Niebo w płomieniach

by Jan Parandowski

Umieszczona w realiach Lwowa sprzed I wojny światowej fabuła ''Nieba w płomieniach'' to zapis uruchomienia samoświadomości i podważenia starannie ukształtowanej przez otoczenie, chrześcijańskiej konstrukcji postrzegania świata. Na drodze cichego buntu nie odnajdujemy jednak zamiennej prawdy, lecz wypracowanie samej otwartości na nią. Główny bohater, gimnazjalista Teofil, niczego nie może być pewien, natomiast wyzbyty tradycyjnych schematów myślowych, dołącza do grona tych, którzy są przygotowani na to, co ma nastąpić za chwilę. A jest to nie tylko nawała historii, ale również i trwające już od pewnego czasu chwianie się ugruntowanego w dotychczasowej religii i filozofii sposobu postrzegania świata. Autor zastrzega, że książka nie jest autobiograficzna. Wydaje się jednak, że zawiera zapisy osobistych przeżyć, które choć upoetyzowane, są wiarygodnym zbiorem bliskich dla wielu z nas doświadczeń. Zaletą książki jest emocjonalnie potraktowana sceneria miasta.

''Niebo w płomieniach'' to książka o wypracowaniu własnej autonomiczności, o urokach i zatraceniu żywotności młodzieńczej, wejściu w gorzkawą, ale dającą pewną satysfakcję dorosłość, a przede wszystkim o wolności myśli. Należy do grona tych książek, które mogą mieć realny wpływ na postawę czytelnika, zwłaszcza gdy jest nim dorastający człowiek. Może mu ona dostarczyć argumentów i odwagi dla głośnego wyrażenia ukrywanych wątpliwości.

Źródło opisu: Czytelnik, 1988

Genres: Polish Literature

300 pages, Paperback

First published January 1, 1936

About the author

Jan Parandowski was a Polish writer, essayist, and translator. Best known for his works relating to classical antiquity, he was also the president of the Polish PEN Club between 1933 and 1978, with a break during World War II.

Reviews

[Juliette · Rating 4 out of 5]

I confess, I picked this book up not for the plot, but mostly for its descriptions of Lwów and surrounding woodlands in the 1910’s; mostly because I like to see the place the way I never got to experience it.

Parandowski claims Niebo w Płomieniach was not meant to be his autobiography, but if it’s not at least a clandestine attempt at a semi-autobiography, then I don’t know what it is. There’s no particular rhyme or reason to the timeline; there’s too much exposition of the protagonist’s background and family, done in a very, well, biographic way.

The novel’s teenage protagonist, Teofil, begins to question his stance on religion, in his desire to view the world through logic and reason alone. He rejects his mother’s fear-based Catholicism, his father’s somewhat hypocritical, pragmatic approach to faith, and the religious dogmas taught by his school. Through independent (and often secretive) reading, Teofil discovers similarities between various religions, and, by the end, he becomes a quasi-freethinker and somewhat of an atheist.

But when questioned about the existence of an afterlife by a very fearful, dying schoolmate, Teofil finds himself unable to thwart his friend’s last hope by telling him there’s probably nothing after death.

It’s perhaps a bit of a shame that Parandowski mentions this ill schoolboy out of nowhere, when he needs him to strategically die, and make Teofil ponder moral relativism and social lying. Consequently, the scene doesn’t land as it should; there’s almost no weight to it. It soon becomes a “whatever” moment.

Please make no mistake: as a general rule, Teofil’s metaphysical musings remain quite shallow. He disagrees with the mainstream, reads controversial books, and regurgitates their content – a simple process made difficult by Teofil’s teenage angst mixed with his desire for an audience.

I won’t argue with that depiction; it would be, frankly, unrealistic to expect anything more from a protagonist in his early teens. This makes Niebo w Płomieniach a good book for 12 or 13-year-olds, but also makes the novel intellectually unsatisfying for an adult, unless of course, you’re the kind of person, who:
a) strongly relates to himself as a teenager, and likes to re-live that period via fiction
b) enjoys watching a teenager’s cognitive development

I don’t.

I see the book more like a series of watercolour images of a world which no longer exists, and I don’t ask it to make any other sense. If you do, you might be disappointed.

[Gero · Rating 4 out of 5]

Bardzo ciekawy obraz Lwowa i życia młodzieży na początku XX wieku. Z jednej strony wiele miejsca zajmują tutaj problemu metafizyczne, z drugiej nie bram także bardziej “przyziemnych” spraw (relacja Teofila i Aliny). Liczyłem, że wątek religijny będzie bardziej głęboki, ale wtedy byłby chyba nierealistyczny. Dość dobrze zrobiony jest także wątek relacji ojciec-syn (bezsilność dorosłego, który jest słabiej wykształcony od własnego dziecka).Wzbudza wiele nostalgii z tymi czasami. +PRZEMYŚL MENTIONED.[audiobook] 4/5

[Wojtek Konieczny · Rating 4 out of 5]

(Audiobook), 7/10
Lektor - 4/6

[Maciek Gil · Rating 4 out of 5]

Mogłaby byc 5 ale moja wersja była wybrakowana i sad że nie ma kontynuacji

[Magdalena · Rating 4 out of 5]

Myślę, że wiele młodych ludzi może utożsamiać się z rozmyślaniami głównego bohatera.