De symptomen zijn onmiskenbaar. Een economie die werkt voor een enkeling maar niet voor de samenleving. Een democratie die wordt gegijzeld door markt en kapitaal. En een groeiende tweedeling in dat wat van ons allemaal is. Het neoliberalisme is niet voorbij maar gemeengoed geworden. Met een minister-president die het zich kan permitteren om het hele bestaan ervan te ontkennen. Hoe is het zover gekomen? Waarom lukt het, ook linkse partijen, onvoldoende om de ideeënstrijd te voeren en met een echt alternatief te komen? Hoe kan een radicale democratisering het antwoord zijn op de problemen van de huidige tijd? In De winst van eerlijk delen legt Lilian Marijnissen ons politiek systeem op de snijtafel. Met een vlijmscherpe analyse komt ze tot een onverbiddelijke conclusie. Dit doet ze op de toegankelijke en open manier die we van haar kennen. Doorspekt met persoonlijke anekdotes, actuele feiten en keiharde argumenten laat ze zien waar Nederland de verkeerde afslag heeft genomen. Maar daar blijft het niet bij. In haar boek beschrijft ze hoe we de weg terug kunnen vinden. Het is nooit te laat om opnieuw te beginnen. Een fundamentele verandering is nodig
Aangenaam verrast om te lezen dat een politica als Marijnissen het heeft over radicale democratie, maar zwaar teleurgesteld over de uitwerking van dit concept. Referenda en het nationaliseren van energie bedrijven, het zegt veel over deze tijd dat we dat volgens Marijnissen als radicale voorstellen moeten zien.
Een interessant en prettig boek om te lezen. Ze stelt verschillende problemen aan de kaak, en ze komt met concrete oplossingen. Die vervolgens verassend eenvoudig lijken te zijn. Ik kan weinig tegen bepaalde ideëen inbrengen, maar soms denkt Marijnissen wel erg makkelijk. Bijvoorbeeld op het eind waar ze ervoor pleit dat de EU weer moet doen waarvoor ze ooit is opgericht. Allemaal leuk, maar zoiets krijg je in groter verband, in mijn optiek, er niet meer doorgedrukt. Niettemin een goed boek, ook als je het niet met haar eens bent.
Lilian Marijnissen heeft veel ervaring opgedaan in haar werk voor de vakbond FNV door het mobiliseren van werknemers voor betere arbeidsvoorwaarden en binnen de SP, die langs de deuren gaat om mensen te spreken over hun behoeften. Laatst is in haar geboorteplaats Oss een Zorgbuurthuis van de grond gekomen, waar het gemeenschapsgevoel wordt versterkt. In dit boek, dat uitkwam voor de Tweede Kamerverkiezingen en dat door de korte blokjes soms meer op een vlugschrift lijkt, maakt ze duidelijk dat het neoliberalisme heeft geleid tot een tweedeling in de samenleving tussen aandeelhouderskapitalisten en de working poor. De publieke sector wordt op vele gebieden uitgekleed: door zzp-ers in de zorg, door particuliere beveiligingsbedrijven die ervoor zorgen dat er minder geld is voor politiemensen of door huiswerkbedrijven die de wens tot beter onderwijs voor allen teniet doet. Een belangrijk moment in dit proces was de oproep van minister Stef Blok in 2014 aan internationale investeerders om te beleggen in Nederlandse huizenmarkt. Veel van de problemen hebben te maken met de neoliberale EU, die bedrijven vrij spel geeft en voor een ongereguleerde arbeidsmigratie zorgt. Marijnissen hanteert drie uitgangspunten voor verandering: een economie voor iedereen, de mens voor de markt, dichtbij in plaats van veraf. Het idee dat werknemers aandelen zouden kunnen krijgen is zeer wenselijk, net als het oprichten van het genoemde Zorgbuurthuis en de gedachte aan de buurt als basis. Voorwaarde hiervoor is de democratisering van de economie en de samenleving. In burgerfora ziet ze niet veel, wel in correctieve referenda en opt-outs in het grote Europa. Anderzijds beseft ze ook dat veel problemen niet op nationaal vlak opgelost kunnen worden en dat solidariteit een groot goed is. Het laatste en korte hoofdstuk bevat een pleidooi voor hoop bieden op verandering en geen partij kan dat waarschijnlijk beter dan de SP.
