Jump to ratings and reviews
Rate this book

Jewish Lives

Il fumo di Birkenau

Rate this book
Il fumo di Birkenau di Liana Millu è fra le più intense testimonianze europee sul Lager femminile di Auschwitz-Birkenau: certamente la più toccante fra le testimonianze italiane. Consta di sei racconti, che tutti si snodano intorno agli aspetti più specificamente femminili della vita minimale e disperata delle prigioniere. La loro condizione era assai peggiore di quella degli uomini, e ciò per vari motivi: la minore resistenza fisica davanti ai lavori più pesanti e umilianti di quelli inflitti agli uomini; il tormento degli affetti familiari; la presenza ossessiva dei crematori, le cui ciminiere, situate nel bel mezzo del campo femminile, non eludibili, non negabili, corrompono con il loro fumo empio i giorni e le notti, i momenti di tregua e di illusione, i sogni e le timide speranze. (dalla Prefazione di Primo Levi)

163 pages, Paperback

First published January 1, 1945

155 people are currently reading
1782 people want to read

About the author

Liana Millu

7 books1 follower

Ratings & Reviews

What do you think?
Rate this book

Friends & Following

Create a free account to discover what your friends think of this book!

Community Reviews

5 stars
604 (51%)
4 stars
425 (35%)
3 stars
126 (10%)
2 stars
25 (2%)
1 star
2 (<1%)
Displaying 1 - 30 of 107 reviews
Profile Image for Olaf Gütte.
222 reviews77 followers
October 30, 2020
Obwohl die Autorin das Grauen von Auschwitz selbst erlebt hat,
schreibt sie dieses Buch nicht in der Ich-Form,
sondern als eine Mischung aus Roman und Dokumentation.
Das lenkt den Leser von der Einzelperson weg und lässt ihn das Schicksal
von Hunderttausenden oder gar Millionen besser reproduzieren.
Profile Image for Ewa (humanizmowo).
585 reviews101 followers
January 24, 2022
Nie jestem w stanie określić ile czasu płakałam z bezsilności nad tą książką. Miałam wrażenie, że kilka przeczytanych dzieł z literatury wojennej trochę mnie uodporniło na aż tak gwałtowne emocje.
Musicie to przeczytać...
Profile Image for Cule.Jule.
91 reviews86 followers
April 2, 2022
Dieses Buch hat mich die letzten Monate begleitet. Jeder Satz und jedes Wort auf den 450 Seiten haben mich so erschüttert, dass ich nach jedem Kapitel innehalten, pausieren und über das Geschriebene nachdenken musste.

Seweryna Szmaglewska war Inhaftierte von 1942 - 1945 in Birkenau. Kapitel für Kapitel beschreibt sie die Abläufe, Beobachtungen und Erlebnisse über das System Birkenau. Ihre Schilderungen über die Grausamkeiten sind dabei sachlich und ohne Wertung, jedoch so detailliert niedergeschrieben, dass während dem Lesen die Bilder im Kopf entstehen. Bilder, die aufwühlen und sprachlos machen.

Ein Buch gegen das Vergessen.
Profile Image for Vanessa.
156 reviews36 followers
February 13, 2019
read as I'll write about this for uni.

Since our understanding of the Holocaust (as almost anything else in history) is dominated by a male perspective, it's so important to read and give exposure what female survivors have written about their experiences, too (which were different in a lot of ways). This book consists of six chapters all centering on the stories of specific women who Liana Millu was in contact with- and often friends with - at the Birkenau concentration camp.
Through these very personal stories she touches on a lot of subjects that are often forgotten in this context, such as prostitution (a major topic for women as it was a way to better chances for survival - at a horrible cost, though), and motherhood (there is a story of a pregnant woman, and one who almost starves herself just so she can get enough food for her son, who she meets once a day, to survive).
It's incredible to me how much hope and resilience a lot of these women still showed in this absolute dehumanizing horror they were in. Of course, there is also a lot of hate among them - that's what this sort of environment does to you - and what you could see as internalized misogyny, too. And most of the stories, inevitably, end with death and the destruction of hope. Still, the fact that genuine friendship could still exist under these conditions is really remarkable to me. I'm so glad this book exists to give at least some of these women the memory and honor they deserve.

