Jump to ratings and reviews
Rate this book

Η μητέρα του σκύλου

Rate this book
Librarian note: An alternative cover for this ISBN can be found here.

Μια γυναίκα τιμωρήθηκε. Το αποδέχεται. Και μετατρέπει μόνη της την τιμωρία σε ισόβια: την "ακινησία". Μια γυναίκα-"στάσις". Και γύρω της η βουή και τα πάθη, να τα ριπίζει η τρέλα μεταμφιεσμένη σε αμέριμνο πουλί. Η κόρη της, ως επανάσταση για την τιμωρία, μεταμφιέζει με ψευδώνυμο την πόλη που αδίκησε τη μητέρα της, επιθέτει ψευδώνυμο και στον εαυτό της, βαφτίζεται "Ραραού" και καταφεύγουν πρόσφυγες στην πρωτεύουσα.

Θύμα, και όχι ηρωίδα του βιβλίου αυτού, η Ραραού εγκαθίσταται στο Μελόδραμα και στο Κωμικό. Την ανάγκασαν να πιστέψει ότι δεν της επιτρέπεται να είναι τραγική, τα πάθη της δεν ανέρχονται σε επίπεδο μεγαλοπρέπειας. Τελικά, όμως, η Τραγωδία, έστω και με σπασμένη κόθορνο, την επισκέπτεται και τη μυρώνει. Γύρω στις δύο γυναίκες, θολή στο βάθος μια χώρα αδέσποτη. Και πρόσωπα πολλά, που πιστεύουν ότι ο κόσμος δημιουργήθηκε ως πρόσχημα για να γίνουν βιβλία τα δικά τους πάθη. Κατά τη διαδρομή του βιβλίου, οι λοιποί κάτοικοί του βαθμιαία ευτυχούν και εγκαταλείπουν ησυχασμένοι και το βιβλίο και τη Ραραού. Η χώρα παραμένει θολή και ακίνητη στο περιθώριο του βιβλίου. Το οποίο βιβλίο δεν αντέχει να παρακολουθήσει τη Ραραού ως το τέλος της: λιποταχτεί, την εγκαταλείπει να συνεχίσει μόνη της.

Τελικώς, λάθος μου που την αποκάλεσα θύμα. Αφού άλλωστε μόνη της δηλώνει ευτυχής και επιτυχημένη.

Δεν γνωρίζω τι απέγινε η Ραραού.

"Στη Μητέρα του σκύλου, όπως ο Φώκνερ στη Βουή και το πάθος, ο Μάτεσις δίνει το λόγο στους πτωχούς τω πνεύματι... έργο εξαιρετικά δυνατό..."
(L. Farnoux, Le Monde)

"Η μητέρα του σκύλου... η ζωή εκρήγνυται σαν βόμβα... άπειρες είναι οι σκηνές που θα θυμόμαστε..."
(C. Segre, Corriere Della Sera)

256 pages, Paperback

First published January 1, 1990

58 people are currently reading
2506 people want to read

About the author

Pavlos Matesis

19 books56 followers

Ratings & Reviews

What do you think?
Rate this book

Friends & Following

Create a free account to discover what your friends think of this book!

Community Reviews

5 stars
1,249 (52%)
4 stars
804 (33%)
3 stars
263 (11%)
2 stars
60 (2%)
1 star
7 (<1%)
Displaying 1 - 30 of 266 reviews
Profile Image for Vit Babenco.
1,781 reviews5,777 followers
January 2, 2025
I guess the original title of the novel translates into English literally as The Dog’s Mother so the euphemistic substitute, The Daughter seems to be rather insipid and somewhat hypocritical.
The heroine, who recollects the past, is a kind of actress… The war, the gloomy period of the Occupation is the tragic time…
Twenty-six days without bread, weeds and raw coffee, coarse-ground coffee was all we had to eat. A couple of days before there was a grocer’s break-in, but all I could grab was some coffee. We had a handful each to eat every afternoon, then go outside to play. Ma didn’t like us playing because we fainted a lot: we weren’t hungry any more, but we walked really slowly.

A widow and three hungry children… In order to survive she makes a controversial decision to become a mistress of an Italian soldier… They manage to live but they are surrounded with the universal contempt… There are members of the Resistance and partisans… And there are traitors… Curfew and executions… The global fear reigns over town…
The day of the Liberation comes… And her mother along with the other petty collaborators must pass through the public humiliation…
Then a virtuous man with a flag in one hand climbed up on to the truck bed and he began cracking rotten eggs on the heads of each of the humiliated women and the crowd was applauding, they hadn’t seen a movie or a travelling theatre company for so long, the whole thing was more like some kind of entertainment. The virtuous man was bowing like a lecturer before his audience, or like a mayor, each time he cracked an egg on a shorn woman’s head.

The war is over and there is freedom and joy but her mother is now irreversibly broken by psychological trauma… The war is over but the daughter’s perception of reality begins to disintegrate gradually…
Wars have dreadful aftermaths and the defenseless and powerless suffer most.
May 20, 2017
***************************************************

Είναι λίγα,πολύ λίγα τα 5* γι'αυτό το βιβλιο. Θεωρώ είναι το καλύτερο σύγχρονο μυθιστόρημα που έχω διαβάσει.
Μεγαλειώδη αφήγηση,αντικειμενική, καυστική και τρυφερή,χωρίς ύφος προπαγάνδας και κριτικής προς οποιαδήποτε νοοτροπία.
Ανατρεπτικό,σαρκαστικό, πάντα επίκαιρο ως προς την πικρή εθνική μας ιστορία και την προ- μετά πολεμική Ελλάδα. Ξεκινάει προπολεμικά, μπαίνει στη φρίκη του πολέμου - με συνταρακτική γραφή- συνεχίζει με την "λεγόμενη" απελευθέρωση, έρχεται στον εμφύλιο και καταλήγει στο σήμερα. Πάρα πολλά χρόνια πόνου και περιπέτειας να καταλήγουν στο ίδιο αποτέλεσμα. Πουλημένες συνειδήσεις,διαφθορά,συμφέρον, λαός σε ύπνο βαθύ, σε κώμα.

Όλα αυτά τα αφηγείται πηγαίνοντας μπρος πίσω το χρόνο η ηλικιωμένη πλέον συνταξιούχος θυγατέρα - πατέρας νεκρός στο πεδίο της μάχης στην Αλβανία-και ασφαλισμένη στο ταμείο κομπάρσων θεάτρου, με δυάρι στην Αθήνα πλέον,αναμένοντας και τη σύνταξη κομπάρσου, Ρουμπίνη Μέσκαρη,καλλιτεχνικό ψευδώνυμο (Ραραού)....

