Het Boek Alfa

Alfa cyclus #1

by Ivo Michiels

Een soldaat op wacht beleeft tijdens een kritisch ogenblik, te midden van oorlogsdreiging, verhevigd en geëmotioneerd opnieuw het geweld en de angsten van zijn jeugd.

Genres: Fiction, Literature, School, Classics, Dutch Literature

143 pages, Paperback

First published January 1, 1963

About the author

Ivo Michiels, pseudoniem van Henri (Rik) Ceuppens, was een Vlaamse schrijver. In 2012 ontving hij de America Award van The Contemporary Arts Educational Project "voor zijn levenslange bijdrage aan het internationale schrijverschap".

Ivo Michiels in de Nederlandstalige Wikipedia

Ivo Michiels in de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren

Ivo Michiels bij "Schrijversgewijs"


Ivo Michiels, pseudonym of Henri (Rik) Ceuppens, was a Flemish writer. In 2012 he received the America Award of The Contemporary Arts Educational Project 'for his lifetime contribution to international writing'.

Reviews

[Xavier Roelens · Rating 5 out of 5]

Tijdens mijn studies Germaanse Talen stond dit boek op onze leeslijst. Ik was zo van mijn sokken geblazen dat ik toen meteen de hele cyclus gelezen heb, in de zetel naast mijn ouders die ondertussen naar vtm aan het kijken waren.
Nu heb ik het opnieuw gelezen en het dendert nog altijd als een trein door van anekdote op herinnering, alles met een nietsontziende intensiteit geschreven. Ik heb ook proberen te kijken hoe hij het doet om in de ellenlange alinea’s plotse tijdsprongen te maken, maar mijn besluit is: hij doet het gewoon. Er zit zo’n daverend ritme in dit boek dat je blijft doorlezen. Dat heb ik bijvoorbeeld zelf met de laatste vijf pagina’s gedaan, nadat ik de trein was afgestapt, leunend tegen mijn fiets.

Ik vind dit boek nog altijd wereldklasse. Het brengt iets bij in de literatuur dat ervoor nog niet was. De boeken op de literaire canon zijn natuurlijk een voor een de moeite waard. Ik heb alle respect voor een Mulisch die erin slaagt om iets wat niet meer dan een grap is – engelen die een wereldoorlog organiseren alleen maar om twee mensen verliefd op elkaar te laten worden – zo uit te bouwen dat het een hele roman wordt. Maar sommige boeken zijn van een andere orde, en dit is er zo een.

[Bob Jacobs · Rating 4 out of 5]

Het duurde even voor ik in dit boek zat, maar dan was het erg goed: wat een kadans!

Terecht een klassieker.

[Karel Alleene · Rating 5 out of 5]

Achttien jaar terug maakte ik voor het eerst kennis met 'Het boek Alfa' en sloeg het onmiddellijk dicht. Die eerste zin: 'Aan het kruispunt had hij de modder zien samenstromen, de doorweekte aarde met de plassen, de kuilen, de karresporen uit vier richtingen die op elkaar toe liepen, elkaar sneden, kwetsten, verder trokken ...' intrigeerde en beangstigde me in gelijke mate.

Het is evenwel de vraag hoe 'Het Boek Alfa' de mythe verwierf een 'onleesbaar' boek te zijn, want deze roman bevat memorabele zijpersonages (slager Schram, de grootvader/timmerman en Janus de tovenaar) en indringende passages (over de loden stilte in het ouderlijk huis, de diep doorgedrongen katholieke obsessies, het knullige eerste seksuele contact en de vertwijfeling die rond zich heen grijpt in een stad ten tijde van een oorlog).

Ja, het klopt dat de interpunctie ervoor zorgt dat de tekst zich in eerste instantie moeilijk laat bedwingen. Maar een vijftal bladzijden ver ondervond ik daar geen noemenswaardige 'last' meer van, een goed boek creëert namelijk zijn eigen bedding. Wanneer je nagaat dat het eerste boek uit de fel geprezen en gelezen 'Gangreen'-cyclus van Jef Geeraerts tevens karig was qua interpunctie, vraag je jezelf toch af: 'Waarom wordt er toch zo gemekkerd over die doorstomende tekst van Michiels terwijl bij Geeraerts er quasi niemand aanstoot aan nam?'

