What do you think?
Rate this book
Kapuściński non-fiction
Pierwsza tak obszerna, obejmująca całe życie i dzieło, książka o Ryszardzie Kapuścińskim (1932-2007), pióra wybitnego dziennikarza i reportera „Gazety Wyborczej”. Doskonale udokumentowana, pełna celnych analiz opowieść o „człowieku, żyjącym w poplątanych czasach, w kilku epokach, w różnych światach” na szerokim tle wydarzeń społeczno-politycznych ostatniego półwiecza w Polsce i za granicą. Domosławski odważnie podejmuje wnikliwą próbę charakterystyki Kapuścińskiego - człowieka pełnego sprzeczności, wokół którego narosło wiele kontrowersji.
608 pages, Hardcover
First published March 1, 2010
80 people are currently reading
1030 people want to read
About the author
Artur Domosławski
16 books44 followersArtur Domosławski, né en 1967, est un journaliste polonais qui travaille notamment comme grand reporter pour l'hebdomadaire Polityka. Artur Domosławski, né en 1967, est un journaliste polonais qui travaille notamment comme grand reporter pour l'hebdomadaire Polityka.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 87 reviews
October 6, 2014
Let's play a role game.
You are a young journalist hired by the best newspaper of your homecountry. You're talented and ambitious, but not that experienced. Among your colleagues in the newsroom there's a middle aged and well read reporter who everyone looks at in awe. Not only this guy travelled and reported from four continents. This guy is unanimously considered the dean of reporters nationwide and even gained recognition abroad.
Step by step you get to know the great reporter.
He's getting bald, but is still athletic. He's charming, polite and considerate: no wonder women adore him. He smiles to everyone and dishes out compliments and tips to the younger journalists, including you. It doesn't matter that most of those tips are rather generic as they come from Him, the Maestro.
In the meantime you write and publish your own stuff, you get experience and gain some credit into the journalism circles. Now the Maestro pops up very rarely in the newsroom. After all, he has a score of prestigious invitations to oblige. He's often abroad leading seminars, workshops, collecting prizes and meeting his evergrowing readers.
And yet, the Dean of Reporters does spend some of his precious time with you. He invites you at his home. He calls you. He talks politics with you. You two even argue sometimes. That's a privilege and you know it.
Do you know Him well? Not that much. True, you'd like to know the Maestro better, but he doesn't like private questions and always looks reluctant when asked about his youth and his earlier adventures abroad.
You notice that reticence, but that doesn't bother you much. You've your own features to work on and your own travels to write home about.
Then the Maestro passes away.
A few months later you start working on your next book: His biography.
Now some questions arise:
- Why would you like to write this biography?
- What are you going to write about those years and those topics He never talked about?
- Who are you going to interview to learn more about Him?
- Where are you going to take your readers, people who loved His books and wish to know more about Him?
- When are you going to stop in making speculations and writing hidden details of His private life?
And, first and foremost:
- How would you like to portray this friend of yours, this dean of reporters turned into national hero?
I believe Artur Domoslawski posed similar questions to himself and I'm glad he did.
For this 'Ryszard Kapuscinski: A Life' (the original Polish title, 'Kapuscinski non-fiction', should have been kept) was certainly not an easy book to write. Which doesn't mean that this biography is not interesting to read; in fact quite the contrary.
I do understand Kapuscinski's widow and many reviewers bearing a grudge on the author upon the publication of this book. The dean of Polish journalism and one of the most famous reporters worldwide to date doesn't come out as an entirely positive character from this biography.
To those - like me - who loved Kapuscinski's reportages and essays, Mr Domoslawski could look rather ruthless in writing about the dark sides of the great Polish journalist. Especially considering how he knew him quite well and was a colleague of his. Sometimes the author seems to enjoy digging into Kapuscinski's dirty laundry revealing his extramarital relationships, the troubles with his estranged daughter as well as his political involvement in communist Poland.
Tu quoque, Brute!
Well, to some extent.
True, Mr Domoslawski is far from being soft with his old pal Ryszard and could have easily left out some of the nastiest stuff about him, but I don't look at him as if he stabbed dead Kapuscinski in the back.
Hundreds of pages here are devoted to the great reporter travels and accomplishments and there is literally a ton of quotations from his most and less famous works.
To me it looks crystal clear how the author studied Kapuscinski's oeuvre very carefully and delivered a great insight on his complex personality. Had Mr Domoslawski ignored the shadows drawn by the shining sun of the great reporter, it would have been harder to appreciate what the dean of Polish journalists left us.
And what did Kapuscinski leave us is essentially fantastic literature written with passion and dedication, books full of illuminating observations on the human nature and brilliant analysis on power in politics.
As it happened, most of this excellent literature was delivered through reportages which were - strictly speaking - works of art rather than dry chronicling.
Kapuscinski did embellish or dramatize some of his facts and was aware of that: he just couldn't admit that in public as everyone labelled him a journalist. And yet he considered himself an author, an intellectual, a poet and, coming fourth, a reporter.
Towards the end of his life, Kapuscinski became a victim of his own myth: readers and fellow journalists expected him to tell them how to become reporters, how to put facts into beautiful words.
But what he would have liked to teach them was rather how to put beauty into facts. Unless that he couldn't say that. They regarded him as a Maestro of factual objectivity, but he pursued feelings not objectivity and loved to take sides.
Domoslawski explains this inner dilemma (and others) very well and this goes to his credit.
Five stars don't belong here, see my mild criticism above, but four do fit well.
You are a young journalist hired by the best newspaper of your homecountry. You're talented and ambitious, but not that experienced. Among your colleagues in the newsroom there's a middle aged and well read reporter who everyone looks at in awe. Not only this guy travelled and reported from four continents. This guy is unanimously considered the dean of reporters nationwide and even gained recognition abroad.
Step by step you get to know the great reporter.
He's getting bald, but is still athletic. He's charming, polite and considerate: no wonder women adore him. He smiles to everyone and dishes out compliments and tips to the younger journalists, including you. It doesn't matter that most of those tips are rather generic as they come from Him, the Maestro.
In the meantime you write and publish your own stuff, you get experience and gain some credit into the journalism circles. Now the Maestro pops up very rarely in the newsroom. After all, he has a score of prestigious invitations to oblige. He's often abroad leading seminars, workshops, collecting prizes and meeting his evergrowing readers.
And yet, the Dean of Reporters does spend some of his precious time with you. He invites you at his home. He calls you. He talks politics with you. You two even argue sometimes. That's a privilege and you know it.
Do you know Him well? Not that much. True, you'd like to know the Maestro better, but he doesn't like private questions and always looks reluctant when asked about his youth and his earlier adventures abroad.
You notice that reticence, but that doesn't bother you much. You've your own features to work on and your own travels to write home about.
Then the Maestro passes away.
A few months later you start working on your next book: His biography.
Now some questions arise:
- Why would you like to write this biography?
- What are you going to write about those years and those topics He never talked about?
- Who are you going to interview to learn more about Him?
- Where are you going to take your readers, people who loved His books and wish to know more about Him?
- When are you going to stop in making speculations and writing hidden details of His private life?
And, first and foremost:
- How would you like to portray this friend of yours, this dean of reporters turned into national hero?
I believe Artur Domoslawski posed similar questions to himself and I'm glad he did.
For this 'Ryszard Kapuscinski: A Life' (the original Polish title, 'Kapuscinski non-fiction', should have been kept) was certainly not an easy book to write. Which doesn't mean that this biography is not interesting to read; in fact quite the contrary.
I do understand Kapuscinski's widow and many reviewers bearing a grudge on the author upon the publication of this book. The dean of Polish journalism and one of the most famous reporters worldwide to date doesn't come out as an entirely positive character from this biography.
To those - like me - who loved Kapuscinski's reportages and essays, Mr Domoslawski could look rather ruthless in writing about the dark sides of the great Polish journalist. Especially considering how he knew him quite well and was a colleague of his. Sometimes the author seems to enjoy digging into Kapuscinski's dirty laundry revealing his extramarital relationships, the troubles with his estranged daughter as well as his political involvement in communist Poland.
Tu quoque, Brute!
Well, to some extent.
True, Mr Domoslawski is far from being soft with his old pal Ryszard and could have easily left out some of the nastiest stuff about him, but I don't look at him as if he stabbed dead Kapuscinski in the back.
Hundreds of pages here are devoted to the great reporter travels and accomplishments and there is literally a ton of quotations from his most and less famous works.
To me it looks crystal clear how the author studied Kapuscinski's oeuvre very carefully and delivered a great insight on his complex personality. Had Mr Domoslawski ignored the shadows drawn by the shining sun of the great reporter, it would have been harder to appreciate what the dean of Polish journalists left us.
And what did Kapuscinski leave us is essentially fantastic literature written with passion and dedication, books full of illuminating observations on the human nature and brilliant analysis on power in politics.
As it happened, most of this excellent literature was delivered through reportages which were - strictly speaking - works of art rather than dry chronicling.
Kapuscinski did embellish or dramatize some of his facts and was aware of that: he just couldn't admit that in public as everyone labelled him a journalist. And yet he considered himself an author, an intellectual, a poet and, coming fourth, a reporter.
Towards the end of his life, Kapuscinski became a victim of his own myth: readers and fellow journalists expected him to tell them how to become reporters, how to put facts into beautiful words.
But what he would have liked to teach them was rather how to put beauty into facts. Unless that he couldn't say that. They regarded him as a Maestro of factual objectivity, but he pursued feelings not objectivity and loved to take sides.
Domoslawski explains this inner dilemma (and others) very well and this goes to his credit.
Five stars don't belong here, see my mild criticism above, but four do fit well.
February 27, 2017
Domosławski’s biography of Kapuściński seems to me to be essential reading for anyone interested in Kapuściński’s writing, his understanding of the processes of radical political and social change; the working through and aftermath of power shifts; and the effects of war and poverty on ordinary people in all the countries where he worked.
Kapuściński spent much of his working life out of Poland, in Africa, Latin America and Iran among other places. He started out as a working journalist, reporting regularly back to his employers (newspapers, magazines), and only after some years of this work did be begin to write the books which were the basis of his reputation in the West.
His journalism and incidental writings are in Polish and therefore not accessible to non-Polish speakers. Domosławski has used these Polish sources extensively, together with interviews of Kapuściński’s family, friends and former colleagues, in Poland and other countries, as well as some extracts from his books.
Kapuściński’s books were translated into English, Spanish, French, German, Hungarian and other languages, sometimes expurgated to remove content likely to mean their publication might be quashed, as with Shah of Shahs, in which sections were cut for publication in the US (pp286-288). It was through the translated books that Western audiences came to know his work, not through his immediate journalism.
Domosławski sets out not just to tell the story of Kapuściński, but to try to understand what drove him Domosławski poses a list of questions to himself and to his interviewees, and feeds both questions and a range of responses to the reader. He tracks Kapuściński’s life chronologically, and uses the steps along the way to discuss questions, adding in comments and memoirs from people who knew him at the time.
Some of the questions that Domosławski pursues are raised many times, often with somewhat rhetorical speculation about what might or might not have been motivating Kapuściński at the time. He offers progressive analysis and conclusions, tying up individual sections, but also promising to clear up the matter later on. Repetition is inevitable with this kind of structure, and the summarised conclusions have to be dug for.
