideen eines vagen Vitalismus verbindet.

Die psychologischen Mechanismen, mit denen die Ideologie sich in den Massen verbreitet, erklärt Desmet aus seiner eigenen Disziplin als Psychiater, wobei er sich argumentativ nahe an der Psychoanalyse bewegt. Belege hat er keine und wenn er Individuen mit Wassermolekülen vergleicht, die bei Erwärmung immer mehr in Bewegung kommen, ist das vielleicht ein nettes Bild aus der Physik, aber keine gültige Erklärung psychologischer Vorgänge.

Desmets Arbeit fehlt jedoch ein ganz entscheidendes Element, das gerade von Hannah Arendt betont wird. Er übersieht (oder will nicht sehen), dass es aktive Interessen von Macht und Geld gibt, die totalitäre Entwicklungen befördern. Giftige Ideologien verbreiten sich nicht von selbst in sozialer Eigendynamik, wie Desmet das beschreibt, um das Wasser zu erhitzen, um bei diesem Bild zu bleiben, muss Energie zugeführt werden und jemand muss die Stromrechnung bezahlen. Hätte etwa die deutsche Industrie, Thyssen und Krupp, den Nationalsozialisten nicht die nötigen Mittel für ihren Aufstieg zur Verfügung gestellt, hätten sie sich vielleicht selbst im Dunst des Hofbräuhauses atomisiert, wer weiss…

Ob die jüngsten Entwicklungen tatsächlich totalitäre Tendenzen zeigen, will ich hier nicht diskutieren, dazu ist das Thema zu komplex und zu ambivalent. Desmets Beitrag dazu muss man nicht gelesen haben. Besser man liest die Autoren, die Desmet bemüht, im Original, Hannah Arendt, Gustave Le Bon, aber auch Wilhelm Reich - Die Massenpsychologie des Faschismus or Elias Canetti - Masse und Macht.

-----

The way society deals with the Corona virus, climate change and woke culture have deeply disturbed Mattias Desmet and he sees a new totalitarianism emerging behind them. That is why he wants to continue Hannah Arendt's analysis of totalitarianism and get to the bottom of the psychology of the masses.

In Arendt's sense, totalitarian systems, unlike dictatorships, pursue an action-oriented ideology that is supported by the masses. Arendt's thesis of the atomisation of society was continued by later German philosophers with the concept of "Entfremdung", and Desmet brings nothing new to the table when he again refers to loneliness, uprooting and loss of meaning of the individual to support his analysis. In his opinion, the cause of this is a dogmatic scientific narrative: the blind belief in numbers and the measurability of the world. The ideals of the Enlightenment itself become the myth that it once negated, and thus the defining ideology. And this despite the fact that science has now outgrown the deterministic view with quantum physics and the theory of relativity. This has also been exhaustively formulated elsewhere. It becomes annoying when the author combines the insights and new questions of the 20th century with ideas of a vague vitalism.

Desmet explains the psychological mechanisms by which ideology spreads among the masses from his own discipline as a psychiatrist, moving argumentatively close to psychoanalysis. But there is no evidence, and when he compares individuals to water molecules that become more and more agitated as they heat up, this is maybe a nice picture from physics, but it isn't a valid explanation of psychological processes.

Desmet's work, however, lacks a very crucial element that is emphasised by Hannah Arendt in particular. He overlooks (or does not want to see) that there are active interests of power and money that promote totalitarian developments. Toxic ideologies do not spread by themselves in social momentum, as Desmet describes it. To heat the water, to stay with this picture, energy has to be supplied and someone has to pay the electricity bill. If, for example, German industry, Thyssen and Krupp, had not provided the National Socialists with the necessary means for their rise, they might have nuked themselves in the haze of the Hofbräuhaus, who knows?

Whether recent developments actually show totalitarian tendencies is not something I want to discuss here, the subject is too complex and too ambivalent for that. You don't have to read Desmet's contribution. It is better to read the authors Desmet uses in the original, Hannah Arendt, Gustave Le Bon, but of course also Wilhelm Reich - Die Massenpsychologie des Faschismus or Elias Canetti - Masse und Macht.

Translated with www.DeepL.com/Translator (free version)

[Donald Schopflocher · Rating 1 out of 5]

I have a longstanding interest in trying to understand totalitarianism, first through my family’s history of evading the Holocaust, and second through my horror at the deteriorating political situation in the US and the world in the 21st Century.

My initial reaction to Desmet’s book is shock that his centrepiece example of contemporary totalitarianism is the governmental response to the covid-19 pandemic. How does he go about justifying this?

His big move is to undermine ‘Science’ as a system for purveying truth by citing the ‘replication’ crisis in psychology, social science, and epidemiology; by criticizing social and medical measurement as an inaccurate process; and by waving his hands (but providing no detail) on the problems of p-hacking in scientific decision making. Without talking about scientific consensus as an evolving process and especially without reviewing large scale clinical trials or meta-analyses to consider if a consensus has been reached, Desmet rejects pandemic science and claims that the imposition of public health regulations are an unjustified ‘totalitarian action’.

With his rejection of science, Desmet now sees no need to present evidence for his assertions, and he proceeds to present rehashes (generally simpleminded) of myriad social THEORIES (but little supportive evidence). These include Marx on alienation, Hannah Arendt on totalitarianism, Gustav LeBon on mass formation, Lacan on the mirror stage in the development of the ego and narcissism, Foucault on power, Graeber on bureaucracy, etc., to cobble together a theory of totalitarianism. Much better to return to the original social theorists for much more nuanced thought.

According to Desmet, it is the ‘mechanistic ideology’ underlying (flawed) science, of course, that undermines personal meaning, and leads to isolation, and anxiety. This can easily be alleviated by mass formation leading in turn to totalitarianism.

There follows a critique of classical determinism citing quantum theory, chaos theory, and reminiscent of Fritjof Capra, Gary Zukov, Morris Berman (The Reenchantment of the World), as well as Jung, Campbell, and Peterson to rehabilitate spirituality which Desmet sees as the right(!) inoculation against mass formation.

And there is lots more, but it ends up being an unlikely un-nutritious melange and there is no good reason to take it seriously.

[Mark Sayther · Rating 1 out of 5]

This book is so bad it would be funny if people didn't take it seriously. I imagine the high star rating comes from people looking for a book that reinforces their prior beliefs rather than any expert in a field that he is trying to take on.

The author begins with a demonstration that he doesn't really understand science (or is just a disingenuous ideologue... which is my bet). After that he then relies on science (selectively) to buttress his points in his field of expertise (psychology). I happen to have been OK with some of this chapter that stick solely to psychology (and since I don't share his dim view of science I was fine accepting some of his points). But it seems pretty odd to talk about how most scientific experiments are crap, then go on to make points that rely on psychology (and presumably prior experiments - which are crap) to make the point. I just kept thinking "this is probably right, but your thesis is that we can't rely on the results of science and scientists - particularly in medicine and psychology - so, um, how do you get off claiming any of this..."