Misschien heeft het te maken met het karakter van 'Het Boek Alfa', een 'fantastische introspectie' zoals criticus Garmt Stuiveling het destijds omschreef. Een overkoepelende narratieve structuur is er niet, een lawine aan persoonlijke (geen particuliere) indrukken des te meer. Op sommige momenten roskamt Michiels de Nederlandse taal tot aan het gaatje. Neem de passage - op bladzijde 86 - waar hij de formule 'bid voor ons' bijna eindeloos herhaalt in kleine variaties. Op zo'n moment ontstaat er spanning tussen het clichématige thema en de fantasierijke aanpak van Michiels.

'Hij zei niet ja, hij zei nu niets meer wijl toch zijn hele lichaam een ja was, een ononderbroken ja, heftiger en heftiger nu hij eindelijk het ja zei om het neen van zich af te schudden dat er nog altijd was, zo lang daarna nog, het neen dat bleef hameren in zijn hoofd, dat brandde in zijn keel, hem verlamde, zijn lippen hard en droog maakte van de dorst en de kamer wazig maakte'

Dat doet denken aan de 'and with my eyes I cried yes'-passage uit de mond van Molly Bloom naar het einde van 'Ulysses' toe: ook zo'n boek dat probeert narratieve structuren te ontstijgen.

Wanneer ik de literaire erfenis van W.O. II traceer in mijn persoonlijke leesgeschiedenis, ben ik verwonderd hoe breed die zich verspreidde over verschillende genres: van science-fiction ('Slaughterhouse five'), pseudo-mythisch ('Het stenen bruidsbed'), grimmige avonturenroman ('The naked and the dead') tot dit hyper persoonlijke 'Het Boek Alfa'. De olievlek die W.O. II naliet in tekst is immens.

[Sien · Rating 4 out of 5]

"Hij hoorde het wel, hoorde de stem op zijn hand die niet zweeg, ook nu ze op zijn hand lag niet en zo was het al een heel lange tijd: de stem die hem dag na dag verder uitholde tot het vaak leek alsof zij alleen in hem nog overbleef, er zelfs nog was wanneer hij sliep en mogelijk sliep hij niet eens meer, was slapen gaandeweg een grondiger luisteren geworden, een steeds machtelozer zich onderwerpen aan de stem die zijn dagen en nachten beheerste zodat het geringste gebaar al stem werd en de geringste gedachte stem en zo was het al heel lange tijd, ieder uur dat met het trage tikken van de klok voorbijtrok".

[D · Rating 1 out of 5]

Zeer vervelend als je dit onding als 17-jarige moet lezen en serieus nemen.

[Wolf · Rating 5 out of 5]

Misschien wel het beste dat ik tot nu gelezen heb.
Zeker de beste beschrijving van een levensgevoel dat, vergeef me voor de term, met dat van een migraine overeenstemt: verscheurdheid, verwarring, liefde, dood leven... over de moeilijkheid en last van het in beweging komen, een ode aan het natuur-zijn; niets doen.

[Simen · Rating 4 out of 5]

De zogenaamd eerste Vlaamse experimentele roman zou je in één keer moeten uitlezen. Veel adempauzes vind je er toch niet in terug. Het allermooiste stukje: de ik-figuur en An die 'de sneeuw horen vallen'.

Ze hadden hem bespot en er luidkeels om gelachen toen hij had gezegd dat hij de sneeuw hoorde vallen en hij had gedacht: dit durf ik nooit meer zeggen, zei toch: Als je heel stil bent kan ik het vallen van de sneeuw horen. Ze lachte niet, zei: Als jij heel stil bent hoor ik het ook. Wat hoor je dan? De sneeuw, hoe hij naar beneden komt. Waar lijkt het op wat je hoort? Het lijkt op dansen.

[Frouke · Rating 3 out of 5]

Ik weet niet of ik het per se beter vond dan Exit, maar ze zijn ook totaal niet te vergelijken. Exit is nog absurder denk ik dan Het Boek Alfa en ik denk dat ik hier makkelijker verhaallijnen kon vinden dan in Exit. Bij Exit moest je er denk ik wel minder je hoofd erbij houden. Het is nog steeds een genre waarvan ik niet weet of het wel iets voor mij is, maar ik wil het nog verder ontdekken.

[gemma]

perfect boek voor ratelaars die anti-interpunctie zijn en pro- passief lijden als gekruisigd

[Durim Morina · Rating 3 out of 5]

Hop wat gebeurt er en hop het gebeurt en hop het gebeurde en hop het is uit.

[Merel Nijhuis · Rating 4 out of 5]

dit is zo'n boek dat ik zelf had willen schrijven

[Yanni Ratajczyk · Rating 4 out of 5]

Impressionante stijl.

