What do you think?
Rate this book
De schaamte voorbij: Een persoonlijke geschiedenis
Het persoonlijke is politiek, wordt in de vrouwenbeweging gezegd. Inzage krijgen in het 'privé'-leven van andere vrouwen kan inzicht geven in de alledaagse vormen van vrouwenonderdrukking.
Na haar publikaties over feministiese theorieën (o.m. 'Feminisme en socialisme', 1976) was het voor Anja Meulenbelt dan ook een logische stap om haar persoonlijke geschiedenis te schrijven, te laten zien dat feminisme niet alleen een theorie is maar ook een manier van leven, kwetsbaar en tegenstrijdig. Ze schrijft: 'Ik zie, als onder scherpe schijnwerpers, tienvoudig vergroot, de dagelijkse details van mijn onderdrukking, de details van andervrouws pijn. Ik heb er geen verweer meer tegen, geen oogkleppen, ik zit er midden in als een weekdier zonder schelp. Zelfbeklag? Zeker, ik kan zwemmen in zelfmedelijden
Na haar publikaties over feministiese theorieën (o.m. 'Feminisme en socialisme', 1976) was het voor Anja Meulenbelt dan ook een logische stap om haar persoonlijke geschiedenis te schrijven, te laten zien dat feminisme niet alleen een theorie is maar ook een manier van leven, kwetsbaar en tegenstrijdig. Ze schrijft: 'Ik zie, als onder scherpe schijnwerpers, tienvoudig vergroot, de dagelijkse details van mijn onderdrukking, de details van andervrouws pijn. Ik heb er geen verweer meer tegen, geen oogkleppen, ik zit er midden in als een weekdier zonder schelp. Zelfbeklag? Zeker, ik kan zwemmen in zelfmedelijden
291 pages, Paperback
First published January 1, 1976
35 people are currently reading
1285 people want to read
About the author
Anja Meulenbelt
63 books51 followersAnja Henriëtte Meulenbelt (1945) is a Dutch writer and former politician of the Socialist Party (SP).
She wrote De Schaamte Voorbij (The Shame is Over), published in 1976, which was an important piece of second-wave feminist writing in the Netherlands. The novel was confessional in tone, and made the connection between the body and language politics overt. She also wrote several books about the Palestinians.
She was a Senator from 2003 to 2011.
In August 2014, Meulenbelt terminated her membership of the SP, because she felt the party did not speak out enough against Israel's military actions in the Gaza Strip.
She wrote De Schaamte Voorbij (The Shame is Over), published in 1976, which was an important piece of second-wave feminist writing in the Netherlands. The novel was confessional in tone, and made the connection between the body and language politics overt. She also wrote several books about the Palestinians.
She was a Senator from 2003 to 2011.
In August 2014, Meulenbelt terminated her membership of the SP, because she felt the party did not speak out enough against Israel's military actions in the Gaza Strip.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 57 reviews
November 5, 2025
Must-read voor alle feministen. Mijn persoonlijke hoogtepunt: de oude boekenlegger van mijn moeder tegenkomen op driekwart (een parkeerboete?) - i love my feminist socialist mom🩷🩷🩷
November 21, 2021
Ik had nooit eerder een boek gelezen waarin zoveel werd geneukt (zoals Meulenbelt het noemt). Ze zijn Nederlands, Amerikaans, Brits, Belgisch, theatermaker, activist, politicus, student, single, verloofd, getrouwd en vanaf een zeker moment ook vrouw. Ze merkt na een tijdje op dat ze nog heel wat partners heeft weggelaten, omdat haar boek anders onleesbaar zou worden. En dan te bedenken dat Anja Meulenbelt pas 31 was toen De schaamte voorbij uitkwam. Zo ging dat kennelijk tijdens de seksuele revolutie. In het begin van het boek schrijft ze dat het niet dient om haar eigen leven in het zonnetje te zetten, de feministische leerstelling luidt nu eenmaal: het persoonlijke is politiek. Wat deze zin precies betekent, wordt in de loop van het boek duidelijk.
Bovendien hoef je geen psycholoog te zijn om te begrijpen dat Meulenbelt wat in te halen had: haar jeugd eindigde op haar zestiende toen ze (min of meer aangemoedigd door haar moeder) zwanger raakte van een Oostenrijks vakantievriendje. Ze trouwden en gingen naar het troosteloze Lübeck, waar hij werkte als monteur in de haven. Als manlief om vijf uur thuiskwam moest het eten klaarstaan en hun zoontje eigenlijk al slapen. Als ie begon te huilen sloeg hij hem blauw. Oja, hij moest er elke week ook drie keer bij haar overheen. Na enkele jaren liep Meulenbelt met haar zoontje weg naar Nederland, waar haar ex haar nog een tijdje ernstig stalkte - al bestond dat woord nog niet.
