La Notion de littérature

by Tzvetan Todorov

La notion de littérature La littérature et les autres formes de discours ; la poésie et la fiction ; l'œuvre individuelle dans son rapport au genre : tels sont les thèmes qu'abordent les essais ici réunis. Un trait me frappe à la relecture : c'est leur caractère, en quelque sorte, intermédiaire. Je ne m'intéresse pas à la pure spéculation ni à la description des faits pour eux-mêmes : je ne me lasse pas de passer de l'une à l'autre. La même ambiguïté se poursuit jusque dans le style de l'exposition. J'essaie d'éviter aussi bien un impressionnisme qui me paraît irresponsable, non parce qu'il est privé de théorie, mais parce qu'il ne veut pas le savoir, qu'un formalisme terroriste, où tout effort de l'auteur s'épuise à découvrir une notation plus précise pour une observation qui l'est souvent très peu. À vouloir gagner sur les deux tableaux, on risque de perdre ici et là : destin peu enviable, auquel je ne saurais pourtant renoncer. T. T. Tzvetan Todorov Directeur de recherche honoraire au CNRS, historien et essayiste, auteur d'une trentaine de livres consacrés à l'analyse des œuvres et des sociétés, ainsi qu'à l'histoire des idées, dont La Littérature en péril (Flammarion, 2006) et La Signature humaine (Seuil, 2009).

Genres: Literary Criticism

137 pages, Kindle Edition

First published March 1, 1987

About the author

In Bulgarian Цветан Тодоров. Todorov was a Franco-Bulgarian historian, philosopher and literary theoretician. Among his most influential works is his theory on the fantastic, the uncanny and marvellous.

Reviews

[Mohammad Ranjbari · Rating 4 out of 5]

«مفهوم ادبیات» کتابی رسا و شفاف در زمینۀ گفتمان های ادبی معاصر است که توسط تودوروف، نویسنده و منتقد سرشناس ساختارگرایی نوشته شده است. در ظاهر، عنوان کتاب، مانند بسیاری دیگر مضمون و موضوعی تکراری را به بحث کشانده، اما با تورق و خوانش بیشتر متوجه تفاوت کار وی با دیگر نویسندگان می شویم. به ویژه این نکته که بنا به اقرار خود تودوروف در مقدمه، در تحلیل ها سعی کرده از آسیب های ناشی از ساختارگرایی و فرمالیسم بر حذر باشد. در هر مقاله ای مقالِ جدیدی را پیش می کشد، مانند شعر و ماهیت شعر منثور، ارواح هنری جیمز، رمان شاعرانه ی نوالیس، کلیات آثار ادگارآلن پو و ... . توجه ویژۀ کتاب بر مفهوم ادبیات و خودبسندی آن است. یعنی استقلال ادبیات از هر نوع تعریف و یا مفاهیم مشابه. مطالعۀ این کتاب در راستای مطالعات انواع ادبی، مکتب شناسی، زبانشناسی، ساختار و فرم و ... ضروری ست.

از متن کتاب:

ادبیات زبانی نظام مند است که به واسطۀ همین خصلت توجه ما را به خود جلب می کند و خودبسند است، این دومین تعریف ساختاری ادبیات است. ص 19

نخستین و اصلی ترین خصلت شعر به نظر او {سوزان برنارد} یکپارچگی است. یکپارچگی یعنی «تعریف شعر به مثابۀ یک کل؛ کلی که خصلت های اساسی آن یکپارچگی و تمرکز است». «همه چیز شعر، از لحاظ زیبایی شناختی، فعال است. همه چیز شعر، در ایجاد حس کلی سهیم است. همه چیز شعر، به شکلی تفکیک ناپذیر، در این جهان شعری ای که هم یکی است و هم بسیار پیچیده جای گرفته است». شعر «مجموعه ای است از روابط و جهانی به شدت سامان یافته». ص 85

97/07/21

[Iman Bany Sakher · Rating 5 out of 5]