"Λέγε με Ραραού καλύτερα.
Ρουμπίνη βέβαια είναι το βαφτιστικό μου, πλην ουσιαστικώς βαφτίστηκα Ραραού όταν βγήκα στο Θέατρο και με αυτό το όνομα έφτασα όπου έφτασα και στο βιβλιάριο ΙΚΑ έχω προσθέσει "Δεσποινίς Ραραού, Ηθοποιός", έτσι θα με γράψουν στον επιτύμβιό μου. Τη Ρουμπίνη την έχω διαγράψει. Ξεγράψει. Άσε πια το επίθετο, Μέσκαρη".


Η Ραραού είναι μια τρυφερή,αγνή,καλόκαρδη,κουτοπόνηρη και διαταραγμένη ψυχικά ύπαρξη.
Μια καταπληκτική ηρωίδα που σε καθηλώνει και σε συναρπάζει συγκινησιακά με την ιστορία της ζωής της τα ατελείωτα αυτά πέτρινα χρόνια πρώτα στο χωριό της και αργότερα στην Αθήνα.
Παράλληλα βιώνουμε καταστάσεις κωμικοτραγικές των συγγενών, γειτόνων, συγχωριανών και διαφόρων ανθρώπων- κατακτητών και εκούσια ή ακούσια κατακτημένων- διαδεχόμενα με αριστουργηματικό τρόπο.
Στη"μητέρα του σκύλου" -που πραγματικά συγκλονίστηκα όταν αποκαλύφθηκε μέσα στην ιστορία ο λόγος του τίτλου αυτού- ζούμε αληθινές ανθρώπινες καταστάσεις. Καταστάσεις και γεγονότα απο την ζωή απλών λαϊκών ανθρωπων άμεσης ανάγκης για επιβίωση που δρουν ασυνείδητα, αυθόρμητα,ορμητικά μέσα στην πείνα και τη φτώχεια του πολέμου.
Άλλοι άδολοι,άλλοι αθώοι,άλλοι πονηροί και βολεμένοι, δειλοί και μικρόψυχοι ή θαρραλέοι και σκληροί.

Η Ραραού ζει με τα δικά της "τέρατα" που κατοικοεδρεύουν στην αγνή και άρρωστη ψυχή της.

Μας σημαδεύει την ψυχή ως κοριτσάκι μέσα στον πόλεμο που λατρεύει τη μαμά της και τη σέβεται βαθιά απο τη στιγμή που κοιμάται με Ιταλούς για να μην πεθάνουν απο πείνα τα παιδιά της.
Αργότερα ως έφηβη όταν διαπομπεύουν τη μαμά της ως δοσίλογη και πόρνη συγκλονίζει το σοκ και ο πόνος της για την κοινωνική κατακραυγή που τη θεωρεί άδικη και σκληρή.
Ως νεαρή κοπέλα στην Αθήνα ζητιανεύει παρέα με τη μαμά της με έναν ανάπηρο ζητιάνο - χρόνια εμφυλίου,αλληγορική η σημασία του ανήμπορου παράνομου ζητιάνου- παράλληλα εργάζεται ή και όχι σε θέατρα ως ηθοποιός- πόρνη - ρουφιάνα αφεντικών; Κανείς δεν ξέρει. Παραλλάσσει πάντα τα γεγονότα κατά το συμφέρον της. Κάποια άλλη αφήγηση προς το τέλος μας επιφυλάσσει τραγικές εκπλήξεις.

"Και ούτε με ταράζει πια που άρχισα να λησμονάω τη ματιά της μητέρας μου. Ξέχασα και ποιο χεράκι του Φάνη μας είναι το χαλασμένο. Ούτε και τι χρώμα μαλλιά είχε ο Φάνης μας θυμάμαι. Ξεχνάω και να λυπηθώ. Αυτό, λιγάκι με μελαγχολεί. Που ξεβάφουνε οι λύπες μου.
Τι να κάνουμε..."

Το λάτρεψα αυτό το βιβλίο. Αν και με πόνεσε αρκετά.

Επιβάλλεται να διαβαστεί!

Καλή ανάγνωση.
Πολλούς ασπασμούς.
Profile Image for Miltos S..
119 reviews61 followers
February 27, 2019
Παιδιά ειλικρινά δεν το ήξερα...
Είναι η πρώτη φορά που ένα βιβλίο με έκανε να γελάσω με τρανταχτά γέλια (σε σημείο να έρθει η κόρη μου να δει τι έπαθα) και να κλάψω με λυγμούς.
Σοκαριστικό, σπαραχτικό, συγκλονιστικό, με μια λέξη αριστουργηματικό, η μητέρα του σκύλου είναι ένα κόσμημα για τη νεοελληνική λογοτεχνία.
Profile Image for Maria Bikaki.
876 reviews502 followers
April 16, 2019
Και ούτε με ταράζει πια που άρχισα να λησμονάω τη ματιά της μητέρας μου. Ξέχασα και ποιο χεράκι του Φάνη μας είναι το χαλασμένο. Ούτε και τι χρώμα μαλλιά είχε ο Φάνης μας θυμάμαι. Ξεχνάω και να λυπηθώ. Αυτό, λιγάκι με μελαγχολεί. Που ξεβάφουνε οι λύπες μου.
Τι να κάνουμε...
Profile Image for B. Faye.
270 reviews65 followers
February 14, 2021
Είναι από αυτές τις φορές που τα πέντε αστεράκια μοιάζουν πάρα πολύ λίγα για ένα τέτοιο βιβλίο! Γλυκόπικρο στην αρχή σπαρακτικό στο τέλος Νομίζω ότι έχει χαραχτεί μέσα μου κυρίως το σημείο που κατάλαβα που αναφέρεται ο τίτλος του
"Και ούτε με ταράζει πια που άρχισα να λησμονάω την ματιά της μητέρας μου Ξέχασα και ποιο χεράκι του Φάνη μας είναι το χαλασμένο Ούτε τι χρώμα μαλλιά είχε ο Φάνης μας θυμάμαι Ξεχνάω και να λυπηθώ Αυτό λιγάκι με μελαγχολεί Που ξεβάφουνε οι λύπες μου. Τι να κάνουμε......"