An incredibly imporant testimony that I would recommend right next to Primo Levi's much more well known book, If this is a Man.
Profile Image for Ola Rowińska.
267 reviews1 follower
June 23, 2022
Książka życia. Przerażająca, smutna, wstrząsająca. Nadal nie jestem w stanie uwierzyć w bestialstwo ludzi, tego co działo się w najgorszej części Oświęcimia- Birkenau.
To o czym pisze autora jest straszne, ale jak pięknie napisane. Niektórzy zarzucają tej książce łagodzenie wydarzeń, ale jak tu nie zmiękczyć tych wszystkich okropieństw, żeby czytelnik mógł to przyjąć? Mi było ciężko o tym czytać, a nie jestem osobą, którą łatwo wystraszyć, wzbudzić w niej wstręt.
To emocjonalny rollercoaster. Czułam złość, żałość współczucie. Płakałam z niemocy, ale i nad dobrocią innych osób, które były w stanie oddać ostatnią kromkę chleba potrzebującemu. Ta książka zostanie ze mną na zawsze.
Moim skromnym zdaniem, ta książka powinna wejść do kanonu lektur szkolnych. Obowiązkowa pozycja dla każdego człowieka.
Profile Image for Lech.
60 reviews7 followers
January 21, 2019
Najtrudniejsze świadectwo z jakim miałem do czynienia. Jedno z pierwszych, wykorzystywanych jeszcze w procesach norymberskich. Trudne, bo napisane piękną, liryczną wręcz prozą. Trudne, bo ta poetyckość zupełnie nie na miejscu w tamtym miejscu, w tamtym czasie. Trudne też, bo opisane w książce wydarzenia bardzo na miejscu dzisiaj, gdy do głosu znów dochodzi radykalny nacjonalizm, i pod pretekstem racji szuka kolejnego wroga, kolejnej ofiary. Nie życzę nam, żebyśmy kiedykolwiek tę historię powtórzyli
Profile Image for thebooksthief_ Ania ✨.
399 reviews106 followers
Read
July 15, 2021
Nie potrafię ocenić tej książki. Była ona dowodem w procesie norymberskim i jest ona według mnie ważną książką. Przerażała mnie ona i trudno było mi ją czytać. Chciałam jednak napisać, że Pani Seweryna trochę za bardzo się rozdrabniała na szczegóły i rozwlekała. Może to według niektórych to było potrzebne, jednak dla mnie nie 🥺. Doceniam za te ilustracje i listy na końcu.
Trudno mi zebrać słowa po tej książce, więc przepraszam jeśli coś źle wytłumaczyłam.
Profile Image for Monia.
573 reviews141 followers
June 15, 2022
to jest po prostu wstrząsające, przerażające i smutne. a przy tym napisane w taki, nie wiem, poetycki sposób. autorka stworzyła ze swoich przeżyć i wspomnień taki obraz, który ma się przed oczami, kiedy się to czyta. niesamowite, jeśli chodzi o styl i nie do uwierzenia, jeśli chodzi o wszystko, co się wtedy działo. przysięgam, że przez całą książkę miałam w głowie dwie pojawiające się na zmianę myśli: "jacy wy byliście silni i dzielni w tym wykańczającym głodzie i słabości", a potem: "oby to się nigdy, nigdy więcej nikomu nie przydarzyło". płakałam.
Profile Image for Reggie.
144 reviews
July 26, 2019
Valiosísimo testimonio del insoportable día a día en el campo de concentración, en el que he encontrado incontables puntos en común con la obra de Charlotte Delbo, si bien los estilos difieren y Millu se permite narrar instantes más luminosos y esperanzadores.
Profile Image for Elena.
16 reviews3 followers
July 26, 2017
The story is heartbreaking. It's beautifully written and utterly captivating. I would highly recommend this to anyone who is interested in history, and even if you aren't: just read the freaking book cause it's amazing. 🙌🏻
Profile Image for Jovan.
39 reviews10 followers
August 11, 2019
Amazing testimony.
On the private note, some kids stole my backpack with this book inside whilst I was swimming in Danube. Only the epilogue remained, but I couldn‚t find any copy here in Serbia
Profile Image for Paulina.
178 reviews20 followers
September 5, 2021
No ja się wzruszyłam. Świetna. Wspomnienia więźniarki Polki z Auschwitz dołączone do materiałów oskarżenia przeciw oprawcom hitlerowskim podczas międzynarodowego trybunału w norymberdze
Profile Image for Wiktoria Krzyżaniak.
193 reviews230 followers
November 30, 2022
Mam za sobą niezliczoną ilość przeczytanych książek, reportaży, artykułów, felietonów i wszelakiego rodzaju innych form pisanych świadectw przeżytego Holokaustu, jednak jak dotąd dopiero „Dymy nad Birkenau” wycisnęły ze mnie łzy i doprowadziły do tak bolesnych refleksji. Must read dla każdego.
Profile Image for Aleksandra.
25 reviews1 follower
December 27, 2024
Ciężko ocenia się gwiazdkami książki o tej tematyce. Ciężka, nie polecam w okresie świątecznym 😬
Profile Image for Alex G.
14 reviews
February 5, 2025
A different approach to the ‘life’ (if you can call it that) in the Auschwitz-Birkenau complex by Liana Millu, one of the survivors of the Nazi Holocaust.