In het vervolg van het boek probeert Meulenbelt naarstig zichzelf te worden. Dat gaat volgens een vast patroon: ze vindt een plek waar ze haar idealen kan volgen, ze komt erachter dat het tegenvalt en ze trekt gedesillusioneerd verder. Ze maakt Provo nog mee voordat het op rellen uitloopt, werkt bij Paradiso waar ze op een gegeven moment vooral druk is met het naar buiten werken van drugsdealers, bij de Kommunistische Eenheidsbeweging Nederland (voorloper van de SP) duurt het wel erg lang voordat ze niet alleen over maar ook mét arbeiders gaan praten, in linkse groepjes is het feminisme geen onderwerp omdat het afleidt van de klassenstrijd, geharde feministen vinden hetero’s en biseksuelen maar slap en je schijnt ook feminismepunten te kunnen scoren door alle mannen (ook als je ze al kende en ergens tegenkomt) te negeren.
Wat is nu het punt van al dit geneuk en deze frustraties? In de loop van het boek wordt Anja steeds een beetje wijzer, en haar ontwikkeling loopt parallel aan ontwikkelingen in de maatschappij. De seksuele revolutie blijkt ‘wel seksueel te zijn, maar geen revolutie’: de vrouw delft nog steeds het onderspit, want mannen willen alleen iemand voor de spanning óf voor de verzorging. Ook in linkse groepjes zijn het nog steeds de vrouwen die de koffie zetten: wat maakt het dan uit of je koffie zet voor je man of voor je kameraden? En het bundelen van ervaringen helpt, zo blijkt in de vrouwenbeweging: allemaal hebben ze verhalen over seksuele intimidatie of aanranding. Meulenbelt wordt op straat aangeklampt door een eng mannetje dat zegt dat ie wil neuken, het eindigt ermee dat hij een baksteen naar haar hoofd gooit. Gelukkig net mis. Waarom zouden we accepteren dat de winkels overdag voorbehouden zijn aan vrouwen en dat de straat ‘s avonds alleen veilig is voor mannen?
Kortom, er is genoeg om voor te strijden en alles wordt langzaam een beetje beter. Met moderne blik kun je Anja Meulenbelts activisme ‘intersectioneel’ noemen: ze heeft niet alleen aandacht voor man/vrouw, maar ook voor huidskleur, seksualiteit en klasse. Tijdens een ontmoeting met lassers komt ze erachter hoe uitbuiting van arbeiders er echt uitziet en samen met haar collega-‘aktivisten’ zorgt ze voor een goed ventilatiesysteem daar.
Als je dit boek leest in 2021 zijn veel onderwerpen nog steeds pijnlijk actueel. Natuurlijk blijven in veel delen van de samenleving mannen en vrouwen nog steeds grotendeels aan hun eigen kant van de traditionele kloof. Maar tienermoeders in een gewelddadige relatie, vrouwen die geen zin hebben om tweede viool te spelen en vrouwen die zich verzetten tegen seksueel geweld zullen nu meer steun krijgen dan vijftig jaar geleden. En er zijn veel meer manieren om aan een verstikkend genderpatroon te ontsnappen. Met dank aan alle bewustwording en maatschappelijke veranderingen die zijn aangewakkerd door Meulenbelt en haar medestrijders uit de tweede feministische golf. Het is de maatschappij die ervoor zorgt dat achterstelling van vrouwen wel of niet veel kans heeft om zich voor te doen. En de maatschappij bestaat uiteindelijk uit de optelsom van al die verschillende persoonlijke verhalen.
Bovendien hoef je geen psycholoog te zijn om te begrijpen dat Meulenbelt wat in te halen had: haar jeugd eindigde op haar zestiende toen ze (min of meer aangemoedigd door haar moeder) zwanger raakte van een Oostenrijks vakantievriendje. Ze trouwden en gingen naar het troosteloze Lübeck, waar hij werkte als monteur in de haven. Als manlief om vijf uur thuiskwam moest het eten klaarstaan en hun zoontje eigenlijk al slapen. Als ie begon te huilen sloeg hij hem blauw. Oja, hij moest er elke week ook drie keer bij haar overheen. Na enkele jaren liep Meulenbelt met haar zoontje weg naar Nederland, waar haar ex haar nog een tijdje ernstig stalkte - al bestond dat woord nog niet.
In het vervolg van het boek probeert Meulenbelt naarstig zichzelf te worden. Dat gaat volgens een vast patroon: ze vindt een plek waar ze haar idealen kan volgen, ze komt erachter dat het tegenvalt en ze trekt gedesillusioneerd verder. Ze maakt Provo nog mee voordat het op rellen uitloopt, werkt bij Paradiso waar ze op een gegeven moment vooral druk is met het naar buiten werken van drugsdealers, bij de Kommunistische Eenheidsbeweging Nederland (voorloper van de SP) duurt het wel erg lang voordat ze niet alleen over maar ook mét arbeiders gaan praten, in linkse groepjes is het feminisme geen onderwerp omdat het afleidt van de klassenstrijd, geharde feministen vinden hetero’s en biseksuelen maar slap en je schijnt ook feminismepunten te kunnen scoren door alle mannen (ook als je ze al kende en ergens tegenkomt) te negeren.