Από τα must read της νεοελληνικής λογοτεχνίας κατά τη γνώμη μου
Readathon 2017 13/13 Ένα βιβλίο που ανακαλύψατε μέσω Goodreads ή Instagram
Profile Image for Erasmia Kritikou.
346 reviews117 followers
March 25, 2019
"Τον μοιρολογησε δυο μερες και δυο νυχτες. Οχι με λογια. Εβγαζε κατι ήχους σαν θάλασσα."

Τίποτε λιγότερο απ' ολα τα αστερια γι αυτό το μνημείο της ελληνικής ιστορίας και λογοτεχνίας.
Έμαθα τόσα πολλά πράγματα για την Ελλάδα μέσα απο μια αφήγηση κωμικοτραγική, μαεστρική κι ανεπανάληπτη, πραγματικά με υπνώτισε με την γραφή του ο Ματεσις.

Μια βαθιά αποτυπωση της ελληνικής πραγματικότητας, της ελληνικής πληγής, της ελληνικής καταδυνάστευσης και της ελληνικής πατέντας και λαμογιάς. Και πολλα άλλα. Τόσο βαθιά που άγγιζε τις ευαίσθητες χορδές της ανθρωπιάς, της μητρότητας, οδηγούσε σε λύπη, σε οργή, σε αποτροπιασμο, σε συγκίνηση.. όλα τα συναισθήματα έκαναν κύκλο και παρήλασαν εντός μου, διαβάζοντας αυτό το υπέροχο, υπέροχο βιβλίο!

"Δυομιση μήνες άντεξε στο Αλβανικό, μου είπε. Μια νύχτα σκέφτηκε, τι δουλειά έχω εγώ εδώ, προς τι πολεμάω; Ποια πατρίς; Τι μου έδωσε εμένα η πατρις;"

Μεσ στη μερα ανυπομονουσα να βρω χρονο να κατσω να χαθω μεσα στις σελιδες του. Με ταξιδεψε προπολεμικως, στην Κατοχη, στην Απελευθερωση, περασε λιγο κι απ την Χουντα, και το εκανε μ εναν τροπο που δεν κουραστηκα να διαβαζω ιστορια, αντιθετα ανυπομονουσα.

"Μονο αυτά θυμάμαι, άλλα δε θυμάμαι. Τελικώς τι θηρίο ανελέητο σου είναι ο άνθρωπος, όλα τα λησμονάει."
Profile Image for Maria.
182 reviews70 followers
March 4, 2022
Τα πιο εύκολα 5 αστέρια που έδωσα ποτέ.

Αφηγηματικά ευρηματικό, αστείο, συγκινητικό, απλώς υπέροχο!
Profile Image for Katerina Charisi.
179 reviews77 followers
October 7, 2019
Δε θα το πιστέψετε το τι καταπληκτικό βιβλίο είναι αυτό.

Μερικές εντυπωσιακές πληροφορίες από τη Wikipedia:

Η μητέρα του σκύλου είναι βραβευμένο και πολυμεταφρασμένο μυθιστόρημα του Παύλου Μάτεσι. Πρώτη φορά εκδόθηκε το 1990 από τις Εκδόσεις Καστανιώτη και από τότε έχει επανεκδοθεί δεκάδες φορές. Μεταφράστηκε αρχικά στα γαλλικά το 1993 από τον Ζακ Μπουσάρ κι έπειτα σε άλλες γλώσσες. Βραβεύτηκε με το βραβείο της κοινότητας Ελληνοφώνων της Νότιας Ιταλίας το 1998, με το μεγάλο βραβείο των κριτικών το 2000 και το βραβείο Acerbi (Premio letterario Giuseppe Acerbi) στην Ιταλία το 2002).

Έχει παιχτεί στο θέατρο ως δραματοποιημένο μυθιστόρημα το 2011 στο Εθνικό Θέατρο και στο «Σύγχρονο Θέατρο» το 2014, ενώ το 2008 παίχτηκε με επιτυχία στην Τσεχία θεατρικός μονόλογος βασισμένος στη Μητέρα του σκύλου, που έγραψε ο Πάβελ Κόχοουτ.

Το λοιπόν, στο βιβλίο έχουμε την αφήγηση της Ρουμπίνης (Ραραού το καλλιτεχνικό της), μιας επαρχιώτισσας ηθοποιού που μιλάει για τη ζωή της στην προπολεμική Ελλάδα, την Ελλάδα της κατοχής και την Ελλάδα της «υποτιθέμενης απελευθέρωσης», όπως τη λέει η ίδια. Εδώ πρέπει επίσης να πω, ότι απεχθάνομαι τέτοιου είδους ιστορίες γιατί τις βρίσκω βαρετές του θανατά, ή άκυρες (με όλο το θάρρος, πάντα κάτι δε μου κάθεται: το ύφος, η γραφή, οι διάλογοι, οι εικόνες, κάτι), αλλά η Ραραού είναι συγκλονιστική.

Ο συγγραφέας έχει πιάσει τόσο πετυχημένα το χαρακτήρα μιας αφελούς γυναίκας, που δύσκολα πιστεύεις ότι το βιβλίο έχει γραφτεί από άντρα.

«...Μία αντι-ηρωίδα χαμηλής νοημοσύνης, αλλά υψηλής συναισθηματικής φόρτισης, δοσμένη με τέτοιο τρόπο, ώστε το σχεδόν γκροτέσκο και κωμικό της πρόσωπο να δημιουργεί θλίψη και σφίξιμο στο στομάχι», διάβασα κάπου. Απίστευτη.

Τη μητέρα του σκύλου την έχουν συγκρίνει κατά κάποιο τρόπο με την Πείνα του Κνουτ Χάμσουν, χωρίς το μελόδραμα, αλλά με έναν αφοπλιστικό ρεαλισμό που σπάει κόκκαλα, χωρίς να είναι ωμός.
Profile Image for Auguste.
61 reviews202 followers
March 20, 2017
Το αριστούργημα του Μάτεσι - ένα απ' τα σπουδαιότερα βιβλία που κόσμησαν την ελληνική γλώσσα - είναι ένας ευτράπελος ύμνος στην ευθραυστότητα: η Ραραού είναι η ραγισματιά που διατρέχει την ελληνική ψυχή όπως η ουλή το ταλαίπωρο σώμα, θυμίζοντας πεισματικά αυτό που έτσι κι αλλιώς δεν καταπίνεται ποτέ απ' τη λησμονιά.

