Jump to ratings and reviews
Rate this book

Ο Χαρταετός

Rate this book
Στην Αθήνα του 1871, όπου μόλις έχουν αρχίσει οι δίκες για τη σφαγή στο Δήλεσι, γιορτάζονται τα πενήντα χρόνια από την Επανάσταση και η πατριωτική έξαρση κορυφώνεται με την άφιξη του σκηνώματος του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε'. Αλλά οι φιλοδοξίες, ο κομματισμός, η αχόρταγη δίψα της εξουσίας και του πλουτισμού στήνουν το σκηνικό για μια ιστορία διαπλοκής που, μέσα σ' έναν ανεμοστρόβιλο μετοχών, θα υψώσει στον ουρανό τον πελώριο, φανταχτερά ασημένιο Χαρταετό του Λαυρίου.
Μια εικόνα της Αθήνας, όταν το Άστυ είναι ιοστεφές, ο Ιλισός είναι ακόμη ποταμάκι, τα Πατήσια εξοχή, η πρασινάδα πνίγει τους Αμπελοκήπους, και ο Βράχος, ορατός από παντού, δεσπόζει. Στο κεντρικό καφενείο «Η Ωραία Ελλάς» πολιτικοί, δημοσιογράφοι, ποιητές, οι ισχυροί της εποχής και οι παράγοντες κάθε λογής συζητούν καθημερινά με πάθος την επικαιρότητα. Στους Αέρηδες κουρνιάζουν τη νύχτα τα δεκάδες αδέσποτα αγόρια που ολομερίς πουλούν εφημερίδες ή γυαλίζουν παπούτσια. Το εμπόριο της γης οργιάζει· οι αναμνήσεις της Εξώσεως επηρεάζουν τη σκέψη· η σκόνη και η λάσπη ταλαιπωρούν τους Αθηναίους· εικόνες ανεπανάληπτης ομορφιάς τούς περιβάλλουν.
Σ' αυτή την πόλη κινούνται τα πρόσωπα του μυθιστορήματος ζώντας, υποφέροντας ή εκμεταλλευόμενα μια γενικευμένη κρίση που δεν περιορίζεται στα Λαυρεωτικά.

548 pages

First published January 1, 2002

3 people are currently reading
60 people want to read

About the author

Αθηνά Κακούρη

37 books27 followers
Γεννήθηκε το 1928 στην Πάτρα με καταγωγή από την Κεφαλονιά. Πέρασε τον πόλεμο και την Κατοχή στην Αθήνα. Μετά τον πόλεμο, εργάστηκε σε ναυτικά πρακτορεία στην Πάτρα και στην Αθήνα, στο περιοδικό Ταχυδρόμος, έγραψε ραδιοφωνικές σειρές και μετέφρασε ξένη λογοτεχνία και ιστορία. Αργότερα έζησε στη Βιέννη, όπου και μελέτησε νεότερη ιστορία.

Η συγγραφική της καριέρα άρχισε το 1950, όταν δημοσίευσε μία σειρά χρονογραφημάτων από ένα ταξίδι της στη Μέση Ανατολή στην εφημερίδα Ο Νεολόγος των Πατρών. Στο τέλος της δεκαετίας του 1950, άρχισε να δημοσιεύει αστυνομικά διηγήματα στο περιοδικό Ταχυδρόμος. Συγχρόνως συνεργαζόταν με τους εκδοτικούς οίκους Πάπυρος και Πεχλιβανίδης σε μεταφράσεις αγγλικών και γαλλικών μυθιστορημάτων και ιστορικών συγγραμμάτων.

Άρχισε να γράφει ιστορικά μυθιστορήματα στο τέλος της δεκαετίας του 1970. Τα πιο γνωστά της ιστορικά μυθιστορήματα είναι τα Πριμαρόλια και η Θέκλη.

Ratings & Reviews

What do you think?
Rate this book

Friends & Following

Create a free account to discover what your friends think of this book!

Community Reviews

5 stars
14 (14%)
4 stars
33 (34%)
3 stars
27 (28%)
2 stars
19 (20%)
1 star
2 (2%)
Displaying 1 - 7 of 7 reviews
Profile Image for Midnight Owl.
21 reviews5 followers
July 9, 2023
Το backstory με μένα κι αυτό το βιβλίο είναι ότι δεν ήξερα καν ότι υπήρχε, μέχρι τον περασμένο Φλεβάρη.

