Zelf vergeleek Hermans dit boek met een tekenfilm. De God Denkbaar drijft op stijl, op 'de betovering van het zinsritme', zoals Hermans het in een interview formuleerde. Hij noemde het een poëtisch boek, misschien ook een godsdienstig 'Het gaat over een God Denkbaar. Een god kan Denkbaar zijn... maar denkbaar, wat is niet allemaal denkbaar? Alles is denkbaar.'
Willem Frederik Hermans is one of the greatest post-war Dutch authors. Before devoting his entire life to writing, Hermans had been teaching Physical Geography at the University of Groningen for many years. He had already started writing and publishing in magazines at a young age. His polemic and provocative style led to a court case as early as 1952. His caustic pieces were compiled in Mandarijnen op zwavelzuur (Mandarines in Sulphuric Acid, 1963), which was reprinted with additions a number of times. It is Hermans’s belief that in order to survive people have to create their own reality. It is inevitable that all these experiences of reality will collide. Language is essential to create order out of chaos and plays an important role in this process. In his essays on Wittgenstein, Hermans studied this problem in depth. In his novels and stories Hermans places his characters in a world of certainty for themselves but equivocal for the reader. It is in this field of tension that the intrigue in De tranen der acacia’s (Acacia’s Tears, 1949) and in De donkere kamer van Damocles (The Darkroom of Damocles, 1958) develops. Although stories such as Moedwil en misverstand (Malice and Misunderstanding) and Paranoia have a surrealistic tendency, Hermans’ novels The Darkroom Of Damocles, Nooit meer slapen (Beyond Sleep), Uit talloos veel miljoenen (From Countless Millions) are more realistic or satirical and everything in his rich oeuvre is subordinate to the author’s pessimistic philosophy.
Als niet gewaarschuwde lezer was ik even in de war: waarover gaat dit, waar gaat dit heen? Maar al vlug heb je door dat dit een echt experimentje van Hermans was, waar hij blijkbaar bijzonder over te spreken was. De onwaarschijnlijke toestanden (niet eens een verhaal) waarin Denkbaar belandt, vormen bijwijlen een intrigerende wervelwind, maar toch treedt al vlug de verveling in. Boeiend voor even, maar niet per sé beklijvend. Maar wellicht was dat ook helemaal Hermans' bedoeling niet.
Ik heb bijna alles van Hermans gelezen, en een groot deel van zijn werk zou ik vijf sterren geven. Hier was ik wel eens aan begonnen maar was ook weer snel gestopt vanwege het absurde verhaal. Deze keer heb ik volgehouden, maar eigenlijk vooral uit plichtsbesef. Het boek is de uitwerking van een idee, het lijkt wel op een verhaal, maar het heeft de samenhang van een droom. Het ging ook het ene oog in en het andere uit, als je dat zo kunt zeggen. Helaas. Ik heb altijd begrepen dat je Hermans geen groter plezier kon doen dan door dit boek zijn beste te vinden, maar voor mij heeft het dus niet gewerkt. Twee sterren omdat het soms wel grappig is.
Naar aanleiding van het vernemen van het bestaan van surreële werken van Hermans, besloot ik dit boek uit nieuwsgierigheid te lezen. Het is een ontzettend krankzinnig verhaal waarin alles, en dan ook echt alles mogelijk is. Af en toe is het grappig, soms is het vervelend. Maar in de kern zit er wel een soort verhaal in, wat ik wel kan waarderen. Ook worden er aardige taalspelletjes gespeeld.
Een soort Kung Fury van de jaren vijftig, zijn tijd ver vooruit in hoog gehalte aan absurdisme. Fenomenale stukjes afgewisseld met al te barokke bizarheid. Iets te meanderend om er een grote lijn in te ontdekken.
Een ware god uit Volendam, Denkbaar op een dinosaurus en alles tussen een minutieus getatoeëerde politieagente, concentratiekampen en polemiek. De taal van Hermans mis ik in veel hedendaagse Nederlandse literatuur.
Het boek is absurb, maar als je associatief bent ingesteld en het denkbare als uitgangspunt neemt is het net alsof je in een extreem spannende cartoon zit. Recentelijk ben ik weer begonnen cartoons zoals Adventure Time, The Regular Show en Courage het bange hondje te kijken. De god Denkbaar, Denkbaar de god is eigenlijk een voorloper van deze cartoons, maar dan uitdagender want Hermans daagt ons uit zelf de beelden te vormen. Schrijf een episode van Cow and Chicken maar eens uit, je zal zien dat het onbegrijpelijker is dan dit meesterwerk van Hermans.
Een boek waar ik niet bij kán spoilen, omdat het hiervoor te surrealistisch is. Een kunstwerk aan woord- en zinspelingen. De roman heeft een vage verhaallijn, maar dit boek laat me vooral achter met één gedachte: chaos.