Een vlucht regenwulpen

by Maarten 't Hart

Op de trouwreceptie van zijn vriend Jakob en zijn vrouw Jacqueline ontmoet de in zichzelf teruggetrokken Maarten een jonger zusje van zijn jeugdliefde Martha. Ze spreken af elkaar over twee weken weer te zullen zien. Dan zet Maarten zich echter in zijn hoofd dat hij voor die tijd gestorven zal zijn. Maarten verliest zich in dwanggedachten en fobieën. Daarnaast roept hij op ontroerende wijze het verleden op en denkt terug aan de twee belangrijkste vrouwen in zijn zijn moeder en Martha, die zijn jeugdliefde niet beantwoordde.

Genres: Fiction, Dutch Literature, Literature, Roman, School, Classics, 20th Century

197 pages, Paperback

First published January 1, 1978

About the author

Maarten ’t Hart made his debut under the name Martin Hart with the novel Stenen voor een ransuil (Stones for a Long-Eared Owl, 1971). He studied biology in Leiden and worked as an ethologist at Leiden University. One of the most important themes in his oeuvre is his childhood in a Calvinist community and his distancing himself from it. His passions for nature and music also constantly crop up in his work. ’t Hart broke through to a wide audience with his melancholy novel about meeting his teenage love: Een vlucht regenwulpen (A Flight of Curlews, 1978). Many novels, short-story and essay collections later, ’t Hart, with his authentic tone and work which often touches upon the tension between biography and fiction, has grown to be one of the most popular and most translated of Dutch authors. In an interview he said: ‘What I like about literature is that one can show a compressed piece of one’s most intimate self.’ Some of his other novels are Het woeden der gehele wereld (The Fury of the Whole World,1993), a Bildungsroman and a thriller in one, De zonnewijzer (The Sundial, 2002), Lotte Weeda (2004) and Het psalmenoproer (Psalms and Riots, 2006), a historical novel.

Reviews

[Marco · Rating 4 out of 5]

Jeugdsentiment. Door dit boek ben ik fan van Maarten ‘t Hart. Hoe hij gemoedstoestanden beschrijft vanuit een getroebleerde geest, zo levendig en begrijpelijk, dat was voor een opgroeiende puber een openbaring. En nog steeds. Ook door dit boek is mijn interesse voor natuur en vooral (tuin-) vogels aangewakkerd. Laatst heb ik de film uit 1981 opnieuw gezien en besloten tot herlezing van het boek. Dat viel niet tegen. Liefde, geloof, natuur, sociale onhandigheid, wetenschap, muziek, alle thema’s zijn al aanwezig in dit vroege werk en tot een rond verhaal aaneengesmeed. Het is wat hoekig rond en niet zo sociaal wenselijk met bijvoorbeeld een wel zeer beeldend beschreven knippen van amandelen, maar ondanks eenzaamheid en doodsgedachten wordt het leven door de protagonist uiteindelijk omarmt. Hartverwarmend.

[Julia · Rating 1 out of 5]

Na het lezen van dit boek herinnerde ik me weer waarom ik Nederlandse literatuur zo verschrikkelijk heb gevonden. Wat een pure onzin schrijt die Maarten. Zinnen die 30 komma's bevatten om maar intelligent over te komen, prutser. Ik ben erg teleurgesteld dat een boek dat wordt gezien als de Nederlandse crème de la crème toch zo verschrikkelijk saai is. Het valt niet te ontkennen, zijn 'interessante' beschrijvingen over zijn leven en zijn dwanggedachtes zijn ronduit slaapverwekkend. Jammer.

[Dolf Patijn · Rating 5 out of 5]

Dit boek heb ik herlezen in maart 2012 ivm een uitzending van Benali boekt. Heerlijk om weer te lezen. Maarten 't Hart schrijft mooi, met lichte zelfspot en dit boek blijft boeien.