Αφού τελείωσε η εξεταστική του χειμερινού εξαμήνου, αποφασίσαμε εγώ κι η κολλητή μου να σουλατσάρουμε στην Ακαδημίας να χαζέψουμε τα παλιά βιβλία στα περιπτεράκια της λεωφόρου.
Αυτό το βιβλίο το εντόπισα γιατί το μάτι μου έπεσε στον πίνακα, κυρίως. Αυτός ο πίνακας είναι απ' τους αγαπημένους μου πίνακες του ελληνικού 19ου αιώνα.

(Ιάκωβος Ρίζος, Στην ταράτσα, 1897, Εθνική Πινακοθήκη )

Οπότε όταν τον είδα στο εξώφυλλο του βιβλίου, ψυλλιάστηκα ότι το βιβλίο είχε 19ο αιώνα. Μετά κοίταξα πίσω την περίληψη του βιβλίου, οπότε όταν έπεσε το μάτι μου στις λέξεις "Αθήνα 1871", "Λαύριο" και "Ωραία Ελλάς", αφού έπαθα εγκεφαλικό γιατί έχω κάψιμο με ελληνικό 19ο αιώνα, αμέσως το βούτηξα όπως ήταν.
Δεν τα διαπραγματευόμαστε τέτοια πράγματα.

Και προς έκπληξή μου, αυτό το βιβλίο ήταν πολύ, πολύ καλύτερο απ' ό,τι περίμενα να ήταν.

Το βιβλίο εξελίσσεται στην Αθήνα κατά το χρονικό διάστημα 1871 - 1874, όπου στην πρωτεύουσα γίνεται ο κακός χαμός με αφορμή το μεταλλευτικό δικαίωμα του Ιταλού επιχειρηματία Giovanni Battista Serpieri στις σκωρίες και τις εκβολάδες του Λαυρίου, και το beef του με το ελληνικό κράτος εκείνη την εποχή.
Αν νιώθετε το PTSD της Ιστορίας Κατεύθυνσης με την εταιρεία Σερπιέρι - Ρου, ναι, είναι ακριβώς αυτή η περίπτωση.
Για το ιστορικό context, το Λαυρεωτικό ήταν αυτό ακριβώς το ζήτημα που άρχισε από την παροχή μεταλλευτικού δικαιώματος στον Serpieri το 1869 από το ελληνικό κράτος και την τότε κυβέρνηση του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου. Αυτό προκάλεσε αντιδράσεις της αντιπολίτευσης του Επαμεινώνδα Δεληγιώργη, ο οποίος με τη δημαγωγία του και τη χρυσόσκονη που έριξε κίνησε τους πάντες εναντίον του Serpieri και έδωσε πολύ μεγάλες διαστάσεις στο ζήτημα. Με τα πολλά, ο τελευταίος έγινε πρωθυπουργός και, μέσω της πρόσκλησης του Ανδρέα Συγγρού, λύνεται το ζήτημα, τα μεταλλεία του Λαυρίου εκχωρούνται στο κράτος και στον Συγγρό και μετοχοποιούνται, με τις μετοχές να φαίνονται πολύ μεγαλύτερης αξίας απ' ό,τι ήταν πραγματικά. Αυτό οδήγησε και σε οικονομικό σκάνδαλο και τη μισή Αθήνα να χάνει την περιουσία της.

Μαζί με αυτά τα γεγονότα περιπλέκεται και η ζωή των ηρώων του βιβλίου.
Ο Νεοκλής Ρόδιος είναι ένας γεροξεκούτης που θέλει να τον νταντεύουν η κόρη του, Μαρή (Marie) με τη θεία της, Μαριάνθη, εφόσον η γυναίκα του έχει πεθάνει ήδη από το 1856. Η δε Μαριάνθη θέλει να παντρέψει τη Μαρή, οπότε ζητά τη βοήθεια της ξαδέρφης της, Ανδρονίκης, για να κάνει συνοικέσιο με κάποιον πλούσιο άντρα. Αυτή βρίσκει έναν ομογενή, τον Βασίλειο Κόκκινο, ο οποίος εντέλει είναι μια γλύκα σκέτη και παντρεύεται τη θεία της Μαρής.

Τη δε Μαρή τη γουστάρει ο αδερφικός της φίλος, ο Θανάσης Βαλαώρας, ο οποίος είναι μηχανικός στο στρατό αλλά επίσης και μεγάλος χαλβάς, γιατί λόγω της ακεραιότητας και της ηθικής δεν ζητά σε γάμο τη Μαρή μέχρι να αποκατασταθεί οικονομικά. Αποκαθίσταται οικονομικά, αλλά χάνει την ευκαιρία να την ζητήσει σε γάμο. Αλλά δεν είναι μόνο χαλβάς γι' αυτό, η άκαμπτη ηθική του είναι που τον κάνει να χάσει ευκαιρίες στη ζωή του, αν και στο τέλος τη βγάζει σούπερ.