Simple, emotionally charged stories, with female protagonists showing us small fragments or stories of their life in the camp, with little emphasis on the morbid side of the subject.
Profile Image for Ilaria.
116 reviews
May 19, 2020
Fa un po' strano con un libro del genere usare le parole "straziante" e "bellissimo" nella stessa frase. Una testimonianza tutto sommato breve, solo sei racconti di sei episodi isolati, ma ognuno così ricco nella sua (apparente) semplicità; sfumature e dettagli in cui si percepisce di come sia stata diversa l'esperienza femminile nei lager rispetto a quella maschile. E se chi legge è una donna, forse questa intensità arriva anche di più, pur non avendo vissuto fisicamente ed motivamente quei tormenti.

C'è Lily, la diciassettenne - un'adolescente alle prime cotte! - a cui i calci e le botte della Capo gelosa tolgono la voglia di vivere e la speranza - che aveva ancora, nonostante tutto! - prima di essere mandata alla morte.
Maria e il suo bambino - che dolore questo racconto, il dolore per quella speranza di nuova vita anche in un posto come Birkenau e il dolore di un'altra madre, Adela, che ha l'animo ferito e indurito e non accetta che altre abbiano ciò che a sua figlia è stato tolto (ma c'è un raggio di luce ancora anche in lei).
Bruna e Pinin, un'altra madre e un altro figlio, la dolcezza del volerlo proteggere ed aiutare a tutti i costi - le altre donne che fanno una colletta per fargli un regalo di compleanno, uno spicchio d'aglio! - per poi scegliere, con uno squarcio nell'anima, di finirla così, insieme con lui, perchè senza Pinin non sarebbe stata più vita. Scegliere il modo più rapido, per risparmiargli una sofferenza e una paura più grande.
Zina che quando apprende del destino di suo marito Grigori decide di sacrificarsi perchè la libertà di altri possa essere la sua, la loro vendetta. Zina picchiata a morte, lei come quel biglietto da cinque rubli della canzone, da spendere tutti in una volta per far contento il cocchiere, per essere "utile" a qualcuno, senza risparmiarsi, senza fare economia.
Gustine che rinnega sua sorella Lotti e neanche in punto di morte le perdona il suo aver voluto vivere ed essersi fatta prostituta ad Auschwitz. Due modi opposti di reagire (o non reagire) al lager e come si fa a decidere qual è quello giusto? Gustine che spera e ha fede, Lotti che non vuole essere "nube che si dissipa". Un legame spezzato tra sorelle che strazia l'anima di entrambe.
Lise che pensa al marito lontano, non in lager e vuole conservarsi fedele e pura per lui, ma allo stesso tempo anche lei vuole vivere; cedere e avere un amante per del cibo in più o tradire, ma finire su per il camino? Ma la vita forse è più forte di tutto.