Wat is nu het punt van al dit geneuk en deze frustraties? In de loop van het boek wordt Anja steeds een beetje wijzer, en haar ontwikkeling loopt parallel aan ontwikkelingen in de maatschappij. De seksuele revolutie blijkt ‘wel seksueel te zijn, maar geen revolutie’: de vrouw delft nog steeds het onderspit, want mannen willen alleen iemand voor de spanning óf voor de verzorging. Ook in linkse groepjes zijn het nog steeds de vrouwen die de koffie zetten: wat maakt het dan uit of je koffie zet voor je man of voor je kameraden? En het bundelen van ervaringen helpt, zo blijkt in de vrouwenbeweging: allemaal hebben ze verhalen over seksuele intimidatie of aanranding. Meulenbelt wordt op straat aangeklampt door een eng mannetje dat zegt dat ie wil neuken, het eindigt ermee dat hij een baksteen naar haar hoofd gooit. Gelukkig net mis. Waarom zouden we accepteren dat de winkels overdag voorbehouden zijn aan vrouwen en dat de straat ‘s avonds alleen veilig is voor mannen?
Kortom, er is genoeg om voor te strijden en alles wordt langzaam een beetje beter. Met moderne blik kun je Anja Meulenbelts activisme ‘intersectioneel’ noemen: ze heeft niet alleen aandacht voor man/vrouw, maar ook voor huidskleur, seksualiteit en klasse. Tijdens een ontmoeting met lassers komt ze erachter hoe uitbuiting van arbeiders er echt uitziet en samen met haar collega-‘aktivisten’ zorgt ze voor een goed ventilatiesysteem daar.
Als je dit boek leest in 2021 zijn veel onderwerpen nog steeds pijnlijk actueel. Natuurlijk blijven in veel delen van de samenleving mannen en vrouwen nog steeds grotendeels aan hun eigen kant van de traditionele kloof. Maar tienermoeders in een gewelddadige relatie, vrouwen die geen zin hebben om tweede viool te spelen en vrouwen die zich verzetten tegen seksueel geweld zullen nu meer steun krijgen dan vijftig jaar geleden. En er zijn veel meer manieren om aan een verstikkend genderpatroon te ontsnappen. Met dank aan alle bewustwording en maatschappelijke veranderingen die zijn aangewakkerd door Meulenbelt en haar medestrijders uit de tweede feministische golf. Het is de maatschappij die ervoor zorgt dat achterstelling van vrouwen wel of niet veel kans heeft om zich voor te doen. En de maatschappij bestaat uiteindelijk uit de optelsom van al die verschillende persoonlijke verhalen.
February 4, 2025
Leeslijst Nederlandse Letterkunde - moderne periode
Boodschap van algemeen nut: lees dit boek!! (behalve als je ietwat preuts bent, dan misschien beter niet)
Nee maar oprecht dit boek is een meesterwerk, alleen dan weg met dat stomme mannelijke ‘meester’. Het is vlot geschreven, enorm rauw en eerlijk en zo extreem herkenbaar. Also, als je op zoek bent naar een boek dat je radicaal feminist zou maken: this is the one!
Boodschap van algemeen nut: lees dit boek!! (behalve als je ietwat preuts bent, dan misschien beter niet)
Nee maar oprecht dit boek is een meesterwerk, alleen dan weg met dat stomme mannelijke ‘meester’. Het is vlot geschreven, enorm rauw en eerlijk en zo extreem herkenbaar. Also, als je op zoek bent naar een boek dat je radicaal feminist zou maken: this is the one!
Read
December 29, 2024Let wel: herlezing!
October 31, 2025
De zinnen zijn als gedachtegangen geschreven waardoor ik het boek praktisch binnen struikelde. Het duurde dan ook even om erin te komen, maar al gauw genoeg kon ik mee peddelen en las ik het sneller uit dan ik een boek in de afgelopen maanden heb gelezen (en ik heb ook een bouquetreeks gelezen dus dat zegt wat) Verfrissend om een activistisch boek te lezen dat puur en alleen activistisch is door inzichten en, hoewel geschreven in een compleet andere tijd, nog steeds inzichten kan geven. Absolute aanrader!
December 3, 2013
The book is written raw with no excuses. Anja is not afraid to be strong, or vulnerable, or weak or selfish. Her feelings are recorded almost as they come, with pure energy and in the end, you become her. True to her title, the shame is over and Anja is as human as all but has the courage to come out and yell it. Old but not dated, a true hymn to freedom. Anja frequently quotes Janis Joplin, 'freedom means you have nothing left to lose' but surviving on the way there is not easy...
