Ο ζητιάνος

by Andreas Karkavitsas, Ανδρέας Καρκαβίτσας

Ένας γερο-ζητιάνος φτάνει περιπλανώμενος σε ένα φτωχό χωριό της Θεσσαλίας. Μαζί του φορτωμένο σε ένα γάιδαρο, κουβαλά ένα μισοπαράλυτο παιδί, που, έτσι ταλαιπωρημένο και αξιολύπητο καθώς είναι, το περιφέρει στους χωριάτες και εκλιπαρεί την ελεημοσύνη τους.
Ο ζητιάνος δεν αργεί να αντιληφθεί την αφέλεια των γυναικών του χωριού, που πιστεύουν σε κάθε λογής μαγικά βότανα και ματζούνια. Αρχίζει να τους πουλάει διάφορα τέτοια, αλλά κάποια στιγμή έρχεται σε σύγκρουση με τον ισχυρό του χωριού.

Genres: Fiction, Classics, Literature, Greece, Audiobook, Novels, 19th Century

237 pages, Paperback

First published January 1, 1896

About the author

Andreas Karkavitsas (Greek: Ανδρέας Καρκαβίτσας) was a Greek writer. He was born in the town of Lechaina in the modern Ilia Prefecture. He studied medicine and, as an army doctor, travelled across a great range of villages and settlements, from which he recorded traditions and legends. He died on October 22, 1922 of laryngeal cancer.
Karkavitsas belongs to the literary movement of naturalism (exemplified by Émile Zola), depicts the everyday reality and life of people and society, as opposed to Romanticism and Surrealism. He was known as a talented folklorist, able to spin tales with common people's lives with strong psychological insights about them. In addition, he depicted the local customs, dialects and folktales of the settings in his stories.
He was more successful as a short-story and novella writer.

Reviews

[Nickolas B. · Rating 3 out of 5]

Ρεαλιστική ηθογραφία από τον Ανδρέα Καρκαβίτσα. Μια σκιαγράφηση της μετά-τουρκοκρατίας εποχής στην Ελλάδα και πιο συγκεκριμένα της μετά-τουρκοκρατίας εποχής στα χωριά του θεσσαλικού κάμπου... Ο βασικός χαρακτήρας του βιβλίου, ο ζητιάνος Τζιριτόκωστας είναι ο πονηρός, καταφερτζής, πολυμήχανος Έλληνας ο οποίος χάρη στην προσαρμοστικότητα αλλά και την ευφυία του κατάφερε να επιβιώσει ανά τους αιώνες!

Η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο Καρκαβίτσας είναι τραχιά και διαφέρει αρκετά από την "εκλεπτυσμένη", μα εντελώς κατασκευασμένη, καθαρεύουσα που χρησιμοποιούσαν οι σύγχρονοι συγγραφείς του. Ένας συνδυασμός δημοτικής με το γλωσσικό ιδίωμα των Καραγκούνηδων. Την βρήκα πιο ταιριαστή με το έργο και πολύ πιο απολαυστική.

Ένα ταξίδι στον χρόνο λοιπόν το βιβλίο αυτό, και ένα οδοιπορικό στα χωριά της Θεσσαλίας. Δλδ σε μέρη γνώριμα και αγαπημένα.

3,5/5!

[Steve]

The plain of Thessaly.


Odysseus as a conniving, vengeful beggar with the moral sense of a cockroach - this is the antihero of Andreas Karkavitsas' (1865 - 1922) Ο ζητιάνος (The Beggar, 1896/7), which is apparently the first novel written entirely in demotic Greek. After preferring the purist kathareuousa prior to around 1892, Karkavitsas published a collection of his earlier stories prefaced by a rejection of the language in which they were written(!):(*)

But if not because they belong to the past, yet it were better that these stories remain forever in deathly silence because of their language. It is an embalmed language: a language which a number of clever people, instead of leaving it in its venerable coffin, have raised up and given a little life, and with the crutches in their hands, with spiders and the dust of ages, have set in motion to take them limpingly and haltingly back to the age of Lucian and Xenophon.

[...]

I confess that often while I was making corrections in the proof and saw my entire past in false clothing and suppositions I yearned never to have written these works.

Karkavitsas was a physician who wrote fiction strongly influenced by French naturalism, and he gives us a full dose of misérabilisme in this story of beggars and poor, ignorant, superstitious villagers in the outer reaches of Thessaly, a region which had only recently been regained from the Turks and to which Karkavitsas had been posted.(**) Recalling Odysseus' return to Ithaca disguised as a beggar, his murderous intent - savagely carried out - and his legendary cunning, Karkavitsas' antihero, Tziritokostas (henceforth Kostas), is at least a distant relation to the Homeric hero.



Mount Olympus


Karkavitsas describes the humble lives at the feet of Mt. Olympus with much naturalistic detail, and aims a nonnegligible amount of sarcasm at the corruption of every official all the way down to the court stenographer, and at the faked infirmities and woeful fables of the beggars, who, their mendicants' journeys in filthy rags completed and their purses full, return to their home villages, change into decent clothes, shave and bathe, and then proudly strut down to the square to tell of their successes. He also focuses his ire on the unfortunate fact that, because the Greek government had guaranteed the economic rights of the former Turkish beys for political reasons, the Thesallian peasants were the prey of both Greek and Turkish big shots.

Into this setting comes the larger than life figure of Kostas, who, though he somehow is able to appear as a feeble old man begging to eat for the first time in five days, is a guileful, ruthless and powerful man with "arms of iron and steely muscles and strong shoulders, the neck of an ox and the strength of a bull," who is willing to take a savage beating from a much smaller man in order to obtain a somewhat larger handout from the ultimately rueful assailant. Nonetheless, he never forgets a wrong done against him and, whenever advantageous, adds another to the long list of murders in his account. He trusts no one and manipulates everyone; nothing is excluded if it leads to some concrete gain; even if the gain is worthless, it still enters the great book of Kostas Takes Another Mark.

People die and lives are crushed as the villagers do their worst at Kostas' behest and all the vultures servants of the powerful descend upon them.

Though rich with realistic detail and miserable lives, The Beggar is written in a heightened prose style that allows deliberate exaggeration, irony, even a kind of early magical realism at the advent of the new Beggar King, Kostas:

The revered countenance of the elders who formed The Twelve of the village council shuddered in wonder and joy at this new star which was rising brilliantly to illumine their fatherland. The bones of Pelalomoutres, Kalligopsilles, Pastrogonias, which were buried deep in slumber in the courtyard of the Church of the Virgin, wearied with the weight of their many journeyings and their immense reputation, stirred, coffin and all, when they heard the new beggar who was coming to eclipse their memory. And even the beggars' staffs which were hung on the walls of the houses shook with an almost religious excitement, wondering which of them might be honored to accompany the new prince of rogues on his first journey.




One of the cliff-hung monasteries at Meteora, Thessaly.


The edition I read was supplied with extensive notes "designed for the most part to answer geographical and historical questions," as well as an informative Appendix by P.D. Mastrodemetres which provides biographical information on Karkavitsas and describes the context of 19th century Greek literature. Karkavitsas and Alexandros Papadiamantes (whose The Murderess and Tales from a Greek Island I recently reviewed) are apparently the most important representatives of a literary movement during the years 1880 - 1920 known as ethography, a mixture of naturalism, realism and Greek folk customs. The regard in which the Greeks hold Karkavitsas is indicated by the existence of no fewer than three series of Collected Works available in Greek.

(*) Elsewhere

https://www.goodreads.com/review/show...