Αλλά ο Θανάσης δεν είναι μόνο αυτός που γουστάρει τη Μαρή. Τη γουστάρουν και οι άλλοι δύο φίλοι του.
- Ο Λάμπης Φλέσσας, ένας δικηγόρος που δημοσιογραφεί σε μια εφημερίδα της παράταξης του Δεληγιώργη. Ο Λάμπης είναι ένα σιχαμένο σκουπίδι που πατάει επί πτωμάτων προκειμένου να ωφεληθεί ο ίδιος και να κερδίσει, και να ανέβει κοινωνικά, εκμεταλλευόμενος τους γύρω του, φίλους και μη--και το καταφέρνει. Φτάνει σε σημείο να παντρεύεται τη Μαρή για να καρπωθεί από το γάμο της θείας της με τον Κόκκινο (και αφού ξελάσπωσε τον Νεοκλή που όχι μόνο υποθήκευσε με πλαστογραφία την προίκα της Μαριάνθης για μετοχές του Λαυρίου, αλλά και το σπίτι του μαζί ).
Μανώλης Ράικος, ένας πλούσιος ξιπασμένος δανδής που κάνει κάκιστη χρήση των οικονομικών του, αγοράζει μετοχές και καταλήγει να δουλεύει ως υπάλληλος του Λάμπη στην εφημερίδα του.

Αυτή είναι πάνω - κάτω η υπόθεση του βιβλίου.

Αυτό που μου άρεσε εμένα απίστευτα πολύ όμως είναι η ιστορική ακρίβεια που η συγγραφέας τηρεί μέχρι κεραίας, αλλά και πώς μέσω αυτής αναπλάθει αρκετά πιστά την αθηναϊκή κοινωνία του 1870 σε συνδυασμό με την πολιτική σκηνή.

Κι αυτό το είδα κυρίως διαβάζοντας τα κομμάτια που η συγγραφέας αναφέρεται στις πολιτικές συνθήκες τις εποχής:
Ξαφνικά διέτρεξε την αίθουσα ο ψίθυρος "ο Δεληγιώργης", "ο Δεληγιώργης". Μια βουβαμάρα επικράτησε. Ο Δεληγιώργης είχε ανεβεί στο βήμα. Είχε ωραίο παράστημα, βλέμμα έντονο, μέτωπο ψηλό.[...] Έκανε ζέστη, ο αέρας ήταν πνιγηρός, τα χασμουρητά πλήθαιναν στα θεωρεία , μάτια μισόκλειναν [...]. Ο κ. Πελοπίδας ήθελε να φύγει -- η θέα και μόνο του Δεληγιώργη τον ερέθιζε --, ήταν όμως εγκλωβισμένος μέσα στο πλήθος, που το διαισθανόταν ευνοϊκό προς τον ρήτορα.


[...]Εκπληκτική ήταν όμως και η ευρυμάθειά του. Ο Πελοπίδας άκουγε τις ιστορικές αναδρομές, τις νομικές αναλύσεις, την παράθεση των επιχειρημάτων, που έδειχναν όλο και περισσότερο το βάθος της μορφώσεως του Δεληγιώργη και παρασυρόταν να τον θαυμάσει, ιδίως επειδή δεν του ήταν δυνατό να τον παρακολουθήσει.


Δεν τον αδικώ τον τύπο, έχω ξανα-αναφέρει σε προηγούμενη κριτική για το πόσο πολύ eye-candy ήταν ο Δεληγιώργης.

(Εμφανισιακά, ο Ζέλος μπροστά του είναι μεγάλο L, you cannot change my mind)

Παρ' όλο όμως το προσωπικό simping, αυτό το απόσπασμα είναι ενδεικτικό αυτού που λέω, καθώς σχεδόν ακριβώς το ίδιο σκηνικό παρουσιάζεται στην εφημερίδα Εστία του Μαΐου 1879, σε ένα άρθρο με αφορμή τον θάνατο του Δεληγιώργη τότε (rip icon).