Λίγα βιβλία μπορούν να σε κάνουν να πονέσεις τον άνθρωπο που ιστορεί (που πονάει ο ίδιος για να γράψει) όσο αυτή η ξέπνοη αποκάλυψη, αυτή η διαχρονική παραμυθία - ένα χάδι του γραφιά στον αναγνώστη.
Profile Image for Sofia.
321 reviews133 followers
July 16, 2019

Η Μητέρα του Σκύλου με βρήκε απροετοίμαστη. Είναι αλήθεια πως είχα ακούσει πολύ καλά λόγια για το βιβλίο αλλά δεν περίμενα να με συγκινήσει τόσο πολύ. Η ιστορία αφορά την ζωή της Ραραούς λίγο πριν την Κατοχή, κατά τη διάρκεια της Κατοχής και την μετέπειτα περίοδο της Απελευθέρωσης. Η αφήγηση στο μεγαλύτερο μέρος της είναι πρωτοπρόσωπη με κάποιες μικρές εξαιρέσεις που παρεμβάλλεται ένας τρίτος αφηγητής και παίζει καθοριστικό ρόλο στο να αντιληφθούμε ορισμένα σημαντικά πράγματα για την ηρωίδα.

Ο Μάτεσης έγραψε ένα εξαιρετικό ψυχογράφημα μέσα από το οποίο μας μιλάει για την Ελλάδα, την τραγικότητα του πολέμου με βαθιά ανθρωποκεντρική ματιά και φυσικά την υποκρισία του ανθρώπινου είδους που είναι πάντα έτοιμο να κρίνει, να κατακρίνει και να κατασπαράξει . Η Ραραού είναι πρωτίστως μια τραγική ηρωίδα. Η τραγικότητά της όμως αποτυπώνεται με ιδιαίτερο κι ευαίσθητο τρόπο. Παρότι πολλές φορές αφηγείται σκληρά γεγονότα, γεγονότα που σημαδεύουν και αλλάζουν τη ζωή ενός παιδιού μια για πάντα, ο τόνος της είναι σχεδόν το αντίθετο του τραγικού. Κουβαλάει μια απλότητα, μια επίπλαστη «κωμικότητα» και μια ελαφρότητα που εντείνουν ακόμα περισσότερο το τραγικό του χαρακτήρα της.

Η Ραρού έχει χτίσει από μικρή έναν κόσμο δικό της, οχυρό ενάντια στην σκληρότητα της Ιστορίας και των ανθρώπων. Παραμένει μέσα της παιδί, γιατί οι συνθήκες την οδήγησαν να μεγαλώσει απότομα και να αφήσει πίσω της οριστικά οτιδήποτε σχετικό με την αθωότητα. Πάνω απ’ όλα όμως είναι ο πιο ευαίσθητος και γλυκός χαρακτήρας που έχω συναντήσει σε μυθιστόρημα. Τη Ραραού θα την θυμάμαι και θα την αγαπώ για πάντα.
Profile Image for Vasilis Manias.
382 reviews102 followers
January 7, 2023
Εντάξει, σοβαροί να μαστε, τι ρηβιου να κάτσω να γράψω για ένα τέτοιο κείμενο.
Βασικά, για να τα λεμε όλα, μετά από βιβλία σαν κι αυτο, θα επρεπε να μπαινω να αφαιρω ενα αστεράκι από όσα βιβλία εχω ηδη διαβάσει.
Profile Image for Konstantina Dragoudaki.
107 reviews29 followers
January 19, 2021
Συγκλονιστικό μυθιστόρημα! Βρέθηκα είτε να γελώ δυνατά με φωνή είτε να δακρύζω με μια αντίστοιχη ψυχική ένταση. Είναι ένα αριστούργημα της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας. Δεν είχα διαβάσει ποτέ Μάτεσι ως τώρα και ξαφνικά πέφτει στα χέρια μου αυτό και γίνεται αυτομάτως το αγαπημένο μου ως τώρα ελληνικό ανάγνωσμα!
Η Ραραού ή η Ρουμπίνα, το μικρό κοριτσάκι που κάποτε είχε μια πολύχρωμη πουλακίδα γίνεται, μέσω αυτής της ουσιαστικά σπαραχτικής εξομολόγησης, πατρίδα όλων μας.
Profile Image for Roula.
762 reviews217 followers
October 19, 2016
"εγω ποιον θα κοιταξω?
δεν πειραζει.
τωρα πλεον το ζωντανουλι μου θα εχει γινει χωμα.κι εγω θα γινω χωμα.εν καιρω.λεω μετα απο δυο, τρεις αιωνες, οταν και η πουλακιδα μου και εγω θα εχουμε γινει δυο σκονες αμεριμνες,μπορει (μια ελπιδα μου λεω),μπορει να μας ανασηκωσει μια μερα το ιδιο αερακι και να μας ενωσει για λιγο,στον αερα. δυο στιγμες παρεα.." ....ολο το γελιο που εριξα σε αυτο το βιβλιο για αυτο το κλαμα..πανεμορφο!!
Profile Image for Mat C Sharp.
111 reviews51 followers
December 14, 2018
Νομίζω ότι το αγάπησα αυτό το βιβλίο. Έχει μια αφήγηση που ρέει, διηγούμενη κομμάτια από την καθημερινότητα στα χρόνια της Κατοχής σε μια μικρή επαρχιακή πόλη, κομμάτια από τη ζωή της αφηγήτριας. Μου άρεσε πολύ που πήρε πολλή ώρα, πολλές σελίδες για να αντιληφθώ ότι η αφήγηση δεν είναι απαραιτήτως αξιόπιστη.
Ο Μάτεσις παίζει με τη γλώσσα της γραφής, όπως μια επαρχιώτισσα εκείνης της εποχής που φιλοδοξεί να γίνει "πρωτευουσιάνα".
Για μένα, ήταν συγκλονιστικό το σημείο που συνειδητοποιεί ο αναγνώστης προς τι ο τίτλος. Από εκεί και πέρα, νομίζω ότι το βιβλίο απογειώνεται, αλλά μου έλειψε ίσως μια ακόμα μικρή ανατάραξη στο τέλος.
Profile Image for Alexander Theofanidis.
2,237 reviews131 followers
May 22, 2023
Σπάνιο δείγμα για τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία η γραφή του Μάτεσι, καθηλώνει τον αναγνώστη που θα διακόψει την ανάγνωση μόνο για... επείγον χειρουργείο. Ζωντανό -όσο λίγες άλλες γραφές της εποχής μας, καταφέρνει μέσα από τη ματιά της χαζούλας, αφελούς Ραραού να μας κάνει να γελάσουμε, κλάψουμε, να αναλογιστούμε σε πρώτο χρόνο την κατοχική, εμφυλιακή και μετεμφυλιακή "Ελλάδα γλώσσα τυφλή στη γεωγραφία, Ελλάδα οικόπεδο και αποικία" που τραγούδησε αργότερα ο Σαββόπουλος και στη συνέχεια, σε δεύτερο χρόνο, ο καθένας είναι ελεύθερος να αναπτύξει τους δικούς του συνειρμούς...
Διαβασμένο στις αρχές της δεκαετίας του '90 ξαναδιαβάστηκε για να δω αν με είχε εντυπωσιάσει τότε λόγω του νεαρού της ηλικίας μου, αλλά όχι, παραμένει αριστουργηματικό.
Profile Image for Magda S.
96 reviews13 followers
December 17, 2020
"Και ούτε με ταράζει πια που άρχισα να λησμονάω τη ματιά της μητέρας μου. Ξέχασα και ποιο χεράκι του Φάνη μας είναι το χαλασμένο. Ούτε και τι χρώμα μαλλιά είχε ο Φάνης μας θυμάμαι. Ξεχνάω και να λυπηθώ. Αυτό, λιγάκι με μελαγχολεί. Που ξεβάφουνε οι λύπες μου."