Opnieuw gelezen op 2 augustus 2022. Blijft mooi en af en toe wat triest maar aan het (open) eind toch het gevoel dat de hoofdpersoon zal kunnen veranderen.

[Petra · Rating 1 out of 5]

Niet uitgelezen... waar gaat dit boek in vredesnaam over? Wat langdradig en saai, trok me totaal niet omdat het leek alsof ik iemands slopende, tergende gedachtes aan het lezen was.

[kia (uni era) · Rating 4 out of 5]

read for dutch literature (mondeling)

[Matthijs Leest · Rating 2 out of 5]

Of Holland een mooi land is?, vraagt Adrienne, een Zwitserse collega-celbiologe aan Maarten. 'Het was mooi', zegt hij, 'moerassen zijn altijd mooi. Maar het verwoest omdat men wegen heeft aangelegd, zonder rekening te houden met de natuur..'

Maarten groeide op tussen de rietvelden, waar hij de eerste jaren amper uit kwam. Toen hij naar school en naar de kerk moest (per roeiboot) werd hij gepest en ontwikkelde hij pleinvrees. Uit de natuur haalde hij rust en met een enorme kracht die naar voren kwam in vechtpartijen tijdens driftbuien beet hij van zich af. Maar eenzaam bleef hij, zeker nadat hij zich afkeerde van de kerk en nadat eerst zijn vader en toen zijn moeder overleed.

Een vlucht regenwulpen is vooral een terugblik op Maartens jeugd, waarin hij dan toch interesse in een ander persoon kreeg. Marthe. Maar zij moest niest van hem hebben, waarop hij haar begon te stalken. Jaren later ontmoet hij Marthes zusje en ook Marthe zelf weer, maar het contact met anderen blijft ongemakkelijk. En ook met Adrienne in Bern komt hij nergens, niet als hij haar naar haar hotelkamer brengt en ook niet als hij met haar en Ernst een bijna fatale Alpenwandeling maakt. Tussendoor wil zelfs een hoer die op Martha lijkt hem niet.

Mensen maken de natuur niet mooier en hijzelf doet dat ook niet. Was hij maar zo vrij als al die vogels, die vlucht regenwulpen die voorbij vlogen op het moment dat zijn moeder stierf?

Maartens eenzaamheid en doodangst staan centraal (hij denkt nog maar 14 dagen te hebben na de ontmoeting met Marthes zusje), maar sympathiek wordt hij nergens en zijn problemen worden dan ook nooit boeiend. Laat hem maar.

[Marisa Bantjes]

This is one of the most popular and best read novels in Holland. I read it a long time ago when i was a student. It describes the complex feelings of love of a somewhat autistic young university professor Maarten. The novel describes his youth as the omly son of a very religious (strict protestant) horticulturist. Maarten has a special relationship with his mother. The novel describes her death and the deep feeling of loss he experiences. maarten never had a relationship with a girl and remains stuck in feelings of unrequited love for a girl at school. He suffers from compulsive thoughts of impending death.During a lecturetour in Switserland Maarten almost dies, experiences new love. these dramatic experiences set him free. he can let go and accept his life.

I enjoyed rereading this book after so many years. With more life experience I could empathise more with Maarten. I could understand his longing and his strange behaviour. The descriptions of nature and of the dramatic action in the book are very vivid. The movie of the book was quite succesful.

[Matthieu Wegh · Rating 5 out of 5]

? Ik was al een tijdje nieuwsgierig naar deze "Klassieker" nadat ik een tijd geleden alweer De nachtstemmer met veel genoegen gelezen had..
🤔 Ik heb meer genoten van het boek dan ik van te voren gedacht had. Vooral de beschrijvingen van de natuur (vogels) en de eenzaamheid van de hoofdpersoon maakten het voor mij een beklemmend, maar toch vooral ook prettig leesbaar boek.
Gisteren bij de boekenzolder in Leiden (ja, de stad van de schrijver ook ;-)) Magdalena en De ortolaan meegenomen, dus dat zullen wel mijn volgende boeken van deze auteur gaan worden.
MW 9/7/23

[Els Lens · Rating 5 out of 5]

Weer een klassieker die ik nu pas heb gelezen. (De verfilming had ik al wel gezien; die is goed, maar niet te vergelijken met het boek).