But as soon as he tries to move off of the pure psychology he reverts to his awful form of cherry picking cases, ignoring counter-examples, and in general sounding like an ideologue with an ax to grind. To top it all off, his main prediction - that the "totalitarianism" unleashed by COVID would not end with the distribution of the vaccines, but continue to ratchet up because of the logic of Mass Formation has been shown by time to be false. And yet people still laud this failure of a book...

If you are an anti-government FOXified reader, you will love having someone smart-sounding validating your every prejudice. If you are anyone else with a shred of critical thinking skills, you will be wasting your time and money.

[Tristram Shandy · Rating 5 out of 5]

“Ich weiß, daß ich nicht weiß.“
“Now, what I want is, Facts. Teach these boys and girls nothing but Facts. Facts alone are wanted in life. Plant nothing else, and root out everything else.”

Diese zwei Aussprüche, der erste dem unbequemen Philosophen Sokrates zugeschrieben, der zweite dem zwar wohlmeinenden, aber engstirnig utilitaristischen Prinzipien verpflichteten Schulmeister Thomas Gradgrind von seinem Schöpfer Charles Dickens in den Mund gelegt, umreißen treffend das Spannungsfeld geistiger Strömungen, in dem der belgische Psychologe Mattias Desmet den Schlüssel zu den technokratisch-totalitären Entwicklungen verortet, die wir spätestens seit den Erfahrungen in der „Corona“-Bekämpfung nicht mehr übersehen können.

Auf der einen Seite hat mit der Renaissance eine Hinwendung des Menschen weg von einer auf Dogmen beruhenden, überkommene Autoritäten in Frage stellenden Religion zu einer skeptischen und aufklärerischen Weltsicht begonnen, die Auge und Geist für die Gesetzmäßigkeiten in der Natur eröffnete und das Subjekt mit der Macht eigenständigen, aber dabei gewissen Methoden folgenden Erkennens ausstattete. Nicht länger war der Einzelne den Unbilden und Launen der Natur unterworfen, sondern die Menschen konnten ihr neugewonnenes Wissen nutzen, um die sie umgebende Welt in einem vorher nie dagewesenen Maßstab zu gestalten und zu verändern. Dabei brachte sie aber auch unerwünschte soziale und psychische Nebenwirkungen hervor, die sie auf der anderen Seite am Ende dazu brachte, mehr und mehr, auf Kosten der anfänglichen Skepsis, einem Bild der Wissenschaft zu vertrauen, das sich – unter anderem infolge des aufkommenden Mechanik- und Meßbarkeitswahns und des Kultes um Zahlen und Statistiken – zusehends verengte und in einen naiven Fortschrittsglauben und Machbarkeitswahn mündete.

Desmet sieht in der letzten Entwicklung, im Verein mit der Entstehung von Massengesellschaften, d.h. Gemeinwesen, in denen traditionelle Bindungen eine immer geringere Rolle spielen bzw. gänzlich absterben, den Ursprung für die Zunahme des Potentials totalitärer Herrschaft, die heute nicht mehr von einzelnen Führern, sondern von ausufernder, jeglichen Lebensbereich durchdringender Büro- und Technokratie ausgeübt wird. Die bürokratische Durchdringung selbst des privaten Lebens, ursprünglich sicher von guten Absichten wie der Gewährleistung von Sicherheit und sozialer Gerechtigkeit getragen, trägt zur Vereinzelung des Menschen bei, indem sie alle Bindungen bis auf die an den Staat auflöst. Gleichzeitig reduziert ein mechanistisches Weltbild, in dem alles, was nicht in Zahlen oder in Ursache-Wirkungs-Zusammenhängen zu fassen ist, keinen Platz mehr hat und der Lächerlichkeit preisgegeben wird, den nunmehr sinnentleerten Menschen auf eine Entität verengt, die gänzlich durch biochemische Vorgänge zu erklären ist. Sehr gut – und dies ist eines der Hauptbeispiele, auf die Desmet immer wieder zurückkommt – sieht man diese Entwicklung an der „Corona“-Politik, in der das gesamte soziale Leben und all das, was den Menschen ausmacht, auf den Aspekt der Infektionsvermeidung reduziert wurde, während das Bedürfnis nach Gemeinschaft mit anderen ignoriert, ja sogar als Zeichen von unverantwortlichem Egoismus gelesen wurde. Von den Taktiken, Menschen gezielt durch Ängste zu steuern, und der Verachtung, die man gegenüber der individuellen Freiheit des Menschen entgegenbrachte, muß an dieser Stelle gar nicht erst geredet werden.

Immer wieder rekurriert Desmet bei seiner Analyse auch auf klassische Literatur wie Gustave Le Bon oder Hannah Arendt, deren umfangreiches Werk über totalitäre Herrschaft ich im Verein mit Erich Fromms Die Angst vor der Freiheit dank der Zeitreserven, die die „Corona“-Beschränkungen freisetzten, lesen konnte. Dabei scheint er aber davor zurückzuscheuen, die Verantwortlichen für die Zunahme totalitärer Denk- und Handlungsmuster in heutigen Gesellschaften zu benennen, was er unter anderem damit begründet, daß es zu leicht und auch zu gefährlich sei, Verschwörungstheorien anheimzufallen. Warum will er an dieser Stelle den Elefanten eines supranationalen Kapitalismus, im Falle „Coronas“ der Pharmaindustrie, der wohlig grinsend im Raume steht, nicht sehen? Und auch nicht die Politiker, die ihre Bürger immer mehr als zu betreuende Mündel sehen, die es mit Angstnarrativen zu steuern gilt, damit sie ihre Interessen denen einer neu zu schaffenden, „besseren“ Gesellschaft unterordnen – und dabei nebenbei die Machtbefugnis der sie Regierenden stetig ausweiten, bis sie ihnen widerstandslos das Feld im Bemühen um die aktive und eigenverantwortliche Gestaltung ihrer Zukunft überlassen?

Andererseits ermutigt Desmet aber immer wieder zum Wahrsprechen im Gegensatz zum Gebrauch der Rhetorik, die immer dann angewandt wird, wenn es gilt, Menschen von etwas zu überzeugen, das man selbst nicht recht glaubt. Auch wenn Brandolinis Gesetz entmutigend wirkt, ist es doch immer noch die Pflicht unserer eigenen Würde und Freiheit gegenüber, offenkundigen Bullshit als solchen zu kennzeichnen, gegen ihn zu argumentieren und nicht der Hauptfunktion der Propaganda gegenüber die Waffen zu strecken, die nicht etwa darin besteht, Menschen dazu zu bringen, etwas Absurdes zu glauben, sondern sie zu demütigen, indem sie sie dazu zwingt, bei Strafe sozialer Ächtung oder Schlimmeren, den Bullshit unwidersprochen zu schlucken.