Εξαιρετικό βιβλιό, τρομερή ψυχογραφεία των χαρακτήρων και ιδιαίτερα της Ραραούς.

Το έργο διατρέχει την προπολεμική περίοδο, την Κατοχή και στη συνέχεια την απελευθέρωση και τη μεταπολεμική Ελλάδα. Περιγράφονται με μεγάλη ακρίβεια οι κοινωνικές συνθήκες της εκάστοτε περιόδου και το "όνειρο" που απέκτησαν πολλοί Έλληνες να βολευτούν κάπως, να έχουν κονέ έναν βουλευτή, να παίρνουν έστω μια συνταξούλα βρε αδερφέ από το κράτος...

Ιδιαίτερη εντύπωση μού έκανε η μητέρα και η απόφασή της να μην ξαναμιλήσει ποτέ ύστερα από τη διαπόμπευση που υπέστη. Τρομερ�� ως χαρακτήρας η Ραραού: ένα άτομο ταυτόχρονα ευαίσθητο, αγνό, κουτοπόνηρο, ελαφρόμυαλο και -φυσικά- έντονα ψυχικά διαταραγμένο.
Profile Image for Jovi Ene.
Author 2 books286 followers
January 18, 2023
Pavlos Matesis s-a născut în 1933 în localitatea Divri din Peloponez, poate chiar locul unde se petrec mare parte din evenimentele din această carte excepțională, în apropierea unei Cetățui, pe care autorul n-a ținut să o identifice geografic, pentru că nu trebuia să o facă. De ce? Pentru că romanul nu este despre un loc anume, ci despre Grecia și felul în care ea și oamenii ei au supraviețuit celui de-al doilea război mondial, când au fost ocupați de italieni și de germani, războiului civil ce a urmat, care a dezbinat societatea elenă, transformărilor politice multiple care au dus la noua democrație ateniană din prezent.
Desigur, autorul nu descrie direct societatea în ansamblu aici, ci vorbește despre destinele unor oameni simpli, dintr-o comunitate mică, care însă au corespondent în tot ceea ce s-a întâmplat în Grecia din a doua jumătate a secolului 20. În plus, avem aici un personaj extraordinar, Raraou-Roubini, femeia capricioasă și controversată, complexă și complicată, care preia cel mai adesea frâiele narațiunii și ne poartă pe tărâmuri de poveste, care ne conduc spre realitatea crudă a vieții grecești sau, dimpotrivă, ne induc în eroare, purtându-ne pe ținuturi de continuă ambiguitate.
O bijuterie, cum spunea și Radu Paraschivescu zilele trecute, și cartea începutului de an 2023 pentru mine.
Profile Image for Έλσα.
638 reviews131 followers
May 24, 2017
Το λατρεψα κ πιστευω πως κατεχει μια ξεχωριστη θεση στην καρδια μου!
Profile Image for Christos.
223 reviews13 followers
February 12, 2020
Η κατοχική και μετεμφυλιακή Ελλάδα μέσα από τη χειμαρρώδη αφήγηση μιας απλής γυναίκας. Γραμμένο σε καθαρά λαϊκή γλώσσα υπό τη μορφή προφορικής μαρτυρίας στο μεγαλύτερο μέρος του, βγάζει τρομερό χιούμορ σε σημεία και μεγάλη σκληρότητα σε άλλα. Ίσως οι φαντασιώσεις μεγαλείου της ηρωίδας να είναι τελικά μια προβολή των αντίστοιχων της φτωχής και καθημαγμένης από τον πόλεμο, την κατοχή και τον εμφύλιο Ελλάδας. Ένα έργο της νεοελληνικής λογοτεχνίας που αξίζει να διαβαστεί από τον καθένα.
Profile Image for Stratos.
979 reviews124 followers
November 16, 2018
Ναι αυτό είναι! Δεν είναι αριστούργημα αλλά είναι ένα σπουδαίο βιβλίο που με μοναδικό τρόπο μας δίνει τον καμβά μιας ολόκληρης εποχής μιας ολόκληρης κοινωνίας. Από τα σπουδαία βιβλία της νεοελληνικής λογοτεχνίας
Profile Image for . . . _ _ _ . . ..
305 reviews198 followers
May 6, 2018
Κατακρεούργησε τη μετάφραση στην Ιστορία της Πορφυρής Δούλης, αλλά πως μπορείς να μη βάλεις σε αυτό το ψυχογράφημα λιγότερο από 5 ατόφια αστεράκια;
Profile Image for Nick S..
47 reviews4 followers
April 12, 2020
Αριστούργημα!!! 👏🏻👏🏻👏🏻 🌟🌟🌟🌟🌟
Profile Image for Antonis.
527 reviews67 followers
January 29, 2024
Δεν ξέρω από πού να πρωτοξεκινήσω να μιλάω γι' αυτό το απίστευτο βιβλίο. Ο Παύλος Μάτεσις γράφει ένα μυθιστόρημα-ποταμό, όχι λόγω του μεγέθους του (250 σελίδες περίπου είναι μόνο), αλλά επειδή η πρωτοπρόσωπη (με κάποιες μικρές παρεκκλίσεις) αφήγηση της Ραραούς κυλάει σαν ένα ορμητικό ποτάμι στα μάτια, την καρδιά και το μυαλό του αναγνωστικού κοινού. Ένα ποτάμι που, καθώς τελειώνει το βιβλίο, διαπιστώνεις ότι -πάνω και πέρα από όλα- μιλά για το ψυχικό τραύμα και το πώς το διαχειρίζονται οι άνθρωποι.

