What do you think?
Rate this book
Քաոս
Հայ մեծ գրող, դրամատուրգ Ալեքսանդր Շիրվանզադեի «Քաոս» վեպը լույս է տեսել 1898-ին։ Վեպը հայ քննադատական ռեալիզմի ամենախոշոր երևույթն է թե՛ գեղարվեստական և թե՛ գաղափարական առումով: Շիրվանզադեն պատկերել է արդյունաբերական քաղաքը, ազատ ձեռնարկատիրական հարաբերությունների հաստատումը, բարոյական արժեքների անկումը և ստեղծել սոցիալ-հոգեբանական սուր բախումների տեսարաններ։
324 pages, Paperback
First published January 1, 1898
31 people are currently reading
410 people want to read
About the author
Alexandre Shirvanzade
28 books31 followersAlexandre Shirvanzade (born Alexander Movsisyan) was an Armenian playwright and novelist. Alexander Movsisyan was born on April 18, 1858, into a tailor's family in the province of Shirvan, in what is now Azerbaijan (then Shemakha Governorate, Russian Empire), and later adopted the pen-name Shirvanzade (son of Shirvan). He brought to fruition the social realist school of Armenian drama promoted by Gabriel Sundukian a generation earlier. At the age of 17, Shirvanzade went to work in the Caspian city of Baku whose fortunes were beginning to rise with the boom in oil production.
He immersed himself in Armenian and Russian literature as well as reading Stendahl, Balzac, Flaubert, Zola and Shakespeare, his greatest love. Working first as a clerk and then as an accountant for oil companies, Shirvanzade saw first-hand the social impact of industrialized oil production. He turned his shock and anger into a literature of protest, writing in many genres: novels, plays, short stories, and newspaper articles. His later protests against the massacres perpetrated during 1894-96 against Armenians in the Ottoman Empire under Sultan Abdulhamid II resulted in his imprisonment in Tiflis, an experience which led to his masterpiece, Chaos (1896-97). Returning to Baku, he became increasingly interested in women's issues, as shown in his play Evgine about women's suffrage, and Did She Have the Right? Shirvanzade's concerns with capitalism and feminism fuse in his drama, For the Sake of Honor (1904).
In 1916, Maxim Gorki wrote that Shirvanzade's works "were known and read not only in the Caucasus but also in England, in the Scandinavian Peninsula, and Italy." In his later years, Shirvanzade lived abroad, finally returning permanently to Yerevan in 1926. He died in Kislovodsk in 1935, and was buried in Yerevan.
He immersed himself in Armenian and Russian literature as well as reading Stendahl, Balzac, Flaubert, Zola and Shakespeare, his greatest love. Working first as a clerk and then as an accountant for oil companies, Shirvanzade saw first-hand the social impact of industrialized oil production. He turned his shock and anger into a literature of protest, writing in many genres: novels, plays, short stories, and newspaper articles. His later protests against the massacres perpetrated during 1894-96 against Armenians in the Ottoman Empire under Sultan Abdulhamid II resulted in his imprisonment in Tiflis, an experience which led to his masterpiece, Chaos (1896-97). Returning to Baku, he became increasingly interested in women's issues, as shown in his play Evgine about women's suffrage, and Did She Have the Right? Shirvanzade's concerns with capitalism and feminism fuse in his drama, For the Sake of Honor (1904).