Very early in this long book, the author points up inconsistencies between Kapuściński’s recall and other records, and the extent to which Kapuściński embellished his own life story. Much of the book is given to examining strands of the Kapuściński Legend, such as the story that Kapuściński’s father was a prisoner of the Soviets during World War Two escaped from their captivity on the way to Katyn. Domosławski suggests Kapuściński begins to tell this story in the early 1990s, when he was under right-wing attack for having collaborated with the Polish intelligence service. Domosławski concludes that Kapuściński’s father was not a Soviet prisoner, and that this is one Kapuściński’s ‘embellishments’.
Other Kapuściński legends examined by Domosławski are ‘Sentenced to Death by Firing Squad’; ‘Che, Lumumba and Allende’ (did he actually meet them?; ‘Kapuściński and Kapuściński’; ‘The Price of Greatness’.
Challenged about inaccuracies in his writing, Kapuściński said ‘I’m not writing so the details add up – the point is the essence of the matter!” And ‘You can rebuild reality, but taking authentic elements from that reality…It doesn't matter if this guy was killed by three or five bullets. What matters is to convey the essence of the incident’.
‘Reportage as a genre is going through an evolution from journalism to literature’. (pp308-310), he said,
I first encountered the term ‘Literary reportage’ in Kapuściński’s Travels With Herodotus. Then I took it to mean high level reporting written with great attention to style, which was a Kapuściński trademark. But I’ve come to realise now that it means something different, not quite faction, but not necessarily accurate in details that might impede the flow of a good story.
Kapuściński’s childhood experiences of the 1939-45 war led him to believe it was a decisive experience for everyone who lived through it. This was the period which shaped his view of humanity.
‘Those who lived through the war will never be free of it. It has remained in them like a mental burden, like a painful growth’ that can never be removed. …[It] seemed to me [Kapuściński] that not peace, but war, is the natural state, or even the only one, the only form of existence, that wandering hunger and fear air raids and fires, round-ups and executions, lies and screaming, contempt and hatred were the natural, eternal state of affairs, the meaning of life, the essence of existence’.
Some final notes:
Kapuściński maintains that revolutions don't necessarily erupt because they have no bread, ‘– not first and foremost - but because they cannot longer put up with the humiliation, the contempt of their rulers, or the violation of their dignity’.
‘My main topic is the life of the poor. That is how I understand the concept of the Third World. The third World is not a geographical term (Asia, Africa, Latin America) or a racial one (the so-called coloured continents’, but an existential one. It refers to the life of poverty that will be typified by stagnation, structural inertia, a tendency to regress, a constant threat of the ultimate collapse, and a general lack of alternatives.’ (p350).
-------------------
I found the structure and the almost constant use of present tense verbs mildly irritating. Perhaps they were intended to create a sense of immediacy.
Nevertheless, Domosławski has given us fascinating insights into the thought and work of this most interesting man.
Kapuściński spent much of his working life out of Poland, in Africa, Latin America and Iran among other places. He started out as a working journalist, reporting regularly back to his employers (newspapers, magazines), and only after some years of this work did be begin to write the books which were the basis of his reputation in the West.
His journalism and incidental writings are in Polish and therefore not accessible to non-Polish speakers. Domosławski has used these Polish sources extensively, together with interviews of Kapuściński’s family, friends and former colleagues, in Poland and other countries, as well as some extracts from his books.
Kapuściński’s books were translated into English, Spanish, French, German, Hungarian and other languages, sometimes expurgated to remove content likely to mean their publication might be quashed, as with Shah of Shahs, in which sections were cut for publication in the US (pp286-288). It was through the translated books that Western audiences came to know his work, not through his immediate journalism.
Domosławski sets out not just to tell the story of Kapuściński, but to try to understand what drove him Domosławski poses a list of questions to himself and to his interviewees, and feeds both questions and a range of responses to the reader. He tracks Kapuściński’s life chronologically, and uses the steps along the way to discuss questions, adding in comments and memoirs from people who knew him at the time.
Some of the questions that Domosławski pursues are raised many times, often with somewhat rhetorical speculation about what might or might not have been motivating Kapuściński at the time. He offers progressive analysis and conclusions, tying up individual sections, but also promising to clear up the matter later on. Repetition is inevitable with this kind of structure, and the summarised conclusions have to be dug for.
Very early in this long book, the author points up inconsistencies between Kapuściński’s recall and other records, and the extent to which Kapuściński embellished his own life story. Much of the book is given to examining strands of the Kapuściński Legend, such as the story that Kapuściński’s father was a prisoner of the Soviets during World War Two escaped from their captivity on the way to Katyn. Domosławski suggests Kapuściński begins to tell this story in the early 1990s, when he was under right-wing attack for having collaborated with the Polish intelligence service. Domosławski concludes that Kapuściński’s father was not a Soviet prisoner, and that this is one Kapuściński’s ‘embellishments’.
Other Kapuściński legends examined by Domosławski are ‘Sentenced to Death by Firing Squad’; ‘Che, Lumumba and Allende’ (did he actually meet them?; ‘Kapuściński and Kapuściński’; ‘The Price of Greatness’.
Challenged about inaccuracies in his writing, Kapuściński said ‘I’m not writing so the details add up – the point is the essence of the matter!” And ‘You can rebuild reality, but taking authentic elements from that reality…It doesn't matter if this guy was killed by three or five bullets. What matters is to convey the essence of the incident’.
‘Reportage as a genre is going through an evolution from journalism to literature’. (pp308-310), he said,
I first encountered the term ‘Literary reportage’ in Kapuściński’s Travels With Herodotus. Then I took it to mean high level reporting written with great attention to style, which was a Kapuściński trademark. But I’ve come to realise now that it means something different, not quite faction, but not necessarily accurate in details that might impede the flow of a good story.
Kapuściński’s childhood experiences of the 1939-45 war led him to believe it was a decisive experience for everyone who lived through it. This was the period which shaped his view of humanity.
‘Those who lived through the war will never be free of it. It has remained in them like a mental burden, like a painful growth’ that can never be removed. …[It] seemed to me [Kapuściński] that not peace, but war, is the natural state, or even the only one, the only form of existence, that wandering hunger and fear air raids and fires, round-ups and executions, lies and screaming, contempt and hatred were the natural, eternal state of affairs, the meaning of life, the essence of existence’.
Some final notes:
Kapuściński maintains that revolutions don't necessarily erupt because they have no bread, ‘– not first and foremost - but because they cannot longer put up with the humiliation, the contempt of their rulers, or the violation of their dignity’.
‘My main topic is the life of the poor. That is how I understand the concept of the Third World. The third World is not a geographical term (Asia, Africa, Latin America) or a racial one (the so-called coloured continents’, but an existential one. It refers to the life of poverty that will be typified by stagnation, structural inertia, a tendency to regress, a constant threat of the ultimate collapse, and a general lack of alternatives.’ (p350).
-------------------
I found the structure and the almost constant use of present tense verbs mildly irritating. Perhaps they were intended to create a sense of immediacy.
Nevertheless, Domosławski has given us fascinating insights into the thought and work of this most interesting man.
March 30, 2021
Książka bardziej niż potrzebna w kraju, gdzie bajkopisanie utożsamiono z wirtuozerią dziennikarskiej fuchy. Debata o tym, gdzie kończy się reporterskie sprawozdanie a zaczyna wyfiokowana w literackie chwyty półprawda (jak nie ściema), na pewno otworzyła oczy niejednemu kiełkującemu na tym polu. Czytelnikom zresztą też.
January 9, 2015
If you are a fan of Kapuscinski, this book will show you his feet of clay. It could be a bit disheartening to discover that some of his iconic scenes, like the Belgian paratroopers threatening to shoot him at dawn, or the drunken army officer wanting to execute him by firing squad are, ahem, embroidered. But Domoslawski, who knew Kapuscinski (inasmuch as anyone did, which is not much) is both sympathetic to his subject and rigorous about exploring the inconsistencies in his accounts of his life. He tries to understand Kapuscinski's motivations, and the results are convincing. Another journalist comments that Kapuscinski was always getting into panic mode and tended to turn a drama into a crisis. That sits oddly with the image you get from his books of a cool-headed daredevil, stopping at nothing to get a story. Kapuscinski cultivated this image all his life, and at some point it became too late to back down from the more lurid parts of it.
One of the oddest things is when a jacket blurb on one of his books describes him as having been a friend of Che Guevara and Patrice Lumumba. He never met either man -- Lumumba had been dead for a month when Kapuscinski arrived in the Congo. If he had met them, he would certainly have written about them -- how could he not? Yet he never tried to correct this false impression; he simply didn't confirm it. One journalist
Despite his fame and prestige, Kapuscinski couldn't bear criticism, and in the last years of his life he was terrified that enemies in Poland would pull out pieces of his past as a member of the Communist Party in order to disgrace him. Domoslawski has done the research, and it's clear that Kapuscinski had nothing to be ashamed of given his position as a Party member and a journalist who spent much of his life abroad.
There's a bit too much about the ins and outs of Polish politics here, but it's well worth reading if you are a fan of Kapuscinski. Also see this review.
One of the oddest things is when a jacket blurb on one of his books describes him as having been a friend of Che Guevara and Patrice Lumumba. He never met either man -- Lumumba had been dead for a month when Kapuscinski arrived in the Congo. If he had met them, he would certainly have written about them -- how could he not? Yet he never tried to correct this false impression; he simply didn't confirm it. One journalist
came away with the impression that, despite his worldwide fame and star status, Kapuscinski still behaved like someone who lacked self-confidence ...he kept emphasising the fact that he had witnessed such and such a number of revolutions, such and such a number of coups, and repeatedly mentioned that while working on Imperium he had travelled some 60,000 km within the old Soviet Union. 'I remember thinking at the time, "My God, why does he keep on repeating that? ... You don't have to tell me that, you're Kapuscinski!"'
Despite his fame and prestige, Kapuscinski couldn't bear criticism, and in the last years of his life he was terrified that enemies in Poland would pull out pieces of his past as a member of the Communist Party in order to disgrace him. Domoslawski has done the research, and it's clear that Kapuscinski had nothing to be ashamed of given his position as a Party member and a journalist who spent much of his life abroad.
There's a bit too much about the ins and outs of Polish politics here, but it's well worth reading if you are a fan of Kapuscinski. Also see this review.
March 13, 2022
Nie da się naprawdę poznać drugiego człowieka, co nie znaczy, że nie warto próbować.
Ciężko napisać biografię kogoś tak zasłużonego, wręcz pomnikowego, jak Ryszard Kapuściński. Oczywiście chodzi mi o biografię szczerą, o ile to możliwe obiektywną, ani zbyt surową w osądach, ani zbyt czołobitną, i Artur Domosławski sprostał temu zadaniu. Lektura „Kapuścińskiego non-fiction” nie była może porywająca, za to nie sposób nie docenić ogromu pracy, jaką autor wykonał zbierając materiały i starając się wniknąć do świata Kapuścińskiego, naprawdę go poznać, przebić się przez ścianę wizerunku, jaki dla siebie stworzył.