Alles in allem öffnet Desmet seinen Lesern die Augen für die Komplexität einer Welt, die sich nicht mit dem Instrumentarium der selbst zum Kult gewordenen mechanistischen Wissenschaft fassen läßt, für die Vielfalt wissenschaftlichen Denkens, die in der „Corona“-Krise und auch in anderen modernen Krisen durch die Verwendung des simplifizierenden Schlagwortes Follow the Science systematisch geleugnet wurde und weiterhin wird, sowie für die Notwendigkeit, sich nicht der schweigenden Mehrheit anzuschließen, sondern die eigene Stimme respektvoll, aber dezidiert gegen technokratisch-totalitäre Bestrebungen zu Gehör zu bringen.

[Rona · Rating 1 out of 5]

Lag in de kast van mn ouders, wat een k* onzin
* = onwetenschappelijk, neen, anti-wetenschappelijk, ongenuanceerd, totaal geen oog voor GW. The list goes on maar ik wil hier eerlijk gezegd weinig woorden meer aan vuilmaken. Snap nu wel beter waarom die ouwelui zo "anti-woke"" zijn als ze deze zooi lezen. Serieus hoe heeft deze man een diploma gehaald? De voetnoten stonden niet eens consistent op de juiste plek?? Wilde claims zonder bronvermelding??? Uitspraken als '85% van de wetenschap komt tot radicaal verkeerde besluiten' om daar vervolgens pas40 pagina's later van terug te krabbelen (los van dat het sowieso al feitelijk onjuist was)???? Om daar vervolgens tóch weer vanalles aan te hangen wat compleet gebaseerd is op gebakken lucht?????

[Jeanette · Rating 4 out of 5]

3.5 stars rounded up for the middle section which was above average writing. Clear. This isn't only about the current use with Covid at all. It has been observable in the last century over and over. Science has become another redefined quantity of dictates too, which isn't in any measure of structure or proofs science at all.

It is especially true, the outcomes of the true believers in group think to objective and subjective morality. Both. It is observable the direction it cores and takes increasingly over time of each particular crux 'ism of the period. Also in the voicing of methods and the dictates the 'ism demands. Right now it is a woke core dogma becoming included. Coupled with a materialistic dystopian "eyes" toward what reality IS being step 1. But groupthink redefined value for "correct" or "must" is at the core of dictate. It does alter self-identity too, and obliterate individualism. Observable.

This book is a difficult read- concentrate to the depth is needed. It is like a hypnosis- what this present type of groupthink develops re Arnedt's "mass formation". It is now setting up religion, politics, science, truth all on supposedly opposite sides of fences into quantities and qualities redefined and inaccurate. Logic and common sense become obliterated in the process of know better groupthink. Observable daily. As are our other aspects too, like the common urban human separation from nature described.

[Brian · Rating 4 out of 5]

This is the last of the three books C.R. Wiley recommended on totalitarianism. Probably the least restrained in terms of scope and topic, but also in some ways the most accessible of the three. Both True Believer and The Origins of Totalitarianism are written by authors who like to keep their cards close to their chests; Eric Hoffer is machiavellian in his refusal to criticize explicitly the totalitarians, and Arendt looks with the detatchment of a historian, and she never gives in to rants. But you want a rant sometimes, especially when you want clarity on what the author thinks.

The big point of this book is that the development of loneliness and lack of connection in mass society creates a sense of anxiety and narcissism and need for increasing regulation which eventually creates the mass movements that go totalitarian. It's interesting and emotionally very compelling to me, simply because I live so much of my life with online content, whether podcasts, emails, or social media. But I do regulate, and so it's always surprising to me that other people just don't regulate at all. In one perceptive line, Desmet points out that an important part of relationship is risk-taking, and that things feel way less risky when communicating online. What we gain in access and freedom from risk, we loose in terms of personal connection. It really makes me sorry for the liberals: if I lived perpetually online with no access to anything except a hall of mirrors, I would believe what the media said, too.

The greatest strength of the book is that Desmet does not just stop here. Arendt gestured at some of the issues in ideology, but what Desmet really gets is that we view the world as a machine, and that this is reinforced by the industrialized, digitized world we encounter: we encounter the world as a dead object, and we elevate supposedly objective science above subjective poetry. We experience it reality as a manipulable object, and are stressed out when we find that it does not behave that way, and so the cycle of anxiety rolls on. We feel safe all the time, and we do not realize how dependent we are on God and a hunrded other unpredictable factors for our continued existence. And when we glimpse behind the veil, we freak out and call for the experts to seize us.

This is a powerful point, combining nicely with some points in The Household and the War for the Cosmos, insofar as Desmet accepts that the universe needs to be seen as more personal and necessarily ordered towards things (i.e, sex is not random, and things such as masuclinity and femininity are meant for their functions). The one weakness I tentatively see in Desmet's analysis is that he tends to over emphasize the importance of ideas in his language: "Societies are primarily besieged by ideas. The most fundamental change that we as a society has to aim for is not a change in practical terms but an aim in consciousness."

This is probably true, but the way it is written it sounds primarily like mechanistic worldview is the main problem, when in fact it is something that believers and unbelievers experience, in part at least due to industrialization. Joseph Minich points this out in Divine Absence. Obviously worldview and ideology are certainly a part of it, but conservatives sometimes err in neglecting people's lived, material experiences; Marxists, of course, fall in the other ditch.

Interestingly, at the center of this is Desmet's analysis of narcissism, which is the idea that children really want to have rules to avoid uncertainty, and that to grow up they must not see themselves as the object of attention and as playing according to a script, but must accept that they are one of many people in a crowd and that part of the delightfulness of the world is the uncertainty. I found this very persuasive.

The other interesting part of the book is a section on conspiracy theories. Through most of this book Desmet documents the coronavirus pandemic and shows how people's loneliness led to their need to be part of something bigger (he explicitly draws from Arendt here). He really makes a lot of persuasive points about the coronavirus lockdowns being totalitarian and he is particularly insightful when he points out that statistics can be manipulated pretty any-which-way these days, and that the regulations were entirely erratic and inconsistent. However, in the section on conspiracy theories, he draws on Arendt to attack a little bit of the right wing, and points out that it was the Nazis who thought there was a cabal of Jews trying to ruin everything. Desmet basically says that often there is no such planned and rational explanation for the totalitarian regimes: in fact, I would add that Arendt says totalitarian regimes are uniquely anti-hierarchal. So a coordinated plot is unlikely; it might be better if things were more clean, since you could then just chop off the head of the beast.

At any rate, Desmet's remarks on conspiracy theories end up hitting the right wing a little bit, which is interesting. I don't know if I entirely agree with him, or if his remarks are even intended to critique them that much, but I do know two things: first, there are bad people out there, and they are indeed using their power for evil; and second, those people are not omniscient and often not very competent.

Desmet will probably not convince readers of the evils of the lockdown, if you have not already accepted that they were an overreaction. However, this book is so much more valuable because he uses emotive language to describe the real problems of modern society and technology, which is important since conservatives are often the biggest fans of those two things. He can even throw in vitalism and teleology, both theological projects that are dear to my heart. I would definitely encourage anyone to read it. This is not a concise classic, but it is a good introduction to the real material problems of our time, especially mass formation, and you probably will not get it anywhere else.