I have briefly discussed the controversy concerning the literary language of the new Greek state that emerged after more than a decade of inept and deadly armed rebellion against the Ottoman Empire at the beginning of the 19th century (very nicely described in Greek War of Independence: The Struggle for Freedom from Ottoman Oppression).

(**) Due to an intervention by the Great Powers in 1881.

Rating

http://leopard.booklikes.com/post/998...

[Sotiris Karaiskos · Rating 5 out of 5]

Μία απολαυστική σατιρική ηθογραφία που περιστρέφεται γύρω από την επίσκεψη ενός επιτήδειο ζητιάνου σε ένα χωριό της Θεσσαλίας λίγο μετά από την προσάρτηση της περιοχής στο ελληνικό κράτος. Εκεί πέρα βρίσκει πρόσφορο έδαφος καθώς η αφέλεια των κατοίκων είναι τόσο μεγάλη που χρειάζονται μόνο μερικά κόλπα και μερικά ευχάριστα λόγια για να τους ξεγελάσει και να τους αποσπάσει μερικά από τα ελάχιστα υπάρχοντά τους. Στη συνέχεια η σάτιρα γίνεται όλο και πιο αιχμηρή καθώς η ιστορία γίνεται όλο και πιο σκοτεινή, κάνοντας με πολλές φορές να αναρωτηθώ μήπως ο συγγραφέας ήθελε κάτι περισσότερο να πει για την κοινωνική και πολιτική κατάσταση της Ελλάδας εκείνη την περίοδο. Πέρα, όμως, από οποιαδήποτε μεταφορική ανάγνωση, η ιστορία που μας αφηγείται ο συγγραφέας είναι υπέροχη και η σκιαγράφηση των χαρακτήρων αλλά και ολόκληρης της εποχής πραγματικά εξαιρετική και όλα αυτά προσεγγίζουν ένα σχεδόν άριστο αποτέλεσμα.

[Giannis · Rating 4 out of 5]

Άντε να ξαναδώσεις ψιλά σε ζητιάνο μετά από αυτό το βιβλίο... :P

[Ian D · Rating 4 out of 5]

Ένα σκοτεινό ηθογράφημα που σκιαγραφεί με τα μελανότερα των χρωμάτων τη δεισιδαιμονία και την κουτοπονηριά της ελληνικής επαρχίας των τελών του 19ου αιώνα. Έχουν περάσει 120 χρόνια από την κυκλοφορία του και τα πράγματα ελάχιστα φαίνεται να έχουν αλλάξει, κάτι που καθιστά το έργο του Καρκαβίτσα ανησυχητικά επίκαιρο και αναγνωρίσιμο.

[Νικολέττα · Rating 4 out of 5]

Και κερατάς και γδαρμένος.
Ρεαλιστικά ωμό, δίνει την πραγματική εικόνα της κοινωνίας και του κόσμου όλου...

[Paradoxe · Rating 4 out of 5]

Σε περιγραφικότητα και μεταδοτικότητα της θα μπορούσε να ήταν το ελληνικό ανάλογο των Εκλεκτικών Συγγενειών, του Επαρχιακού Γιατρού και πολλών άλλων βιβλίων απ’ τη θαυμαστή λογοτεχνική Ευρώπη που τόσο μας προσελκύει.

Αυτό που με πειράζει είναι που δε δημιουργεί μια Ρούμελη με κάποιο φανταστικό όνομα, κάτι που δε θα αποπροσανατόλιζε αλλά και δε θα ταύτιζε στη συνείδηση έστω των πιο μωρών , όπως κάνανε ο Στεντάλ, ο Μπαλζάκ, ο Πόε και τόσοι άλλοι. Και πάλι όμως θέτει κάποιες παραμέτρους τέτοιες που η Ρούμελη του ή τα Καραγκούνικα θα μπορούσαν να είχαν άλλα ονόματα και να βρίσκονταν σε άλλους τόπους. Τον διακρίνει αυτό το ήθος που δεν συναντάμε στις εσχατιές της Καλκούτας του Σίμμονς.

Ο Καρκαβίτσας είναι μεγάλος ψυχοανατόμος. Σα να αφαιρεί με βάναυση ευλαβική λεπτότητα το δέρμα απ’ το κρανίο αποκαλύπτοντας κάθε σημείο της φυσιολογίας από κάτω, τον εγκέφαλο μιας κοινωνίας, μιας χούφτας ανθρώπων και κάθε εποχής, όσο κι αν θα θέλαμε αυτά να είναι παλιά πράγματα, επειδή τάχα μου αυτές οι προλήψεις είναι παλιές και αυτά τα πάθη ξεπερασμένα στην πολιτισμένη εποχή μας.
Μου αρέσει ο σαρκασμός του σε πολλά σημεία, πικρός και σαρδόνιος τόσο όσο χρειάζεται, σαν εκείνο το σημείο που λέει πως τώρα αποκτήσαμε σύνταγμα κι οι υποθέσεις έχουν πάρει την κατιούσα της ανερχόμενης γραφειοκρατίας, μα ό,τι γράφεται, δεν ξεγράφε��αι κι οι εκκολαπτόμενοι σοφοί είναι πολλοί κι οι φτωχοί πολλοί κι οι καλοπληρωτές λίγοι, αλλά όπως είπαμε ό,τι γράφεται, δε σβήνει.
Είναι φρέσκος παρά το δύσκολο λεξιλόγιο, ανήσυχος, βαθύτατος στους ανθρώπους, στην αποκάλυψη των κινήτρων, στην αναζήτηση της αιτίας κάποιες φορές και άλλες όχι. Αδυσώπητος σαν τον Τερζάκη, λυρικός σαν το Γκαίτε, απλός και δίκαιος σαν τον Τολστόϊ.

Σ’ αυτό το βιβλίο που μιλάει για παλιά πράγματα ( ή όχι ) θριαμβεύει το ανάλγητο. Γιατί ο Τζιροκώστας είναι το απόλυτο ανάλγητο, εκείνου του είδους που θα δώσει σκόνη για αποβολή σε μια εγκυμονούσα τάχα μου για να αλλάξει το φύλο του παιδιού. Ανήκει σ’ εκείνο το είδος ( πόσο με σόκαρε αυτή η σκηνή, κυρίως στην αλήθεια που διέκρινα από ιστορίες που ξέρω για τον κόσμο τον παλιό και τις σύγχρονες παραλλαγές του ) που θα χτυπήσει το φυσιολογικό απ’ τα παιδιά του για να το κάνει προσοδοφόρο ανάπηρο ‘’χτήνος’’.