Μια αφελής συνταξιούχα κομπάρσα εξιστορεί -σε ένα πρόσωπο που αποκαλύπτεται μόλις στην τελευταία σελίδα του βιβλίου- τη ζωή της, επικεντρώνοντας στην Κατοχή, έτσι όπως τη βίωσε μαζί με τη μητέρα και τα δύο της αδέρφια στην επαρχιακή πόλη όπου μεγάλωνε (και η οποία, παρότι αποκαλείται από την ίδια «Επάλξεις», από ένα σημείο και μετά γίνεται μάλλον προφανές για το ποια πρόκειται), και, στη συνέχεια, στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, κατά τα οποία βρέθηκε με τη μητέρα της στην Αθήνα.

Η εξιστόρηση αυτή διανθίζεται με δικά της -απλοϊκά εκ πρώτης όψεως, αλλά καυστικά και ευθύβολα στην πραγματικότητα- σχόλια για τα ιστορικά γεγονότα και το κοινωνικό πλαίσιο της εποχής, τα οποία, μαζί με τη «διαπόμπευση», το δράμα που τέμνει καθοριστικά τη ζωή της, είναι το ζουμί του βιβλίου, αυτό που σε κρατάει στην ανάγνωση και δεν λες «ουφ, άλλο ένα για βιβλίο για την Κατοχή;». Ο Μάτεσις, μέσα από τη Ραραού, δίνει τη δική του, «λοξή», ματιά για την κατοχική και μεταπολεμική Ελλάδα, και ταυτόχρονα θίγει ένα ζήτημα ταμπού, που αφορά μάλιστα όλες τις κατεχόμενες από τους ναζί χώρες.

Το ζήτημα αυτό δεν είναι άλλο παρά η σύναψη ερωτικών σχέσεων ντόπιων γυναικών με τους κατακτητές και η διαπόμπευσή τους (ή μάλλον κάποιων από αυτές) αμέσως μετά την Απελευθέρωση. Μία από αυτές τις γυναίκες είναι η μητέρα της Ραραούς, που χάνει τον άντρα της στο αλβανικό μέτωπο και μένει μόνη και πάμπτωχη με τρία παιδιά που λιμοκτονούν. Είναι συγκλονιστικά αφοπλιστικός ο τρόπος με τον οποίο η Ραραού -Ρουμπίνη ακόμη τότε- αφηγείται τόσο την πείνα και την ανέχεια, όσο και την απόφαση της μητέρας της να δοθεί σε κάποιον ξένο στρατιώτη για να σώσει τα παιδιά της, αλλά και της στάσης που κρατάει η τοπική κοινωνία απέναντί της, τόσο πριν όσο και μετά την Απελευθέρωση, οπότε και κορυφώνεται το δράμα της.

Η αφήγηση της Ραραούς όμως όσο προχωράει -και ιδίως μετά από αυτό το κομβικό σημείο- φαίνεται σταδιακά να καταρρέει από πλευράς αληθοφάνειας, αλλά και ρεαλισμού. Αυτή η κατάρρευση φανερώνεται αρχικά στις δικές της νέες εκδοχές γεγονότων που έχει αφηγηθεί ήδη, και, έπειτα, από την τριτοπρόσωπη αφήγηση που παρεμβάλλεται όταν η Ραραού και η μητέρα της φτάνουν στην Αθήνα και μένουν τον πρώτο καιρό σε ένα πολυβολείο μαζί με έναν ανάπηρο ζητιάνο, και η οποία μας δίνει όχι απλώς μια άλλη οπτική γωνία των γεγονότων, αλλά εν πολλοίς μια άλλη εκδοχή τους (μια αφήγηση που σημειωτέον αποκτά βαθιά αλληγορικά χαρακτηριστικά για την ιστορική πορεία των φτωχών και των λούμπεν στρωμάτων της ελληνικής κοινωνίας). Η κατάρρευση αυτή αποκτά σχεδόν τραγικά χαρακτηριστικά καθώς φτάνουμε στο τέλος· ένα τέλος που είναι και δεν είναι λυτρωτικό, που φέρνει και δεν φέρνει την κάθαρση. «Ξεχνάω και να λυπηθώ. Αυτό, λιγάκι με μελαγχολεί. Που ξεβάφουνε κι οι λύπες μου.», λέει εξάλλου στην προτελευταία σελίδα του βιβλίου.

Το χιούμορ και ο σπαραγμός, το γελοίο και το τραγικό, εναλλάσσονται διαρκώς στο κείμενο, τραβώντας διαρκώς το χαλί κάτω από τα πόδια του αναγνωστικού κοινού, πράγμα που συμβαίνει επίσης και με τις βεβαιότητές του γύρω από την ίδια την αποδεδειγμένα αναξιόπιστη αφηγήτρια, αλλά και για τα πρόσωπα που κινούνται γύρω της. Μια αναξιοπιστία που θυμίζει σε αρκετά σημεία την αναξιοπιστία του αφηγητή στο «Κιβώτιο» του Άρη Αλεξάνδρου, που προβαίνει επανειλημμένα σε αναθεωρήσεις και αυτοδιαψεύσεις. Μόνο που στο Κιβώτιο ο αφηγητής αναπλάθει το παρελθόν για να προστατευτεί από τους δεσμοφύλακές του, ενώ η Ραραού αναπλάθει -ή και απωθεί- το παρελθόν για να προστατευτεί από το τραύμα της.

«Η μητέρα του σκύλου» είναι ένα από τα αριστουργήματα της τελευταίας 35ετίας για τα ελληνικά γράμματα και βγάζει ασπροπρόσωπες τόσο τις αλλεπάλληλες εκδόσεις του όσο και την κριτική του καταξίωση.
Profile Image for Dagio_maya .
1,107 reviews350 followers
January 5, 2019
“Che razza di bestia spietata è l’uomo in fin dei conti, dimentica tutto.”