Wat een mooie roman.
Weemoedige beschrijvingen van een eenzame jeugd in de rietlanden, van een jongen die een zeer groot observatievermogen heeft, vooral voor vogels.
Eenzaamheid, dwanggedachten, onbeantwoorde liefde.
Zware thema's komen aan bod, zoals het verstikkende streng gereformeerde milieu.
En toch is dit geen zwaarmoedig verhaal. Het wordt met de nodige humor verteld.
De hoofdpersoon is zeer succesvol in zijn beroep. Hij is professor in de biologie.
Maar de eenzaamheid uit zijn jeugd kan hij nooit van zich afwerpen.

Dit boek was destijds niet voor niets een bestseller.
Maarten 't Hart schrijft mooi, met veel zelfspot (want het is een beetje autobiografisch).
Hij rekende in dit boek ook af met het geloof, ...wat hem niet in dank werd afgenomen.

[Marc Lamot · Rating 3 out of 5]

I was rather surprised by the quality of this novel. Allright, 't Hart can be very heavy and is very close to clichés (especially when describing his aching platonic love for Martha), but the construction of the story is more ingenious than you can expect of a mainstream "Bildungsroman", and the author has done his best to absorb a lot of interesting issues. Solitude (by choice) is the most important one. I saw a close affinity with Vestdijk (Ina Damman) and Sartre (la Nausée), but for an early work, this was worth the read.

[BookLovingLady (deceased Jan. 25, 2023...) · Rating 4 out of 5]

I picked up my free copy of this year’s ‘Nederland Leest' edition yesterday morning at the library and started reading Een vlucht regenwulpen / A Flight Of Curlews straight away. It was better than I had expected, a lot better actually, which kind of surprised me, to be honest. I still remember the book being subject of one of my literature classes in secondary school and it didn’t appeal to me one little bit at the time. But maybe, or 'probably', to be more precise, I would have been too young at the time to fully appreciate the book anyway. But it has been something which held me back from reading this book ever since I left secondary school, and the fact that Maarten 't Hart was mentioned in class at the same time as Harry Mulisch didn't help either, because I tried reading Het stenen bruidsbed by Mulisch at the time and just couldn’t get through the book. As a result I ended up, rather inexplicably, with a prejudice to Een vlucht regenwulpen and never read the book till this weekend.

I’m very glad Een vlucht regenwulpen is now published as part of the free ‘Nederland Leest’ collection, because I’m sure I would never have picked up the book otherwise and that really would have been a shame.

See also Nederland Leest 2014: Een vlucht regenwulpen van Maarten 't Hart for a Dutch review.

[Vincent · Rating 5 out of 5]

Wat een mooi, treurig verhaal. Het is echt lang geleden dat ik, afgerond op hele sterren, een boek vijf sterren heb gegeven. Maar ik vond het heel mooi. Vooral te spreken was ik over de glansrijke, grote bijrol die de natuur speelt in het verhaal, die een zekere ander als 'eindeloze landschapshots' zou afdoen in een televisieserie. Dit misschien omdat ik pas Piep: een kleine biologie der letteren heb gelezen over het geringe belang dat dieren, en in extensie daarvan de natuur, doorgaans spelen in romans en ik me inderdaad regelmatig heb afgevraagd waarom het toch altijd de mens moet zijn die de hoofdrol speelt in verhalen, zelfs als het fabels zijn of kinderverhalen over dieren omdat het dan natuurlijk nog steeds mensen zijn in diervorm, terwijl er zoveel andere soorten bestaan. Prachtig vind ik het dat de natuur in dit boek belangrijk is zonder dat dat een duidelijke metafoor is voor iets menselijks of maatschappelijks.