[Andrés Astudillo · Rating 5 out of 5]

We as a species, need many things, even what we cannot see.
There was a time in which I read a lot of hardcore-science stuff. I even thought (I was inmature), that the religious thought was "out-of-date", and what's "hype" or "modern" was logical thinking. What a bastard that I was, so inmature and idiotic. Turns out that I did not considered that religious behavior started more than 40000 years ago, thus forming part of our brain and evolutionary psychology; we are the only species to believe in "something". E. Fuller Tolley does an amazing job explaining the biology of the brain and stating that certain components of it actually are the precursors of the "theory of mind", which is what we need to create religions. I used to believe that religions were just ideologies, such as postmodernism, or marxism, an idea created by a bunch of philosophers and that would be all.

Religious belief goes way back, and our brains have the components to give birth to this transcendental feeling. Even neanderthals, that homo-sapiens species that was closely related to us, probably had an older version of our religious belief, and we, somehow, according to group dynamics and -group fitness-, managed to survive, and this is thanks to religious thought.

The book's main premise takes Hannah Arendt's book "The origins of totalitarianism", and examines this view as a clinical psychologist. Turns out that mechanical thinking, such as reducing the very human existence to atoms and quarks that lack meaning, really fucks up societies and gives birth to alienation, loneliness and settles the path to the rise of mass formation, what totalitarianism needs.

It is at times correct to be logical, but humanity does not need this to be happy, human behavior is more complex than that, considering that emotions create societies, and logical thinking, even though that sounds confusing. Nazism and Stalinism were products of -biased science and mechanical thinking-, the same with eugenics, so called social darwinism.

We need both things, we need emotions, and being logical at times. The main example for this regime, that results in technocracy, was the pandemic, and the fact that facebook, twitter and many other social media apps are actually controlling everything we do. It is actually scary. Has this happened to you? You mention something to a friend, and then facebook sends you the add for exactly what you just mentioned? Its like being monitored by an entity as George Orwell depicted. That is happening.

There was a time in which we watched sunsets while kissing a girl with our eyes closed, just feeling her lips and the heat of the sun. We don't do that now. We go and do not let go of our cell phones. We are using technology to replace the emotions of the moment. Really recommended.

[Peter van den Heuvel · Rating 5 out of 5]

The book relies heavily on ideas I was already familiar with: individualism, Hannah Arendt, history WWII, it reads like a pragmatic translation and modernization of the older classics: totalitarianism.

But it's like reading a book about how electricity works. You can't do much with it: the subject matter only takes shape when you can observe the philosophical theories in practice: that's what this book does. It pulls Hannah Arendt's ideas into the 21st century: like an electric light, it dispels fear of totalitarianism and gives us spiritual and individual freedom.

[Nicolas · Rating 1 out of 5]

Liest man den Klappentext des Buches, freut man sich erstmals darüber, dass jemand versucht in die Fussstapfen von Arendt und Adorno zu treten und aus moderner Perspektive den Totalitarimus zu erklären. Betrachtet man die gegenwärtigen politischen Entwicklungen, scheint es ja auch höchste Zeit die Menschen daran zu erinnern. Das dann die Coronpolitik in jedem einzelnen Kapitel das Hauptthema ist, überrascht etwas, gerade da diese im Klappentext nur mit einem Wort erwähnt wurde. Genauso die Teile, in welchen sich der Autor gegen wissenschaftliche Methoden ausspricht. Selbstverständlich ist ein kritischer Blick, welcher im Nachhinein ja oft einfacher ist, auf beide Themen mehr als gerechtfertigt, der Totalitarismus ist damit noch noch erklärt. Zudem sind absichtlich extreme Beispiele gewählt oder die daraus gezogenen Schlüsse überspitzt. Wenn dann sich dann noch Passagen im Sinne wie "Ha! Seht mal wie ungenau die Wissenschaft wird, wenn ich einen unzureichenden Massstab verwede" (No Shit, ein Ergebnis wird genauer, wenn ich einen kleineren Massstab verwende) finden oder Vergewaltigung euphemisiert als "unfreiwillige Intimität" bezeichnet wird oder Aussagen wie: "Bei MeToo verschwimmen die Grenzen zwischen ungeschicktem Flirten und Vergewaltigung" (Hier sollte dringend jemand seine eigenen Flirtversuche reflektieren) fallen und später gegen Massnahmen der Politik gegen sexuellen Missbrauch gewütet wird, selbst wenn diese durchaus als unbeholfen bezeichnet werden können, so frage ich mich dann doch, ob der Autor überhaupt das nötige Feingefühl besitzt die "Psychologie des Totalitarimus" zu erklären. Nun endlich zum Thema, wobei ich gerne einfach zitiere: "Die Experten für kollektives Verhalten, Jay Van Bavel und John Drury, glauben, dass [Desmet] „Massenbildungspsychose“ ein erfundenes Konzept ohne den Hauch von Beweisen ist. Christophe Busch kritisierte Desmets „besonders disruptive Methodik“, „die zunächst vor bestimmten Problemen und Herausforderungen warnt und dann selbst diesen Weg geht“. Laut dem Skeptiker Pepijn van Erp ist das Buch voller Schlamperei, offensichtlicher Fehler und Täuschungen. Eine ausführliche Diskussion jedes Kapitels durch einen Psychoanalytikerkollegen weist ebenfalls auf diese Fehler und Täuschungen sowie auf die theoretischen Grenzen des Buches und der darin verwendeten rhetorischen Techniken hin." Ausserdem fällt der Quellenverweis auf tatsächliche, wissenschaftliche Forschung recht kurz aus, gerade wenn man alle Angaben zu Arendt ignoriert, welche doch rund 40% aller Quellen ausmacht, aber halt wenig zur neueren Analyse beiträgt, ausser halt:" Arendt hat das auch gesagt!" Viele Hypothesen des Autoren bleiben dadurch eben genau Hypothesen, was besonders auffallend bei Desmets menschlicher Emtwicklungshypothese ist, in der sich nicht ein [!] Verweis auf tatsächliche Forschung findet. Das sich eine Passage wie "die Definition von Pandemie wurde vor der Coronakrise angepasst, die Definition von Herdenimmunität durchgehend geändert, die Zahlen der Coronatoten feinjustiert, um die Grippe zu überstiegen, Impfnebenwirkungen wurden nur gezählt, wenn sie 14 Tage nach der Impfung auftreten und alle Politiker in Schlüsselpositionen das Global-Young-Leaders Programm der WEF absolviert hatten" so ganz ohne Quellenverweis schreiben lässt, wusste ich bisher garnicht. Übrigens, Desmet hat bei Alex Jones und Tucker Carlson öffentlich gelogen und die Universität Gent hat aus anderem Grunde beschlossen, dass Desmet nicht mehr der verantwortliche Dozent des Studiengangs „Kultur- und Gesellschaftskritik“ sein wird und nur noch 50% der Vorlesungen halten darf, man mache mit dieser Information, was man wolle. 1 Stern für ein Buch, das weitaus mehr über die Psychologie des Autoren aussagt, als über den Totalitarismus.