Il greco Pavlos Matesis, generalmente sconosciuto al pubblico italiano, è stato scrittore, traduttore e sceneggiatore teatrale molto apprezzato nel suo paese.
“Madre di cane” è stato pubblicato nel 1990.
In Italia è stato portato in scena nel 2015 dalla Fondazione TeatroDue di Parma:

http://www.teatrodue.org/madre-di-can...
✄ ✄ ✄ ✄ ✄

Un denso monologo in cui l’attrice Raraù (ma più che altro comparsa…) racconta di quando era Rubina.
All’epoca era tredicenne, suo padre parti per la guerra d’Albania per non fare più ritorno.
Niente fu più come prima.
E’ l’avvio di un racconto che intreccia il repentino avvicendarsi degli eventi storici in terra ellenica e in particolare in quel di Belcastro, immaginario villaggio emblema della provincia greca durante l’occupazione di tedeschi ed italiani.
In questo contesto Rubina incarna bene la confusione politica che ondeggia tra sentimenti nazionalistici e strette di mano a chi sta più a sinistra.
Le vere protagoniste di questa storia sono le donne che si muovono, parlano, sbraitano e in ogni caso agiscono- collaborazioniste o staffette ma, a volte, anche entrambe le cose- mentre gli uomini sono i pezzi mancanti della scacchiera.
Sono mancanti fisicamente perché rinchiusi, morti, menomati; oppure sono difettosi a livello morale come Manòlaros, politico corrotto e corruttore che attraversa tutta la storia.
Il tono è ironico, l���atmosfera comica. Elementi che, tuttavia, coprono come spessa ma volatile polvere la tragedia di una Storia sconnessa che ha cambiato più volte e bruscamente i volti del potere usando, tuttavia, la stessa mano: quella dell’odio e della violenza.

Come dovunque, il dramma di una nazione è contenitore di molteplici tragedie.
Qui si racconta quella di Rubina/Raraù: due nomi per una storia che ha due volti.
Un trauma, il momento in cui appare agli occhi stravolti della madre come un cane da scacciare e all’improvviso sopprimerà i veri ricordi, quelli di quando era Rubina.
La memoria conserva solo ciò che non fa male.
Raraù è la fantasia che salva dal profondo dolore.
Terribile, vero?
Eppure è tutto raccontato con una tale leggerezza…

✄ ✄ ✄ ✄ ✄

La signora Kanello era stata indottrinata, le sapeva queste cose. Il Tedesco non doveva sapere in greco piú parole di quelle che aveva detto.
Allora la donna riuscí a sollevare il bambino tra le braccia e venne verso di noi con una rabbia enorme. Girò le spalle al Tedesco, con l’aria stanca, quello punta l’arma e caccia un urlo. Alt! La signora Kanello neanche si gira a guardarlo. Si limita a parlare, guardando verso di noi.
– Vuoi spararmi? gli fa. Lo so che ne sei capace. Le donne siete capaci di ammazzarle, voi. È di chiavarle che non siete capaci.
E aspettava immobile. Anche i Tedeschi aspettavano. Aspettavamo anche noi. Allora, intrepida, si gira verso il Tedesco (accidenti, mi ero cacata addosso dalla paura, mi disse qualche decennio dopo) e comincia a insultarlo.
– Non mi spari? Dài, sparami! Facciamola finita. Sono tre giorni che non mangio, i miei figli mi picchiano perché non gli porto da mangiare. E Churchill ci racconta solo frottole alla radio – sparate, cosí mi riposo un po’, mi sono rotta le scatole. A casa digiuniamo da tre giorni. E le donne a casa vostra mangiano, che non vi seppelliscano nel vostro cimitero, che gli avvoltoi vi mangino le palle. Le vostre donne mangiano, e fanno abat-jour di pelle umana! Spara, maledetto! Sparate anche voi, fa agli altri Tedeschi, tutti col dito pronto sul grilletto. Sparate! Rotti in culo! Che vi inculate tra voi per non sporcarvi con le greche! Sparate! Ma un giorno la pagherete! Addavení Baffone – la sapete la canzone? Vi faremo sputare l’anima!”

✄ ✄ ✄ ✄ ✄

PS 1- Mentre i tedeschi incutono timore i nostri compaesani vestono un po’ a forza i vestiti degli occupanti. Sono quelli che dicono alla gente dove sono le mine e sono quelli che cercano le donne per lenire la nostalgia di casa. L’immagine degli italiani è una tenera presa in giro che riservava disprezzo più a Mussolini che ai soldati stessi.
Una canzone popolare molto in voga all’epoca s’intitolava per l’appunto “Buffone Mussolini” (“Koroido Mousolini) interpretata da Sofia Vembo sulle note di “Oh Campagnola, bella!”
La canzone: http://www.youtube.com/watch?v=kxW4A2...
Il testo tradotto: http://www.antiwarsongs.org/canzone.p...
PS 1- Per questo libro mi gioco il jolly del ½ punto. Quindi quattro stelle e mezza!
Profile Image for Marius Citește .
251 reviews269 followers
March 4, 2023
Un roman care te prinde. Este drept că auzisem lucruri foarte bune despre aceasta carte, prin urmare am luat-o ca urmare a unor recomandari, dar nu mă așteptam să mă emoționeze atât de mult.

Povestea se referă la viața lui Raraou, o actriță care își povesteste viața, cu puțin timp înainte de Ocupație, în timpul Ocupației și în perioada ulterioară a Eliberării acesteia de catre italieni si germani in timpul celui de al Doilea Razboi Mondial.

O carte trista dar in acelasi timp transpare veselia din paginile ei , care te smulge ca cititor din tristetea adanca care planează in jurul Greciei, o carte care ai impresia ca iti este povestita de autor.

Pavlos Matesis a scris un excelent roman prin care ne vorbește despre Grecia, tragedia războiului cu o viziune profundă asupra vietii și bineînțeles ipocrizia speciei umane care este mereu gata să judece, să critice și să distrugă.

Raraou este în primul rând o eroină tragică, dar tragedia ei este surprinsă într-un mod special și sensibil. Deși povestește adesea evenimente dure, care marchează și schimbă viața unui copil odată pentru totdeauna, tonul ei este aproape opusul tragicului.

