Akdeniz'in diğer ucunda, Türkiye'yle simetri yapan bir coğrafyada yer alıyor İspanya. Tarihinde ve kültüründe de bu simetrinin izlerini kolaylıkla bulabiliyoruz. Avrupa deyince aklımıza gelenlerden oldukça farklı, hakkında çok az şey bildiğimiz, ama tanıdığımızda biraz da kendimizi tanımamızı sağlayacak bir Avrupa ülkesi...
Gül Işık, kendi deneyim ve tanıklıklarının yanı sıra ülkenin başlıca yazar ve düşünürlerinin görüşlerine de yer vererek, İspanya'nın tarihsel ve kültürel kimliğini; bu farklı Avrupalılığın köklerini, gelişimini, etkileşimlerini, Ortaçağ'dan günümüze geçirdiği büyük serüveni araştırıyor.
Yükseköğrenimini İtalya’da Floransa Üniversitesi Edebiyat ve Felsefe Fakültesi’nde yaptı. Yurda dönünce İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Fransız ve Roman Dilleri ve Edebiyatları Bölümü’ne okutman olarak girdi (1971). 1986’da yeni kurulan İspanyol Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı’nın yönetimine atandı. Bu görevlerini 1997 güzüne değin kesintisiz sürdürdü. Madrid Complutense Üniversitesi’nde Türk Dili ve Edebiyatı dersleri veriyor, yazarlık ve çevirmenlik uğraşını sürdürüyor.
İçinde çok şey bulduğum bir kitap, tek eksiği güncellenmemiş olması, çünkü kitap 1991'de yazılmış ve o tarihlerde sona eriyor, halbuki sonraki çeyrek asırda da çok değişiklikler oldu, bunlar da işlenseydi mükemmel olurdu. Yine de kafamda yeralan soru işaretlerininin çok büyük bir kısmının giderildiğini belirtmeliyim. Özellikle iç savaşın çıkış şartlarındaki sorumluluklar ile Franco sonrası demokratik İspanya'ya geçişin nasıl bu kadar kolay olduğu konusunda kafam çok netleşti.
Kitap ülkemizin 2000'li yıllardan bu yana içinde bulunduğu durum ve geleceği konusunda da çok önemli fikirler edinmemize yardımcı oluyor. Kitap içinden aldığım bir bölüm ne demek istediğimi özetler : "kültürel birikimlerinde metafizik arayışların büyük yer tuttuğu, ruhsal gereksinmelerinin karşılığını ancak dinsel inançta bulan İspanyolların trajedisi, dinsel kuruluşun -kilise- her dönemde siyasal rejim sorunlarıyla içiçe olmasıydı....sayfa 190". Bu cümlede kiliseyi çıkar yerine "Diyanet ve politikacıların dini siyaset aracı olarak kullanmaları" cümlesini koy, ne demek istediğim net olarak anlaşılır.
Güncelleştirilmemiş olması çok büyük eksiklikse de mutlaka okunmalı, hem İspanya'yı, hem Avrupa'yı hem de ülkemizi daha iyi anlayabilmek için.
ispanya hakkında okuyabileceğim en güzel kitaplardan biriydi heralde diye düşünüyorum. ispanya'da yaşayan gül ışık'ın bir türkiyeli gözünden ispanya'yı izlediği ve tarihinden, bugünkü durumuna nasıl geldiğinden bahsettiği, nadiren günce gibi, çoğunlukla "evet tam da bunu merak ediyodum" dedirten bir metin.
ben orada geçireceğim sürede, orada öğrenmeye karar vererek gidip önden hiçbir şey okumamıştım ispanya tarihine dair, özellikle yakın tarihine. bildiğim bir iç savaş vardı o da yarım yamalak. e koloniler zaten ispanyalıların tarihi değil (yani ispanyalılar yazmamalı bu tarihi) diyerek gerçekten önce ülkenin yapılanmasını öğrenerek sonra da otonom bölgelerin stereotiplerine kadar öğrendiğim bir süreç oldu, çok da tatlıydı. şanslıydım aslında çünkü aynı enstitü çatısında katalandan endülüsüne basklıdan galisyalısına, kastilyalı madridli her yerden biri vardı. ve ülkecek anlatmayı çok seven insanlar olduğundan, 10 ay boyunca çağdaş ispanya nasıl, kendi aile tarihleri nasıl dinlemiş oldum.
ancak bir noktadan sonra daha klasik tarihi merak etmeye başladım. özellikle endülüs sorusu kafamda hiçbir zaman cevaplanamadı. nasıl oldu orası öyle, nasıl geldiler ve geri gittiler sonra, nasıl bir anda kopkoyu katolik orası artık gibi sorularım baki. cevaplarının bir kısmı bu kitapta var gerçekten.
ama esas yanıt aldığım şey, ispanyalıların (spanish diyemezsiniz, spaniard demek zorundasınız çünkü bir basklıya, katalana ispanyol derseniz götünüzü kesebilir ve haklıdır gjdks) toplumsal günlük yaşantılarına dair cevaplar oldu. gerçekten bir başka avrupa; ne tam akdenizli, ne tam avrupalı, iki kültürün de gerçek ortalaması olan, sanıldıkları kadar tembel olmayan, eğlenceyi seven bu topluluğun nasıl oluştuğunu azcık anlamış oldum.
şunu söylemeliyim ki ispanyaya dair hiçbir bilginiz yoksa zor bir okuma olur, en azından haritayı bilmek bile faydalı olur.
şimdi bir de don kişot'u bu bilgilerle tekrar okumak vardı 🥹
Dilimizdeki ender güzellikteki İspanya tarihini anlatan kitaplardan.. 12-13 yy'lara kadar İslam ile kendi topraklarında mücadele etmeleri her ne kadar bir yerde Rönesans'ı ıskalamalarına sebep olsa da, hümanizm ve diğer kültürleri anlama konusunda kendilerini kuzeyden bir tık ileriye taşımıştır İspanyolları benim fikrime göre. Kitap diğer yorumcunun dediği gibi güncellenmeli ve 1991 sonrasını da kapsamalı.