Κι αυτό είναι ενδεικτικό απόσπασμα, έχω γεμίσει όλο το βιβλίο με post - it, καθώς η συγγραφέας σέβεται τον εαυτό της και παραθέτει άφθονα τα ιστορικά στοιχεία.
Αγαπημένο κομμάτι πάντως το πόσο πολύ αναφέρεται στη διαφθορά της χώρας και στο πόσο σιχαμένα πολιτικά παιχνίδια παίζονται στο Λαυρεωτικό, με πρώτο και καλύτερο τον εικονιζόμενο.
"Αυτός ο ρεμπεσκές ο Δεληγιώργης πάει να φάει το Λαύριο; Νομίζει πως θα το ξεκοκκαλίσει μαζί με τους φίλους του και θα μας αφήσει εμάς στον άσο; Ε; Αυτό νομίζει;"

(Spoiler, αυτό έκανε)


Το ότι έχει δώσει πόνο στην ιστορική έρευνα φαίνεται και στους χαρακτήρες: Η Μαρή δέχεται τις επιλογές που γίνονται γι' αυτήν στο θέμα του γάμου, όπως θα τις δεχόταν οποιαδήποτε γυναίκα της εποχής της. Είναι συνεσταλμένη και καθώς πρέπει, πάλι όπως θα ήταν το σύνηθες για την εποχή του. Ο Ράικος είναι ακριβώς ο δανδής που θα μπορούσε κανείς να τον βγάλει από το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι. Ο Λάμπης είναι το διπρόσωπο άτομο που διακατέχεται από ακριβώς αυτόν τον materialgirlισμό που κι αυτό ακόμα γινόταν φυσιολογικά στην εποχή του.
Είναι, πάντως, πολύ ενδιαφέρον εκ μέρους της συγγραφέως ότι στο τέλος τη βγάζει λάδι ο σιχαμένος της υπόθεσης. Πολύ ωμό, αλλά δυστυχώς ισχύει, και έτσι την βγάζαν λάδι και τότε αρκετοί.


No wonder που δουλεύει σε εφημερίδα κομματικά προσκείμενη στον Δεληγιώργη. Ο Δεληγιώργης κινήθηκε με τον ίδιο τρόπο που κινήθηκε κι ο Λάμπης στην ιστορία, προκειμένου να ανελιχθεί κοινωνικά (Δικηγόρος από το Μεσολόγγι, με κονέ στους αθηναϊκούς κύκλους, παντρεύτηκε την κόρη του προϊσταμένου του γιατί ήταν Υδραία από μεγάλο σόι και μέσω της δημοσιογραφίας και των κονέ, μπήκε στον πολιτικό στίβο).

Κατά τα άλλα δεν έχω να σχολιάσω κάτι παραπάνω επί του βιβλίου, πέρα απ' το ότι χρησιμοποιεί πολύ καλή γραφή και ο αναγνώστης μπορεί να φανταστεί την Αθήνα του 1870 μπροστά του. Ακόμα, είναι ευκολοδιάβαστο, καθώς η ανάγνωσή του κυλάει γρήγορα και τα κεφάλαια βγαίνουν νερό.

Δεν κατάλαβα τα άτομα που γράφουν ότι είναι slow paced λόγω των ιστορικών γεγονότων που αναφέρονται.
Βέβαια, θα μου πεις, εγώ το διάβασα αποκλειστικά για το κομμάτι της ιστορικής ακρίβειας και της απόδοσης. Σε αυτό σκίζει με τα χίλια και έχει και πηγές στο τέλος του βιβλίου.

Θα μπορούσε όντως να έχει character development, αλλά δεν με χάλασε προσωπικά.