Zelfs de toch wat storende bespiegelingen over het geloof en duidelijk gefingeerde ongeloof van de hoofdpersoon die de indruk van velen zou kunnen versterken dat een ongelovige niets anders is dan een gelovige die boos is op God mogen de pret niet drukken. Want zo zullen sommige mensen vast soms denken, of liever voelen.

Geen verhaal om te lezen als je op zoek bent naar actie en dingen die gebeuren, maar wel een heel ontroerend portret van een bepaalde soort mens.

[Bookwanderer · Rating 2 out of 5]

It took me three times to get through this book, which my girlfriend picked randomly in the library.

I think there are very colourful parts like childhood memories or parts where maarten feels positively for once, but all in all this book gave me a very pessimistic feeling as the protagonist struggles with a mental disorder, which is permanent, therefore present throughout the whole story.
This aspect may bring the story closer to real life, nevertheless i did not enjoy feeling pessimistic while as well as after reading.
All in all it was an enjoyable read, though i would not pick it up a second time as i found some scenes a bit disturbing.. nevertheless i really wanted to know the outcome of maarten's mental disorder!

[Luck Van leeuwen · Rating 1 out of 5]

Dit boek staat symbool voor wat de Nederlandse literatuur soms zo kenmerkt en 'saai' kan maken: geen plot, lethargische personages die nauwelijks verantwoordelijkheid nemen voor hun leven, uitgebreide beschrijvingen van het landschap en een onbereikbare naar Simon Vestdijks Ida Daman-achtige gemodelleerde liefde. Ik heb het niet uitgelezen.

[Marjanneke · Rating 3 out of 5]

Ik vind de schrijfstijl van Maarten 't Hart prettig om te lezen, maar het verhaal van dit boek kon me minder boeien.

[Nelleke · Rating 3 out of 5]

Ik had geen idee dat ik dit boek al een keer had gelezen. Ik vond het nu mooi, maar ook beklemmend. En de trip naar Zwisterland herkenbaar.

[Thijs Joores]

Waarom vind ik dit boek stiekem behoorlijk goed??

[Ted · Rating 2 out of 5]

Wat een verschrikkelijk afschuwelijk incelboek, oprecht alleen Adrienne maakt dat dit boek niet een dikke vette 1 ster krijgt

[Kees Paalvast · Rating 4 out of 5]

4,5 ⭐️.
Nu Maarten ‘t Hart de P.C. Hooftprijs krijgt vond ik het wel eens tijd worden zijn meest succesvolle roman te lezen. En dat is niet zomaar een moderne klassieker. Het gaat over opgroeien, geloof, wetenschap, liefde, familie, eenzaamheid en omgaan met de dood.
Soms een tikje gedateerd in taalgebruik. Maar ook serieus, spannend en geestig. En prachtige natuurbeschrijvingen. Het einde met de vele verwijzingen naar psalmen is me enigszins ontgaan. Daarom naar beneden afgerond.

[Lenka · Rating 2 out of 5]

Achjo. Tahle kniha je pro mě příkladem toho, jak moc internety klamou. A taky že nesuď knihu podle obalu platí i naopak, protože obálka byla jednou z věcí, co mě zaujala a přinutila knihu koupit, ale obsah už bohužel nezaujal vůbec.

"V tom případě vše, co dělá člověk, je přirozené. I hubení zvířat, pustošení lesů, znečišťování vody. To si opravdu myslíš?" dotírá na mě.

"Ano," odvětím, "myslím. Právě proto, že člověk řízený vlastní přirozeností všechno zdevastuje, zdevastuje i sám sebe a tím se odsoudí k tomu, aby se stal nepovedeným experimentem evoluce."