Liana è lì con loro e attraverso il suo sguardo, con parole semplici ci porta dritta al cuore delle loro storie. Senza fronzoli, senza giri di parole. La potenza di queste storie non ne ha bisogno, scorre chiarissima sotto i nostri occhi pagina dopo pagina.

Un libro che consiglio, una testimonianza femminile preziosa.
Profile Image for Katarzyna Nowicka.
633 reviews25 followers
March 9, 2020
75 - rocznica wyzwolenia niemieckiego obozu koncentracyjnego w Auschwitz, spowodowała wysyp literatury obozowej. Ta "moda na Auschwitz " przyczyniła się do tego, że wśród wartościowych pozycji pojawiają się też takie, które nie zawsze pisane są z poszanowaniem prawdy historycznej.
"Dymy nad Birkenau" Seweryny Szmaglewskiej to lektura obowiazkowa dla osób zainteresowanych tematem.
Autorka w latach 1942 - 1945, tj. aż do wyzwolenia obozu, była więziona w niemieckim obozie Auschwitz-Birkenau.
Jej książka to świadectwo codziennego życia obozowego przedstawionego w przepiękny, wręcz poetycki sposób. Aż trudno uwierzyć, że tak pięknym językiem można opisywać miejsce tak złe i okrutne, miejsce które pochłonęło miliony niewinnych istot.
Książka ukazała się w grudniu 1945, więc obraz obozu przedstawiony przez autorke to były wciąż żywe i świeże wspomnienia.
Walory literackie, ale przede wszystkim faktograficzne spowodowały, że Dymy dołączono do materiału dowodowego w procesie przeciwko zbrodniarzom wojennym w Norymberdze w lutym 1946. Sama Szmaglewska zeznawala jako świadek oskarżenia.
Zbrodnia przeciwko ludzkości, która dokonywała się w niemieckich obozach koncentracyjnych to historia o której należy pamiętać i należy podchodzić do niej z szacunkiem, wyczuciem i refleksją.
Profile Image for Val Rich.
315 reviews4 followers
December 25, 2017
It seems somehow cruel to give a true book about WWII concentration camps anything less than 5 stars. Yet, I did with this one. It started me on a small meditation about rating books, or anything really. Do I review it based on its writing/phrases/words/intelligence? The story/plot/characterization? In the end, I think, although those things come into consideration on an under-the-surface level, my stars depend on how the book makes me feel..not in mood or degree of contemplation, but was I there with the people, in the place, experiencing their lives? Was the sense of place strong enough for me to feel a bond with the characters, as if their lives were part of my own experience? I think that, because this book was translated into English from its original Italian, it lost some of its spirit. It did not touch me in a place that was deep enough. Still, a worthy read directly from prisoners who experienced this most horrid time in world history.
Profile Image for PaperDreams55.
224 reviews106 followers
July 12, 2019
La autora de este libro nació en Pisa en el seno de una familia judía. Se dedicó a la enseñanza y también publicó algunos artículos. Fue arrestada por la Gestapo y enviada a Auschwitz en el año 1944.
Los seis relatos que componen este libro hablan mujeres que sufrieron, que trataron de sobrevivir y que se apoyaron mutuamente hasta el último momento.
Y es que ellas también vivieron el Holocausto, estaban allí separadas de su familia, realizando trabajos forzados con la misma intensidad que los hombres, mientras veían salir el humo de los hornos de Birkenau.
Y que poco se ha sabido de ellas, que poco nos han contado.
Este libro es muy duro, me he emocionado varias veces mientras lo leía, está escrito de forma sencilla pero con una sensibilidad increíble.
Diría que es un libro totalmente necesario, aunque duela.
Profile Image for William.
69 reviews1 follower
October 29, 2012