[Lore · Rating 4 out of 5]

4.5(?)

[Siebren Maenhout · Rating 2 out of 5]

Oef, de traagste 100 pagina`s ooit en dan nog de helft niet volledig begrepen. Niet aan beginnen, zou ik zeggen

[Marius Pontmercy · Rating 1 out of 5]

Aangeraden voor masochisten. Leestekens moeten in den tijd wel enorm duur geweest zijn.

[Delphine · Rating 1 out of 5]

Een naamloze soldaat twijfelt: blijft hij op zijn wachtpost, of verlaat hij die om zijn geliefde te vinden, een daad van desertie die met de dood bestraft wordt?

Gevangen tussen actie en inactie laat hij zich leiden door een stem, die rondwaart in zijn meest traumatische herinneringen: het misbruik door een geestelijke in het dorp, een wreed initiatieritueel op zijn eerste werkplek. De gedachtenstroom is associatief en repetitief, een procédé dat goed werkt om de chaos bij het uitbreken van de oorlog en de ontmenselijking te beschrijven.

Helaas zegeviert dit cultboek vooral in het formuleren en herformuleren van dezelfde frasen - vaak door een spel met werkwoordtijden - en wekt dit bij mij eerder ergernis dan bewondering op. Ongetwijfeld een boek dat zijn plaats in de canon verdient, gewoon niet mijn meug.

[Ettie Edens · Rating 4 out of 5]

'Je bent veel te oud opdat ik je zou kunnen dragen. Je bent niet groot en dik ben je ook niet, maar je bent oud en hoe zou je willen dat een jongetje als ik al die jaren op zijn rug door het dorp droeg? Het zijn er zeker vijftig, of honderd, dat denk ik wel eens, dat je honderd en honderd en honderd jaar bent en dat je zo oud bent als de wereld denk ik wel eens.'

[Thijs VA · Rating 5 out of 5]

Twee jaar na mijn eerste keer, destijds zat ik nog op de middelbare school, opnieuw gelezen en wat een meesterwerk is dit. De verhaallijn, als je al van zoiets kan spreken, is een stuk duidelijker waardoor je je een stuk eenvoudiger laat meeslepen met de tekst. Ik begin gauw aan Orchis Militaris.

[Louise · Rating 2 out of 5]

2,5

[Wil Van der heide · Rating 3 out of 5]

“Wie heb je ‘t eerst verkocht?” vroeg het jongetje ... nu bezat hij nog slechts één apostel.

[Katrien · Rating 3 out of 5]

3,5/5

[WillemC · Rating 2 out of 5]

"Het Boek Alfa" begint goed, maar zakt al snel in elkaar. Gestrand ergens in het midden. Experimenteel maar op de verkeerde manier. Misschien dat ik dit later nog eens probeer. 1.5/5?

[Wim · Rating 4 out of 5]

lange zinnen voor mensen met lange gedachten, vertakte zinnen voor mensen met vertakte gedachten en kronkelende zinnen voor mensen met kronkelende gedachten. congrats aan ivo michiels om het op een goede en uiteindelijk voor wat het is verbazingwekkend leesbare manier te doen zodat ik I.M. nu vrijelijk associeer met al mijn fantasieën RE:jeugdige would-be-soldaten, goede en niet al te goede vlaamse pastorale tijden en die ene keer dat ik op boze wijze uit een kerk rende.

[Lotte · Rating 4 out of 5]

Dit is minder een roman dan wel één lange stream of consciousness waarin zinnen zo snel in elkaar overvloeien dat je je in de oorlog bevindt met een jonge soldaat en een paar bladzijden verder je als klein kind meeloopt in een processie.

Gewoon lezen en je laten meesleuren.

[Matthias Vannieuwenhuyze · Rating 3 out of 5]

Experimentele, hermetische roman. Michiels zag duidelijk liever een komma dan een punt. Ik raad aan om het boek in één leesstonde uit te lezen. Zijn poging tot 'stream of consciousness' verdient dat wel.

[Esther · Rating 3 out of 5]

Interessante (en persoonlijk vond ik het een aangename) schrijfstijl, à la stream-of-consciousness. Vraagt wat inspanning, maar dat mag al eens.
Wel kon het verhaal zelf me weinig boeien, vandaar 3/5.

[Nina · Rating 1 out of 5]

I didn't really like it. It has no story and is really incomprehensible sometimes.

[Laura Van den bossche · Rating 3 out of 5]

3.5