„Kapuściński non- fiction” to też w pewnym sensie esej o reportażu literackim, czy może szerzej, dziennikarstwie jako takim. Domosławski zadaje w niej ważne pytania, na przykład: jak bardzo wolno reporterowi nagiąć prawdę o opisywanych wydarzeniach, jednocześnie pozostając dla czytelnika wiarygodnym źródłem informacji? jak mocno światopogląd wyznawany autora ma wpływ na jego optykę widzenia świata? Czy istnieje coś takiego, jak „wyższa prawda” lub „prawda syntetyczna”? Domosławski zadaje w „Kapuścińskim...” tak wiele ważnych pytań, że nie sposób wymienić chociażby ułamka z nich w krótkim tekście na portalu książkowym.
Ale w książce poznajemy Kapuścińskiego przede wszystkim jako człowieka. Najpierw ideowego komunistę, potem socjalistę, pupilka władzy ludowej, który zawsze wiedział skąd wieje wiatr, ale także pracoholika perfekcjonistę, doskonałego pisarza i nieznoszącego krytyki narcyza, traktującego ludzi instrumentalnie. Człowieka, który dla pisania poświęcił życie rodzinne, można powiedzieć, że w pewnym sensie zaprzedał duszę diabłu.
Powyższy akapit to moje wnioski. Domosławski nie daje czytelnikowi jasnej odpowiedzi, zawsze pokazuje obie strony medalu, a każda z nich rodzi kolejne pytania. Nie da naprawdę poznać drugiego człowieka.
Ciężko napisać biografię kogoś tak zasłużonego, wręcz pomnikowego, jak Ryszard Kapuściński. Oczywiście chodzi mi o biografię szczerą, o ile to możliwe obiektywną, ani zbyt surową w osądach, ani zbyt czołobitną, i Artur Domosławski sprostał temu zadaniu. Lektura „Kapuścińskiego non-fiction” nie była może porywająca, za to nie sposób nie docenić ogromu pracy, jaką autor wykonał zbierając materiały i starając się wniknąć do świata Kapuścińskiego, naprawdę go poznać, przebić się przez ścianę wizerunku, jaki dla siebie stworzył.
„Kapuściński non- fiction” to też w pewnym sensie esej o reportażu literackim, czy może szerzej, dziennikarstwie jako takim. Domosławski zadaje w niej ważne pytania, na przykład: jak bardzo wolno reporterowi nagiąć prawdę o opisywanych wydarzeniach, jednocześnie pozostając dla czytelnika wiarygodnym źródłem informacji? jak mocno światopogląd wyznawany autora ma wpływ na jego optykę widzenia świata? Czy istnieje coś takiego, jak „wyższa prawda” lub „prawda syntetyczna”? Domosławski zadaje w „Kapuścińskim...” tak wiele ważnych pytań, że nie sposób wymienić chociażby ułamka z nich w krótkim tekście na portalu książkowym.
Ale w książce poznajemy Kapuścińskiego przede wszystkim jako człowieka. Najpierw ideowego komunistę, potem socjalistę, pupilka władzy ludowej, który zawsze wiedział skąd wieje wiatr, ale także pracoholika perfekcjonistę, doskonałego pisarza i nieznoszącego krytyki narcyza, traktującego ludzi instrumentalnie. Człowieka, który dla pisania poświęcił życie rodzinne, można powiedzieć, że w pewnym sensie zaprzedał duszę diabłu.
Powyższy akapit to moje wnioski. Domosławski nie daje czytelnikowi jasnej odpowiedzi, zawsze pokazuje obie strony medalu, a każda z nich rodzi kolejne pytania. Nie da naprawdę poznać drugiego człowieka.
February 17, 2018
Książka wzbudziła potężna debatę i duże kontrowersje w momencie wydania. Nie dziwię się temu, bo podczas czytania odkrywałem zupełnie mi nieznane aspekty życia Kapuscińskiego, które stawiały mi go w innym świetle, niż dotąd. Po skończeniu książki mam jednak większą ochotę nadrobić to, czego jeszcze autorstwa RK nie przeczytałem, pomimo tego, że bardziej sobie zdaję teraz sprawę, że nie powinienem traktować jego książek jako reportażu. Chętnie też przeczytam więcej publikacji Domosławskiego.
Czytałem wydanie wznowione już przez inne niż pierwotnie wydawnictwo, z bardzo dobrze przygotowanym suplementem pokazującym debatę publiczną po pierwszym wydaniu. Polecam dla zorientowania się, jakie argumenty wysuwały obie strony debaty.
Czytałem wydanie wznowione już przez inne niż pierwotnie wydawnictwo, z bardzo dobrze przygotowanym suplementem pokazującym debatę publiczną po pierwszym wydaniu. Polecam dla zorientowania się, jakie argumenty wysuwały obie strony debaty.
July 4, 2018
There is an enormous amount of information here, about Poland and what it meant to be a writer in a communist country in the 1950's and later. Nevertheless, I found this to be a very dispiriting book because of the hair-splitting questions raised about Kapuściński's political views, factual issues, and personality traits. Mr. Kapuściński was an imperfect man, but a remarkable reporter in a difficult time. The best antidote to this book is to read Kapuściński himself: The Soccer War is a stunning book, for instance, as is The Shadow of the Sun. His descriptions of Russia, in Imperium, are spine-tingling.
His books have the power to transport you to fantastic, unimaginable places; his reportage was humanistic and unique. So, by all means, read this biography to understand his times, but read him to understand the man.
His books have the power to transport you to fantastic, unimaginable places; his reportage was humanistic and unique. So, by all means, read this biography to understand his times, but read him to understand the man.
February 16, 2017
Z pewnością nie jest to hagiografia Kapuścińskiego, a autorowi udało się uniknąć budowania mitu polskiego reportera. Książka pokazuje również ciemniejsze strony, ale pozostaje przy tym bardzo życzliwa dla Kapuścińskiego. Jak na mój gust aż za bardzo. Mimo znacznej objętości, kilka wątków zostaje jakby pominiętych. Bardzo mało jest np. o zbrodniach rewolucjonistów, których Kapuściński popierał. Domosławski tłumaczy w duchu Kapuścińskiego, że największymi zbrodniarzami były autorytarne rządy wspierane przez Zachód. Takie wyjaśnienie jest równie poważne co "a u was murzynów biją!". Skoro zbrodnie były po obydwu stronach należałoby ocenić ich rozmiar. Rachunku zysków i strat jednak nie ma. Ba! Nie ma nawet wzmianki o egzekucjach osobiście dokonywanych przez jednego z bohaterów Kapuścińskiego - Che. Rozumiem jednak, że prawdopodobnie Domosławski a) zgadzał się z wizją świata Kapuścińskiego, b) nie chciał zamieniać książki o reporterze w dysputę polityczną. Nie dziwię się, że Domosławski mógł chcieć uniknąć pakowania się w tak drażliwy temat, ale mi osobiście zabrakło trochę rzeczowej analizy sytuacji, które Kapuściński opisywał przez pryzmat swoich marzeń i sentymentów.
Momentami krytyka Kapuścińskiego jest rozwodniona. To znaczy, rzeczywiście została ona w książce zamieszczona, ale przeplata się z ogólnymi rozważaniami, które mają jakby osłabić siłę zarzutów. Przykładowo kiedy mowa o poprawianiu rzeczywistości, które uprawiał Kapuściński, porusza się też wątki w stylu "czy obiektywność w ogóle jest możliwa?" itd. Nie jest to moim zdaniem w 100% fair, choć powtarzam - nie jest też tak, że Kapuścińskiemu trochę się nie dostało.
Po jakimś czasie książka zaczyna przybierać senne tempo i filozofujący nastrój a'la Kapuściński, którego ja osobiście nie trawię. Wolałbym trochę ostrzejsze pisarstwo, no ale trudno się dziwić, że autor wolał zamiast tego oddać hołd i powspominać człowieka, który był jego przyjacielem. Wahałem się trochę czy nie dać 4 gwiazdek, ale ostatecznie się na to nie zdecydowałem. 3+/5.
Momentami krytyka Kapuścińskiego jest rozwodniona. To znaczy, rzeczywiście została ona w książce zamieszczona, ale przeplata się z ogólnymi rozważaniami, które mają jakby osłabić siłę zarzutów. Przykładowo kiedy mowa o poprawianiu rzeczywistości, które uprawiał Kapuściński, porusza się też wątki w stylu "czy obiektywność w ogóle jest możliwa?" itd. Nie jest to moim zdaniem w 100% fair, choć powtarzam - nie jest też tak, że Kapuścińskiemu trochę się nie dostało.
Po jakimś czasie książka zaczyna przybierać senne tempo i filozofujący nastrój a'la Kapuściński, którego ja osobiście nie trawię. Wolałbym trochę ostrzejsze pisarstwo, no ale trudno się dziwić, że autor wolał zamiast tego oddać hołd i powspominać człowieka, który był jego przyjacielem. Wahałem się trochę czy nie dać 4 gwiazdek, ale ostatecznie się na to nie zdecydowałem. 3+/5.
November 19, 2024
Zyjemy w epoce upadku autorytetow. Starych obalamy a nowi, w dobie rozwinietych technologii uniemozliwiajacych prywatnosc, nie ma i nie bedzie.
Artur Domoslawski obalil autorytet. Nie zrobil tego celowo, z premedytacja. Zrobil to niejako niechcacy. Wyksztalcony w czasach, kiedy etyke dziennikarska traktowalo sie powaznie, pokazal Kapuscinskiego jako czlowieka. A kazdy czlowiek ma ulomnosci, niedoskonalosci, popelnia bledy i niekoniecznie trafne decyzje. Innymi slowy Kapuscinski idealem nie byl, ale to nie umniejsza mu talentu i znaczenia. Domoslawski za to pokazal, ze potrafi widziec czlowieka takiego, jakim jest czy byl. Zadaje pytania, drazy, wierci, sprawdza. Autor wykonal tytaniczna prace, ktorej nie mozna niedocenic, a przy tym wszystkim nie oskaza Kapuscinskiego, nie ocenia. Przeciwnie, Domoslawski probuje zrozumiec i wytlumaczyc. Wychodzi mu to doskonale. Teraz rozumiem dlaczego w swojej kolejnej pozycji, biografii profesora Baumana, Domoslawski tak wiele czasu poswieca tlumaczeniu czytelnikom i krytykom na czym polega praca biografa, dziennikarza, reportera.
To biografia wybitna.
Artur Domoslawski obalil autorytet. Nie zrobil tego celowo, z premedytacja. Zrobil to niejako niechcacy. Wyksztalcony w czasach, kiedy etyke dziennikarska traktowalo sie powaznie, pokazal Kapuscinskiego jako czlowieka. A kazdy czlowiek ma ulomnosci, niedoskonalosci, popelnia bledy i niekoniecznie trafne decyzje. Innymi slowy Kapuscinski idealem nie byl, ale to nie umniejsza mu talentu i znaczenia. Domoslawski za to pokazal, ze potrafi widziec czlowieka takiego, jakim jest czy byl. Zadaje pytania, drazy, wierci, sprawdza. Autor wykonal tytaniczna prace, ktorej nie mozna niedocenic, a przy tym wszystkim nie oskaza Kapuscinskiego, nie ocenia. Przeciwnie, Domoslawski probuje zrozumiec i wytlumaczyc. Wychodzi mu to doskonale. Teraz rozumiem dlaczego w swojej kolejnej pozycji, biografii profesora Baumana, Domoslawski tak wiele czasu poswieca tlumaczeniu czytelnikom i krytykom na czym polega praca biografa, dziennikarza, reportera.