بعشرةِ فصولٍ يحاول تودوروف إعطاء تعريفات عن ماهية الأدب وأنواعه، مع لمحات عن مسالك عددٍ من رواد الحركة الإبداعية في الأدب الغربي.
بدأ بالبحث في تعريف الأدب بطرحٍ فلسفي وأكاديمي معتمدًا على وصوفاتٍ جرى ذكرها في كتبٍ عدة لمؤلفين مختلفين وخبراء لغويين في علم الخطابة والنحو او ما يسمى - تبعًا للمفهوم الغربي- الدلالات الشعرية. وقد ناقش تطور الأدب من منظور تطور الأجناس سواءً كان من أصولها أو استثناءاتها، ما إن كانت قديمة متجددة أو جديدةً نمت من قديمةٍ فاختلفت في الصيغة النهائية.
الجميل في الكتاب أنه يشرح لنا العرب مفاهيم وأسس الأدب الغربي بأنواعه والفروقات فيما بينها، والتي تختلف معظمها تمامًا مع الأدب الغربي. فمثلًا ذكر عن تعارض الأغنية مع القصيدة واختلاف السوناتا مع القصيدة المغناة وشرح الفروقات فيما بينها، بتوضيح أمثلةٍ ليساعد المتعمق في هذا الأدب على النقد بسهولةٍ ويسر أو حتى فهمه. ولم يكتفِ بذلك فقد أدرج أيضًا خطوات تختص بالعمل الروائي كصيغة السرد الحكائي وتطور الأحداث وتصاعدها .. إلخ من المقومات الأساسية في العمل الأدبي. وقد قدم قصة من قصص كتاب الديكاميرون لبوكاتشيو ( واحدة من أهم الأعمال الأدبية الإيطالية وقد صدرت عن دار المدى ضكن سلسلة أعمال خالدة رقم 9) ثم شرح بنقدها وتحليلها. وأضاف أيضًا تحليلات لنقاد آخرين لقصصٍ أخرى. مما جعله فصلًا ممتعًا للغاية. وما تلاه كان أجمل إذ شرح عن الشعر وجعل من بودلير ورامبو مادة للشرح، فذكر العديد من القصائد النثرية لهما، وأسهب في تحليلها. حتى أنه سلّط الضوء على الأدب المقنع ( ظاهر الحق) المتلائم مع الواقع والذي يُعد شبه مختفٍ من الأدب الحديث. بخلاف بعض من لمحاته التي نجدها في الروايات البوليسية. منتقلًا للرواية الشعرية بشرحٍ مستفيضٍ عنها. وعن أدب الومضة بوضعه لمواقف نقدية في هذا النوع وهيكلها العام، ولا أخفي أعجابي بتخصيصه لبعض الفصول لرواد الأدب كإدغار آلان بو وهنري جيمس لشرح صفات أدبهم وتحليلها. وقد ختم كتابه بمراجعةٍ أدبية لرواية السن الصعبة لهنري جيمس مبينًّا إيحاءاتها وجوانبها البلاغيّة.
#إيمان_بني_صخر

[Emre Ergin · Rating 3 out of 5]

Çeviri berbattı. Dört beş kere okuyup anlamadığım, anlamaktan vazgeçtiğim cümleler. Kimisinin orjinal ismi, kimisinin çeviri ismi yanyana sıralanan bir sürü eser isimleri. Edgar Allan Poe'nun eserlerinin güya orjinal isimlerinin Fransızca olması. İçiçe geçen tümleçler, ara cümlelerle bölünen fiilimsi öbekleri, uydurulmuş sözcükler. Aman aman.

Esere dair söyleyeceğim şey, herhalde faydalı bir seçkidir. Bende birtakım aydınlatmalar yaşattı. Ancak, seçkinin genel itibariyle edebiyatın ne olduğu üzerine olduğunu düşünmüyorum. Bu kavram sadece ilk makalede işlendi, bitti, sonra bir de türün ne olduğunun üzerinden geçtik. Ardından maalesef biri hariç hiçbirini okumadığım eserlerin üzerinden kimi zaman satırlara kadar inen anlam arayışları, yapıçözümler, niyet okumaları falan filan derken biraz fransız kaldım konuya. Okumadığım eserleri bir eleştirmenin okuyuşunu okumak, kitaplardan ziyade eleştiri üslubuna dair bir şeyler öğretti bana.

Yine de başlığının kapsayıcılığına kanmasam bu kitabı okumaya başlamazdım.

[دُعاء الشُّعيبية]

يناقش تودوروف قضايا شائكة تتلخص في الأدب واللاأدب
مثل هذه النقاشات تشعرني بجدية قضايا التجنيس الأدبي، وشساعة ما يمكن أن يقال فيها رغم ما قد قيل وانتهى.

[Berat Erbaş · Rating 5 out of 5]

Okuduğum en iyi kuram kitaplarından biri. Özellikle edebiyata yoğunlaşsa da sanat hakkında çok ciddi ve son derece tutarlı bir değerlendirme