[Tammy · Rating 5 out of 5]

This book surprised me because the author went beyond what hot-button books usually do. The book thoroughly fleshes out what totalitarianism was in times past and what it is today. He goes through the developmental psychology and how it connects to mass formation, outlines four major factors that cause it to happen. A group gripped by mass formation is easily lead down the path of totalitarianism as they try to fight what they believe is the cause of their fear. The book does not fall into the typical blame-game, us-versus-them mentality. Rather it shows how ideology leads the group and their leaders into giving up more and more freedoms to build a sense of community and give meaning as they fight their identified enemy. It even cautions readers trying to figure out how to respond to what has been happening in the past three years in a way that avoids becoming part of a mass formation caused in reaction to the current one.

The book is organized into three parts:
* Part I is about science and how the enlightenment begin with discussion, debate, and differing ideas. The spiritual and immeasurable was rejected and the focus on a mechanistic, material world led to a desire for mastery and certainty. Slowly, science has a narrative with very little wiggle room for alternative thinking. Unfortunately, scientific research is flawed and even contaminated by greed and a desire to fit with the narrative and unorthodox ideas are ignored. He confirmed for me the nagging suspicion that something is rotten in the state of research which began for me when my daughter developed autism thirty years ago.
* Part II describes what mass formation is and how scientific ideology and the mechanised world has created four conditions that lead to mass formation and how the desire to defeat whatever is feared takes a group down the path of totalitarianism. While it may look like elites are manipulating the groups, it is really the ideology driving the movement and the leaders are also trapped by the ideology.
* Part III discusses going beyond mechanistic thinking. Going back to the old normal may not be the best approach because it means going back to the conditions that caused the mass formation. Since violent reactions heighten the mass formation, calm truth-telling and resistance to going along with the totalitarian measures is what is necessary to help the group see their flawed thinking. To change the conditions, society must go beyond current mechanistic thinking and explore the intangible, undefinable, unmeasurable, immaterial, dare-I-say spiritual. We must recognize the limits of what science can and cannot do.

Part III was my favorite part of the book because he taps into my favorite mathematical topics (Fibonacci numbers, mathematical patterns, irrational numbers, sierpenski triangles). His explanation of quantum theory, chaos theory, and systems theology is intriguing and left me wanting to learn more. This part resonated with the mysticism described in another book I was reading at the same time, The Medieval Thought of C.S. Lewis, which gave me great joy. He even delved into ideas about learning a craft, tying into my love of handwork, and mentioned classical thinkers and developmental psychology (another favorite topic for me).

[John Crippen · Rating 1 out of 5]

The best part of this short book was the explanation of how societies form masses (translated as "mass formation") when four conditions are present: generalized loneliness, lack of meaning in life, widespread presence of free-floating anxiety, and a lot of general frustration and aggression; and how these masses are susceptible to totalitarian rulers. Or really, how massed societies call for a totalitarian political system, which includes a totalitarian ruler. He uses the world's response to COVID-19 for lots of examples here, which was pretty bracing to critically analyze. Sadly, the author goes on to blame everything on the Enlightenment. To the point that by the end of the book he defines totalitarianism as the end result of a scientific worldview. Totalitarianism didn't or couldn't exist before science? Pretty scary to end the book with that and with tautological statements about how judging non-scientific things as non-scientific is only because we are too susceptible to science.

[Michael K. · Rating 4 out of 5]

I first heard of Mattis Desmet while watching Tucker Carlson Tonight. Afterward I watched his interview on Tucker Carlson Today and was rather impressed. While being a professor, he speaks rather humbly, in my opinion. Well spoken and well researched. His commentary truly makes sense and one could take his book, read it and understand it, and then look throughout history of mankind and see the evils of the world grow through the rise to power of these psychotic, psychopathic, or otherwise delusional individuals who rose to such great power only to slaughter great numbers of people and enslave even greater numbers of their own people. An excellent book and well worth the time to read!

[Maxim Vandaele · Rating 3 out of 5]

De bewering dat we in een soort nieuwe technocratische, totalitaire staat leven en dat de coronamaatregelen hiervan een uiting zijn, is een radicale en tegelijk intrigerende claim. Zelf heb ik ook wel wat bedenkingen bij het coronabeleid en daarom leek een kritiek op dit beleid wel eens het lezen waard.

Een bijkomstige reden om dit boek te lezen is het feit dat de auteur momenteel docent is van het vak 'Cultuur- en maatschappijkritiek' in de 3e bachelor Psychologie aan de UGent. Dat betekent dat op dit eigenste moment wellicht honderden prille psychologen de inzichten uit dit boek zitten in te studeren voor een examen - want ja, zij hebben dit boek als leerstof. Het beeld van wat maatschappijkritiek is wordt dus mogelijks voor een generatie psychologiestudenten gekleurd door dit boek. Grappig genoeg spreekt Desmet op bijna dezelfde manier als zijn voorganger Paul Verhaeghe (bij wie Desmet doctoreerde, en die hetzelfde vak gaf in de jaren voor zijn emeritaat), zij het iets sneller. En hij schrijft ook gelijkaardig, dus dat zit wel goed.

Dit boek kost €30 - behoorlijk prijzig voor een maatschappijkritisch boek - en gezien ik niet wist of deze exuberante uitgave het geld waard ging zijn, heb ik het boek niet gekocht. Maar om te bewijzen dat ik hier toch geen Žižekske aan het doen ben (alleen iemand van zijn kaliber kan een review schrijven over een film die hij niet eens bekeken had): ik heb me zo goed als mogelijk met Desmets gedachtegoed vertrouwd gemaakt door middel van de talloze interviews met hem die op YouTube te vinden zijn (in de coronasceptische wereld lijkt hij zowaar een mini-celebrity) alsook de eerste 16 blz. van het boek (als preview te vinden op de site van de uitgever). In ieder geval wil ik wel benadrukken dat men deze review met een korrel zout moet nemen. In wat volgt geef ik toch enkele indrukken die ik kreeg van relevante interviews met Desmet.

Het lijkt erop dat Desmet beweert dat onze samenleving, en meer bepaald het coronabeleid, totalitair zijn, en dat dit het gevolg is van een doorgeslagen geloof in de rede en in de absolute waarheid van wetenschap en technologie. Dit fundamentalistische aanbidden van rationaliteit, wetenschap en technologie zou een gevolg zijn van de Verlichting en moet bestreden worden door afstand te nemen van wat Desmet een 'mechanistisch wereldbeeld' noemt, naar een soort van systeemtheoretisch denken en een aanvaarden van onzekerheid, van niet-absolute waarheid... zoiets toch. Daarnaast zou onze samenleving gekenmerkt zijn door massavorming: kuddementaliteit (we doen gewoon anderen na) en gebrek aan kritisch denken.