To biografia wybitna.
February 29, 2020
Afinal parece que muitas das reportagens/ crónicas que tornaram RK famoso, umas não eram relatos absolutamente verdadeiros, outras foram vividas por outros jornalistas. RK criou a sua própria lenda !
October 11, 2018
Genialna, 6/5 :)
March 11, 2018
Dzisiaj skończyłam czytać to "wiekopomne dzieło". Nareszcie!!! Czytanie zajęło mi dużo czasu, bo dzieło jest nadzwyczaj opasłe, ponad sześćset stron łącznie z przypisami i bibliografią. Do tego dużo odniesień do tużpowojennego życia politycznego, a później do epoki Gomułki i Gierka, skrupulatne wyjaśnienia powiązań politycznych ówczesnej Polski. Trzeba się naprawdę mocno skupić, żeby wszystko dokładnie zrozumieć i usystematyzować w głowie. Trudne to było zwłaszcza dla mnie, osoby której dzieciństwo i młodość przypadają na czasy wolnej Polski.
Pierwszy raz o tej biografii usłyszałam w programie Tomasza Lisa "Tomasz Lis na żywo". Książka wyszła w atmosferze skandalu obyczajowego. Autor ujawnił w niej romanse reportera, zwłaszcza jego długoletni pozamałżeński związek. Domosławski utrzymywał, że chciał odbrązowić i odczarować legendę wielkiego mistrza, przedstawić go ze wszystkimi zaletami i wadami, jako normalnego człowieka, takiego jak inni, zwykłego jak jego czytelnicy.
Od początku czytania książki mam wrażenie, że Domosławski uważa Kapuścińskiego za oportunistę. Często wypomina mu, że umiał się ustawić. Miał bardzo dobre stosunki zarówno z władzą jak i z jej przeciwnikami. Zawsze wiedział do kogo z czym pójść, żeby uzyskać spodziewany efekt.
Drugi zarzut autora, poparty bardzo dokładnym sprawdzaniem, to konfabulacja, skłonność do nieścisłości, mijania się z prawdą.Z tego zarzutu wypływa pytanie czy książki Kapuścińskiego to reportaże, literatura faktu, czy literatura piękna?.
Domosławski ukazuje też stosunki rodzinne, relacje z żoną i konflikt z córką.
Dużą część książki stanowią przedruki fragmentów najważniejszych dzieł pisarza i ich omówienie, wskazanie w jaki sposób powstały. Ponadto opisane są dokładnie wszystkie podróże reportażysty-globtrotera ze szczególnym wskazaniem, że podróżując chciał być najbliżej zwykłych ludzi i z ich perspektywy opisywać zachodzące w odwiedzanym kraju przemiany. Końcowe karty książki to opis życia reportera - teoretyka, relacje ze spotkań, odczytów, wystąpień, warsztatów dziennikarskich. Kilka stron autor poświęca na opisanie zmagań z coraz bardziej widoczną chorobą. Jest też rozdział poświęcony współpracy bohatera z wywiadem Polski Ludowej
Książka mnie bardzo zmęczyła. Nie odbrązowiła i nie odczarowała mi postaci mistrza reportażu. Kapuściński zaczarował mnie już dawno, a dokładniej zaczarowały mnie jego książki. Czytając je nie zastanawiam się, czy jest to literatura piękna, reportaż, esej czy felieton. Czytam je jednym tchem. Malują przede mną obrazy, których prawdopodobnie nigdy, nie zobaczę na żywo. Otwierają mi oczy na problemy biedy, głodu, chorób i problemów życia codziennego w krajach Trzeciego Świata, mechanizmów władzy i upadku wielkich mocarstw. Nie interesuje mnie zbytnio, czy krocząc niebezpiecznymi szlakami został naprawdę zatrzymany przez strażników, czy nie. Czy ukrywając się leżał w dwumetrowej trawie, czy też trawa była metrowa. Jego książki to nie są depesze agencyjne, które zawsze pisał konkretne bez fantazjowania.
Nie mam pewności czy Kapuściński to oportunista. Faktem jest, że potrafił się porozumieć prawie z każdym i w każdej sprawie. Dzięki temu mógł nawet w najgorszych czasach liczyć na otrzymanie paszportu, wizy, załatwienie wyjazdu i tym samym realizowanie swojej pasji. Gdyby nie to nie byłoby Ryszarda Kapuścińskiego reportera, ani Ryszarda Kapuścińskiego pisarza. Byłaby to z pewnością strata nie do odrobienia.
Książkę powinni przeczytać wszyscy, którzy uznali polskiego reportażystę za tajnego współpracownika Służby Bezpieczeństwa. Zdziwiliby się niezmiernie, że w teczce niczego konkretnego nie ma, a to co jest nie może nikomu zaszkodzić. Może następnym razem wstrzymaliby się z pochopnym osądzaniem.
Kapuściński nie miał dobrych stosunków ze swoją córką. Często się kłócili.Nie umieli ze sobą rozmawiać. Wbrew jego woli wyjechała do USA gdzie wyszła za mąż. Małżeństwo nie przetrwało długo. Córka jednak nie przyznała się otwarcie do porażki.W ramach buntu zmieniła nazwisko z Zofia Kapuścińska na Rene Maisner. Miała do ojca żal o ciągłe podróże i o to, że prawie nigdy nie było go w domu. żal ten jednak nie przeszkodził jej w dorosłym życiu egzystować na j koszt ojca i za jego pieniądze, które zarobił głównie dzięki tym właśnie podróżom. Po jego śmierci ochoczo korzystała z jego sławy. Odbierała nagrody za twórczość. Udzielała wywiadów, w których dowodziła jak jest z ojca dumna i jak się cieszyła, kiedy przywoził jej oryginalne prezenty z podróży. Jednak kiedy opowiadała o wystawie swoich kolaży ( jest artystką tworzy kolaże fotograficzno - malarskie), nie chciała wspominać o sławnym ojcu. Myślę, że w wypadku takich ludzi jak Ryszard Kapuściński zawsze jest "coś za coś", "coś kosztem czegoś". W jego przypadku realizacja pasji reporterskiej i ciągłe wyjazdy obywały się kosztem rodziny.
Najbardziej zainteresowały mnie te fragmenty biografii, które mówiły o podróżach i o tym co kierowało dziennikarzem - korespondentem przy pisaniu kolejnych książek. Jak zbierał materiały, jak pracował tworząc coraz to nowe bestsellery.
Biorąc pod uwagę, że: "jesteśmy tylko ludźmi, a nie aniołami" i pamiętając, że każdego człowieka trzeba cenić za dokonania, przyjmując jednocześnie jego niedoskonałości i wady zawsze będę uważała Ryszarda Kapuścińskiego za najwybitniejszego polskiego korespondenta i znawcę problematyki krajów afrykańskich.
Należy oddać sprawiedliwość autorowi - Arturowi Domosławskiemu. Mimo, że nie ze wszystkim się zgadzam, doceniam jego wielką pracę i serce, jakie włożył w napisanie tej, niewątpliwie ważnej, książki o Wielkim Człowieku.
Pierwszy raz o tej biografii usłyszałam w programie Tomasza Lisa "Tomasz Lis na żywo". Książka wyszła w atmosferze skandalu obyczajowego. Autor ujawnił w niej romanse reportera, zwłaszcza jego długoletni pozamałżeński związek. Domosławski utrzymywał, że chciał odbrązowić i odczarować legendę wielkiego mistrza, przedstawić go ze wszystkimi zaletami i wadami, jako normalnego człowieka, takiego jak inni, zwykłego jak jego czytelnicy.
Od początku czytania książki mam wrażenie, że Domosławski uważa Kapuścińskiego za oportunistę. Często wypomina mu, że umiał się ustawić. Miał bardzo dobre stosunki zarówno z władzą jak i z jej przeciwnikami. Zawsze wiedział do kogo z czym pójść, żeby uzyskać spodziewany efekt.
Drugi zarzut autora, poparty bardzo dokładnym sprawdzaniem, to konfabulacja, skłonność do nieścisłości, mijania się z prawdą.Z tego zarzutu wypływa pytanie czy książki Kapuścińskiego to reportaże, literatura faktu, czy literatura piękna?.
Domosławski ukazuje też stosunki rodzinne, relacje z żoną i konflikt z córką.
Dużą część książki stanowią przedruki fragmentów najważniejszych dzieł pisarza i ich omówienie, wskazanie w jaki sposób powstały. Ponadto opisane są dokładnie wszystkie podróże reportażysty-globtrotera ze szczególnym wskazaniem, że podróżując chciał być najbliżej zwykłych ludzi i z ich perspektywy opisywać zachodzące w odwiedzanym kraju przemiany. Końcowe karty książki to opis życia reportera - teoretyka, relacje ze spotkań, odczytów, wystąpień, warsztatów dziennikarskich. Kilka stron autor poświęca na opisanie zmagań z coraz bardziej widoczną chorobą. Jest też rozdział poświęcony współpracy bohatera z wywiadem Polski Ludowej
Książka mnie bardzo zmęczyła. Nie odbrązowiła i nie odczarowała mi postaci mistrza reportażu. Kapuściński zaczarował mnie już dawno, a dokładniej zaczarowały mnie jego książki. Czytając je nie zastanawiam się, czy jest to literatura piękna, reportaż, esej czy felieton. Czytam je jednym tchem. Malują przede mną obrazy, których prawdopodobnie nigdy, nie zobaczę na żywo. Otwierają mi oczy na problemy biedy, głodu, chorób i problemów życia codziennego w krajach Trzeciego Świata, mechanizmów władzy i upadku wielkich mocarstw. Nie interesuje mnie zbytnio, czy krocząc niebezpiecznymi szlakami został naprawdę zatrzymany przez strażników, czy nie. Czy ukrywając się leżał w dwumetrowej trawie, czy też trawa była metrowa. Jego książki to nie są depesze agencyjne, które zawsze pisał konkretne bez fantazjowania.
Nie mam pewności czy Kapuściński to oportunista. Faktem jest, że potrafił się porozumieć prawie z każdym i w każdej sprawie. Dzięki temu mógł nawet w najgorszych czasach liczyć na otrzymanie paszportu, wizy, załatwienie wyjazdu i tym samym realizowanie swojej pasji. Gdyby nie to nie byłoby Ryszarda Kapuścińskiego reportera, ani Ryszarda Kapuścińskiego pisarza. Byłaby to z pewnością strata nie do odrobienia.
Książkę powinni przeczytać wszyscy, którzy uznali polskiego reportażystę za tajnego współpracownika Służby Bezpieczeństwa. Zdziwiliby się niezmiernie, że w teczce niczego konkretnego nie ma, a to co jest nie może nikomu zaszkodzić. Może następnym razem wstrzymaliby się z pochopnym osądzaniem.