5/5 would totally recommend αν εξιτάρεστε με την εποχή ειδικά.
Profile Image for Antonio Papadourakis.
845 reviews28 followers
October 7, 2025
Με ιστορικό υπόβαθρο την Αθήνα από το 1871 μέχρι το 1874, στην σκιά των συνεπειών (εθνικών αλλά και διεθνών) της σφαγής στο Δήλεσι, των εορτασμών για τα πενήντα χρόνια από την Επανάσταση και την άφιξη του σκηνώματος του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε', αλλά με βασικό υπόβαθρο το Λαυρεωτικό ζήτημα, την εμπλοκή των Σερπιέρη, Συγγρού και των ξένων δυνάμεων που εκβιάζουν την ελληνική κυβέρνηση ως προς το ζήτημα των εκβολάδων και των σκωριών, αναπτύσσεται το μυθιστόρημα και οι δράση των ηρώων του.
Καλογραμμένο και ιστορικά ακριβές.
"Διαφορετικά συμφέροντα, κοντόφθαλμα και αλληλοσυγκρουόμενα, δημιουργούσαν συμμαχίες πρόσκαιρες και εξυπηρετούσαν μάλλον πείσματα και εκδικητικές παρορμήσεις παρά ένα σχέδιο. Μοναδικό ιδεώδες ήταν η κατάληψη της εξουσίας - με πρώτο βήμα να εμποδίσεις τον άλλον να κυβερνήσει."
8 reviews
July 24, 2021
Ένα καλογραμμένο ιστορικό μυθιστόρημα που σε ταξιδεύει στην Αθήνα και τη Σύρο του προηγούμενου αιώνα, πολύ καλή εξέλιξη των χαρακτήρων
Profile Image for Evi Routoula.
Author 9 books75 followers
September 26, 2025
Χαίρομαι πολύ που διάβασα αυτό το βιβλίο. Βρισκόμαστε στην Αθήνα του 19ου αιώνα και συγκεκριμένα στα χρόνια 1871 με 1874. Τρία μεγάλα γεγονότα κυριαρχούν στην επικαιρότητα: α) η μεταφορά του λειψάνου του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε στην Αθήνα και ταυτόχρονα ο εορτασμός των πενήντα ετών από την αρχή της επανάστασης, β) η σφαγή στο Δήλεσι με τις ολέθριες συνέπειές της και γ) τα περίφημα Λαυρεωτικά, που υπήρξαν και το μεγαλύτερο και πρώτο χρηματιστηριακό σκάνδαλο στην νεότερη Ελλάδα.
Η συγγραφέας έχει κάνει εξαιρετική έρευνα μέσα από εφημερίδες της εποχής και απομνημονεύματα πολιτικών και έχει διαβάσει σωρεία σχετικών βιβλίων προκειμένου να γράψει το βιβλίο. Στο τέλος του μυθιστορήματος υπάρχει παράρτημα με όλες τις πηγές της. Χρησιμοποιεί πολύ σοφά την δημοτική στο περιγραφικό κομμάτι και την καθαρεύουσα στους διαλόγους, προσπαθώντας να είναι όσο το δυνατόν πιο πιστή στο κλίμα της εποχής. Επίσης συνταιριάζει υπέροχα την μυθοπλασία με τα πραγματικά γεγονότα, έτσι παρακολουθούμε τις ιστορίες της Μαρή, μιας τυπικής νεαρής γυναίκας της εποχής που αφήνεται στη μοίρα της, άβουλη και υποτακτική, αλλά και την ιστορία του Λάμπη, ενός ανερχόμενου δικηγόρου που με τις πονηριές του και την καπατσοσύνη του αναρριχάται στην αθηναϊκή ελίτ. Το ηθικό κομμάτι της κοινωνίας αντιπροσωπεύει ο φτωχός και εργατικός Θανάσης, ενώ στο πρόσωπο του Μανώλη βρίσκουμε τον μορφωμένο και πλούσιο μπον βιβέρ της εποχής. Ο Βασιλάκης Κόκκινος αντιπροσωπεύει τον πάμπλουτο, εργατικό και έξυπνο ομογενή ενώ η θεία Μαριάνθη είναι η θεία που θα θέλαμε όλοι να είχαμε σύμμαχό μας στα νιάτα μας. Η γενική αναπαράσταση της εποχής είναι καταπληκτική. Γενικά πιστεύω ότι είναι ένα από τα διαμάντια της ελληνικής σύγχρονης λογοτεχνίας.
433 reviews5 followers
October 25, 2022
Η Αθηνά Κακούρη έχει τη σπάνια ικανότητα να σε παίρνει με την άμαξα και να σε κυκλοφορεί στους αθηναϊκούς δρόμους είτε το 1871, όπως στον Χαρταετό, είτε στα 1917, όπως στο Ξιφίρ Φαλέρ. Για τούτη τη διαδρομή είναι που τη συστήνω παντού, γιατί είναι ένας Μητσάκης σημερινός, που μας συστήνει πρόσωπα και καταστάσεις που οι ακόμα νεότεροι από μένα δε θα ζήσουν και ίσως δεν τύχει να ακούσουν και ποτέ, από τη μυθολογία μιας πόλη που δε σταμάτησε ποτέ να ζει και να αλλάζει.
Profile Image for George.
83 reviews2 followers
October 11, 2025
Μερικά βιβλία θα ήταν χρήσιμο να τα διαβάζαμε όλοι οι Έλληνες. Θα βοηθούσαν πολύ στην (μάλλον ανύπαρκτη) αυτογνωσία μας. . . Το βιβλίο αυτό της κυρίας Αθηνάς Κακούρη είναι εξαιρετικό ανάγνωσμα. Ίσως καλύτερο από το άλλο βιβλίο της ίδιας, το Πριμαρόλια, που επίσης είναι εξαίρετο. . .
Displaying 1 - 7 of 7 reviews

Can't find what you're looking for?

Get help and learn more about the design.