Devastating in its ability to depict the way life in the camps compromised those within, robbing them of family, dignity, faith, hope, health, and sanity, before and while it robbed them of life. Presented with an unblinking eye that forces the reader to contemplate evil in all its large and small forms.
Profile Image for Laurie Garcia.
137 reviews10 followers
November 5, 2012
"Smoke Over Birkenau" was an absolutely heartbreaking and devastating read. It discusses life in the camp and the issues women faced such as pregnancy, motherhood, love in the camp, prostitution, and friendship. I highly recommend this book.
Profile Image for Adelaide Silva.
1,246 reviews69 followers
August 31, 2017
Num sítio de morte e destruição as mulheres são as que mais sofrem.
O relato de uma sobrevivente ao inferno de Birkenau.
Profile Image for Karolina Osewska.
382 reviews4 followers
December 10, 2020
Literatura wojenna, obozowa nie jest łatwą ani przyjemną lekturą. Ale jakże ważną. Po lekturze "Kobiet z Ravensbrück" myślałam, że nic więcej bardziej mnie nie poruszy, nie wzburzy, nie przerazi. Myliłam się, bowiem lektura "Dymów nad Birkenau" wstrząsnęła mną dogłębnie.

"Dymy nad Birkenau" to zapis wspomnień, relacja z piekła obozowego Auschwitz- Birkenau, Seweryny Szmaglewskiej. Jej książka została dołączona jako materiał dowodowy w lutym 1946 roku przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze. Jako jedyna Polka została zaproszona do złożenia zeznań w procesie norymberskim.

Szmaglewska urodziła się w 1916 roku w Przygłowie, niedaleko Piotrkowa Trybunalskiego. Studiowała na Uniwersytecie Jagiellońskim i Uniwersytecie Łódzkim. Po wybuchu wojny powróciła do Piotrkowa, by pracować jako ratowniczka w szpitalu. Uczyła także na tajnych kompletach. 18.07. 1942 roku została aresztowana przez gestapo i przewieziona do obozu Auschwitz - Birkenau. Spędziła tam dwa i pół roku doświadczając wyniszczającej pracy fizycznej, przetrwała także kilka zabójczych epidemii i chorób. W styczniu 1945 roku podczas likwidacji obozu, gdy więźniów wyprowadzono w marszu śmierci, udało jej się uciec. Swoje przeżycia spisywała na bieżąco, na świeżo mając w głowie obraz piekła na ziemi, które przeżyła. "Dymy nad Birkenau" są pierwszym dokumentem o nazistowskiej machinie zagłady.

"Dymy nad Birkenau" to trudna lektura pod względem emocjonalnym. Musiałam czytać ją w ratach, bo ładunek emocjonalny przygniatał mnie do ziemi. Dla osób wrażliwych będzie to trudna lektura. Autorka pisze w sposób spokojny, opanowany, zdawałoby się w sposób chłodny, pozbawiony emocji, ale to pozory. Jej poetycki styl, ten spokój jeszcze bardziej oddziałują na czytelnika. Sposób przekazu przeżyć w obozie wstrząsa i zostaje z człowiekiem na zawsze. Podczas lektury w głowie ciągle miałam pytania: Jak to możliwe? Jak człowiek mógł tak traktować innych ludzi? Skąd tyle zła, nienawiści?