Kapuściński nie miał dobrych stosunków ze swoją córką. Często się kłócili.Nie umieli ze sobą rozmawiać. Wbrew jego woli wyjechała do USA gdzie wyszła za mąż. Małżeństwo nie przetrwało długo. Córka jednak nie przyznała się otwarcie do porażki.W ramach buntu zmieniła nazwisko z Zofia Kapuścińska na Rene Maisner. Miała do ojca żal o ciągłe podróże i o to, że prawie nigdy nie było go w domu. żal ten jednak nie przeszkodził jej w dorosłym życiu egzystować na j koszt ojca i za jego pieniądze, które zarobił głównie dzięki tym właśnie podróżom. Po jego śmierci ochoczo korzystała z jego sławy. Odbierała nagrody za twórczość. Udzielała wywiadów, w których dowodziła jak jest z ojca dumna i jak się cieszyła, kiedy przywoził jej oryginalne prezenty z podróży. Jednak kiedy opowiadała o wystawie swoich kolaży ( jest artystką tworzy kolaże fotograficzno - malarskie), nie chciała wspominać o sławnym ojcu. Myślę, że w wypadku takich ludzi jak Ryszard Kapuściński zawsze jest "coś za coś", "coś kosztem czegoś". W jego przypadku realizacja pasji reporterskiej i ciągłe wyjazdy obywały się kosztem rodziny.
Najbardziej zainteresowały mnie te fragmenty biografii, które mówiły o podróżach i o tym co kierowało dziennikarzem - korespondentem przy pisaniu kolejnych książek. Jak zbierał materiały, jak pracował tworząc coraz to nowe bestsellery.
Biorąc pod uwagę, że: "jesteśmy tylko ludźmi, a nie aniołami" i pamiętając, że każdego człowieka trzeba cenić za dokonania, przyjmując jednocześnie jego niedoskonałości i wady zawsze będę uważała Ryszarda Kapuścińskiego za najwybitniejszego polskiego korespondenta i znawcę problematyki krajów afrykańskich.
Należy oddać sprawiedliwość autorowi - Arturowi Domosławskiemu. Mimo, że nie ze wszystkim się zgadzam, doceniam jego wielką pracę i serce, jakie włożył w napisanie tej, niewątpliwie ważnej, książki o Wielkim Człowieku.
November 3, 2019
Jelikož reportážní literatura a zejména ta polská je žánr, který čtu úplně nejčastěji, tak jsem nemohl nepoznat jméno Kapuściński. Když jsem si přečetl jeho Impérium, tak jsem si ho hodně oblíbil. Ale v ČR ho málokdo vnímá jako velké a světové jméno. A přitom je to možná nejznámější a nejvydávanější spisovatel z oblasti zemí bývalého východního bloku, kteří psali po druhé světové válce.
— Domosławski je přítel a jeden z žáků Kapuścińského a přesto se odhodlal v knize zmínit i negativní kontroverzní stránky svého vzoru a učitele. Díky tomu sklidila kniha velkou kritiku. V Polsku má RK podobné postavení jako Karel Gott v ČR. Podobně jako zejména po jeho skonu byl každý, kdo se i jen zmínil třeba o Antichartě, byl davem jeho nekritických adorantů téměř ukřižován.
— Autor poctivě mapuje život RK od jeho dětství na nejvýchodnější výspě Polska až po jeho poslední dny. Je pravda, že jako cizinec jsem se trošku občas ztrácel v líčení různých bojů a půtek v rámci polských komunistů. Když jsem se dozvěděl, že na první reportážní cestu mimo východní blok vyrazil téměř bez znalosti nejen místního jazyka ale dokonce bez znalosti angličtiny a místních reálií.
— Na životě RK je trošku vidět i tragedie Východní Evropy v minulém století. Zažil i napadení Polska Rudou armádou a jeho otec se vyhnul odvlečení do gulagu či kulce jen o pár hodin a podařilo se mu s celou rodinou utéct do nacisty okupované části Polska. Pak je trošku smutné, že s po válce nadšeně a dobrovolně velice angažoval v komunistické straně. Vydržel v ní opravdu dlouho.
— Celý svůj život a to i po pádu komunismu byl RK velmi nalevo a fascinovali ho všechny druhy levicových teroristů a často i diktátorů. Chápu, že musel aby mohl cestovat dělat spousty kompromisů, překvapilo mne, že na něho vyplavalo, že mu neděl takový problém si něco přibarvit nebo dokonce úplně vymyslet. I jeho osobnost byla hodně komplikovaná a to včetně vztahu k ženám.
— Ale přes spoustu těch chyb a pomýlení je to nezpochybnitelně velký reportér a jeho knihy jsou výborné. Každopádně pokud jste přečetli alespoň pár reportážních knih a nemusely to být ani od RK, pak si tuto knihu přečtěte. Pro fanoušky RK a polské reportáže je to povinnost. A já si určitě ještě přečtu minimálně Šáhišáha.
— Domosławski je přítel a jeden z žáků Kapuścińského a přesto se odhodlal v knize zmínit i negativní kontroverzní stránky svého vzoru a učitele. Díky tomu sklidila kniha velkou kritiku. V Polsku má RK podobné postavení jako Karel Gott v ČR. Podobně jako zejména po jeho skonu byl každý, kdo se i jen zmínil třeba o Antichartě, byl davem jeho nekritických adorantů téměř ukřižován.
— Autor poctivě mapuje život RK od jeho dětství na nejvýchodnější výspě Polska až po jeho poslední dny. Je pravda, že jako cizinec jsem se trošku občas ztrácel v líčení různých bojů a půtek v rámci polských komunistů. Když jsem se dozvěděl, že na první reportážní cestu mimo východní blok vyrazil téměř bez znalosti nejen místního jazyka ale dokonce bez znalosti angličtiny a místních reálií.
— Na životě RK je trošku vidět i tragedie Východní Evropy v minulém století. Zažil i napadení Polska Rudou armádou a jeho otec se vyhnul odvlečení do gulagu či kulce jen o pár hodin a podařilo se mu s celou rodinou utéct do nacisty okupované části Polska. Pak je trošku smutné, že s po válce nadšeně a dobrovolně velice angažoval v komunistické straně. Vydržel v ní opravdu dlouho.
— Celý svůj život a to i po pádu komunismu byl RK velmi nalevo a fascinovali ho všechny druhy levicových teroristů a často i diktátorů. Chápu, že musel aby mohl cestovat dělat spousty kompromisů, překvapilo mne, že na něho vyplavalo, že mu neděl takový problém si něco přibarvit nebo dokonce úplně vymyslet. I jeho osobnost byla hodně komplikovaná a to včetně vztahu k ženám.
— Ale přes spoustu těch chyb a pomýlení je to nezpochybnitelně velký reportér a jeho knihy jsou výborné. Každopádně pokud jste přečetli alespoň pár reportážních knih a nemusely to být ani od RK, pak si tuto knihu přečtěte. Pro fanoušky RK a polské reportáže je to povinnost. A já si určitě ještě přečtu minimálně Šáhišáha.
July 6, 2017
„Kapuściński. Non –fiction”
Słyszałam wiele opinii na temat nieetycznego i wręcz podłego zachowania Domosławskiego w związku z książką o Kapuścińskim. Dlatego siedem lat temu, gdy książka wyszła na światło dzienne, nie przeczytałam jej. Uwierzyłam, że dawny przyjaciel słynnego reportera wykorzystał tę przyjaźń i skrzywdziła rodzinę, więc nie chciałam przykładać ręki do rzekomej zdrady. Jednak moja ciekawość, a przede wszystkim okazja (książka leżała na półce przyjaciółki) sprawiły, że sięgnęłam po kontrowersyjną biografię. I nie żałuję.
Przede wszystkim odniosłam ważenie, że Domosławski nie skupił się w książce na szukaniu sensacji i pomniejszaniu wizerunku wielkiego reportera. Kapu (bo tak skrócono trudne dla obcokrajowców nazwisko reportera) jest w książce potraktowany uczciwie, życzliwie, a przede wszystkim z wielką chęcią zrozumienia wybitnego dziennikarza. Domosławski raczej zadaje pytania, przytacza opinie przyjaciół, znajomych, współpracowników, pokazuje fakty - nie stara się oceniać. Wręcz pisze, że ocena postępowania człowieka, zwłaszcza w sytuacjach, których samemu nigdy się nie doświadczyło, jest niesprawiedliwa. Bo skąd wiemy, jak zachowalibyśmy się w czasach komuny, stalinizmu, podczas okupacji, w czasie długoletniego odosobnienia..., skoro większość z nas może sobie to jedynie wyobrazić. Łatwo jest teoretyzować, gdy nie jest się w skórze drugiego człowieka wraz z jego kompleksami (poczucie niższości osoby pochodzącej z prowincji), przeżyciami, lękami. Łatwo stawiać się w pozycji tego lepszego, szlachetniejszego, bardziej prawego. Na szczęście celem książki nie było dewastowanie pomnika wielkiego reportera, ale raczej chęć pokazania go jako człowieka z krwi i kości – z jego wspaniałościami i małościami. Być może po to, żeby lepiej móc zrozumieć jego drogę życiową i twórczą – czemu na szczęście poświecono najwięcej uwagi.
Słyszałam wiele opinii na temat nieetycznego i wręcz podłego zachowania Domosławskiego w związku z książką o Kapuścińskim. Dlatego siedem lat temu, gdy książka wyszła na światło dzienne, nie przeczytałam jej. Uwierzyłam, że dawny przyjaciel słynnego reportera wykorzystał tę przyjaźń i skrzywdziła rodzinę, więc nie chciałam przykładać ręki do rzekomej zdrady. Jednak moja ciekawość, a przede wszystkim okazja (książka leżała na półce przyjaciółki) sprawiły, że sięgnęłam po kontrowersyjną biografię. I nie żałuję.
Przede wszystkim odniosłam ważenie, że Domosławski nie skupił się w książce na szukaniu sensacji i pomniejszaniu wizerunku wielkiego reportera. Kapu (bo tak skrócono trudne dla obcokrajowców nazwisko reportera) jest w książce potraktowany uczciwie, życzliwie, a przede wszystkim z wielką chęcią zrozumienia wybitnego dziennikarza. Domosławski raczej zadaje pytania, przytacza opinie przyjaciół, znajomych, współpracowników, pokazuje fakty - nie stara się oceniać. Wręcz pisze, że ocena postępowania człowieka, zwłaszcza w sytuacjach, których samemu nigdy się nie doświadczyło, jest niesprawiedliwa. Bo skąd wiemy, jak zachowalibyśmy się w czasach komuny, stalinizmu, podczas okupacji, w czasie długoletniego odosobnienia..., skoro większość z nas może sobie to jedynie wyobrazić. Łatwo jest teoretyzować, gdy nie jest się w skórze drugiego człowieka wraz z jego kompleksami (poczucie niższości osoby pochodzącej z prowincji), przeżyciami, lękami. Łatwo stawiać się w pozycji tego lepszego, szlachetniejszego, bardziej prawego. Na szczęście celem książki nie było dewastowanie pomnika wielkiego reportera, ale raczej chęć pokazania go jako człowieka z krwi i kości – z jego wspaniałościami i małościami. Być może po to, żeby lepiej móc zrozumieć jego drogę życiową i twórczą – czemu na szczęście poświecono najwięcej uwagi.
November 27, 2022
'Kapuściński does not believe in objectivity. Formal objectivity in conflict situations can even result in disinformation. The greatest reporters, such as Orwell or García Márquez, always practiced 'journalism with intent', which 'fights for a cause'. To the end of his life he never changed his mind about this!'