Είναι ένας κόσμος που ελάχιστα διαφέρει από το δικό μας στην καθημερινότητα του, σ’ όσα μας τριβελίζουν κι ας φαίνονται να μας συντηρούν μια άπιαστη ευδαιμονική ασφάλεια, συντηρώντας στην πραγματικότητα το αναπόδραστο της στατικότητας που μας κλείνει ο φόβος του αγνώστου. Κάλλιστα μπορώ να σκεφτώ μαζώξεις σε κάποιο καφενείο και στη θέση του κομπολογιού να βάλω ένα σμάρτφον. Είναι ένας κόσμος που βαριέται να γυρίσει, βαριέται να σκεφτεί, βαριέται να αγκαλιάσει τη γνώση, να κυνηγήσει τη γνώμη και παλεύει με τις μισές γνώσεις ενός αετονύχη με τον ίδιο τρόπο που εμείς γκουγκλάρουμε. Είναι ένας κόσμος που οι γυναίκες τρώνε ξύλο ( ποτέ δε θα αλλάξω γνώμη, πως ο πόθος της Κρουστάλλως γι’ αυτό που τόσο ποθεί, είναι ένας στόχος για να έχει κάτι να ελπίζει που κρύβει το αναπόδραστο και που θα έπαιρνε μακριά όλο αυτό το αλύπητο ξύλο ), οι φτωχοί τρώνε ξύλο, οι δίκαιοι τρώνε ξύλο κι οι έξυπνοι εντοπίζουν της αμάθειας τη χαζομάρα παίρνοντας ό,τι μπορούν. Είναι ένας κόσμος απόλυτα όμορφος, τόσο όμορφος που έχει τυφλώσει τους ανθρώπους και δεν τον βλέπουν, σε μια αέναη προσπάθεια να ονειρευτούν, ενώ δε μπορούν γιατί κουράζονται αχόρταγα με συστηματική προσήλωση ώστε να πέσουν αμέσως μετά σε νιρβάνα γιατί μόνο αυτή τους κρατάει απ’ τη συνειδητοποίηση, απ’ το να νιώσουν πως είναι κάτι άλλο, από ‘’ζα’’, να μη χρειαστεί να αναζητήσουν το πιο έξω, αντιλαμβανόμενοι το βούρκο της στατικότητας και της παθολογικής στωικότητας, με καταλύτη τα πάθη από κατασκευασμένες έριδες, που τους γυρνούν μπούμερανγκ αναζητώντας τη θεία παρέμβαση σε μαγγανείες.

Ένα από τα μεγάλα διδάγματα του βιβλίου που ασπάζομαι είναι πως όσο μικρότερη η κοινωνική δεξαμενή, αφ’ ενός τόσο μικρότερη η φιλοδοξία για πραγματική φιλόστοργη σχέση παρά μόνο για κοινές συμπάθειες του όχλου κι αφ’ ετέρου τόσο ευκολότερο είναι οι άνθρωποι να παραδίδονται σε ψεύτικα πάθη ως κίνητρο για ζωή και να γίνονται έρμαια κάθε μιάσματος που ντύνεται στα φορέματα της νιότης και της προόδου και ποτέ βέβαια να μην κατορθώνουν να αναγνωρίσουν τις πραγματικές σκανδάλες στις λέξεις και τις πράξεις κάθε προσφοράς ντυμένης στην ίδια ψευδοουσία. Χαρακτηριστική και ενδιαφέρουσα σπουδή, ο βρυκόλακας.

‘’Τρεις δυνάμεις απειλούσαν τώρα τον τελωνοφύλακα. Η θρησκεία, η δεισιδαιμονία και η αγυρτεία. Τρείς φοβερές δυνάμεις, αγριοπρόσωπες και φιδοπλόκαμες σαν τις Ερινύες του αρχαίου ελληνικού κόσμου, μεταφερμένες στη νεώτερη κοινωνία με όλη την φρίκη και την αηδία τους. Μεγάλα πνεύματα της χριστιανοσύνης, ξάστερα κι αμόλυντα σαν τα νερά της Κασταλίας, ποιος ηξεύρει από τι αναγκασμένα – ίσως από τη χρεία να καταπλήξουν το λαό τους, ίσως από άστοχη ενέργεια στο θεμελίωμα της παντοδυναμίας του Όντος που ελάτρευαν – έρριξαν τον σπόρον άφθονον στα βιβλία τους. Η αμάθεια δειλή και ακυβέρνητη άρπαξε τον σπόρον από τα γόνιμα χώματα της, τον ανάστησε καρποφόρον και πικρόχυμο, τον εμεγάλωσεν και ήρθεν η αγυρτεία πρόθυμη να θερίση τον καρπό και να τρυγήση τα κέρδη της ‘’

Ένα άλλο σημείο δύσκολο, ενοχλητικά αγκάθινο και όμως λογικό, είναι όλη αυτή η διπλωματία που ακολούθησε το μπαμ της επανάστασης. Με θορύβησε. Ο θυμός κι η ενόχληση μου καθόλου δεν απεθύνονται στους Τούρκους, αυτοί ήταν όπως όριζε η πρότερη κυριαρχία τους μαζί με την επανάσταση που οι ίδιοι οι δικοί μας, γύρισαν σε κωλοτούμπα.

Με ικανοποίησε, με τάραξε, με θύμωσε, αλλά σε κάποια σημεία η τόσο μεγάλη έκταση της τοπιολατρείας με κούρασε. -4-

‘’Φαγωθήτε ζωντόβολα! Δε σας φτάνει η δυστυχία της ζωής, θέλτε να τη μεγαλώνετε και με τα πάθη σας! Ποιος θα δικάση το ζητιάνο, αν γδύνη ως το κόκκαλο τέτοια παλιοπράγματα’’!

[Marina Maidou · Rating 4 out of 5]

Ανάγλυφη απόδοση της ελληνικής επαρχίας μαζί με το μακιαβελικό κόσμο του Ζητιάνου, με τόσες λεπτομέρειες και ρεαλισμό που αναρωτιέμαι ποια ήταν άραγε η πηγή των πληροφοριών του. Αξεπέραστος!

[Πάνος Τουρλής · Rating 5 out of 5]

«Ο ζητιάνος» είναι η ιστορία του επαγγελματία επαίτη Τζιριτόκωστα που φτάνει στο Νυχτερέμι της Θεσσαλίας (σημερινός Παλαιόπυργος Λάρισας) και συναναστρέφεται τους κατοίκους του χωριού με σκοπό το κέρδος. Εκμεταλλεύεται την άγνοια και την αμορφωσιά τους, χειραγωγεί με τον χειρότερο τρόπο τους πάντες, παίζει με τις επιθυμίες τους, διαπράττει φόνους και στο τέλος προβαίνει σε μια μεγάλη πράξη εκδίκησης με ανυπολόγιστες συνέπειες για το χωριό!

Το μυθιστόρημα δημοσιεύτηκε σε συνέχειες από το 1896 έως το 1898 στο περιοδικό «Εστία» και κυκλοφόρησε σε βιβλίο το 1897. Είναι γραμμένο στη δημοτική, αν και στους διαλόγους ακολουθείται η ντοπιολαλιά των κατοίκων, και πρόκειται για ένα από τα πιο ρεαλιστικά και σκληρά μυθιστορήματα της ελληνικής λογοτεχνίας της εποχής. Εκτός από τη συναρπαστική δράση και την εξαιρετική ψυχογράφηση των χαρακτήρων, υπάρχουν ανατροπές στην πλοκή και εκπληκτικά πραγματολογικά στοιχεία που δίνονται απλά και στηρίζουν ακόμη περισσότερο την αληθοφάνεια των γεγονότων.