"Dymy nad Birkenau" to nie fikcja, to nie kryminał ani thriller, to życie. Życie, które czasem potrafi przypominać najbardziej przerażający horror. Życie, które było kiedyś, a niestety w wielu zakątkach świata nadal potrafi być, piekłem na ziemi.

Trudno przy literaturze obozowej, wojennej pisać, że polecam Wam jej lekturę. Ale napiszę inaczej, uważam, że każdy powinien przeczytać "Dymy nad Birkenau", bo to lektura ważna i potrzebna. By pamiętać, by nie pozwolić by zło w takiej postaci kiedykolwiek powróciło, by być wdzięcznym tym, dzięki którym możemy żyć w wolnej Polsce, by docenić to co mamy, bo nic nie jest dane na zawsze, a życie i świat jakie znamy można stracić w ułamku sekundy. Patrząc na świat, po lekturze wspomnień pani Seweryny, naszła mnie refleksja, że mimo upływu lat od zakończenia wojny, ludzie się nie zmieniają, niestety, ile wciąż w ludziach zła, nienawiści, uprzedzeń, złości. To od nas zależy jak będzie wyglądał nasz świat, to od nas zależy czy dobro będzie trzymać w ryzach zło, by nigdy więcej ludzie ludziom...

Tu ziemia skrywa historię ich żyć
spisaną ich kroplami krwi
Tu co dzień unosił się dym
Nie dawał w to wiary nikt

Przetoczył się grzmot
Minęła burza
Nie poznasz tu
historii o tchórzach

Walczyli dzielnie, do
ostatniego oddechu
Bądź błogosławiony
Ty, więźniu, niewolniku
obozów nazistowskich,
biedny człowieku

Me serce się buntuje
duszę przeszywa miecz
nie rozumiem, nie pojmuje,
że ludziom uczynili tyle zła ludzie
że śmierć człowiekowi zadał człowiek
Jak wielki jest to zawód,
smutek...

Za Wasze oddane życie,
poświęcenie
przepraszam i dziękuję


Za egzemplarz do recenzji dziękuję wydawnictwu Prószyński i S-ka.
Profile Image for Jula.
35 reviews3 followers
June 18, 2023
Wspomnienie obozu, który po prostu przeraża. Wspomnienie obozu prawdziwego, na wskroś realnego, zwierzęcego, brudnego, przesyconego ludzkim cierpieniem, tragedią, bólem i przerażeniem. Bardzo dokładnie opisane „fazy” obozu, minutowe odwilże, epidemie, kary, prace, wywózki. Obóz w pełnej okazałości swojego bestialstwa i obrzydlistwa. Po prostu piekło.
Nie istnieją słowa, którymi można to opisać. Wszystkie są zbyt delikatne, zbyt przyziemne, zbyt wolne. Nawet słowo przerażenie czy bestialstwo nie oddają wagi tych wspomnień.
Profile Image for Tanja Schöttl.
169 reviews
July 26, 2024
Ein wichtiges Werk mit dichter Sprache, die einen in ihren Bann zieht. Trotzdem scheut sich die Autorin nicht vor der Darstellung der inhaltlichen Brutalität, die aber auf eine tiefsinnige Art und Weise dargestellt wird - fernab jeglicher "Sensation".

Ausgesprochen empfehlenswert, wenngleich bedrückend und emotional fordernd.
Profile Image for Anna.
1,463 reviews12 followers
August 29, 2022
"Bywają takie wątłe nitki, łączące człowieka z otoczeniem, które dopiero wtedy, gdy przychodzi do zerwania ich, okazują się naczyniami krwion..."
Profile Image for Stella Murano.
135 reviews
September 21, 2024
5/5, w uznaniu dla jednego z najrzetelniejszych i literacko najpiękniejszych świadectw pamięci o więźniach i ofiarach KL Auschwitz-Birkenau.
Displaying 1 - 30 of 107 reviews

Can't find what you're looking for?

Get help and learn more about the design.