June 19, 2023
Artur Domoslawskis Biographie des großen Ryszard Kapuscinski hat mich offen gesagt etwas erschlagen. Ausgehend von akribischen Recherchen zeichnet der Autor den gesamten Lebensweg anhand von so ziemlich allen kleinen und großen Veröffentlichungen und dutzenden von Interviews mit Freunden, Angehörigen, Kollegen und anderen Zeitzeugen nach. Trotz der enormen Detaildichte ist das ganze flüssig und eingängig geschrieben und hat keine unnötigen Längen. Was mir allerdings fehlt ist die Sympathie für das Subjekt. Artur Domoslawski dekonstruiert Ryszard Kapuscinski bis nicht mehr anderes übrig bleibt, als ein angepasster Angsthase, der seine Geschichten aufpumpt. Dabei versucht der Autor durchaus dem schriftstellerischen Talent und dem Charme von Kapuscinski gerecht zu werden, zollt allerdings dem andauernden Interesse für andere Länder und den exotischen Reisen aus dem Ostblock kaum Respekt.
Für mich war das Werk noch unter einem anderen Aspekt sehr lesenswert: Am Beispiel Kapuscinskis zeichnet der Autor ein geschlossenes und eingängiges Bild der Geschichte Polens in der Zeit vom Ende des zweiten Weltkriegs bis in die 200er Jahr nach mit allen Wenden vom Stalinismus polnischer Couleur über die Tauwetterpolitik bis hin zu erneuten Repressionen und der Zeit der Solidarność und der Wende, die der Wendehals Kapuscinski jeweils mitgemacht hat.
Für mich war das Werk noch unter einem anderen Aspekt sehr lesenswert: Am Beispiel Kapuscinskis zeichnet der Autor ein geschlossenes und eingängiges Bild der Geschichte Polens in der Zeit vom Ende des zweiten Weltkriegs bis in die 200er Jahr nach mit allen Wenden vom Stalinismus polnischer Couleur über die Tauwetterpolitik bis hin zu erneuten Repressionen und der Zeit der Solidarność und der Wende, die der Wendehals Kapuscinski jeweils mitgemacht hat.
September 14, 2020
Za wielkie dobro poczytywałbym to, że każdy ma swojego Kapuścińskiego. Tak, nawet ci, którzy nie zetknęli się jeszcze z jego twórczością, a słyszeli o nim - mają pewne o nim wyobrażenia, a cały proces jej odkrywania jest jeszcze przed nimi. Muszą tylko dać sobie szansę. Jest zatem mój, twój Kapuściński, jest jej i jego itd. I Bogu dzięki, że nie wygląda on u wszystkich tak samo. Kapuściński łączy, dzieli, czasami śmieszy, a niekiedy szokuje, ponoć bywa też na bakier z prawdą... . Co najważniejsze dla mnie - skłania do stawiania sobie pytań i poszukiwania na nie odpowiedzi. Wskazuje, że życie nie stanowi prostego rachunku algebraicznego, a podejmowane decyzje nie są i nie mogą być rozpatrywane w kategoriach wyboru 0 lub 1.
Bardzo cenię sobie jego dorobek literacki, nawet jeśli pojawiają się zarzuty lub podejrzenia, że być może ktoś jeszcze brał udział w jego powstaniu. I co z tego?
Bardzo cenię sobie jego dorobek literacki, nawet jeśli pojawiają się zarzuty lub podejrzenia, że być może ktoś jeszcze brał udział w jego powstaniu. I co z tego?
August 4, 2024
Świetna biografia. Autor osiągnął coś, na co niewielu ma odwagę. Ukazał swojego bohatera w całości, ze wszystkimi przywarami. Ta książka pozostawia w człowieku ból. Polecam
September 12, 2022
Wiem, że wybrałam dość nietypową kolejność, bo po biografię Kapuścińskiego sięgnęłam bez wcześniejszej znajomości jego reportaży. I - cytując klasyczkę - je ne regrette rien! A wręcz uważam, że była to bardzo dobra decyzja, bo książka Domosławskiego tylko zaostrzyła mi apetyt na twórczość najsłynniejszego polskiego reportażysty, a i w znacznym stopniu nakierowała jak czytać Kapuścińskiego - które podane przez niego informacje przyswajać bez wahania jako autentyczne fakty, a gdzie jednak postawić swojego wewnętrznego niewiernego Tomasza na baczność.
Ile to ja się nie nasłuchałam i nie naczytałam jaki to paszkwil na Kapuścińskiego Domosławski popełnił, jak to oczernił naszego Wielkiego Reportażystę, jak śmiał! Że pozwolę sobie wyrazić własną opinię - zarzuty i kontrowersje jakie narosły wobec tej biografii są bezzasadne i mocno wyolbrzymione. Domosławski podszedł do narzuconego sobie zadania z najwyższym profesjonalizmem i napisał biografię totalną - wyczerpującą, rzetelną, opartą na ogromnej liczbie źródeł zarówno mówionych jak i pisanych. W związku z tym, chcąc ukazać prawdziwe oblicze Kapuścińskiego, a nie fałszywą autokreację, którą ten - sam w swoich książkach pokazywał czy żarliwie przez najbliższych przyjaciół i rodzinę oraz najwierniejszych fanów utwardzany wyidealizowany portret - musiał ów mit wielkiego idealnego reportera obalić i oderwać etykietę z hasłem “nieposzlakowany”. Domosławski, konsultując swoje wątpliwości z wybitnymi polskimi i światowymi specjalistami i sięgając do obiektywnych źródeł, dobitnie udowadnia jak miejscami Kapuściński naginał fakty, mijał się z prawdą i ubarwiał swoje reportaże, aby uatrakcyjnić ich odbiór u czytelników. Jednocześnie Domosławski nie szczędzi i pozytywnych słów pod adresem zarówno samego bohatera swojej książki - jak i jego pracy. Nawet jeśli ma jakieś konkretne zdanie wyrobione o Kapuścińskim - to na kartach tej pozycji w żadnym momencie się z nim nie afiszuje.
Jak dla mnie, mającej już spore doświadczenie z gatunkiem, to jedna z najlepszych pozycji tego typu jakie dane mi było czytać. Niezmiernie solidna to biografia, szczegółowa - wręcz pękająca od naporu informacji i wiedzy, jednak nawet w najmniejszym stopniu nienużąca. Pasjonujące, obrazowe opisy wypraw Kapuscińskwigo do różnych zakątków świata w celu zebrania materiałów do kolejnych reportaży sprawiają, że sporą część tej pozycji czyta się jak najlepszą powieść sensacyjno-przygodową pióra mistrza gatunku. Domosławski idealnie wyważył proporcje pomiędzy życiem prywatnym Kapuścińskiego, a jego pracą zawodową. W ogóle fascynujące w “Kapuściński non-fiction” jest to, że nie jest to jedynie biografia wybitnego rodzimego reportażysty - a historia polskiego i zagranicznego dziennikarstwa jak i sytuacji i przemian polityczno-gospodarczo-społecznych mających miejsce na świecie w drugiej połowie XX wieku. Wybaczcie, że na moment porzucę nasz piękny język ojczysty i przerzucę się na angielski - highly recommended!
instagram | facebook
Ile to ja się nie nasłuchałam i nie naczytałam jaki to paszkwil na Kapuścińskiego Domosławski popełnił, jak to oczernił naszego Wielkiego Reportażystę, jak śmiał! Że pozwolę sobie wyrazić własną opinię - zarzuty i kontrowersje jakie narosły wobec tej biografii są bezzasadne i mocno wyolbrzymione. Domosławski podszedł do narzuconego sobie zadania z najwyższym profesjonalizmem i napisał biografię totalną - wyczerpującą, rzetelną, opartą na ogromnej liczbie źródeł zarówno mówionych jak i pisanych. W związku z tym, chcąc ukazać prawdziwe oblicze Kapuścińskiego, a nie fałszywą autokreację, którą ten - sam w swoich książkach pokazywał czy żarliwie przez najbliższych przyjaciół i rodzinę oraz najwierniejszych fanów utwardzany wyidealizowany portret - musiał ów mit wielkiego idealnego reportera obalić i oderwać etykietę z hasłem “nieposzlakowany”. Domosławski, konsultując swoje wątpliwości z wybitnymi polskimi i światowymi specjalistami i sięgając do obiektywnych źródeł, dobitnie udowadnia jak miejscami Kapuściński naginał fakty, mijał się z prawdą i ubarwiał swoje reportaże, aby uatrakcyjnić ich odbiór u czytelników. Jednocześnie Domosławski nie szczędzi i pozytywnych słów pod adresem zarówno samego bohatera swojej książki - jak i jego pracy. Nawet jeśli ma jakieś konkretne zdanie wyrobione o Kapuścińskim - to na kartach tej pozycji w żadnym momencie się z nim nie afiszuje.
Jak dla mnie, mającej już spore doświadczenie z gatunkiem, to jedna z najlepszych pozycji tego typu jakie dane mi było czytać. Niezmiernie solidna to biografia, szczegółowa - wręcz pękająca od naporu informacji i wiedzy, jednak nawet w najmniejszym stopniu nienużąca. Pasjonujące, obrazowe opisy wypraw Kapuscińskwigo do różnych zakątków świata w celu zebrania materiałów do kolejnych reportaży sprawiają, że sporą część tej pozycji czyta się jak najlepszą powieść sensacyjno-przygodową pióra mistrza gatunku. Domosławski idealnie wyważył proporcje pomiędzy życiem prywatnym Kapuścińskiego, a jego pracą zawodową. W ogóle fascynujące w “Kapuściński non-fiction” jest to, że nie jest to jedynie biografia wybitnego rodzimego reportażysty - a historia polskiego i zagranicznego dziennikarstwa jak i sytuacji i przemian polityczno-gospodarczo-społecznych mających miejsce na świecie w drugiej połowie XX wieku. Wybaczcie, że na moment porzucę nasz piękny język ojczysty i przerzucę się na angielski - highly recommended!
instagram | facebook
January 6, 2022
Aż pięć gwiazdek? Ano tak. Należy się, pomimo paru drobnych zastrzeżeń, które mam do tej biografii, bo jednak dawno nie sprawiło mi takiej przyjemności czytanie gęstej od informacji książki. Dowiedziałam się z niej naprawdę wiele - nie tylko o jej głównym bohaterze, ale o całym jego pokoleniu, pokoleniu ludzi, którzy uwierzyli, że po faszyzmie, po upadku systemu Polski przedwojennej możliwość stworzenia czegoś nowego i lepszego ma tylko system komunistyczny; którzy w części rozpoznali kłamstwo tego systemu już w latach 60., a w części dużo później, w latach 70. lub - jak Kapuściński, dopiero dzięki Solidarności i stanowi wojennemu (gdzie ja czytałam o tym przeżyciu pokoleniowym pewnej grupy ludzi; zachodzę w głowę i nie potrafię sobie przypomnieć...).
Przeszłam przez książkę jak burza, nie mogłam się oderwać, tak zauroczył mnie ten portret Kapuścińskiego, dziennikarza, pisarza, podróżnika, człowieka pamiętającego z traumatycznego dzieciństwa drugą wojnę, a potem rzucającego się z entuzjazmem w budowę powojennej Polski razem z partią, namawiającego znajomych, żeby też się zapisali, bo tylko w partii coś dla Polski można zrobić; którego rozczarowują kroki w tył systemu (po odwilży, w latach 60. i 70.), ale nie na tyle, by stracił szybko tę wiarę, bo też rzadko widywał codzienność Polski, przebywając głównie za granicą. Człowieka, który ostatecznie rozstaje się z tą wiarą w system, bo rozpoznaje w Solidarności ludzi walczących o godność, których opisywał przecież tyle lat w książkach o rewolucjach, wojnach i partyzantach w Afryce i Ameryce, a w twórcach stanu wojennego opresorów, pragnących tylko zachować władzę. I człowieka, który - mimo tego, że Polska lat 90. to świat, w którym wszystko, co lewicowe, potępia się w czambuł - nie traci swojej lewicowości, pamięta o zwykłych ludziach, rozumie zagrożenia zachodniej globalizacji.