January 12, 2023
Ik ben blij dat ik het boek heb gelezen, omdat het een van de belangrijkste boeken uit het Nederlandse feminisme is. Het geeft ook echt een geweldig inkijkje in de linkse wereld van de jaren '60 en' 60, van marxisme tot seksuele revolutie. Maar ik ben ook blij dat ik het uit heb. Van al die mislukte, lege relaties werd ik wel een beetje moe.
July 21, 2024
Vrijen of vechten? Vraagt de opperheks van het lesbies front.
We dansen.
November 12, 2023
Ontzettend aangrijpend levensverhaal van een Nederlandse feminist tijdens de tweede golf. Het persoonlijke is politiek.
December 2, 2025
4 ⭐️ een van de belangrijkste nederlandse feministische literatuur! je zou bijna vergeten tijdens het lezen hiervan, dat dit boek uit 1976 is. helaas nog steeds zo relevant 50 (!) jaar later.
het las heerlijk weg en de gedachtes waren zo herkenbaar. prachtig boek!
het las heerlijk weg en de gedachtes waren zo herkenbaar. prachtig boek!
February 29, 2020
Het boek gelezen over het feminisme van mijn moeder. Belangrijk, indrukwekkend en onvergetelijk.
November 4, 2025
Mooi, goed en na 50 jaar (helaas) nog ontzettend relevant.
December 25, 2020
Als je je afvraagt wat ik het beste boek vond dat ik dit jaar gelezen heb: Dit is het!!!
March 3, 2021
Tanıl Bora'nın Cereyanlar'ından sonra, okunacaklar listeme feminist hareket başlığı altında not almıştım bu kitabı. Okuyunca yeni baskılarının olmamasına şaşırdım doğrusu. Nadir Sahaf sağ olsun, sayesinde kitapla buluşmam gerçekleşti sonunda.
Arka kapağında da belirtildiği gibi bir kuram olarak feminizm anlatılmıyor kitapta. Bir hayattan bir kuram nasıl doğar, bir kadının yaşadığı tüm tecrübelerden yola çıkarak adım adım açıklanıyor.
Anja çok eşliliği bir fikir olarak benimsediğinden değil zorunluluktan denemiş anlaşılan. İki erkekle aynı süreçte yaşadığı beraberliği başarısızlıkla sonuçlansa da kurama katkısı olmuş bu deneyimin belli ki.
Lezbiyenliğinin ise iki boyutu varmış yanlış anlamadıysam. Erkeklerde bulamadığı duygusal yakınlığı, sıcaklığı kadınlarda aramış önce ve sonra pek çok açıdan olduğu gibi cinsellikte de erkeklere bağımlı olmadığını hem kendisine hem de çevresine ispatlamaya çalıştığı için birlikte olmuş onlarla. Hayatının gençlik, hatta orta yaşlarına kadar olan dönemlerinde bedeniyle barışık olmadığı açıkça anlaşılan Anja'nın bütün tecrübelerinden sonra bunu başarıp başaramadığından emin olamadım ben yine de kitabın sonunda. Kendi regl kanını yalamış olsa da :-)
Anja ilk ciddi lezbiyen ilişkisini yaşarken, bunu doğuran duygularının bir yanılsamadan ibaret olabileceğinden kuşkulandım okurken. Bu ilişkiyi kendini bağımlı hissettiği, başkasıyla paylaşmaktan memnun olmadığı sevgilisinin karısı ile yaşaması ise ayrıca bir soru işareti doğurdu kafamda. Bir kadının kendisini lezbiyen sanması mümkün mü? Okuduğum bir kitapta, sanırım Stephen Grosz'un İncelenen Hayatlar: Kendimizi Nasıl Yitirir, Nasıl Buluruz isimli kitabıydı, terapist, genç bir erkekle ilişki yaşayan 70 yaşını aşmış, evli iki çocuk sahibi bir adamın duygularının, çocukluğunda bir erkek, çoğunlukla da bir baba yakınlığından, sevgisinden mahrum kalmasından kaynaklandığını teşhis etmişti yanlış hatırlamıyorsam. Anja'nın lezbiyenliğinde ve erkeklerle ilişkilerindeki başarısızlıkta buna benzer bir şey de var gibi geldi bana. Bu lezbiyenlik, hissi olmaktan ziyade fikirsel gibi geldi bana ama bu bir şey fark ettirir mi bilemedim. Lgbti+ bireyler hakkında biraz okusam hiç fena olmayacak galiba.
Anja çok eşliliği ikinci kez deniyor ama farklı bir kombinasyonla: eşlerinden biri kadın diğeri ise erkek oluyor bu sefer. Sevgilisi ve sevgilisinin karısı. Çocukları tarafından da açıkça kabullenilmiş bir birliktelik yaşadıkları halde bunu da yürütemiyor Anja. Tam, işte Anja'nım idealindeki bir ilişki diye düşünürken gelen başarısızlık üzerine kafa yoruyorum yine mecburen. Kadın-erkek ilişkisinde erkeğin üstlendiği görev ve sorumlulukları kadın-kadın ilişkisinde kadınlardan biri üstlenecekse değişen ne olabilir ki zaten?