Ο Τζιριτόκωστας είναι ένας από τους διασημότερους αντι-ήρωες των νεοελληνικών κειμένων, γόνος και συνέχεια μιας κοινότητας βασισμένης στην επαιτεία, αντίστοιχης των κύκλων που δημιούργησε ο «Φαγκίνος» του Καρόλου Ντίκενς στον «Όλιβερ Τουίστ». Οι περιγραφές ανατροφής είναι σκληρές, με τους πατεράδες να ακρωτηριάζουν αρτιμελή παιδιά ώστε να συνεχίσουν την παράδοση της ζητιανιάς: «Τι άλλο καλύτερο ευτύχημα, παρά να είναι κανείς πατέρας τριών-τεσσάρων σακατεμένων παιδιών; Με αυτά ημπορούσε, χωρίς να κινηθεί από τον τόπο του, χωρίς το δαχτυλάκι του να σηκώσει, να γίνει πλούσιος». Τέτοιος άνθρωπος είναι και ο Τζιριτόκωστας που φτάνει στο Νυχτερέμι με το ζητιανόπουλό του, τον Μουντζούρη. Μια ανελέητη μορφή που θα κάνει τα πάντα για να κλέψει, να φάει, ακόμη και να σκοτώσει! Ζητιάνος επαγγελματίας και απατεώνας, δεν επαιτούσε μόνο αλλά εκμεταλλευόταν την αδυναμία του καθενός που συναντούσε, εξαπατούσε με ψεύτικα βοτάνια και άλλες αγυρτείες: «Αν δεν ήταν ο κουτόκοσμος, οι ζητιάνοι θα εψοφούσαν της πείνας μέσα στα ξεροβούνια της πατρίδας τους, σαν το μεταξοσκούληκο μέσα στο καρύκι του» (κεφ. 3).

Η ιστορία διαδραματίζεται την εποχή που προσαρτήθηκε η Θεσσαλία στο ελληνικό κράτος (1881) και οι Τούρκοι πουλούσαν τα τσιφλίκια τους. Το ζήτημα που απασχολεί τους προύχοντες του χωριού όταν φτάνει ο ζητιάνος είναι η νομική υπόσταση του χωριού, με τη νέα τάξη πραγμάτων. Με την Ελλάδα υπόδουλη στον οθωμανικό ζυγό είχαμε από τη μια τα τσιφλίκια, τεράστιες εκτάσεις που ανήκανε στον μπέη ή στον αγά κι όπου δουλεύανε οι κολίγοι και απ’ την άλλη τα κεφαλοχώρια, ορεινές δηλαδή και άγονες περιοχές, όπου δούλευαν οι καλλιεργητές, με δικαίωμα κτήσης στην προσωπική τους περιουσία εν αντιθέσει με τα τσιφλίκια όπου τα πάντα ανήκαν στον άρχοντα. Τα πράγματα στην περίπτωση του Νυχτερεμιού είναι χειρότερα, μιας και οι προεστοί με παραχωρητήρια είχαν δώσει τα κτήματά τους στον γιο του Αλή Πασά, τον Βελή. Και τώρα τι γίνεται; «Τώρα με την Προσάρτηση ο μπέης θέλει να τα κάμει τέλεια τσιφλίκια… Φυσικά οι χωριάτες αντιστάθηκαν… έτρεξαν στα δικαστήρια να δικαιωθούν. Αλλά οι δίκες… δεν είναι κρασί να το τελειώσει κανείς σε μια ημέρα… Τώρα το λέγουν Ελλάδα, έχουμε Σύνταγμα»! Από την αρχή λοιπόν καταλαβαίνει κανείς πως ο συγγραφέας δε θα χαρίσει κάστανα σε κανέναν, μέσω της κοινωνικής του κριτικής και της καλυμμένης πολιτικής καταγγελίας.

Ο άτυπος εμφύλιος μεταξύ των χωριανών δίνεται παραστατικότατα: «Ο μπέης, ο κύριος του χωριού, είχε καταντήσει λυδία λίθος, όπου εδοκίμασαν οι χωριάτες την πολιτική δύναμη όλων των κομματαρχών. Από την ημέρα που άρχισαν, επιτήδεια συνδαυλισμένοι από άεργους της Λάρισας δικηγόρους, τη διαφορά τους με τον μπέη, εκείνος ωπλίσθηκε με τα χρήματα και την παντοδύναμη υποστήριξη του προξένου του και αυτοί με τη βαρύτητα των πολιτικών της επαρχίας». Όλοι όμως οι πολιτευόμενοι ήταν λόγια κι υποσχέσεις κι έτσι «απελπισμένοι και απαιδαγώγητοι στις πολιτικές ελευθερίες» οι χωριανοί «άφησαν τις κοινοτικές υποθέσεις στου πεπρωμένου τη διάκριση κ’ εκοίταξαν τ’ ατομικά τους. Καθένας έκαμε πολιτικό του φίλο εκείνον που κ’ επί τουρκοκρατίας ήξευρε πως είχε δύναμην αναγνωρισμένην». Ο Καρκαβίτσας είναι ωμότατος: «Κουτοπόνηροι, ήθελαν μόνον να πεισμώνουν και να εξευτελίζουν τον αντίπαλον εμπρός στους συντοπίτες τους με της μικροπολιτικής τα καμώματα πάντοτε στο νουν».

Το χωριό είναι ένα σύνολο χαρακτηριστικών τύπων που συναντούσε κανείς σε αυτές τις περιοχές. Υπάρχουν ο ιερέας Παπαρρίζος, ο πάρεδρος Ραντζάκος, ο μπακάλης
Μαγουλάς, ο επιστάτης του χωριού Ντεμίς αγάς κ ά. Ανάμε��ά τους ξεχωρίζει ο τελωνοφύλακας Πέτρος Βαλαχάς, που μετατέθηκε λόγω κακής διαγωγής στο κοντινό στα σύνορα αλλά μακριά από το τελωνείο Νυχτερέμι. Ο κακός του χαρακτήρας θα τον οδηγήσει να ξυλοφορτώσει τον ζητιάνο και να αποτελέσει τον κινητήριο μοχλό για μια σειρά ασύλληπτων γεγονότων.

Η γλώσσα όπως έγραψα και πριν είναι δημοτική, με διαλόγους δοσμένους με την ντοπιολαλιά της περιοχής. Η πένα και η ματιά του συγγραφέα, ειδικά όταν στρέφεται στη φύση, είναι αξεπέραστη. Μεταφορές και παρομοιώσεις, σύνθετες και ταυτόχρονα πρωτότυπες λέξεις είναι πραγματικά αριστουργήματα: «…είπε με χοντρή φωνή, σαν κατρακύλισμα χαλάρων, ο Μπιρμπίλης…», «Παρεμπρός άλλη εμπάλωνε τα ρούχα του αντρός της κ’ εμουρμούριζε παραπονιάρικο τραγούδι, τραγούδι ντόπιο, στον κάμπον εκεί γεννημένο, φτωχό και άχαρο σαν τη φωνή της και σαν την ίδια βάναυσο», «λαθροκρυμμένη παιζογελάστρα πονηρία τους», «αργυροκυκλωμένο από τα ψαρά μαλλόγενα» κ. ά.

Να ένα αγαπημένο μου απόσπασμα: «Ο ήλιος, βασιλεμένος πίσω από τα στενά των Τεμπών, μόλις ετίναζε στα ακροβούνια του Ολύμπου τα χιονισμένα χρυσορόδινες αχτίνες, διαμάντι ακριβό επάνω στο βασιλικό στέμμα του. Γαλάζια ομίχλη ανέβαινεν από την ποταμιά και ολίγο κατ’ ολίγον εγλιστρούσε προς το χωριό ανάλαφρη, έως τις ρίζες του Κισσάβου, να τυλίξει όλα θέλοντας μέσα σε πάναγνη αγκαλιά».