"Tak bys nemluvil, kdybys měl děti! Jakmile máš děti, chceš pro ně lepší, světlejší budoucnost než pro sebe."

"Proto je taky lepší žádné děti nemít"

Od začátku do konce sledujeme hlavního hrdinu v jeho tíživé samotě. To je fajn, ideální děj. Jenže hlavní hrdina je TAK nesympatický asociál, že už to bylo moc i na mě. Je tam všechno, přísná kalvinistická výchova, přísný otec, slabá matka, dětství strávené uprostřed ničeho a bez kamarádů, platonická láska a kariéra geniálního vědce.

Jediné vzrůšo přijde na konci knihy, ale bohužel ani samotný konec není nijak uspokojivý a vy si jen přejete, aby si Maarten jednou naklonoval svou ideální ženu a žil s ní spokojeně ve svém platonickém vztahu do konce života. Jen ať už proboha nemusíte poslouchat jeho smutné žvásty.

[weaverannie · Rating 4 out of 5]

Eigenlijk was ik in de veronderstelling dat ik Een vlucht regenwulpen had gelezen, kort nadat het was uitgekomen. Toen het als cadeau in de bibliotheekactie Nederland Leest werd uitgedeeld, besloot ik het toch nog maar eens te lezen. Volgens mij had ik me vergist: er kwam me niets bekend voor in het boek.
Het is niet echt een opwekkend boek. De sombere, eenzame Maarten, die erg lijkt op de schrijver, is niet bepaald het zonnetje in huis. Alleen bij het zien van vogels leeft hij duidelijk op. Alleen in de natuur voelt hij zich prettig.
Als jongen was hij al eenzaam, op school werd hij gepest. Op de hbs werd hij verliefd op Martha, het onbereikbare meisje, dat later ging trouwen met iemand anders. Tijdens een reünie komt hij haar weer tegen en wisselt een handdruk en een paar zinnen met haar.
Succes heeft Maarten in zijn werk als celbioloog. Hij bezoekt congressen, zoals dat in Bern, wat beschreven wordt. Adrienne, een andere biologe op het congres, kan hem bekoren, maar helaas: ook zij blijkt onbereikbaar voor hem.
Hij heeft er vrede mee.

Ook hier blinkt 't Hart weer uit met prachtige zinnen en scherpe waarnemingen. Het eind had voor mij wel iets korter gemogen.

[Anita · Rating 4 out of 5]

Boven verwachting plezierig om te lezen. Veel interessante thema's, mooie diepzinnige momenten. Natuur, muziek en de eeuwige vragen rondom liefde en eigen identiteit. Helder opgezet, er is een tijdframe van veertien dagen waarin, in het zicht van een mogelijk aangekondigde dood, heden en verleden onder de loep worden genomen. Allemaal mooi en vakkundig gedaan. Geloofwaardig en vaardig geschreven. Het is een kwante kerel, deze Maarten, maar niet zonder humor en zelfspot. In een doorwaakte koortsnacht beleeft hij zijn epiphany, waarna hij weer doorkan met zijn leven. Hij heeft het geprobeerd op zijn manier, met de liefde en de vrouwen, vrijwillig en betaald, maar ze willen niet, dan niet. Er blijft genoeg voor hem over om zijn leven zinvol te leven.

[Mark Maliepaard · Rating 4 out of 5]

Het is een bijna schrijnend verhaal, zoals 't Hart een ogenschijnlijk autobiografisch verhaal lijkt op te voeren. Op een sterke wijze weet hij de lezer te grijpen, zonder daarbij de aandacht te doen verslappen. Ik was eerst wat sceptisch, maar dat bleek ongegrond. Het enige kritiekpunt dat ik kan aanvoeren is de wat van de hak op de tak-achtige sprongen tussen herinnering en heden.