Anja kuramını oluşturmadan kısa bir zaman öncesine kadar ev işlerine ve ev kadınlarına tepeden bakıyor gibiydi bana göre. Neredeyse kitap boyunca bunu hissederken yazarın kitabın sonlarına doğru birden bire yeniden üretim konusuna nasıl geldiğini pek anlayamadım doğrusu.
Anja gerçekten lezbiyen mi değil mi diye düşünür ve bir yandan da bana yapay gelenin ne olduğunu keşfetmeye çalışırken lezbiyenliği itici bulup bulmadığım ile ilgili kendi duygularımı yoklamayı da ihmal etmedim tabii. Kitabın sonlarına doğru neredeyse lezbiyenlik feminizmin bir parçasıdır gibi bir anlam mı çıkarmam gerekiyor diye düşünmeye başladım. Veee nihayet lezbiyenlik politiktir cümlesine rastladım kitabın sonlarına doğru bir yerlerde. Başından beri beni rahatsız eden düşüncenin de bu olabileceğine karar verdim. Şimdiye kadar biyolojik ve psikolojik olarak doğal bulduğum lezbiyenliğin politik olarak tanımlamasına kafam yatmadı pek. Belki de bana yapay gelen sadece ve sadece erkeklere ihtiyaç duyulmadığını kanıtlamak üzere lezbiyenliği seçmiş olmaktı. Lgbti+ bireyler hakkında gerçekten okumam gerekiyor.
Anja terapisini yarım bırakmasaydı ne gibi sonuçlar alırdı merak ediyor insan doğrusu. Kuramını nasıl etkilerdi mesela?
Kitap yayınlandığı yıllarda çok ses getirmiş ama bugünden bakınca o kadar da çarpıcı görünmedi bana. Cinsellik, seks vs hakkında konuşmada yol almışız bir miktar ama bunun cinsiyet eşitliği konusuna katkısı pek de olmamış galiba.
Anja anladığım kadarıyla cinsel dürtüleri çok kuvvetli bir kadın. Kadınlığını sonuna kadar, cesurca yaşamasında bunun da etkisi olmuştur sanırım.
Kitabın sonu bana biraz muğlak gelse de çevirisi bir kaç ufak bölüm dışında oldukça başarılı bence. Aksaklıkların çoğu da anlamayı engelleyecek cinsten değil. Genel olarak akıcı, zaman zaman nükteli bir dil ile yazılmış kitabı, bana düşünerek okuma fırsatı verdiği için sevdim ben. Sıra dışı hayatlara meraklıysanız tavsiye ederim.
Okunacaklar:
Kadınlığın Gizemi, Betty Friedan
Altın Defter, Doris Lessing
Feminizm ve Sosyalizm, Anja Meulenbelt
Arka kapağında da belirtildiği gibi bir kuram olarak feminizm anlatılmıyor kitapta. Bir hayattan bir kuram nasıl doğar, bir kadının yaşadığı tüm tecrübelerden yola çıkarak adım adım açıklanıyor.
Anja çok eşliliği bir fikir olarak benimsediğinden değil zorunluluktan denemiş anlaşılan. İki erkekle aynı süreçte yaşadığı beraberliği başarısızlıkla sonuçlansa da kurama katkısı olmuş bu deneyimin belli ki.
Lezbiyenliğinin ise iki boyutu varmış yanlış anlamadıysam. Erkeklerde bulamadığı duygusal yakınlığı, sıcaklığı kadınlarda aramış önce ve sonra pek çok açıdan olduğu gibi cinsellikte de erkeklere bağımlı olmadığını hem kendisine hem de çevresine ispatlamaya çalıştığı için birlikte olmuş onlarla. Hayatının gençlik, hatta orta yaşlarına kadar olan dönemlerinde bedeniyle barışık olmadığı açıkça anlaşılan Anja'nın bütün tecrübelerinden sonra bunu başarıp başaramadığından emin olamadım ben yine de kitabın sonunda. Kendi regl kanını yalamış olsa da :-)
Anja ilk ciddi lezbiyen ilişkisini yaşarken, bunu doğuran duygularının bir yanılsamadan ibaret olabileceğinden kuşkulandım okurken. Bu ilişkiyi kendini bağımlı hissettiği, başkasıyla paylaşmaktan memnun olmadığı sevgilisinin karısı ile yaşaması ise ayrıca bir soru işareti doğurdu kafamda. Bir kadının kendisini lezbiyen sanması mümkün mü? Okuduğum bir kitapta, sanırım Stephen Grosz'un İncelenen Hayatlar: Kendimizi Nasıl Yitirir, Nasıl Buluruz isimli kitabıydı, terapist, genç bir erkekle ilişki yaşayan 70 yaşını aşmış, evli iki çocuk sahibi bir adamın duygularının, çocukluğunda bir erkek, çoğunlukla da bir baba yakınlığından, sevgisinden mahrum kalmasından kaynaklandığını teşhis etmişti yanlış hatırlamıyorsam. Anja'nın lezbiyenliğinde ve erkeklerle ilişkilerindeki başarısızlıkta buna benzer bir şey de var gibi geldi bana. Bu lezbiyenlik, hissi olmaktan ziyade fikirsel gibi geldi bana ama bu bir şey fark ettirir mi bilemedim. Lgbti+ bireyler hakkında biraz okusam hiç fena olmayacak galiba.