Raraou și-a construit o lume a ei încă din copilărie, o fortăreață împotriva cruzimii oamenilor si a istoriei. Ea rămâne un copil de dinăuntru, pentru că împrejurările au determinat-o să se maturizeze de la o varsta frageda. Dar, mai presus de toate, este cel mai sensibil și mai dulce personaj pe care l-am întâlnit într-un roman.
Profile Image for Konstantina.
Author 2 books82 followers
March 14, 2018
"Την τρίτη μέρα σταμάτησαν τα σμπάρα τελείως. Μύριζε καμένο... Είχανε κάψει το Δημαρχείο.
Αυτό πολύ ευεργέτησε τις γυναίκες, εθνικόφρονες και φακελλωμένες, Διότι καήκαν τα ληξιαρχικά αρχεία και όλες έβγαζαν πλέον αβέρτα πιστοποιητικά με όποιαν χρονολογία γεννήσεως δήλωναν καθεμία, έναν όρκο μόνο σου ζήταγαν".

Χείμαρρος η Ραραού σε έναν εκπληκτικό μονόλογο που ξεκινάει ανάλαφρα προκαλώντας το γέλιο με την εξιστόρηση διαφόρων περιστατικών της κατοχής αλλά και των μετέπειτα χρόνων από μια πρωτόγνωρη οπτική γωνία, όσο οξύμωρο και αν ακούγεται. Μέχρι, που αρχίζει η ανατριχίλα, η πραγματικότητα δηλαδή, που η Ραραού σε μια προσπάθεια αυτοσυντήρησης, σχεδόν χέρι με χέρι με την τρέλα, την έντυσε με το ψέμα. Ψεύδεται (;) η Ραραού για να κρατηθεί από κάπου ή θέλει να μας προστατεύσει; Ίσως να αντιλαβάνεται ότι δύσκολα θα αντέξουμε...
Συγκλονιστικός ο τίτλος του βιβλίου, σε αφήνει άναυδο όταν καταλαβαίνεις πού αναφέρεται, αλλά και η τεχνική αφήγησης που οδηγεί με μαεστρία σε μια συναισθηματική κλιμάκωση. Βαραίνουν τα βλέφαρα από τις εικόνες, ξυλιάζει η ψυχή. Κρίμα, που δεν το είχα διαβάσει νωρίτερα.

"Λέω, μετά από δύο, τρεις αιώνες, όταν και η ... και εγώ θα έχουμε γίνει δύο σκόνες αμέριμνες, μπορεί (μια ελπίδα μου λέω), μπορεί να μας ανασηκώσει μία μέρα το ίδιο αεράκι, και να μας ενώσει για λίγο, στον αέρα. Δύο στιγμές παρέα."
Profile Image for Ο σιδεράς.
390 reviews48 followers
December 13, 2024
Δίνει πνοή σε κάθε χαρακτήρα του ο Μάτεσις, σε κάνει να σκέφτεσαι τι μπορεί να κρύβεται πίσω από το βλέμμα των χαμογελαστών γιαγιάδων και παππούδων που ίσως προσπερνάς βιαστικά, στην ελληνική ενδοχώρα.

Neorealismo‎‎ αλά Γκρέκα, ποιος να το φαντάζονταν:

Λίγο μετά που ο κύριος Βιττόριο πήρε τη θέση του κυρ Άλφιο, πέθανε και η Αφροδίτη το καψερό. Αντιστάθηκε πολύ στο χάρο. Την περιμέναμε ώρα με την ώρα επί δύο μήνες, κάθε νύχτα ξενυχτούσανε σπίτι τους εναλλάξ η μητέρα μου και η κυρία Κανέλλω, να μην υποδεχτεί το θάνατο μονάχη της η μητέρα της άρρωστης, ήτανε και ο πρώτος τους χάρος. Η μάνα της όλη νύχτα δεν κοιμόταν, έπλεκε δαντέλλα για τα προικιά της Αφροδίτης (τα πούλησε μετά την κατοχή) και κάθε τόσο έβγαζε τα γυαλιά της και εξέταζε την κοιμισμένη, να δει αν  αναπνέει. Και μετά συνέχιζε το βελονάκι. 

Ένα κινηματογραφικό ανάγνωσμα,  μια  σχεδόν παραισθητική αποτύπωση της νεοελληνικής περιπέτειας - του ελληνικού ερειπιώνα, ακριβέστερα.  Ίσως και να κουράστηκε λίγο προς το τέλος, αλλά «η Μητέρα του σκύλου» δεν είναι ένα έργο το οποίο  μπορείς να ξεχάσεις εύκολα.

https://upload.wikimedia.org/wikipedi...

 
Profile Image for philosophie.
696 reviews
October 19, 2014
Λέγε με Ραραού καλύτερα.

Το έργο ανήκει στη λογοτεχνία της ροής συνείδησης και, με συχνά χρονικά άλματα, αφηγείται την ιστορία της Ραραούς από τα παιδικά της χρόνια, κατά την διάρκεια της Κατοχής, μέχρι την ηλικία των 60, μετά την Απελευθέρωση. Τα γεγονότα είναι αμιγώς ιδωμένα απ' την οπτική της μεγαλύτερης σε ηλικία ηρωίδας, συνοδευμένα πάντοτε με σχόλια αρκετά πικρόχολα, ενώ οι εικόνες είναι εξαιρετικά δυνατές και μένουν στη μνήμη. Γραμμένο σε πρώτο ενικό πρόσωπο, και ενίοτε σε τρίτο ενικό, "Η Μητέρα του σκύλου" είναι έντονα συνειρμικό μυθιστόρημα, το οποίο ακολουθεί μια ευθύγραμμη κατά κανόνα αφήγηση, η οποία παρόλα αυτά εμπλουτίζεται με παρεκβάσεις και συνεχείς χρονικές εναλλαγές, με απλή γλώσσα, αρκετά ιδιωματική, και ζοφερό, ευτράπελο, ανά διαστήματα, και κυρίως εξομολογητικό ύφος.
Profile Image for Manolis V.
102 reviews24 followers
August 10, 2019
Το βιβλίο δεν σε αφήνει να το αφήσεις. Τόσο όμορφη και ρέουσα γραφή. Η πραγματικότητα μέσα από το θολό μυαλό της ηρωίδας. Μένεις με μία χαρμολύπη στο τέλος... Υπέροχο ήταν.
Displaying 1 - 30 of 266 reviews

Can't find what you're looking for?

Get help and learn more about the design.