Bardzo się cieszę, że nie przeczytałam tej książki zaraz po jej wydaniu, kiedy wzbudziła tak potężne kontrowersje, a autorowi wytoczono parę procesów sądowych. Niezależnie od tego, co sądzę o wykorzystaniu przez niego zaufania żony Kapuścińskiego w krótkich rozdziałach poświęconych jego życiu prywatnemu, wydaje mi się, że Domosławski ujął to i tak dość subtelnie (za dziesięć, dwadzieścia lat to, co napisał o jego córce czy romansach nikogo by już zapewne nie poruszyło. Problematyczne jest oczywiście to, że i żona, i córka żyły w chwili publikacji biografii; że ta pierwsza udostępniła mu prywatne archiwum męża itd., a część wzmianek poświęconych ich życiu rodzinnemu była dla niej bardzo bolesna. Gdzie granica w dążeniu do ujawniania prawdy? Mamy prawo ją ujawniać, jeśli krzywdzimy w ten sposób osobę niewinną?).
Podobnie odczytuję śledztwo autora w sprawie konfabulacji Kapuścińskiego, potwierdzonych lub tylko zasugerowanych - jako próbę dotarcia do prawdy o tym skomplikowanym człowieku i jego wybitnym pisarstwie. Jak podkreśla Domosławski, jego książki to zdecydowanie bardziej literatura niż dziennikarstwo; upiększanie, konfabulacje, wykorzystywanie plotkarskich opowieści rozmówców służą podkreśleniu istoty danego wydarzenia, zjawiska, człowieka czy sceny. "Cesarz" jest tylko pretekstowo opowieścią o Hajle Selasje, w rzeczywiści to opowieść o władzy, "pałacu" i jego wypaczeniach - i to nie tylko o "pałacu" Gierka i PZPR w latach 70. (muszę wrócić do tej książki po latach pewnie 20 i przeczytać ją teraz z tej perspektywy). Uderzył mnie kontrast między zjadliwymi recenzjami tej książki z czasów tuż po jej publikacji, a samym brzmieniem komentarzy Domosławskiego - przecież on, tropiąc konfabulacje Kapuścińskiego, jednocześnie cały czas go tłumaczy, usprawiedliwia, interpretuje wątpliwości na jego korzyść!
Moją uwagę zwróciła też jedna sprawa, o której nie czytałam w żadnej z dawnych recenzji. Domosławski pisze o autokreacji Kapuścińskiego w jego książkach, o tym, jak tworzy innego Ryszarda, tego bohaterskiego, choć bojącego się śmierci reportera, brnącego w niebezpieczne miejsca dla dobra sprawy, kilka razy "o mało" nie rozstrzelanego - i sam robi mniej więcej to samo w tej biografii. Przemierza życie Kapuścińskiego, tropi prawdę, zmyślenia i sekrety, komentuje, spekuluje, interpretuje, usprawiedliwia, budując w ten sposób postać Domosławskiego, bliskiego znajomego (przyjaciela lat ostatnich?), życzliwego, ale oddanego prawdzie. Czy robi to świadomie? Tak? A może nie? W każdym razie wzbudziło to nieraz mój uśmiech.
Zupełnie inny od uśmiechu Kapuścińskiego, bo dla Kapuścińskiego było to nader skuteczne narzędzie: "uśmiechem rozbrajał świat, który mógł go skrzywdzić". Od impresji o jego uśmiechu zaczyna się ta biografia, nadając ton całości - w końcu pomimo zgromadzenia przez autora ogromnego zbioru faktów i opowieści całość jest jednak impresjonistycznym obrazem człowieka, którego nikt do końca nie poznał.
Ze wstępu:
<< "Uśmiechem rozbrajał świat, który mógł go skrzywdzić". Tych żołnierzy, co go przepuszczali przez strefy zakazane w Afryce, a mogli rozstrzelać. Partyjnych decydentów, którzy go wysyłali w świat. Potencjalnych zawistników, których w dziennikarskim zawodzie niemało.
- Niech pan zbada, czy on się tego uśmiechu nie nauczył w czasie wojny. Czy uśmiech mu kiedyś nie uratował życia?
Zgoda, mówi jeden z najbliższych przyjaciół, któremu powtarzam tę rozmowę, ale czy tylko o to chodzi? Zawsze miałem wrażenie, mówi, że żył w świecie sekretów, że skrywał wiele tajemnic - przed przyjaciółmi, najbliższymi, przed samym sobą; tak, tak, sekrety ma się również przed sobą. Jakie miał sekrety? Osobiste, polityczne, pisarskie. Mimo światowej sławy, która powinna mu dać pewność siebie, głęboki oddech, był czymś przygnieciony. Widziałem to w jego spojrzeniu, kroku; ten uśmiech, ta miękkość, to sprawianie wrażenia, że wszystkich się lubi i słucha, nawet gdy opowiadają głupstwa.
Tajemnice Ryszarda Kapuścińskiego. Czy tak powinienem zatytułować książkę o człowieku nazywanym "reporterem XX wieku", moim mentorze i szczególnym przyjacielu, bliskim i nie do końca bliskim, którego - często mam wrażenie - lepiej poznaję dopiero teraz? Tak, gadaliśmy intensywnie przez ostatnich dziewięć lat jego życia, zawsze w królestwie na poddaszu domu przy ulicy Prokuratorskiej na warszawskiej Ochocie. Byłem tam ze sto razy, lecz wtedy - co widzę po czasie - poznałem mniejszą cząstkę pana Ryszarda, Ryszarda, Ryśka, niż mi się zdawało. Rozmawialiśmy o podróżach, z których każdy z nas wracał, o planowanych wkrótce i trochę później; o mądrych książkach i głupich rządach; co tam w polityce i co słychać w gazecie; że nigdy, przenigdy nie wolno porzucić pasji, nawet kiedy ktoś próbuje nam ją wybijać z głowy. Sporo o ludziach: maestro Kapuściński uwielbiał plotkować.
Nigdy jednak nie spytałem, jak się robiło karierę w Polsce Ludowej; za jakie sznurki trzeba było pociągnąć, do kogo się uśmiechnąć, jaką cenę zapłacić. Czułem, że nie lubi pytań o swoją przeszłość, a gdy rozmowa toczyła się nieuchronnie w tę stronę, zręcznie zmieniał wątek.
Czasem rzucał, że demokracja czy nie demokracja, a konformizmy i stadne myślenia są podobne, choć czasy różne. Nie wypytywałem, po której był stronie w czasie polskich przełomów ostatniego półwiecza, co robił, co myślał. Czego szukał, pchając się do Konga po zamordowaniu Lumumby, jadąc w sam środek rewolucji w imię Allaha czy przemierzając zbuntowaną Polskę epoki karnawału 1980-1981 - to wszystko wydawało mi się najbardziej zrozumiałe, choć teraz chyba rozumiem więcej. Nie zagadałem, czy czegoś czasem nie podkolorował, nie zmyślił, co mu zarzucali niektórzy krytycy za granicą. Czy czuje się spełniony? (Sądziłem, że tak)>>.
Przeszłam przez książkę jak burza, nie mogłam się oderwać, tak zauroczył mnie ten portret Kapuścińskiego, dziennikarza, pisarza, podróżnika, człowieka pamiętającego z traumatycznego dzieciństwa drugą wojnę, a potem rzucającego się z entuzjazmem w budowę powojennej Polski razem z partią, namawiającego znajomych, żeby też się zapisali, bo tylko w partii coś dla Polski można zrobić; którego rozczarowują kroki w tył systemu (po odwilży, w latach 60. i 70.), ale nie na tyle, by stracił szybko tę wiarę, bo też rzadko widywał codzienność Polski, przebywając głównie za granicą. Człowieka, który ostatecznie rozstaje się z tą wiarą w system, bo rozpoznaje w Solidarności ludzi walczących o godność, których opisywał przecież tyle lat w książkach o rewolucjach, wojnach i partyzantach w Afryce i Ameryce, a w twórcach stanu wojennego opresorów, pragnących tylko zachować władzę. I człowieka, który - mimo tego, że Polska lat 90. to świat, w którym wszystko, co lewicowe, potępia się w czambuł - nie traci swojej lewicowości, pamięta o zwykłych ludziach, rozumie zagrożenia zachodniej globalizacji.
Bardzo się cieszę, że nie przeczytałam tej książki zaraz po jej wydaniu, kiedy wzbudziła tak potężne kontrowersje, a autorowi wytoczono parę procesów sądowych. Niezależnie od tego, co sądzę o wykorzystaniu przez niego zaufania żony Kapuścińskiego w krótkich rozdziałach poświęconych jego życiu prywatnemu, wydaje mi się, że Domosławski ujął to i tak dość subtelnie (za dziesięć, dwadzieścia lat to, co napisał o jego córce czy romansach nikogo by już zapewne nie poruszyło. Problematyczne jest oczywiście to, że i żona, i córka żyły w chwili publikacji biografii; że ta pierwsza udostępniła mu prywatne archiwum męża itd., a część wzmianek poświęconych ich życiu rodzinnemu była dla niej bardzo bolesna. Gdzie granica w dążeniu do ujawniania prawdy? Mamy prawo ją ujawniać, jeśli krzywdzimy w ten sposób osobę niewinną?).
Podobnie odczytuję śledztwo autora w sprawie konfabulacji Kapuścińskiego, potwierdzonych lub tylko zasugerowanych - jako próbę dotarcia do prawdy o tym skomplikowanym człowieku i jego wybitnym pisarstwie. Jak podkreśla Domosławski, jego książki to zdecydowanie bardziej literatura niż dziennikarstwo; upiększanie, konfabulacje, wykorzystywanie plotkarskich opowieści rozmówców służą podkreśleniu istoty danego wydarzenia, zjawiska, człowieka czy sceny. "Cesarz" jest tylko pretekstowo opowieścią o Hajle Selasje, w rzeczywiści to opowieść o władzy, "pałacu" i jego wypaczeniach - i to nie tylko o "pałacu" Gierka i PZPR w latach 70. (muszę wrócić do tej książki po latach pewnie 20 i przeczytać ją teraz z tej perspektywy). Uderzył mnie kontrast między zjadliwymi recenzjami tej książki z czasów tuż po jej publikacji, a samym brzmieniem komentarzy Domosławskiego - przecież on, tropiąc konfabulacje Kapuścińskiego, jednocześnie cały czas go tłumaczy, usprawiedliwia, interpretuje wątpliwości na jego korzyść!