Anja çok eşliliği ikinci kez deniyor ama farklı bir kombinasyonla: eşlerinden biri kadın diğeri ise erkek oluyor bu sefer. Sevgilisi ve sevgilisinin karısı. Çocukları tarafından da açıkça kabullenilmiş bir birliktelik yaşadıkları halde bunu da yürütemiyor Anja. Tam, işte Anja'nım idealindeki bir ilişki diye düşünürken gelen başarısızlık üzerine kafa yoruyorum yine mecburen. Kadın-erkek ilişkisinde erkeğin üstlendiği görev ve sorumlulukları kadın-kadın ilişkisinde kadınlardan biri üstlenecekse değişen ne olabilir ki zaten?
Anja kuramını oluşturmadan kısa bir zaman öncesine kadar ev işlerine ve ev kadınlarına tepeden bakıyor gibiydi bana göre. Neredeyse kitap boyunca bunu hissederken yazarın kitabın sonlarına doğru birden bire yeniden üretim konusuna nasıl geldiğini pek anlayamadım doğrusu.
Anja gerçekten lezbiyen mi değil mi diye düşünür ve bir yandan da bana yapay gelenin ne olduğunu keşfetmeye çalışırken lezbiyenliği itici bulup bulmadığım ile ilgili kendi duygularımı yoklamayı da ihmal etmedim tabii. Kitabın sonlarına doğru neredeyse lezbiyenlik feminizmin bir parçasıdır gibi bir anlam mı çıkarmam gerekiyor diye düşünmeye başladım. Veee nihayet lezbiyenlik politiktir cümlesine rastladım kitabın sonlarına doğru bir yerlerde. Başından beri beni rahatsız eden düşüncenin de bu olabileceğine karar verdim. Şimdiye kadar biyolojik ve psikolojik olarak doğal bulduğum lezbiyenliğin politik olarak tanımlamasına kafam yatmadı pek. Belki de bana yapay gelen sadece ve sadece erkeklere ihtiyaç duyulmadığını kanıtlamak üzere lezbiyenliği seçmiş olmaktı. Lgbti+ bireyler hakkında gerçekten okumam gerekiyor.
Anja terapisini yarım bırakmasaydı ne gibi sonuçlar alırdı merak ediyor insan doğrusu. Kuramını nasıl etkilerdi mesela?
Kitap yayınlandığı yıllarda çok ses getirmiş ama bugünden bakınca o kadar da çarpıcı görünmedi bana. Cinsellik, seks vs hakkında konuşmada yol almışız bir miktar ama bunun cinsiyet eşitliği konusuna katkısı pek de olmamış galiba.
Anja anladığım kadarıyla cinsel dürtüleri çok kuvvetli bir kadın. Kadınlığını sonuna kadar, cesurca yaşamasında bunun da etkisi olmuştur sanırım.
Kitabın sonu bana biraz muğlak gelse de çevirisi bir kaç ufak bölüm dışında oldukça başarılı bence. Aksaklıkların çoğu da anlamayı engelleyecek cinsten değil. Genel olarak akıcı, zaman zaman nükteli bir dil ile yazılmış kitabı, bana düşünerek okuma fırsatı verdiği için sevdim ben. Sıra dışı hayatlara meraklıysanız tavsiye ederim.
Okunacaklar:
Kadınlığın Gizemi, Betty Friedan
Altın Defter, Doris Lessing
Feminizm ve Sosyalizm, Anja Meulenbelt
August 13, 2024
Wanneer je dronken in het logeerbed van je tante (70) in Amsterdam ploft, begint met staren naar haar boekenkast en ontdekt dat we bij een nieuwe fase van gespreksstof zijn aanbeland.
Ik verloof mijzelf in dit boek terwijl de letters dansten
Soms is iets alles of niks. Dit boek is alles :)
Ik verloof mijzelf in dit boek terwijl de letters dansten
Soms is iets alles of niks. Dit boek is alles :)
November 16, 2024
Klassieker in de feministische literatuur. Heel interessant om zo terug te kijken naar de ontwikkelingen van de tweede feministische golf, en tegelijk te merken hoe actueel veel thema's nog zijn. Soms een wat gehaaste schrijfstijl, maar de moeite waard om je aan Meulenbelts tempo aan te passen.
February 23, 2025
Dit boek❤️ Zo sterk, zo belangrijk. Nog steeds, bijna 50 jaar na verschijning (1976). Dit voelt als een boek dat ik nooit ga vergeten. Zo fijn om dit gelezen te hebben en om zoveel geleerd te hebben, over vrouwelijkheid, activisme, seksualiteit, feminisme, het patriarchaat, ... Het heeft me diep geraakt en gonst nog na in m'n hoofd. Niet twijfelen, zeker lezen.