Voor deze gedachtegang lijkt Desmet zich bijna uitsluitend op Hannah Arendts analyse van het totalitarisme en (in mindere mate) op Foucaults theorieën over macht te baseren. Dit is op zich geen slechte keuze, ware het niet dat (1) de auteur weinig transparant is over deze keuze, (2) er een hele resem aan gemiste kansen is en de auteur een interessanter boek had kunnen schrijven indien hij zich meer had gebaseerd op eerdere denkers die gelijkaardige thema's en ideeën behandelden. Wie ook maar een beetje filosofische achtergrond heeft zou in Desmets idee dat "totalitarisme het symptoom bij uitstek is van de Verlichtingstraditie" echo's moeten horen van Dialectic of Enlightenment door Max Horkheimer en Theodor Adorno, een slordige 75 jaar vóór de publicatie van Desmets boek.

Horkheimer en Adorno lijken echter zowel in dit boek als in Desmets interviews compleet afwezig, net zoals ook de hele Tegenverlichting (Counter Enlightenment) die aan hen vooraf ging. Gezien Desmet iets lijkt te hebben met kritiek op technologie, lijkt het me nog gekker dat hij nagenoeg geen gebruik lijkt te maken van de uitgebreide traditie van techniekfilosofie die er al is. Waar zijn Jacques Ellul, Ivan Illich, Martin Heidegger, Günther Anders, Slavoj Žižek en nog talloze andere interessante denkers die over technologie geschreven hebben? Zijn kritiek op wetenschap als ideologie werd ook al uitgewerkt door Jürgen Habermas (Science and Technology as Ideology).

Niet dat er iets mis is met een keuze om toch alleen je op Arendt en Foucault te baseren, maar op deze manier laat je wel heel wat interessante gedachten en theorieën links liggen. De andere grote afwezige in Desmets denken, naast heel wat intellectuele traditie, is alles wat met economie, klasse en politiek te maken heeft. Ik ben altijd wat wantrouwig tegenover maatschappijkritische boeken die deze fenomenen negeren. Vaak vervalt dit in een vaag idealisme ("we" hebben die of die foute ideeën, daardoor loopt het mis in de samenleving...) waaraan Desmet zich deels schuldig lijkt te maken.

Toch geef ik dit boek een 3/5 en geen lagere score, en dit voor twee redenen. Ten eerste, ondanks de duidelijke gebreken, stelt Desmet wel zeer interessante vragen. In welke mate kunnen we het geziene coronabeleid totalitair noemen? Hoe vaak hoorden we in de mainstream media echt fundamentele kritiek op het beleid? En altijd maar werden we geconfronteerd met cijfers, maar zoals Desmet zegt, het waren steeds alleen de coronaslachtoffers die in deze cijfers opgenomen werden, nooit statistieken over pakweg de invloed van de maatregelen op onze mentale gezondheid. Hier wil ik zelf nog aan toevoegen dat Desmet, ondanks zijn kritiek op blind geloof in de wetenschap, zelf nooit het gebruik van statistieken als basis voor beleid in vraag lijkt te stellen, wat bijvoorbeeld Fons Dewulf wél deed (vanaf 50:00 in zijn lezing legt hij dit fantastisch uit). Ook Desmets poging om de coronaperiode te begrijpen vanuit Freud en Le Bons concept van massavorming leek wel eens interessant, al weet ik niet hoe goed het uitgewerkt wordt in het boek.

Ten tweede, gezien Desmets vooropleiding (bachelor en doctoraat in de Psychologie, master in de Statistiek) zijn de gebreken van dit boek onvermijdelijk, al heeft de auteur achtergrond in de filosofie van Jacques Lacan. Het lijkt erop dat dit boek dreigt te vervallen in de zoveelste poging van een wetenschapper die probeert een filosofisch of maatschappijkritisch boek te schrijven en daarbij vastloopt in zijn gebrek aan filosofische vaardigheden (zoals het afbakenen van een duidelijk filosofische of ethisch standpunt dat met argumenten verdedigd wordt, tegenargumenten anticiperen en weerleggen, zo duidelijk mogelijk formuleren van ideeën, enzovoort) en filosofiekennis (welke filosofen en domeinen van de filosofie zijn er?). Moest dit boek van een filosoof komen, gaf ik het mogelijks een 1/5. Dit boek zal in ieder geval de studenten psychologie die het moeten lezen wel kritisch doen nadenken over mens en wereld en verdient daarom alleen al toch minstens een 3/5. We hebben meer boeken nodig zoals De Psychologie van het Totalitarisme, zelfs als dit boek mogelijks niet filosofisch uitmuntend is.

[Gail McGuire · Rating 5 out of 5]

Essential Reading for These Times

I recommend this book to all who ask themselves what is going so wrong in our world. Those who can feel in their soul that something has gone terribly wrong. Mattias Desmet lays out the path to freedom for humanity while helping us understand clearly what has gone wrong.

[Wouter Zwemmer · Rating 2 out of 5]

Matig boek over een belangrijk en helaas urgent onderwerp. Desmet beschrijft hoe totalitarisme leunt op autoriteit. Ik vind het best wel cynisch dat juist hij bij veel van zijn stellige uitspraken leunt op zíjn autoriteit van meneer de professor klinische psychologie.

Hoe meer ik psychologen lees die maatschappelijke analyses presenteren, hoe meer ik het gevoel krijg dat deze mensen er niet goed in zijn. Ik erger me steeds aan de stelligheid waarmee zij vrij ongenuanceerde beelden stellen, alsof die waar zijn omdat zíj psycholoog of psychiater zijn. Dirk De Wachter is zo iemand, Paul Verhaeghe ook. En nu Mattias Desmet. Alledrie zijn ze klinisch psycholoog of psychiater, dus gespecialiseerd in ziekten van de geest. Deze mensen presenteren vanuit dat mensbeeld heel stellig dystopieën - ieder hun eigen variant, niet perse dezelfde wat al opmerkelijk is - waarin wij zouden leven maar die ik niet herken. Misschien hebben zij een eenzijdig mens- en wereldbeeld? Misschien gaat het fout omdat de psychologie kennis heeft van de individuele geest en zich om die reden niet laat projecteren op samenlevingen? Zo heb ik er moeite mee als Desmet ontwikkelingspsychologie van kinderen projecteert op de samenleving alsof het gewoon waar is, alsof het vergelijkbare grootheden zijn…

Angst en controle
Desmet begint met het beschrijven van een cyclus die totalitarisme doet ontstaan. Het begin bij angst: angst voor werkloosheid, terrorisme, het klimaat, een virus… Hoe meer bedreigingen er komen, hoe meer angst en hoe “krampachtiger en zelfdestructiever” de maatschappelijke reacties op de objecten van angst. Deze reacties zijn steevast: “meer controle. Dat het menselijke wezen slechts een bepaalde graad van controle verdraagt, wordt daarbij over het hoofd gezien.”