In 1916, Maxim Gorki wrote that Shirvanzade's works "were known and read not only in the Caucasus but also in England, in the Scandinavian Peninsula, and Italy." In his later years, Shirvanzade lived abroad, finally returning permanently to Yerevan in 1926. He died in Kislovodsk in 1935, and was buried in Yerevan.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 18 of 18 reviews
March 24, 2025
Վեպի հիման վրա նկարահանված հեռուստասերիալը չէի նայել (առհասարակ հայկական հեռուստասերիալներից փորձեք հեռու մնալ), դրանով իսկ ապահովագրված էի տպավորության տակ լինելուց և նախնական սպասելիքներ ունենալուց։
Լավն էր, իրոք լավն էր։ Արդեն նշել եմ, որ Շիրվանզադեն իր հերոսներին մանրամասն նկարագրելու, նրանց հոգու ապրումները վերլուծելու, մերկացնելու առանձնահատուկ տաղանդ ունի, ինչն առհասարակ հայ գրականության մեջ քիչ հանդիպող է։
Վեպի հենց առաջին էջերից միանգամից պարզ էր դառնում, որ Շիրվանզադեն հասել է իր նպատակին՝ կարողացել է նկարագրել այնպիսի քաոսային իրավիճակ, երբ տեղ-տեղ շնորհակալություն էիր հայտնում ճակատագրին, որ քո մոտ գոնե ամեն ինչ նորմալ է։
Միքայելի կերպարը շատ սիրեցի, կարևորը՝ անկեղծ էր, անկեղծ իր ցանկությունների, մտքերի և ներքինի հետ։
Խորհուրդ եմ տալիս անպայման կարդալ էս դասական գործը։ Կարդացեք ավելի վաղ, քան ես, իմ սխալը մի արեք։
Լավն էր, իրոք լավն էր։ Արդեն նշել եմ, որ Շիրվանզադեն իր հերոսներին մանրամասն նկարագրելու, նրանց հոգու ապրումները վերլուծելու, մերկացնելու առանձնահատուկ տաղանդ ունի, ինչն առհասարակ հայ գրականության մեջ քիչ հանդիպող է։
Վեպի հենց առաջին էջերից միանգամից պարզ էր դառնում, որ Շիրվանզադեն հասել է իր նպատակին՝ կարողացել է նկարագրել այնպիսի քաոսային իրավիճակ, երբ տեղ-տեղ շնորհակալություն էիր հայտնում ճակատագրին, որ քո մոտ գոնե ամեն ինչ նորմալ է։
Միքայելի կերպարը շատ սիրեցի, կարևորը՝ անկեղծ էր, անկեղծ իր ցանկությունների, մտքերի և ներքինի հետ։
Խորհուրդ եմ տալիս անպայման կարդալ էս դասական գործը։ Կարդացեք ավելի վաղ, քան ես, իմ սխալը մի արեք։
August 29, 2015
Ախր կարող էր, կարող էր հանճարեղ լինել, ուղղակի հերոսները, ըստ իս, մի տեսակ թերի էին։ Գրքում պետք է նկարագրված լիներ քաոսը՝ ստացվել էր։ Եվ որքան քիչ բան է փոխվել հայերի մտածողության մեջ այս ոչ կարճ ժամանակահատվածում․․․ եթե գոնե ինչ-որ բան փոխվել է իհարկե։
Հիմնական հերոսներից կարծում եմ ամենահարուստը, ամենագեղեցիկն ու բազմազանը, միգուցե նաև ռոմանտիկը՝ Միքայելն էր։ Ախր այնքան երկար կարելի էր նկարագրել նրա ապրումներն ու ներաշխարհի փոփոխությունները․ կարդալուց իրոք դրա կարիքը զգում էի, բայց դրա փոխարեն գիրքը լցվում էր այլ հերոսների մտատանջություններով, արդյունքում ինձ համար բոլոր կերպարները գրքում ստացվում էին մի տեսակ միջակ։ Նաև կարծում եմ, որ չափացանց իդեալականացված էր Շուշանիկը, չնայած որ, ըստ իս, նա իրականում բավականին գոռոզ և մեծամիտ մի օրիորդ էր, ամենայն հավանականությամբ ենթագիտակցական մակարդակի վրա, որն էլ պարզապես անտեսանելի էր դառնում նրա համեստության և "հարկադրական" բարոյականության ֆոնի վրա։
Դժվար էր կռահել, թե հերոսներից ում էր ավելի շատ նախապատվություն տալիս Շիրվանզադեն, բոլորին վերագրելով մարդկային բնավորության թե՛ լավ, թե՛ վատ կողմերը, այդպիսով, երևի դարձնելով նրանց ավելի հետաքրքիր։
Իսկ ահա միջավայրի, հասարակության, մարդկային մտածելակերպի, ազգային ավանդույթների, ժողովրդի նիստուկացի և բնության վրա նրա աններելի ազդեցության նկարագիրը չափազանց ճշտգրիտ էր, ամբողջությամբ փոխանցելով ողջ գաղջը մարդկային արհեստական ու զզվելի ձգտումների, որոնք տիրում էին այն ժամանակներում և շարունակվում են ցայժմ։
Հիմնական հերոսներից կարծում եմ ամենահարուստը, ամենագեղեցիկն ու բազմազանը, միգուցե նաև ռոմանտիկը՝ Միքայելն էր։ Ախր այնքան երկար կարելի էր նկարագրել նրա ապրումներն ու ներաշխարհի փոփոխությունները․ կարդալուց իրոք դրա կարիքը զգում էի, բայց դրա փոխարեն գիրքը լցվում էր այլ հերոսների մտատանջություններով, արդյունքում ինձ համար բոլոր կերպարները գրքում ստացվում էին մի տեսակ միջակ։ Նաև կարծում եմ, որ չափացանց իդեալականացված էր Շուշանիկը, չնայած որ, ըստ իս, նա իրականում բավականին գոռոզ և մեծամիտ մի օրիորդ էր, ամենայն հավանականությամբ ենթագիտակցական մակարդակի վրա, որն էլ պարզապես անտեսանելի էր դառնում նրա համեստության և "հարկադրական" բարոյականության ֆոնի վրա։