August 15, 2022
Dit boek grijpt mijn hart, trekt het door mijn borstkas en/of keel naar buiten en presenteert het aan mij.
(zie: https://elephant.art/iotd/jessica-har... )
(zie: https://elephant.art/iotd/jessica-har... )
November 6, 2025
Zo zo zo mooi
November 8, 2025
Ze zetten je op een voetstuk zodat ze je niet in de ogen hoeven te kijken. Onvergetelijk.
June 27, 2025
Literair weinig bijzonder, erg zoekend geschreven. Maar een heel sterk tijdsbeeld van de vrouwenbeweging, het socialistische gerommel en de vrije liefde.
November 28, 2024
“De glimlachstaking, een proef op de som. De afspraak om alleen te glimlachen als je je echt vrolijk voelt. Een verbijsterend effect. Mensen om je heen die onzeker worden. Mensen die om niks ruzie met je maken. Mannen op straat die zeggen wat kijk je chagrijnig. Mannen op het werk die een grote bocht om je heen maken. Alleen maar dat, ophouden met glimlachen. En merken hoe vaak we dat doen, hoe het deel is geworden van ons uniform, hoe van ons verwacht wordt dat we decoratieve charme uitstralen. Hoe bang mensen voor ons worden als we dat niet meer doen.” Dit fragment is echt brilliant en ik ben het hier 100% mee eens. In onze maatschappij nu is dat nog steeds een ding, mannen die zeggen dat je veel mooier bent als je lacht en dat je maar vaker moet glimlachen. NEE, ik bepaal zelf wel wanneer ik lach:)
November 1, 2025
Het beste boek wat ik, denk ik, tot dusver heb gelezen. Het persoonlijke en het politieke nog nooit zo mooi verweven gelezen.
August 12, 2016
Persoonlijk emancipatierelaas schetst sterk en invoelbaar de maatschappelijke context van de emancipatiestrijd in de jaren '70. Slecht geredigeerd, maar zou op alle middelbare scholen verplichte kost moeten zijn.
August 22, 2017
Yazarın öz yaşam öyküsü, lezbiyen hayatı, feminist başkaldırış ve daha pek çok güzel şey
October 17, 2025
De schaamte voorbij. Door: Anja Meulenbelt.
Schande dat ik deze klassieker, voor het eerst verschenen in 1976 en nu opnieuw uitgegeven door uitgeverij De Bezige Bij, nog niet had gelezen.
De schaamte voorbij is zoals op de cover staat ‘een persoonlijke geschiedenis’ maar het boek is ook veel meer dan dat. Het persoonlijke is politiek en dat merk je hier zeker.
Meulenbelt schetste 50 jaar geleden een eerlijk, moedig portret van het leven van een zoekende, worstelende vrouw die haar weg zocht in een patriarchale samenleving die heel andere verwachtingen had van mannen dan van vrouwen. En ja, het is haar verhaal maar ook het verhaal van de vrouwen rondom haar én van een ganse maatschappij.
Je zou denken dat er op een halve eeuw tijd veel veranderd zou zijn maar jammer genoeg blijk dat op veel vlakken niet het geval te zijn. Mede daarom is het zo goed dat dit boek opnieuw werd uitgebracht. We zijn er nog niet…
Anja Meulenbelt schrijft schaamteloos eerlijk, ontziet zichzelf niet, is moedig, daadkrachtig, empowerend en een voorbeeld voor elke vrouw. Nu nog steeds. Een klassieker die generatie na generatie moet lezen.
Schande dat ik deze klassieker, voor het eerst verschenen in 1976 en nu opnieuw uitgegeven door uitgeverij De Bezige Bij, nog niet had gelezen.
De schaamte voorbij is zoals op de cover staat ‘een persoonlijke geschiedenis’ maar het boek is ook veel meer dan dat. Het persoonlijke is politiek en dat merk je hier zeker.
Meulenbelt schetste 50 jaar geleden een eerlijk, moedig portret van het leven van een zoekende, worstelende vrouw die haar weg zocht in een patriarchale samenleving die heel andere verwachtingen had van mannen dan van vrouwen. En ja, het is haar verhaal maar ook het verhaal van de vrouwen rondom haar én van een ganse maatschappij.
Je zou denken dat er op een halve eeuw tijd veel veranderd zou zijn maar jammer genoeg blijk dat op veel vlakken niet het geval te zijn. Mede daarom is het zo goed dat dit boek opnieuw werd uitgebracht. We zijn er nog niet…
Anja Meulenbelt schrijft schaamteloos eerlijk, ontziet zichzelf niet, is moedig, daadkrachtig, empowerend en een voorbeeld voor elke vrouw. Nu nog steeds. Een klassieker die generatie na generatie moet lezen.