Wetenschap
Desmet beschrijft hoe wetenschap kantelde van aanvankelijk een openheid van geest naar dogma en overtuiging. Wetenschap heeft ons geneeskunde gebracht maar niet de angst voor ziekte weggenomen. Is dat te wijten aan de wetenschap? In dat geval: hoe komt het dan dat mensen zich ondanks angst voor ziekte te buiten gaan aan ongezonde, lees: ziekte-stimulerende, leefstijlen? Roken, alcohol, drugs, overeten, ongezond eten… het komt veel voor in onze samenleving ondanks de kennis die we hebben van de kankers die we ervan kunnen krijgen, de ongelukken etc. Is dat de schuld van het dogma van de wetenschap? Daar geloof ik helemaal niets van. Eerder geloof ik dat we de mens psychologisch moeten duiden om de paradox te begrijpen, en dat de wetenschap ons kan helpen bij het vinden van die duiding. Dus: hoe het komt dat de mens slecht leeft ondánks haar/zijn/hun angst.

Niet alleen maar onzin
Schrijft Desmet alleen maar onzin dan? Natuurlijk niet, maar je moet de scherpe kanten er wel vanaf veilen. Zijn observatie dat dissidente stemmen zoals de Black Lives Matter-beweging, de milieubeweging en de MeToo-beweging kunnen omslaan in hun tegendeel en even totalitair worden als de samenleving waartegen ze zich verzetten, is denk ik wel juist. Zie de docu ‘Rebellion’, over de opkomst en neergang van Extinction Rebellion - beide in hoge mate veroorzaakt door de stempel die de leiding van de protestbeweging drukte: eerst enthousiasmerend, maar steeds meer autoritair en onverdraagzaam. Doorgeschoten regeldrang waarbij mazen in een wet worden bestreden met nog meer regels, in plaats van het opheffen van regels die blijkbaar niet effectief zijn. “In het MeToo-discours vervagen de grenzen tussen onhandig flirten en verkrachting; (…) met de coronacrisis wordt de gezondheidszorg een aanslag op het leven.” In zijn stelligheid schuurt ook Desmet aan tegen waar hij zich tegen verzet. Veel van het verzet van deze bewegingen is legitiem: racisme, discriminatie van minderheden, achterstelling van vrouwen in bedrijven, seksisme, milieuschade, achterstelling van arme mensen in onderwijs, etc.etc. Daarnaast zijn heus niet alle voorgestelde oplossingen “excessief, inconsistent en contraproductief”, wat Desmet wel suggereert.

Massa
Kenmerkend voor totalitarisme is volgens Desmet massavorming, waarbij het individu de eigen belangen opoffert aan het collectief en er in dat collectief sprake is van uniformering: in de massa wordt iedereen gelijk. Waarom? De massa gelooft in een verhaal omdat het een gevoel van verbondenheid geeft, als een ritueel. Desmet vergelijkt een massa met een zwerm. Desmet betoogt dat massa’s intrinsiek zelfdestructief zijn. Het bestrijden ervan zou daarom minder effectief zijn dan het overleven totdat het systeem zichzelf kapot maakt. Ik weet niet helemaal zeker of mensen in Iran of Afghanistan het hiermee eens zijn. Een ander punt van Desmet vind ik wel plausibel: probeer niet mensen uit een massa te bewegen terug te keren naar het ‘oude normaal’, want dat is juist waar ze zich met de massa tegen afzetten.

Wiskunde
Eén van de opvallende zaken bij in ieder geval De Wachter en Desmet vind ik dat ze voor hun eigen betoog gebruik maken van kenmerken waartegen ze zich afzetten. Bij De Wachter de DSM voor Borderline die niet zou deugen en die hij vervolgens toepast op de samenleving (over vergelijkbare grootheden gesproken…); bij Desmet kwantificering en wetenschap. Volgens Desmet hebben wetenschap en kwantificering geleid tot het mechanistische mens- en wereldbeeld dat totalitarisme mogelijk maakt in onze tijd. Vervolgens houdt hij hele verhandelingen over de wetenschap van chaos theorie en complexiteit en citeert hij Galilei dat “Het boek van de natuur is geschreven in de taal van wiskunde.”…

God?
Totalitarisme is uiteindelijk het symptoom van een naïef geloof in de almacht van de menselijke ratio. Althans volgens Hannah Arendt, veelvuldig aangehaald door Desmet. Het tegengif ligt volgens hem in “een levenshouding die zich niet blindstaart op rationeel begrijpen van de oppervlakkige verschijningsvormen van het leven en die voeling zoekt met de principes en de figuren die onder die verschijningsvormen verborgen liggen.” Volgens Desmet toont de chaostheorie aan dat er “bepaalde ‘vormen’ of ‘ideeën’ op voorhand bestaan (deze van bepaalde organismen bijvoorbeeld) die een invloed zouden uitoefenen op de manier waarop het materiële proces zich ontvouwt.” Vindt u dit vaag? Ik ook. Deze vormen zouden “op een coördinerende manier opereren.” Een berglandschap bijvoorbeeld is niet het effect van mechanistische processen, maar door “een tijdloos en subliem idee” gecoördineerd. Hij zegt het niet, maar lees ik hier nou god? Jawel hoor, op pagina 238 komt god uit de mouw. Wat ik ervan begrijp is dat Desmet god, mystiek, opvoert als tegengif tegen het rationeel-mechanistisch-materialistische wereldbeeld dat zou leiden tot totalitarisme. En de Inquisitie dan, was dat niet totalitair; of de religieuze regimes in Iran en Afghanistan, en de steun van de Russisch-Orthodoxe religieuzen voor de totalitaire oorlog in Oekraïne? Even later vliegt hij helemaal uit de bocht door onzin te verkopen over de vierde industriële revolutie; daarvan zou het doel zijn om een internet of bodies te creëren middels transhumanisme. Lees ik hier nou een complottheorie?

Kritiek
Ik heb veel kritiek op dit boek. Ik vind het een allegaartje van bij elkaar geharkte theorieën om een eigen wereldbeeld te ondersteunen: wetenschappelijke cherry picking. Vaak is de relatie met het hoofdonderwerp ver te zoeken. Het ergst vind ik het denken in uitersten waaraan ook de andere twee auteurs waar ik naar verwees zich schuldig maken. Voorbeeld: als de mens niet alle materie met natuurwetenschappen kan duiden, is voor Desmet aangetoond dat het wezen van de natuur dus wel geestelijk moet zijn. Wat hij (en anderen) gemakshalve over het hoofd zien, is dat die geestelijkheid van de natuur evenmin volledig kan worden aangetoond - maar dat is voor een gelovige niet relevant, blijkbaar. Dat fenomenen aan de grenzen van ons weten mysterieus kunnen zijn, doet niets af aan dat we al wel voldoende weten over natuurkrachten om huizen en bruggen te bouwen. Veel denken in dit boek gaat ten onder aan gebrek aan nuance en realiteitszin en aan onwetenschappelijke projecties van een discipline op een andere. Dat vind ik jammer, want het onderwerp totalitarisme verdient grondige studie en grondig begrip. En dat we door een periode heen moeten waarin we het nog niet helemaal begrijpen, of dat ons begrip altijd beperkt en tijdelijk zal zijn, doet daar niets aan af. Desmet presenteert enkele interessante ideeën maar trekt een mist op waarin het hoofdthema van het boek vervaagt.