Προσέξτε την ποιητική σύνταξη στις προτάσεις: «Αλλά το φως χύνεται τώρα κάτασπρο στα μαυριδερά κουρέλια της φορεσιάς… έως το πρόσωπον απάνω και το κεφάλι του ζητιάνου, σαν να θέλει περίεργον να ιδεί, αν άφησε με τον ύπνο την ψευτιά ή την κρατεί πολυάκριβη επάνω του, όπως και τη φορεσιά του» (κεφ. 3). Δε λείπει όμως και το χιούμορ: «-Δεν βαστάω, έλεγε, βαρέθηκα πια, κάθε χρόνο και παιδί! –Σα δε βαστάς, κλείδωσέ το, είπεν η παπαδιά» και παρακάτω: «Δεν θυμάστε τι απάντησεν η γριά, η εκατοχρονίτρα, στα λόγια του σαραβαλιασμένου γέροντά της; -Ε, καημένε μύλο, είπεν εκείνος στενάζοντας, πόσες φορές εγριγριλίσαμ’ ευτού μέσα! Και η γριά η εκατοχρονίτρα εμουρμούρισεν: -Ανάθεμα την κρέμαση κι απέ ο μύλος ακόμη γριγριλίζει» (κεφ. 3)!

Και ναι, υπάρχουν και οι γυναίκες του χωριού, μεροκαματιάρες, μάνες και σύζυγοι και νοικοκυρές, που δουλεύουν ήλιο με ήλιο για να τα έχουν όλα έτοιμα για τα παιδιά και τους άντρες τους, κουτοπόνηρες, ελαφρόμυαλες, αυστηρές, σεβαστικές σε άγραφους κανόνες, δεισιδαίμονες, εύπιστες και πρόσφορο πεδίο εκμετάλλευσης. Όλα τα καταγράφει ο συγγραφέας: η κάθε μία χωριστά θέλει να σταματήσει να γεννοβολά μετά από δώδεκα παιδιά, να γεννήσει επιτέλους αρσενικό κι όχι άλλα κορίτσια, να ξανακερδίσει τον αγαπημένο που την παράτησε «για λίγα άχυρα παραπάνω». Παρατίθενται χαρακτηριστικά παραδείγματα ευπιστίας και εξαπάτησης, οπότε εμμέσως τονίζεται η ανάγκη της παιδείας, της μάθησης, της γνώσης. «Όλες οι γυναίκες, η μια με την άλλη, εζητούσαν με τον νουν επιμόνως κ’ εύρισκαν τέλος κάτι τι στη ζωή τους άρρωστο, κάτι στην ψυχή τους παθιασμένο, που εμπόδιζε ν’ απολάψουν αθάνατη τη χαρά και τη γαλήνη του κόσμου».

Με εξαιρετική γλαφυρότητα και ποιητικότητα περιγράφονται τα πάντα από τη ζωή στο χωριό: η επιστροφή των αντρών από τον κάματο, τα βάρη και ο μόχθος των γυναικών, η γλυκιά μυρωδιά της ζύμης, το λιτό φαγητό και τόσα άλλα! Το (άτυπο) κεφάλαιο 3 κλείνει τόσο όμορφα και γλαφυρά: «Και, όταν σε λίγο εξαπλώθηκε [η ομίχλη] πέρα-πέρα κ’ επυκνώθηκε μυστηριώδης και μεγαλοπρεπής, όταν έλαμψαν επάνω στον ουρανό τα’ αστέρια και κάτω ησύχασαν οι άνεμοι, μέσα στο δουλωμένο χωριό όλα εξανάπεσαν στη νέκρα και την σιγή. Ούτε φως πουθενά, ούτε λαλιά. Τα κατακουρασμένα κορμιά, παραδομένα πρώτα στις ανάγκες της ζωής κ’ έπειτα στα βρόχια του ύπνου, δεν έχουν ούτε πόθους ούτε όνειρο κανένα».

Αυτή η τόσο πρωτότυπη για την εποχή και όχι μόνο ιστορία θα τελειώσει με την επιβίωση του κακού, με την ατιμωρησία του ζητιάνου, με ένα φινάλε ασύλληπτο και ταυτόχρονα απόλυτα λογοτεχνικό: «Ο Τζιριτόκωστας, ήσυχος τώρα, επροχώρησε βαθύτερα. Είχεν εξασφαλίση το παράλλαγμα και δεν εσυλλογιζόταν πλέον παρά νέο ταξίδι και νέα τρόπαια. Τα κλαριά των πλατάνων μ’ ένα φύσημα του ανέμου έρριξαν καταπέτασμα πράσινο και πυκνό πίσω του, λες κι εφρόντιζαν να τον ασφαλίσουν από κάθε κυνήγημα. Η κοιλάδα επρόθυμη εδέχθηκε τον ζητιάνο στους υγρούς και μαλθακούς κρυψώνες της, όπως δέχεται τόσα κακούργα ερπετά και παράσιτα». Είναι ένα μυθιστόρημα λοιπόν τόσο διαφορετικό και ξεχωριστό, που το συνιστώ ανεπιφύλακτα παρά την ωμότητα των περιγραφών, τη βαρβαρότητα της θεματολογίας και την ατιμωρησία ενός από τους πρώτους αντι-ήρωες της ελληνικής λογοτεχνίας. Το στυλ γραφής, το πλούσιο λεξιλόγιο, τα πάμπολλα κωμικοτραγικά περιστατικά είναι ελάχιστα από τα προτερήματα ενός μυθιστορήματος που θα καθηλώσει τον αναγνώστη ως την τελευταία κυριολεκτικά σελίδα.

[Nikos Vlachakis · Rating 4 out of 5]

Παγανιστικές δοξασίες της θεσσαλικής επαρχίας the prequel.

[Chris_P · Rating 4 out of 5]

Οι καπάτσοι από τους κουτούς θα ζήσουν. Οι έξυπνοι δεν γελιούνται. Αν δεν ήταν ο κουτόκοσμος, οι ζητιάνοι θα εψοφούσαν της πείνας μέσα στα ξεροβούνια της πατρίδας τους, σαν το μεταξοσκούληκο μέσα στο καρύκι του.

Ένας ζητιάνος φτάνει μια μέρα σε ένα χωριό σαν αυτό του Αστερίξ, αλλά όχι ανυπότακτο. Ο Αστερίξ λείπει όμως από εκεί και δεν προβλέπεται να γυρίζει σύντομα. Ο Καρκαβίτσας μας εισάγει σε έναν λογοτεχνικό κόσμο όπου βασιλεύει η εξαπάτηση και η ηλιθιότητα και όπου η δεύτερη βρίσκει την διέξοδό της μέσα από την δεισιδαιμονία και συνδέεται άμεσα με την πρώτη. Εναν κόσμο σαν τον δικό μας δηλαδή. Χωρίς ήρωες και από μηχανής θεούς. Εναν κόσμο όπου νικητής είναι ο πιο έξυπνος ή καλύτερα, ο πιο πονηρός. Δεν μου έλειψε η λύτρωση, ούτε η κάθαρση. Πήρα μια γερή δόση πραγματικότητας και πρόλαβα να ευχαριστήσω τη μοίρα που δεν ζω σε εκείνη την εποχή, πριν ενεργοποιηθεί η αντίληψή μου και γελώντας μαζί μου, μου θυμίσει πόσο λάθος κάνω. Μία είναι η εποχή στην πραγματικότητα. Οι χρονολογίες είναι απλά αριθμοί.

Μεγάλα πνεύματα της χριστιανοσύνης, ξάστερα και αμόλυντα σαν τα νερά της Κασταλίας, ποιος ηξεύρει από τι αναγκασμένα-ίσως από χρεία να καταπλήξουν τον λαό τους, ίσως από άστοχη ενέργεια στο θεμελίωμα της παντοδυναμίας. Όντος που λάτρευαν, έριξαν τον σπόρο άφθονο στα βιβλία τους. Η αμάθεια δειλή και ακυβέρνητη άρπαξε το σπόρο στα γόνιμα χώματά της, τον ανάστησε καρποφόρον και πικρόχυμο, τον εμεγάλωσε και ήρθεν η αγυρτεία πρόθυμη να θερίσει τον καρπό και να τρυγήσει τα κέρδη της.