August 18, 2018
Το τέλος μιας ντροπής η οποία βρίσκεται κρυμμένη σε κάθε πτυχή της προσωπικής -η οποία είναι και πολιτική, όπως και το αντίστροφο σύμφωνα με την Meulenbelt- ζωής μας. Ειλικρίνεια σχεδόν ενοχλήτική, ρομαντισμός, οργή, έρωτας, μια παρατηρητικότητα λογοτεχνική, ένα άκρως πολιτικό και ψυχογραφικό κείμενο.
Το χειρότερο, αλλά και καλύτερο ταυτόχρονα συναίσθημα το οποίο ξυπνά το βιβλίο είναι εκείνο της ταύτισης. Καταστάσεις, σχέσεις, συμπεριφορές οικείες, περιορισμένες από ενοχές και νόρμες τις οποίες δεν διαλέξαμε, αλλά ακολουθούμε, είτε μηχανικά, είτε γιατί φοβόμαστε την αντίδραση -και απώλεια- των άλλων. Μια ελπίδα στο τέλος, ότι αν και τίποτα δεν είναι τέλειο, μπορούμε να βρούμε τον εαυτό μας και να παλέψουμε για ό,τι χρειαζόμαστε, μια πίστη στον ανοιχτό διάλογο κι ας μην οδηγεί στα επιθυμητά αποτελέσματα, μια απογυμνωμένη, βαθύτερη απελευθέρωση.
Το χειρότερο, αλλά και καλύτερο ταυτόχρονα συναίσθημα το οποίο ξυπνά το βιβλίο είναι εκείνο της ταύτισης. Καταστάσεις, σχέσεις, συμπεριφορές οικείες, περιορισμένες από ενοχές και νόρμες τις οποίες δεν διαλέξαμε, αλλά ακολουθούμε, είτε μηχανικά, είτε γιατί φοβόμαστε την αντίδραση -και απώλεια- των άλλων. Μια ελπίδα στο τέλος, ότι αν και τίποτα δεν είναι τέλειο, μπορούμε να βρούμε τον εαυτό μας και να παλέψουμε για ό,τι χρειαζόμαστε, μια πίστη στον ανοιχτό διάλογο κι ας μην οδηγεί στα επιθυμητά αποτελέσματα, μια απογυμνωμένη, βαθύτερη απελευθέρωση.
November 19, 2021
Ik vond dat het maar eens tijd werd om mij - nu echt - te gaan verdiepen in de 2de feministische golf, met Anja Meulenbelt als autoriteit in Nederland. De schaamte voorbij kwam uit in 1976.
Anja beschrijft hoe haar eigen ervaringen als vrouw ertoe hebben geleid zich politiek en maatschappelijk te engageren, binnen onder andere Dolle Mina en FemSoc. Haar feminisme werd toen gezien als radicaal.
De manier waarop Anja schrijft over hoe ze haar geluk en vrijheid vond door met andere vrouwen samen te werken, deed mij oprecht glimlachen. Dit is echt een gedurfd maar belangrijk stukje feministische historiek waar alle feministen van nu nog iets van kunnen leren!
Anja beschrijft hoe haar eigen ervaringen als vrouw ertoe hebben geleid zich politiek en maatschappelijk te engageren, binnen onder andere Dolle Mina en FemSoc. Haar feminisme werd toen gezien als radicaal.
De manier waarop Anja schrijft over hoe ze haar geluk en vrijheid vond door met andere vrouwen samen te werken, deed mij oprecht glimlachen. Dit is echt een gedurfd maar belangrijk stukje feministische historiek waar alle feministen van nu nog iets van kunnen leren!
January 9, 2024
Een beetje beschamend om een van de hoogtepunten uit de Nederlandse feministische canon nu pas te lezen, maar beter laat dan nooit. De schaamte voorbij is ontwapenend, onderhoudend en eerlijk. Over Meulenbelt haar ongezonde relaties met mannen, haar feministische bewustwording en zusterschap en de moeizame dagelijkse realiteit van het activisme in de jaren 60/70 in Nederland. Terecht een klassieker.
July 14, 2025
Meulenbelt schrijft op haar 31ste(!) over de relatie tussen klassenstrijd en feminisme, met als symbolisch hoogtepunt de overstap van het zwaarte punt tussen de eerste en tweede het uittrekken van haar BH.
Het bijzonderst is dat Meulenbelt haar kracht de twijfel is: haast agnostisch omschrijft ze haar tweestrijd tussen eenzaamheid en de vrouwenbeweging.
Die twijfel, waar we ook 50 jaar naar dato als feministische vrxwen in blijven steken.
Het bijzonderst is dat Meulenbelt haar kracht de twijfel is: haast agnostisch omschrijft ze haar tweestrijd tussen eenzaamheid en de vrouwenbeweging.
Die twijfel, waar we ook 50 jaar naar dato als feministische vrxwen in blijven steken.
Displaying 1 - 30 of 57 reviews