[Aussiescribbler Aussiescribbler · Rating 5 out of 5]

"Totalitarianism is the belief that human intellect can be the guiding principle in life and society.”

One of the most important questions which face us as a species is why we have a propensity to go collectively insane in horrendously bloodthirsty ways. Why the Holocaust? Why the killing fields of Cambodia? Why Mao’s Cultural Revolution? Why Stalin’s purges?

Wars of conquest, horrible as they are, make sense to us. We can understand wanting something possessed by another and using force to get it. But these periods of madness lead societies to implode. They begin by vilifying particular subsets of their population, but the elimination of the victim classes leads to a widening net of destruction which may end up with the annihilation of those who initiated the purge. Hitler assured the German people that he was saving enough gas for them so that they wouldn’t have to face the reality of defeat. And many of those who enacted Stalin’s purges ended up finding themselves on the list. Whatever is going on in these times of madness is not something which can lead to a stable outcome.

Mattias Desmet has written a truly remarkable book on this topic. Building on the classic work of Hannah Arendt, he provides a framework for understanding the psychological landscape of totalitarianism which is concise and easy to understand. You’ll find yourself saying, “Ah, ha! Of course,” often.

He places this phenomena in the deepest of contexts, both that of the developmental psychology of the individual and the historical evolution of ideas.

As a child we learn language. We want to know the precise meanings of words, but words are described using other words. Meaning is always deferred. This sense of uncertainty can either be accepted as an opportunity for creativity or lead to an anxious hunger for some kind of certainty. The deepest question for the developing child is “What does the Other want?” What is the secret to being loved by the Other? The need for a sense of certainty about this question can lead to narcissism. Healthy development requires the ability to live with uncertainty.

The history of ideas also saw us faced with a choice between accepting that the essence of reality will always be unknowable or a mechanistic way of conceiving of the universe as something which can be fully explained and successfully manipulated to create an earthly paradise. The mechanistic worldview continues to dominate even though discoveries in physics which were made in the twentieth century reveal it to be unfounded. The mechanistic schema is that the realm of physics determines that of chemistry which determines that of biology which determines those of psychology, sociology and economics. But we now know that psychology has the ability to determine physical phenomena such as the movement of atomic particles.

Desmet explains that totalitarianism is the full expression of the mechanistic worldview.

What inspired him to assemble the notes on this topic he had been making over recent years and put them forward to the public in the form of this book was the social and political response to the Corona Virus. In the acceptance of authoritarian control imposed on society and the othering of the unvaccinated, he saw the basic patterns of what at other times has turned into full-blown totalitarianism.

I’m sure that many would resist this interpretation. Sure scientific studies have now shown that the lockdowns led to more collateral damage deaths than they could possibly have prevented Covid deaths. Sure we know that the Covid shots didn’t end up preventing anyone from contracting or passing on the disease (and thus don’t fit the traditional meaning of the word “vaccine” regardless of how much benefit they might hypothetically have in limiting symptoms for the individual.) But we believed these things in good faith. Is it fair to say that we were hypnotised as a result of our social isolation and free-floating anxiety? You or I might not have been a part of the mass formation perhaps, but extremes of behaviour were exhibited by large numbers of people which it does make sense to interpret in that way. Hostility toward “anti-vaxxers” certainly persisted beyond the point at which we knew that they posed no more risk to others than anyone else. And how do we explain people’s willingness to have their male children (who had an infinitesimal chance of a bad outcome from Covid) given a shot which carries a very significant chance of damaging their heart?

Desmet doesn’t go into detail about these issues. You can go to Alex Berenson or Dr. Robert W. Malone amongst others for that. His point is that we have a propensity to manifest totalitarianism. It isn’t just something that happened in foreign countries in decades past.

There is a spiritual vision at the heart of the book which points the way to a cure for our madness. If transhumanism is the latest form of totalitarian dystopia in waiting, the way forward is for us to embrace our humanity, and its grounding in the mysterious creativity of the universe, all the more deeply.

[Heike · Rating 3 out of 5]

Read it for school (cultuur en maatschappijkritiek), wel een must read!

[Francis Bezooyen · Rating 2 out of 5]

Sigh... you know, I wasn't long into the book before I realized where it was headed, but I stuck with it 'til the end to give the author the benefit of the doubt. Unfortunately, it turned out to be exactly as I expected. The book purports to be about the psychology of totalitarianism, but it really amounts to an argument for people to believe in God and that everything bad in this world - embodied in all those nasty left-wing "elites" - is a consequence of not believing in God, though he doesn't put it in those terms. No, the "devil" in this book is called "mechanistic ideology", and the author is careful to only once explicitly name believing in God as a solution to our troubles but the real message of this book is clearly: "god-ideology" - good; "mechanistic (i.e. godless) ideology" - bad (and to blame for everything).

Of course, as one should expect, what he deems to be "mechanistic" ideology is a giant strawman characterization and, in Deepak Chopra'esque style, he misrepresents quantum mechanics and the attitudes of famous scientists to make his case, all while ironically adorning himself in words that assume the style and form of the very mechanistic thinking that he is criticizing so that he might draw on the clout that has been justly earned by the successes of that so-called ideology to buttress his own credability.

To be fair, the author does make some valid points and interesting observations. There is content here that is worth engaging with, but the fact that the book as a whole amounts to what feels like a grift - and one I've seen far too often - really spoils whatever merit it might have otherwise earned. It is a grift that is especially galling to me when I reflect on my own experiences being raised in a religious environment because the very phenomena that he blames on "mechanistic" thinking - namely the irrational mass formations of peoples and the abandonment of humanist principles in service to incorrect ideas about the world - are the very phenomena that I find religions, and even a belief in God generally, are especially prone to produce in those who believe them. This is very much a case of the kettle calling the pot black... and even that is probably a too equal framing in the author's favor.

[Paul · Rating 1 out of 5]

Shall i summarise this book for you? The author's thesis is that the direct (yes, direct) cause of totalitarianism is the rational scientific mindset that came out of the Enlightenment. In the course of the book he offers very little evidence to support this idea. In fact there is very little justification, argument or reasoning at all. It is what he says it is, and that's what he's picked up a pen to tell you.

But what about all the other possible causes of Totalitarianism? What about the role of the Media, centralised government, weak institutions, social media, anti-democratic sentiment? All of these things are either ignored completely or dismissed with a sentence or two.

The anti-scientific stance is very strong, and is suffused into every chapter. Surprising for someone who is a psychologist, at least nominally.

The chapter on Covid is the most interesting and of course it's this issue that pushed his ideas to fame. But after that it's back to bashing Science, which is 100% responsible for Totalitarianism, don't you know.

In the last two chapters the Author makes a half hearted effort to argue that there's more to life than Rationality, but it's not convincing. He trots out the same old tired arguments about consciousness and Quantum mechanics, that you can read in any Deepak Chopra book. It's very clear that he just read James Gleicks book Chaos, cause he quotes it constantly.

If i was to sum it up i would say : interesting, but due to the complete lack of supporting evidence, unconvincing.