[Elizabeth · Rating 4 out of 5]

Deed lang over dit boek want zware kost, te zwaar om in bed te lezen ter ontspanning. Mooi taalgebruik. Goed te lezen dat hij na al die rietlanden ook de bergen van Zwitserland kon waarderen. Het boek staat niet genoteerd als biografisch maar het komt er dichtbij, vermoedelijk.

[Irene · Rating 2 out of 5]

Dit boek begon wel leuk, maar vanaf halverwege werd het erg saai en eentonig. Weinig dialogen, alleen maar de hersenspinsels en angsten van de hoofdpersoon en daar was ik eigenlijk al vrij snel klaar mee.
Jammer, love Maarten 't Hart verder, maarja, je kan niet altijd 6 gooien.

[Bjorn Hanssen · Rating 2 out of 5]

Blugh, begrijp werkelijk niet waarom iedereen dit doodsaaie boek op zijn lijst had staan in jaren '90..

[Dirk Flach · Rating 3 out of 5]

Meegelezen met oudste dochter, die het voor school las - en als zodanig herlezen. De hernieuwde kennismaking viel me niet mee, moet ik zeggen.

[Eva Staněk · Rating 3 out of 5]

Krásné lyrické a melancholické. Nedokázala jsem se ale úplně soustředit.

[Steef · Rating 4 out of 5]

Prachtig. Weemoedig terugkijkend op een jeugd die misschien wel niet perfect was, maar toch krijg ik niet de indruk dat hij het anders beleefd had willen hebben. Melancholisch zonder melodramatisch te worden.

Wat mij betreft past de stijl perfect bij het gevoel dat dit boek wil overbrengen. Ik weet niet waarom veel mensen hier vinden dat het een langzaam boek is, tenzij ze vinden dat beschrijvingen van een geïsoleerde jeugd in de rietlanden gepaard moeten gaan met flitsende, korte zinnen.

Misschien wel 4,5 ster. Maar dat kan niet, dus toch maar 4.

[Richard]

Verhaal:
Leeswaarschuwing: Onderstaande tekst bevat details van de plot en/of de afloop van het verhaal.
Op de trouwerij van zijn enige vriend Jacob [2] maakt de dertigjarige hoogleraar celbiologie, Maarten [3], kennis met een meisje. Het blijkt de jongere zus te zijn van zijn grote eenzijdige jeugdliefde Martha. Hij maakt een afspraakje met haar voor een bezoek aan een klassiek concert. Op weg naar huis krijgt hij dwanggedachten. Hij vreest dat hij nog maar twee weken te leven heeft en het concert niet zal halen.

De ontmoeting met het meisje brengt herinneringen terug aan zijn jeugd. Maarten is opgegroeid op een tuinderij met kassen waar hij woonde met zijn vader, een tuinder, en zijn moeder. Pas op de lagere school komt hij in contact met andere kinderen. Hij wordt veel geplaagd en de hoofdonderwijzer zet hem in de vijfde klas apart zodat hij verder kan leren zonder gestoord te worden. Hij ontmoet daar Martha, zijn onbereikbare liefde. Hij weet nooit meer dan een paar woorden met haar te wisselen, zelfs niet later op een reünie. Martha wordt ook de maat voor alle andere meisjes die hij aardig vindt. Maarten gaat van de middelbare school naar de universiteit en specialiseert zich in celbiologie. Hij komt tot de ontdekking dat hij zich met weefselkweken bezig houdt, om de kwekerij van zijn vader te ontlopen. Wegens zijn baanbrekende resultaten met klonen, is hij al op zijn dertigste hoogleraar. Als zijn vader overlijdt gaat Maarten weer bij zijn moeder wonen. Vlak voor zijn doctoraal sterft zijn moeder aan keelkanker. Op haar sterfbed wil zij, al licht dementerend, nog een zonde bekennen aan twee ouderlingen. Ze heeft gezondigd tegen de Heilige Geest, een zonde waar volgens Jezus geen vergeving voor kan zijn. [4] Ook de twee ouderlingen zijn die mening toegedaan en ze worden door Maarten letterlijk het huis uit geslagen.