Lilian Marijnissens "De winst van eerlijk delen" biedt een overtuigende kritiek op neoliberaal beleid en ontrafelt de maatschappelijke gevolgen wanneer kapitalisme verstrengeld raakt met de belangen van aandeelhouders. Het boek duikt vaardig in de impact op de werkende klasse, waarbij wordt geïllustreerd hoe de belastingbetalende ruggengraat onbedoeld aandeelhouders subsidieert. Deze dynamiek, zoals Marijnissen betoogt, veroorzaakt een verontrustende maatschappelijke kloof en ondermijnt gestaag de middenklasse.
Het verhaal neemt lezers mee op een diepgaande reis en onthult op overtuigende wijze de subtiele manieren waarop individuen onbewust vasthouden aan neoliberale principes, waarbij collectieve waarden worden uitgehold in de jacht op winst. "De winst van eerlijk delen" fungeert als een aangrijpende herinnering dat onder de oppervlakte van schijnbaar normale praktijken een systeem schuilt dat onze fundamentele overtuigingen uitdaagt. Marijnissen legt bekwaam de mist bloot die onze waarden omhult, waardoor het kapitalisme kan gedijen ten koste van een harmonieuze samenleving.
In een wereld waar kapitalisme heerst, fungeert dit boek als een krachtige spiegel en spoort het lezers aan om de status quo in twijfel te trekken en de ware kosten van ongecontroleerd neoliberalisme te overwegen. Een prikkelende en oogopenende leeservaring voor degenen die een dieper inzicht zoeken in het ingewikkelde web tussen economisch beleid en maatschappelijk welzijn.
Het is belangrijk om ook boeken te lezen waar je het initieel niet mee eens bent of die je er zelf niet snel bij zal pakken. Ik raad iedereen aan om (vaker/überhaupt) uit je bubbel te kruipen. Het blijft politiek, maar ik probeer dit boek dan ook vooral te oordelen op volledigheid, nut en toegankelijkheid en ik kom uit op 4 sterren, waarvoor hulde.
Complimenten dus voor de toegankelijkheid. Lilian wil de verhalen vertellen van anderen en heeft haar boek goedkoop uitgebracht. Het boek is op een paar jargontermen na toegankelijk, maar daardoor soms wat kortaf; ze mocht van mij iets dieper en kritischer (op haarzelf) ingaan in plaats van korte hoofdstukjes te schrijven die ongeveer eindigen met: 'dat is toch raar'.
Samenvattend geeft Lilian aan dat als je het kapitalisme z'n werk laat gaan, dat rijken en bedrijven het eerste winst maken, maar ook dat het de armen zijn die, als je niets doet, de eerste of de enige dupe zijn van progressieve en 'liberale' ideeën. (vlees en vliegen belasten, immigratie bevorderen, alle shit privatiseren). Lilian pleit ervoor om de mensen vrij te laten in de keuzes, en legt uit hoe een sterkere overheid en rijkere arbeiders, mensen de kans zouden geven om problemen collectief op te lossen. Zoals je weet ten koste van Nederlandse bedrijven en de rijken. Voor voorbeelden moet je het boek lezen, de ideeën zijn in ieder geval doordacht en wat je standpunt ook is, je krijgt het gevoel dat je ook eens het verhaal hoort van een persoon uit een andere omgeving.
Er zijn natuurlijk ook keerzijdes van haar ideeën, maar daar gaat het boek uiteraard niet over. Ik vond het dus vooral fijn dat alle maatschappelijke onderwerpen aan te pas komen waardoor je niet alleen up to date bent, maar waardoor je ook overal weer even over hebt nagedacht.