[Charis Eleftheriadis · Rating 4 out of 5]

Ο Ζητιάνος, γραμμένος το 1896, μας μεταφέρει στο Νυχτερέμι των 80’s του 19ου αιώνα, ένα ακριτικό χωρίο της Θεσσαλίας, η οποία είχε μόλις προσαρτηθεί στο ελληνικό κράτος (Σύμβαση Κωνσταντινούπολης, Ιουν 1881).
Το έργο αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα νατουραλιστικής λογοτεχνίας και λαογραφικής ηθογραφίας. Οι ήρωες του έργου, μόνο άτομα εξιδανικευμένα δεν είναι. Κάθε τους πράξη πηγάζει από τα εσωτερικά ένστικτά τους, δρουν κάτω από την πίεση των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών της εποχής. Η περιγραφή των στοιχείων της φύσης είναι λεπτομερής και ζωντανή. Αυτή των ανθρώπων εξεταστική και διεισδυτική.
Στο θεσσαλικό χωρίο λοιπόν, εν μέσω αναμπουμπούλας, που είχε δημιουργήσει το γράμμα ενός δικηγόρου, το οποίο αφορούσε τη διεκδίκηση των χωραφιών των χωρικών από τον μπέη της περιοχής, φθάνει ένας γέροντας ζητιάνος με τον ξυλοφορτωμένο παραγιό του. Ο ζητιάνος αυτός, όμως, μόνο τυχαίος δεν είναι, καθώς η σκούφια του κρατά από ξακουστό χωρίο της Ναυπακτίας, τα Κράκουρα , όπου εδρεύει η Μεγάλη Σχολή του γένους των Ζητιάνων.
Ο ήρωας μας λοιπόν, ή καλύτερα αντιήρωας, είναι ένας επαγγελματίας του είδους. Απατεώνας, μοχθηρός, εκδικητικός, άπληστος, σατανικός , έχει την ικανότητα να αφουγκράζεται τις αδυναμίες της εκάστοτε μικροκοινωνίας και να εντοπίζει τα αδύναμα σημεία του κάθε της μέλους. Εντοπίζει τα απόκρυφα καρδίας και ψυχής, «μαντεύει» τις πιο σκοτεινές επιθυμίες κάθε αφελή χωριάτη και χτυπάει χωρίς έλεος προσφέροντας τις κομπογιαννίτικες υπηρεσίες τουˑ ευχολόγια, ματζούνια και βοτάνια, αγαπόχορτα, στερφοβότανα και τα συναφή…
Όλοι μα όλοι παρασύρονται από τον γέροντα. Στην αρχή οι γυναίκες, όντας ευκολότεροι στόχοι (Ο Τζιριτόκωστας εγνώριζε πολύ καλά τη μαγική επιρροή που έχουν στις γυναίκες τα μυστήρια και τα σύμβολα), αλλά στη συνέχεια και οι άντρες τους, θύματα της οικονομικής και κοινωνικής εξαθλίωσης και των αποτελεσμάτων τηςˑ αμορφωσιά, δεισιδαιμονία, έλλειψη αισθήματος ανεξαρτησία�� και ελευθερίας.
Σημαντικό επίσης πρόσωπο στην πλοκή του έργου, είναι ο τελωνοφύλακας Βαλαχάς, διεφθαρμένος συμφεροντολόγος, ο ορισμός του ανθρώπου που μισεί τη χειρονακτική εργασία και ψάχνει χίλιους τρόπους να βγάλει χρήματα. Επαίρεται ολημερίς για την ευγενική και ηρωική του καταγωγή και θεωρεί πως με κιβωτό αυτή δικαιούται την είσοδο στην μεγάλη ζωή. («Δεν είχε πλέον άλλη απόλαυση παρά να φαντάζεται την οικογενειακή του αρχοντία…»
«Πού ακούσθηκεν αδερφέ, πού ακούσθηκεν; Αυτός, που ο πάππος του εθυσιάστηκε για την ελευθερία της πατρίδας, αυτός που ο πατέρας του εδιεύθυνε πενηντα κ’ εκατόν εργάτες στο γιβάρι, να δουλεύει τώρα εργάτης απλός και να κάθεται να φτιάνη αλάτι.) Άλλαξε πολλές δουλειές και κατέληξε τελωνοφύλακας το Νυχτερέμι, το οποίο ολημερίς καταριέται.» )

Επηρεασμένος από τα λόγια του Κώστα Γεωργουσόπουλου για τον Μίσκιν (Ο Ηλίθιος του Ντοστογιέφκσι) ή για τον Επιθεωρητή (Ο επιθεωρητής του Γκόγκολ), θα έλεγα πως ο Τζιριτόκωστας, ο Ζητιάνος, είναι ο καταλύτης του έργου. Ένας άνθρωπος που εμφανίζεται και με την εμφάνισή του αποκαλύπτεται όλη η αμάθεια, η φαυλότητα, ο ατομικισμός, η δειλία και η δουλοπρέπεια των ανθρώπων του χωριού.
Δεν θα κάνω spoil στο υπόλοιπο του έργου. Εντύπωση προκαλεί η διατύπωση διαχρονικών ζητημάτων της ελληνικής, και όχι μόνο, κοινωνίας. Φράσεις όπως «Έπειτα οι καπάτσοι από τους κουτούς θα ζήσουν» και θέσεις όπως «Όσο για τη συνείδηση, αυτή κοιμάται αξύπνητη από καιρό σ’ όλα τα πατριωτικά στήθη του έθνους. Κ’ επί τέλους, μήπως έκλεφτε κανένα; Το Δημόσιο δεν εζημιωνόταν και τίποτε, αν εισέπραττε μερικές χιλιάδες δραχμές ολιγώτερες. Άλλως τε μήπως αυτός θα έφτιαχνε το Ρωμαίικο;», σε γεμίζουν με δεκάδες σκέψεις για το πόσο η κοινωνία, στις ρίζες της, δεν έχει αλλάξει καθόλου.
Η μεγαλύτερή μου έκπληξη, όμως, ομολογώ πως ήταν η «Ηρακλείτεια» τελευταία παράγραφος του μυθιστορήματος.
«Ο άνθρωπος πολλές φορές δεν βρίσκει της υπάρξεώς του τον σκοπό. Και όμως κρατεί στους κόρφους της η Φύσις, θεότης αδιάφορη, ανεπηρέαστη, ίση δείχνοντας αγάπη και στου Κάη τους καρπούς και στα πρωτοτόκια του Άβελ»

[Dionisis Karachalios · Rating 5 out of 5]

Πρόκειται για βιβλίο εξαιρετικό.Η ελληνική πραγματικότητα σε όλο της το μεγαλείο.Οι ομοιότητες σε πολλά σημεία της εποχής και της νοοτροπίας που περιγράφει ο Καρκαβίτσας και της σημερινής είναι όπως θα λέγαμε εντελώς κοινότυπα "γροθιά στο στομάχι" και δεν είναι μόνο αυτά.Εξαιρετικό ανάγνωσμα,αριστούργημα.