Moją uwagę zwróciła też jedna sprawa, o której nie czytałam w żadnej z dawnych recenzji. Domosławski pisze o autokreacji Kapuścińskiego w jego książkach, o tym, jak tworzy innego Ryszarda, tego bohaterskiego, choć bojącego się śmierci reportera, brnącego w niebezpieczne miejsca dla dobra sprawy, kilka razy "o mało" nie rozstrzelanego - i sam robi mniej więcej to samo w tej biografii. Przemierza życie Kapuścińskiego, tropi prawdę, zmyślenia i sekrety, komentuje, spekuluje, interpretuje, usprawiedliwia, budując w ten sposób postać Domosławskiego, bliskiego znajomego (przyjaciela lat ostatnich?), życzliwego, ale oddanego prawdzie. Czy robi to świadomie? Tak? A może nie? W każdym razie wzbudziło to nieraz mój uśmiech.
Zupełnie inny od uśmiechu Kapuścińskiego, bo dla Kapuścińskiego było to nader skuteczne narzędzie: "uśmiechem rozbrajał świat, który mógł go skrzywdzić". Od impresji o jego uśmiechu zaczyna się ta biografia, nadając ton całości - w końcu pomimo zgromadzenia przez autora ogromnego zbioru faktów i opowieści całość jest jednak impresjonistycznym obrazem człowieka, którego nikt do końca nie poznał.
Ze wstępu:
<< "Uśmiechem rozbrajał świat, który mógł go skrzywdzić". Tych żołnierzy, co go przepuszczali przez strefy zakazane w Afryce, a mogli rozstrzelać. Partyjnych decydentów, którzy go wysyłali w świat. Potencjalnych zawistników, których w dziennikarskim zawodzie niemało.
- Niech pan zbada, czy on się tego uśmiechu nie nauczył w czasie wojny. Czy uśmiech mu kiedyś nie uratował życia?
Zgoda, mówi jeden z najbliższych przyjaciół, któremu powtarzam tę rozmowę, ale czy tylko o to chodzi? Zawsze miałem wrażenie, mówi, że żył w świecie sekretów, że skrywał wiele tajemnic - przed przyjaciółmi, najbliższymi, przed samym sobą; tak, tak, sekrety ma się również przed sobą. Jakie miał sekrety? Osobiste, polityczne, pisarskie. Mimo światowej sławy, która powinna mu dać pewność siebie, głęboki oddech, był czymś przygnieciony. Widziałem to w jego spojrzeniu, kroku; ten uśmiech, ta miękkość, to sprawianie wrażenia, że wszystkich się lubi i słucha, nawet gdy opowiadają głupstwa.
Tajemnice Ryszarda Kapuścińskiego. Czy tak powinienem zatytułować książkę o człowieku nazywanym "reporterem XX wieku", moim mentorze i szczególnym przyjacielu, bliskim i nie do końca bliskim, którego - często mam wrażenie - lepiej poznaję dopiero teraz? Tak, gadaliśmy intensywnie przez ostatnich dziewięć lat jego życia, zawsze w królestwie na poddaszu domu przy ulicy Prokuratorskiej na warszawskiej Ochocie. Byłem tam ze sto razy, lecz wtedy - co widzę po czasie - poznałem mniejszą cząstkę pana Ryszarda, Ryszarda, Ryśka, niż mi się zdawało. Rozmawialiśmy o podróżach, z których każdy z nas wracał, o planowanych wkrótce i trochę później; o mądrych książkach i głupich rządach; co tam w polityce i co słychać w gazecie; że nigdy, przenigdy nie wolno porzucić pasji, nawet kiedy ktoś próbuje nam ją wybijać z głowy. Sporo o ludziach: maestro Kapuściński uwielbiał plotkować.
Nigdy jednak nie spytałem, jak się robiło karierę w Polsce Ludowej; za jakie sznurki trzeba było pociągnąć, do kogo się uśmiechnąć, jaką cenę zapłacić. Czułem, że nie lubi pytań o swoją przeszłość, a gdy rozmowa toczyła się nieuchronnie w tę stronę, zręcznie zmieniał wątek.
Czasem rzucał, że demokracja czy nie demokracja, a konformizmy i stadne myślenia są podobne, choć czasy różne. Nie wypytywałem, po której był stronie w czasie polskich przełomów ostatniego półwiecza, co robił, co myślał. Czego szukał, pchając się do Konga po zamordowaniu Lumumby, jadąc w sam środek rewolucji w imię Allaha czy przemierzając zbuntowaną Polskę epoki karnawału 1980-1981 - to wszystko wydawało mi się najbardziej zrozumiałe, choć teraz chyba rozumiem więcej. Nie zagadałem, czy czegoś czasem nie podkolorował, nie zmyślił, co mu zarzucali niektórzy krytycy za granicą. Czy czuje się spełniony? (Sądziłem, że tak)>>.
September 18, 2014
Really, this gets 3.5 stars. Kapuscinski was a remarkable figure - Poland's George Orwell and Bruce Chatwin rolled into one. This forensic autobiography reminds me if the brilliance oh his writing, and is particularly strong when it comes to painting a picture of how hard it was to be a writer of any integrity during the years of 'real socialism'. Though written by a friend of Kapuscinski, it pulls no punches about his many flaws: self-mythologising, male chauvinism, unwillingness to accept criticism. It also speaks eloquently of his charm, cleverness and significance as a writer who dared speak oblique truth to power (even while trying to make those power structures work for him). It made me want to read 'The Emperor' again, and dip a toe into some of the books which are less familiar here in the UK. It also reaffirmed my view of North-South as a key faultline in the contemporary world. When writing about such a gifted and often insightful writer, an autobiographer risks comparison, and unfortunately Domislawski's prose is sometimes a little stilted, and the book's structures sometimes feel a little awkward. How much of this is down to the translation, I do not know, but this does read like a translation: unlike those English language versions of Kapuscinski's books that I have read. It was worth reading, however: I felt I learnt something, and it serves as a good appetiser for Kapuscinski's own extraordinary work.
January 17, 2016
‘I am living on a raft, in a side street in the merchant district of Accra . . .’ this is one of the most famous lines in Polish journalism - written by foreign correspondent Ryszard Kapuściński. Reporters from the old Soviet dominated Eastern bloc tend to be regarded contemptuously as propagandists by Western journalists. Not Kapuściński - whose books on the Iranian revolution (‘Shah of Shahs); the fall of Hailie Selassie (‘the Emperor’); and the fall of the Soviet empire itself ('Imperium') - became go-to books to understand the intimate human story of revolt. Revolutions happen - according to Kapuściński, not over bread, but over wounded dignity. Artur Domoslawski’s biography is a comprehensive profile of Kapuściński, paying particular attention to his political outlook: a ‘third worldist’ socialism which he retained all his life. Domoslawski doesn’t spare Kapuściński a critical assessment though, in particular - Kapuściński’s flair for self-dramatising, and making highly subjective claims about his subjects that nobody else appears able to verify. However, as one of his admires says, Kapuściński ‘had an unusual talent for interpreting reality through the senses …. He had a perfect feel for the fates of ordinary people, he understood their world and was then able to describe it accurately, to tell their stories.’
December 30, 2012
There were a few parts of this book that the author expounded upon too much, such as "The File," and other parts, such as Kapuscinski's actual travels, and experiences that were not addressed enough. Aside from that I found the book incredibly enlightening on the structure and styles of Kapuscinski's writings. I went into reading this book a bit afraid that it would be a Kapuscinski debunker. But Domoslawski's explanation of Kapuscinski's writing as a portrait of feeling rather than what many readers might interpret as dishonesty, his explanation of the realities of Kapuscinski's involvement with the intelligence services, and the highlighting of Kapuscinski's ideology really made this book sing. I particularly bowled over by the unfinished books section. I would kill to read "In the Footsteps of Malinowski" as well as any of the untranslated books that Kapuscinski left behind. I should probably learn Polish so I can read what is left of this great man's work.
March 6, 2013
One of the best books that I've read and in past years. Seems to be a result of a very honest and profound research. Shows rich historic background and reflects the diffucult choices of those who experienced the communism.
February 14, 2013
Ksiazka bardzo dobrze napisana, ktora odslania ludzkie slabosci Kapuscinskiego, ale nie deprecjonuje jego legendy.
May 15, 2019
Lately, I've reached my peak throughput of implementing ideas from business books. Since I don't think that one should read business books when there is no implementation in sight I've decided to switch to books that I wanted to read for years but there were just not a priority.
I think I have read most books that Kapuściński has published in polish. It was years ago when I was in high school and wanted to become a war corresponded. Like Waldemar Milewicz, Wiktor Bater, Wojciech Jagielski or the biggest of them - Ryszard Kapuściński.
Now, when I have read Domasławski's biography I know that I knew very little about real Kapuściński. We all did. He was a much more complicated man that the Kapuściński we put on statues (as it usually happens).
Great read about a complicated man, adventurer, and personality.
I think I have read most books that Kapuściński has published in polish. It was years ago when I was in high school and wanted to become a war corresponded. Like Waldemar Milewicz, Wiktor Bater, Wojciech Jagielski or the biggest of them - Ryszard Kapuściński.
Now, when I have read Domasławski's biography I know that I knew very little about real Kapuściński. We all did. He was a much more complicated man that the Kapuściński we put on statues (as it usually happens).
Great read about a complicated man, adventurer, and personality.
September 17, 2020
A must read for people interested in his writing. The author suggests Kapuscinski created his own literary genre which mixes facts with personal impressions.
January 30, 2019
Jako suplement warto przeczytać https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20....
September 13, 2020
Ciężka to lektura dla fanki Kapuścińskiego, ale po pierwszej fali złości na autora książki, Domosławskiego, przychodzi czas na refleksję i poczucie, ze taki Kapuściński - NIEIDEALNY - jest bliższy, prawdziwszy. Szczególnie polecam przeczytać posłowie, układa w głowie całą tą burzę która wydarzyła się po publikacji.
Cudowna, wciągająca lektura.
Cudowna, wciągająca lektura.
June 3, 2012
Bardzo dobra, sprawnie spisana biografia, której autor nie boi się poruszać tematów delikatnych a nawet tych, które rzucają niezbyt przychylne światło na sylwetkę reportera - porusza się jednak w tych "ciemnych" rejonach z wielkim taktem i finezją, nie feruje jednoznacznych wyroków i często analizuje problem spod różnych kątów widzenia.
Najpiękniejsze w tej książce było dla mnie to, że po jej odłożeniu, miałem odczucie ukończenia długiej i pouczającej podróży, niejako obok człowieka, którego życie autor biografii tak znakomicie nakreślił - wraz z nim przeżywałem sukcesy i porażki, lęki i strach przed rzeczami ostatecznymi. I mimo, iż z rozpoczęciem lektury opinia moja o Kapuścińskim daleka była od pozytywnej, to wraz z jej ukończeniem, nie potrafię uczynić nic innego, niż pochylić z szacunkiem głowę przed tym wielkim człowiekiem.
Najpiękniejsze w tej książce było dla mnie to, że po jej odłożeniu, miałem odczucie ukończenia długiej i pouczającej podróży, niejako obok człowieka, którego życie autor biografii tak znakomicie nakreślił - wraz z nim przeżywałem sukcesy i porażki, lęki i strach przed rzeczami ostatecznymi. I mimo, iż z rozpoczęciem lektury opinia moja o Kapuścińskim daleka była od pozytywnej, to wraz z jej ukończeniem, nie potrafię uczynić nic innego, niż pochylić z szacunkiem głowę przed tym wielkim człowiekiem.
Displaying 1 - 30 of 87 reviews