Դժվար էր կռահել, թե հերոսներից ում էր ավելի շատ նախապատվություն տալիս Շիրվանզադեն, բոլորին վերագրելով մարդկային բնավորության թե՛ լավ, թե՛ վատ կողմերը, այդպիսով, երևի դարձնելով նրանց ավելի հետաքրքիր։
Իսկ ահա միջավայրի, հասարակության, մարդկային մտածելակերպի, ազգային ավանդույթների, ժողովրդի նիստուկացի և բնության վրա նրա աններելի ազդեցության նկարագիրը չափազանց ճշտգրիտ էր, ամբողջությամբ փոխանցելով ողջ գաղջը մարդկային արհեստական ու զզվելի ձգտումների, որոնք տիրում էին այն ժամանակներում և շարունակվում են ցայժմ։
September 16, 2024
Another classic crossed off the list!
In this book, Alexandre Shirvanzade depicts the life of the Armenian upper class in the 1890s. The book features characters that cover various social standings; some characters are wealthy and burdened as a result, some characters are poor and want to climb up the socioeconomic ladder at any cost, and some are spoilt remnants of their descendants who persistently drain their familial wealth in the pursuit of pleasure, dragging others along into their hedonistic abyss.
Shirvanzade also explores themes of revenge, guilt, forgiveness, humiliation, and transformation.
The book features slight feministic undertones and is quite ahead of its time in this regard.
What I really admired about this work is Shirvanzade's willingness to explore cultural differences, mainly those between Antonina Ivanovna and her mother-in-law. There is no dancing around the subject, she struggles to adjust to life in Armenia, and her prejudices are often proven right. Her pompous but strangely objective attitude invokes a sense of relating in the reader. Despite her best efforts she is not accepted into society, she was doomed to be an outcast from the beginning. Such is life.
In this book, Alexandre Shirvanzade depicts the life of the Armenian upper class in the 1890s. The book features characters that cover various social standings; some characters are wealthy and burdened as a result, some characters are poor and want to climb up the socioeconomic ladder at any cost, and some are spoilt remnants of their descendants who persistently drain their familial wealth in the pursuit of pleasure, dragging others along into their hedonistic abyss.
Shirvanzade also explores themes of revenge, guilt, forgiveness, humiliation, and transformation.
The book features slight feministic undertones and is quite ahead of its time in this regard.
What I really admired about this work is Shirvanzade's willingness to explore cultural differences, mainly those between Antonina Ivanovna and her mother-in-law. There is no dancing around the subject, she struggles to adjust to life in Armenia, and her prejudices are often proven right. Her pompous but strangely objective attitude invokes a sense of relating in the reader. Despite her best efforts she is not accepted into society, she was doomed to be an outcast from the beginning. Such is life.
June 24, 2014
This is a very interesting and well written book about an industrial city, where everything is about earning as much money as possible and love, which sometimes change people so dramatically that they forget money. Other than that it is interesting to watch how people (Armenians) lived in that days, as the book beside telling very interesting story describes the time and worries of Armenians of that time.