[Κωνσταντίνος Τσουρέκης · Rating 5 out of 5]

Επίκαιρο έργο με στοιχεία τρόμου. Μία νουβέλα που παρουσιάζει λεπτομερώς τις ανθρώπινες σχέσεις, επικεντρώνοντας στη θεματική της εξαπάτησης. Ένα θέμα που έχουν καταπιαστεί συστηματικά στην κλασσική νεοελληνική λογοτεχνία. Ο Καρκαβίτσας είναι εξίσου καλός στην περιγραφή όσο ο Παπαδιαμάντης. Περιγράφει όχι απλώς καλά αλλά σε έναν υπερβολικό βαθμό που αν είσαι υπομονετικός αναγνώστης μπορείς να τον παρακολουθήσεις αλλά και να τον θαυμάσεις. Η προσωπογράφησή του είναι όμως το μεγάλο πλεονέκτημά του και φαίνεται από όλους τους ήρωες της νουβέλας του. Ο ζητιάνος δεν είναι ελληνικό φαινόμενο, είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο και δε μένει μόνο στο βαθμό μίας επαιτείας, αλλά προσκολούνται γύρω της όλα τα συστατικά τα οποία χρειάζονται για να γίνει ο ένας άνθρωπος μαριονέτα του άλλου, τα συστατικά ώστε κάποιος να χάσει ή να κερδίσει, να βιάσει ψυχικά αλλά και να αναζωογονήσει το είναι του κάθε ανθρώπου. Πέντε αστεράκια αδιαμφισβήτητα καθώς είναι ένα από τα διαμάντια της νεοελληνικής λογοτεχνίας.

[Macropsalis · Rating 4 out of 5]

πολύ ωραίο...μου θύμισε μια ελληνική ταινία ...."ματάκια έχω και κόσμο δεν βλέπω"...ωραίο γράψιμο και σκηνικό

[Marianna · Rating 4 out of 5]

3.5*

[Vasileios · Rating 3 out of 5]

https://www.vintagestories.gr/o-zitia...

Αισθάνομαι παράξενα θέλοντας να μιλήσω για το πρώτο λογοτεχνικό βιβλίο που μου είχαν πάρει σαν παιδί (1995) και που τόσα χρόνια δεν είχα διαβάσει αλλά το έκανα φέτος. Γενικά είναι κάτι που οποιοδήποτε βιβλιόφιλος μπορεί να το καταλάβει καθώς τα αδιάβαστα μόνο αυξάνονται, ίσως και με γεωμετρική πρόοδο αν υπολογίσουμε τις αναφορές από κάθε βιβλίο. Το ότι όμως ήταν το πρώτο το κάνει ξεχωριστό. Είναι λοιπόν ο ζητιάνος του Καρκαβίτσα.


Ο Ανδρέας Καρκαβίτσας, κατέχει μια ξεχωριστή θέση στην Ελληνική λογοτεχνία χάρη στους ιδιαίτερους ήρωές του που κατάφερε να δημιουργήσει στη δημοτική γλώσσα της εποχής. Το βιβλίο, κατατάσσεται στα πιο σημαντικά της ελληνικής λογοτεχνίας, μας μεταφέρει σε ένα χωριό του Θεσσαλικού κάμπου αναπαριστώντας τη ζωή στην ελληνική ύπαιθρο και δίνοντάς μας μια σαφή εικόνα για την αγροτική κοινωνία του 19ου αιώνα που μόλις έχει απαλλαχθεί από τον τουρκικό ζυγό.

Εκεί λοιπόν, φθάνει ο ζητιάνος Τζιριτόκωστας μαζί με το γαϊδούρι του αλλά και ένα μισοπαράλυτο παιδί για ελεημοσύνη. Παρ όλη την άσχημη οικονομική κατάσταση των κατοίκων καταφέρνει να τους χρησιμοποιήσει και να τους αποσπάσει ακόμη και τα λιγοστά αγαθά τους, οδηγώντας τους στην εξαθλίωση.

Όμως, δεν μένει μόνο σε αυτά, τα κύρια θύματά του είναι οι γυναίκες, οι οποίες παρουσιάζονται πιο ευάλωτες και γεμάτο αδυναμίες σε όλη την ανάγνωση, με αποτέλεσμα να τις χειραγωγεί. Τους παρουσιάζει το «αγαπόχορτο», ένα βότανο που μπορεί να φέρει κοντά σε κάθε γυναίκα όποιον άντρα επιθυμεί.

Θα ακολουθήσουν και άλλες περίεργες καταστάσεις μέχρι που θα έρθει σε σύγκρουση με τον ισχυρό του χωριού, ενώ ο Καρκαβίτσας μας μεταφέρει σε έναν κόσμο όπου το κακό όχι μόνο μένει ατιμώρητο αλλά και θριαμβεύει, ασκώντας κριτική στο σύστημα των μικρών κοινωνιών.

Το βιβλίο, γραμμένο το 1896 κάνει σαφές νύξεις για την αμάθεια, την εξαθλίωση αλλά και τις δεισιδαιμονίες του απλού λαού της ελληνικής υπαίθρου. Αποτελεί ένα κείμενο για κάθε εποχή και χρόνο που αφορά τον καθένα από εμάς.

Αξίζει να το διαβάσετε. Η έκδοση που έχω είναι αυτή της εφηβικής σειράς των εκδόσεων Μίνωας (1994).

https://www.vintagestories.gr/o-zitia...

[Fay · Rating 4 out of 5]

Σε αντίθεση με τους περισσότερους, το βιβλίο δεν το διάβασα στην εφηβεία αλλά σε μια φάση που θεωρώ ότι έχω ωριμάσει περισσότερο και έχω παραπάνω βιώματα.
Ο ''Ζητιάνος'' πραγματεύεται αυτό που λέει ο τίτλος του, έναν άνθρωπο δηλαδή που έχει ως βιοποριστικό μέσο την ελεημοσύνη που του προσφέρουν οι συνάνθρωποι του. Από επιλογή όμως κι όχι από ανάγκη, όπως άλλωστε κάνουν κι οι υπόλοιποι συγχωριανοί του.
Πόσοι και πόσοι άνθρωποι δεν καταφεύγουν ακόμα και σήμερα σε αυτό το... επάγγελμα; Πόσοι είναι εκείνοι που εκμεταλλεύονται την αδυναμία και την άγνοια των υπολοίπων;
Πρόκειται για ένα θέμα πάντα επίκαιρο και διαχρονικό.

[Stelios · Rating 4 out of 5]

Ότι και να πω γι'αυτό το κλασσικό έργο θα είναι λίγο. Θα το παρομοίαζα με χρονομηχανή που μας μεταφέρει στην τότε περίοδο και παρουσιάζει με εκπληκτική λεπτομέρεια την κουλτούρα, δεισιδαιμονίες, φοβίες κι επίπεδο του Ελληνικού λαού. Η γραφή του Καρκαβίτσα είναι τόσο όμορφη, λυρική και στρωτή που κυριολεκτικά σε βάζει μέσα στον κόσμο που δημιούργησε. Η πλοκή είναι καλοδουλεμένη, η σκιαγράφηση των χαρακτήρων εκπληκτική και φυσικά δε λείπουν οι ανατροπές. Οι Έλληνες βιβλιόφιλοι, ανεξάρτητα απ'το ποιο είναι το αγαπημένο τους είδος, οφείλουν να το διαβάσουν.

[Νεκτάριος Καλογήρου · Rating 5 out of 5]

Κατά τη γνώμη μου, ο ζητιάνος συγκαταλέγεται μεταξύ των κορυφαίων στιγμών της ελληνικής λογοτεχνίας.
Καταπληκτική αφήγηση από έναν υπέροχο Καραβίτσα, ένας μύθος και μια κορύφωση που σε αφήνει πλήρως χορτασμένο.