Voor zijn verdiensten in de celbiologie wordt Maarten uitgenodigd voor een congres in Bern. Daar ontmoet hij twee collega’s, Adriënne en Ernst. Hij maakt met hen een tocht in de bergen en Maarten voelt dat hij verliefd wordt op Adriënne. Hij moet het echter afleggen tegen Ernst en jaloers moet hij toezien hoe de twee steeds vriendschappelijker met elkaar omgaan. Bij een moeilijke afdaling glijdt Maarten uit en weet hij zich nog net vast te houden aan een smalle richel. Het voelt alsof zijn dwanggedachte bijna is uitgekomen. Hij besluit de zuster van Martha een ansichtkaart te sturen om de afspraak af te zeggen. Als hij de volgende nacht een koortsdroom krijgt, droomt hij van de val en ziet dan als een soort troost het gezicht van Martha voor zich. Hij besluit om niet de toch al onbereikbare liefde na te streven.

Achtergrond:

“Een vlucht regenwulpen” is de meest succesvolle roman van Maarten ’t Hart en het boek waarmee hij definitief doorbrak. In het motto van het boek (zie hieronder) verraadt ’t Hart al waar hij met zijn roman heen wil. De hoofdpersoon uit het boek zal zich nooit kunnen onttrekken aan de ‘voorzienigheid Gods’. Alles wat er gebeurt in een mensenleven is voorbestemd. In “Het roer kan nog zesmaal om”, zijn autobiografie, beschrijft hij op humoristische wijze de gereformeerde visie op de invloed van God op het leven. Als voor de jonge Maarten ’t Hart de wereld en het leven onbegrijpelijk lijken met al zijn lijden en pijn, krijgt hij te horen dat het leven lijkt op een handwerkkleedje waar de draadjes schijnbaar doelloos heen en weer lopen; pas na de dood krijgen we te zien hoe de patronen lopen en wat God in Zijn grote plan met ons heeft voorgehad. De hoofdfiguur uit de roman is het echter niet met de voorbestemming eens. Hij vliegt bijvoorbeeld de ouderlingen aan die zijn moeder de hemel ontzeggen voor een grote zonde en hij creëert zijn eigen levensvormen in het laboratorium. Als hij echter op het punt staat de tot dan toe onbereikbare liefde te bereiken, wordt hij teruggefloten. Zijn val van de berg maakt hem duidelijk dat hij niet moet streven naar het onmogelijke.

Het boek is ook een ode aan de moeder. Ze wordt omschreven als een rustige vrouw die zich schikt naar haar man. Ze is dol op Maarten en overstelpt hem met liefde. Er zit een element van Oedipale liefde in als Maarten naar zijn moeder kijkt terwijl ze haar haren kamt of als hij als kind ‘vadertje en moedertje’ met haar speelt. De moederfiguur is weliswaar gebaseerd op Lena ’t Hart-Van der Giessen, de moeder van de schrijver, maar slechts gedeeltelijk. De moeder van Maarten ’t Hart is niet overleden aan keelkanker. Integendeel, ze is (anno 2010), inmiddels hoogbejaard, nog steeds in leven.

In 1978 neemt het boek al een voorschot op de maatschappelijke discussie over het klonen van mensen. Maarten wordt gedreven door een zin uit een roman van de schrijver Simon Vestdijk: "Een mens moest een cel zijn, dacht hij, een klompje dat zich in tweeën splitst, dan zou er niets aan de hand zijn!" Op het congres in Bern heeft Maarten al een muis gekloond [5] en geeft tijdens de bergwandeling de techniek aan om een mens te klonen met de hulp van een gasteicel. Zijn persoonlijke problemen met het benaderen van de andere sekse, vindt zijn beslag in zijn biologisch werkterrein. [Wikipedia article]