Read
August 6, 2021Չգիտեմ նրանից էր,որ գերհոգնած,զբաղված էի,թե նրանից,որ գիրքը իմ ճաշակով չէր,բայց բավականին երկար կարդացի ու մի տեսակ հիասթափված եմ։
Սառը,ցամաք գիրք էր,գրակիս դասատուն կասեր բա ռեալիզմ ա,բայց sorry իրական կյանքում սենց դեպքեր չեն լինում։Վերջաբանն էլ լրիվ հիասթափեցնող էր։(
Սառը,ցամաք գիրք էր,գրակիս դասատուն կասեր բա ռեալիզմ ա,բայց sorry իրական կյանքում սենց դեպքեր չեն լինում։Վերջաբանն էլ լրիվ հիասթափեցնող էր։(
January 31, 2021
Հիշում եմ շատ լավ, թե ինչպես մեկ օրում նստեցի ու կարդացի: 😍 Հիանալի գիրք
June 12, 2023
THIS is realism in literature. shirvanzade depicted every character and their journey throughout the book with ingenuity.
absolutely makes sense for smbat, who lived in poverty and was a rebel against the bourgeoisie to become greedy for money after getting the taste of it. in contrast, michael who had led an extravagant life since he was 16 FINALLY understood that human lives are at the top of the life pyramid, that money would never buy happiness.
i must give special attention to the fact, that feminist movements of his time actively influenced shirvanzade and he wrote about the double standards of society very delicately. he also brilliantly described the prejudices of the 19th century armenian society.
with its complexity, i genuinely think that this book is the gem of armenian literature.
absolutely makes sense for smbat, who lived in poverty and was a rebel against the bourgeoisie to become greedy for money after getting the taste of it. in contrast, michael who had led an extravagant life since he was 16 FINALLY understood that human lives are at the top of the life pyramid, that money would never buy happiness.
i must give special attention to the fact, that feminist movements of his time actively influenced shirvanzade and he wrote about the double standards of society very delicately. he also brilliantly described the prejudices of the 19th century armenian society.
with its complexity, i genuinely think that this book is the gem of armenian literature.
June 8, 2023
Տրված ժամանակաշրջանին բնորոշ բոլոր նկարագրությունները օգնում են ստեղծել հստակ պատկերներ,որը գրողի դժվար գործերից մեկն է:Կերպարների նկարագրությունները շատ գեղեցիկ են:Ինչպես նաև շրջադարձային սյուժեն բավականին հաճելի սպասողականություն է առաջացնում:Իմ կարծիքով իդեալական ավարտ ուներ վեպը:Վեպը վերջանում է բավականին գոհացնող դրվագներով ու ևս մեկ անգամ հավաստում է Շիրվանզադեի ֆենոմենալ գրող լինելու փաստը:
February 28, 2022
Ոնց որ բոլորի մոտ պատանեկան տարիքում ընթերցված գրքերից է եղել։ Ես գրքի սյուժեն շատ եմ հավանել ու առհասարակ Շիրվանզադեի մոտ սուր ու դրամատիկ սյուժեներ ստեղծելը շատ լավ է ստացվում։ Առհասարակն Goodreads-ում շատ կարծիք ու գնահատականներ թողեք մեր դասականների գրքերին։
March 17, 2021
Հրաշալի էր ,կարդում ու չէիր ուզում կտրվեիր, էս գրքից հետո սկսեցի սիրել Շիրվանզադեին))
December 20, 2021
Ամենասիրելի գրքերիցս մեկը: Ամբողջ մարմնով զգում ես գրած տողերը: Երանի կարողանայի նորից առաջին անգամ կարդալ այս ստեղծագործությունը: Խորհուրդ եմ տալիս!!!
June 13, 2023
Գեղարվեստական ստեղծագործությունների իմ ամենասիրած գրքերից մեկն է։ Կարծես էմոցիաների կտրուկ փոփոխություն է ապահովում, ինչն իսկապես կատարյալ է։
July 26, 2025
THEY ARE THE REASON I BELIEVE AND LOVE ENEMIES TO LOVERS. YES PLEASE WHERE IS LOVE LIKE THIS IN MY LIFE?!
August 10, 2013
"Քաոս"-ը իմ ամենասիրած գրքերից է, եթե ոչ ամենասիրածը: Շատ-շատ եմ սիրում, բոլորին խորհուրդ կտայի կարդալ:
February 16, 2016
ուղղակի մի բան ու վերջ՝ սեղանիս գիրքն ա:))
June 12, 2016
Shat lavna!
September 17, 2015
Սմբատ Ալիմյանը,մեկ է, ինձ համար մնում է վեպի լավագույն հերոսը...
Displaying 1 - 18 of 18 reviews