[Βασίλειος Ζαγκότας · Rating 5 out of 5]

Σε κριτικές άλλων βιβλίων της ίδιας περιόδου είχα γράψει ότι οι Έλληνες συγγραφείς δεν έχουν να ζηλέψουν απολύτως τίποτα από τους ξένους πολυδιαφημισμένους συναδέλφους τους. Αν ο "Ζητιάνος" είχε ως πρωτότυπη γλώσσα τα αγγλικά, θα ήταν ένα από τα πιο διαβασμένα βιβλία παγκοσμίως.

[Marianna Sharktooth · Rating 3 out of 5]

Σκληρό, όσο σκληρή ήταν και η ζωή τότε. Ο Καρκαβίτσας μας ταξιδεύει στην ωμή πραγματικότητα της εποχής, όπου οι άνθρωποι κάνουν ότι μπορούν για να επιβιώσουν. Χώμα, βρωμιά και η απεραντότητα του θεσσαλικού κάμπου.
Θα ξαναέδινα χρήματα σε ζητιάνο μετά από αυτό το ανάγνωσμα?
Ναι. Όσο και αν μπορεί να πλησίασα την λογική τους.

[Eirini Zazani · Rating 5 out of 5]

Μια δυνατή νατουραλιστική γραφή!

[Argiris Fakkas · Rating 5 out of 5]

Η νεοελληνική πεζογραφία, σε αντίθεση με την ποίηση, δεν φημίζεται για τα πολλά και καλά μυθιστορήματά της, υστερώντας αρκετά. Εδώ παρόλα αυτά έχουμε μία από τις ελάχιστες εξαιρέσεις, που καταφέρνουν να ξεφύγουν από τον κανόνα.

Το μυθιστόρημα αυτό θυμίζει αρχαιοελληνική τραγωδία, χωρίς μάλιστα να υστερεί καθόλου από τα αντίστοιχα έργα εκείνης της περιόδου. Ξεκινάει κάπως υποτονικά, δεν εστιάζει αρχικά στον πρωταγωνιστή, όμως στην συνέχεια ανεβάζει κατακόρυφα το επίπεδό του, που παραμένει υψηλό σε όλο το βιβλίο, χωρίς να κάνει καμία κοιλιά.

Η ιστορία τοποθετείται χρονικά στα τέλη του 19ου αιώνα, λίγο μετά την απελευθέρωση της περιοχής της Θεσσαλίας. Ο ζητιάνος Τζιριτόκωστας είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση αντιήρωα, που εκμεταλλεύεται στο έπακρο την δεισιδαιμονία και την ευκολοπιστία των αφελών κατοίκων του Κονακίου. Στο τέλος του αφηγήματος μένουμε να αναρωτιόμαστε αν είναι κι αυτός ο ίδιος ένα από τα στοιχειά που χρησιμοποίησε για να τρομάξει και να εκμεταλλευτεί τα δυστυχή θύματά του.

Η σκηνή δε με τον ζητιάνο να προσεγγίζει σιγά-σιγά, σαν υπομονετικό αιλουροειδές, την ομήγυρη των γυναικών του χωριού, αφουγκραζόμενος την αδυναμία της καθεμιάς και καταστρώνοντας παράλληλα το σχέδιό του σαν ένας σκακιστής της δολιοφθοράς και της πανουργίας, δεν μπορεί παρά να είναι μία από τις κορυφαίες ολόκληρης της νεοελληνικής μυθιστοριογραφίας!

[Κέλλυ Θεοδωρακοπούλου · Rating 5 out of 5]

Υπέροχο και αγέραστο. Ωραίες περιγραφές της φύσης, σχεδόν ποιητικές αλλά όχι υπερβολικές (τρελαίνομαι που ο Κ. φτιάχνει και δικές του λέξεις). Πολύ ζωντανές περιγραφές των ανθρώπων, της κοινωνίας των καραγκούνικων χωριών, της νοοτροπίας τους και της πρωτόγονης κατάστασής τους. Καρδιά της πνευματικής αυτής κόλασης ο ζητιάνος, τέρας εξυπνάδας και ταυτόχρονα ασυνειδησίας και ανηθικότητας (μα τι χάλια!). Θα με ενδιέφερε να μάθω αν το είχε διαβάσει ο Τσιφόρος πριν γράψει "Τα παιδιά της πιάτσας" του.

[Alexander Mastros · Rating 5 out of 5]

Πάει αρκετός καιρός που το τελείωσα, αλλά!
Αυτό που θυμάμαι ξεκάθαρα είναι το ποσό εύκολα σε ταξιδεύει σε μία άλλη εποχή.
Παρά το ποσό ελαφριά παρουσιάζονται τα τεχνάσματα του ήρωα μας, εν τέλει έχουν καταστρεπτικές συνέπειες για τους ανυποψίαστους χωρικούς.
Μου άρεσαν ιδιαίτερα οι διάλογοι και ο τρόπος που χειρίζεται την γλώσσα ο συγγραφέας. Όλες τις αλλόκοτες λέξεις μίας άλλης εποχής.

[Jackdaw ☄ Bronteroc · Rating 5 out of 5]

[Anastasia Kay · Rating 4 out of 5]

Εκπληκτική γραφή που μετατρέπει μια αδιάφορη μάλλον ιστορία σε σπουδή της ανθρώπινης ψυχής....
Η αφήγηση του βιβλίου εξαιρετική.

[Xristina Hodor'i · Rating 4 out of 5]

"Ζούνε τάχα κ' εκείνοι! Τι θέλουν και ζουν στον κόσμο; Ποιά είναι η χαρά, ποιά η απόλαυσίς τους; Τάχα ποιά να είναι τα δώρα τα μαγικά, τα φίλτρα τ' ακατανίκητα, που τους χαρίζει η ζωή και τόσο την αγαπούν, τόσους βάνουν αγώνες σωματικούς για να την κρατήσουν; Πώς δεν παίρνουν όλη μια στιγμή τα μαχαίρια στο χέρι και μονόγνωμοι να χτυπηθούν συνατοί τους, άντρες γυναίκες και παιδιά μαζί, να ξεσχίσει ο ένας τον άλλον, ως που να πέσουν όλοι νεκροί, να φάγει το χώμα σάρκες αχόρταγα, όπως πίνει αχόρταγα και τον ιδρώτα τους, και να λείψει μια για πάντα η δούλη αυτή γενεά μεσ' από την αγκαλιά της ελευθερίας και του φωτός!"

[Georgette Nanou · Rating 4 out of 5]

Το γνωστό έργο του Ανδρέα Καρκαβίτσα Ο ΖΗΤΙΑΝΟΣ είναι μια αναπαράσταση ζωής στην ελληνική ύπαιθρο και μάλιστα της αγροτικής ζωής του 19ου αιώνα.Μας μεταφέρει σε ένα κόσμο όπου το κακό κυριαρχεί και μάλιστα χωρίς τιμωρία.Όμορφη γραφή,λυρική με την δημοτική γλώσσα της εποχής και εκπληκτική η σκιαγράφηση των χαρακτήρων και με ιδιαίτερους ήρωες και μάλιστα του ζητιάνου που έγινε από επιλογή και όχι από ανάγκη και μάλιστα με κύρια θύματα τις γυναίκες.Αναλυτικές λεπτομέρειες για την αμάθεια,τις φοβίες,δεισιδαιμονίες.