Zipper and His Father

by Joseph Roth

Set in Vienna in the early part of the twentieth century, Zipper and his Father is a compelling and wonderfully atmospheric portrayal of a childhood friend, Arnold Zipper, and his father, as seen through the eyes of a young boy. The Zipper family welcome the arrival of their son's friend and the boy is fascinated by their cosy suburban life. Zipper Senior, a violin-maker and travelling salesman, is determined that they will attain the success that was denied to him. However, as the two friends mature their lives take different paths' - the army, university, early career choices and a disastrous marriage to an aspiring actress all take their toll - and each has a very different story to tell. From the outskirts of Vienna to the Hollywood hills, Zipper and his Father charts the ambitions of a whole generation who, during period of erratic social change, found themselves dreaming of what might have been.

Genres: Fiction, German Literature, 20th Century

144 pages, Paperback

First published January 1, 1928

About the author

Joseph Roth, journalist and novelist, was born and grew up in Brody, a small town near Lemberg in East Galicia, part of the easternmost reaches of what was then the Austro-Hungarian empire and is now Ukraine. Roth was born into a Jewish family. He died in Paris after living there in exile.

http://www.josephroth.de/

Reviews

[George K. · Rating 3 out of 5]

Βαθμολογία: 7/10

Τέταρτο βιβλίο του Γιόζεφ Ροτ που διαβάζω ("Το κάλπικο ζύγι", "Hotel Savoy" και "Το συναξάρι του Αγίου Πότη" τα προηγούμενα τρία), δυστυχώς δεν ξετρελάθηκα όσο με τα υπόλοιπα. Ίσως να φταίει το γεγονός ότι τα τελευταία οχτώ βιβλία που έτυχε να διαβάσω ήταν κάθε είδους θρίλερ και περιπέτειες, οπότε μάλλον δεν είχα την απαραίτητη διάθεση για ένα λογοτεχνικό κοινωνικό δράμα ηλικίας ενενήντα και βάλε ετών, σίγουρα δεν ήμουν κατάλληλα προετοιμασμένος για μια τέτοια αλλαγή στις αναγνώσεις μου. Όμως η αλήθεια είναι ότι, ανεξάρτητα από το πότε θα το διάβαζα, πάλι θα μου φαινόταν κάπως βαρετό και μονότονο, όπως μου φάνηκε τώρα. Βέβαια, οφείλω να πω ότι η γραφή είναι κλασικά πολύ καλή και οξυδερκής, με όλα αυτά τα καλούδια που με έχει συνηθίσει ο Γιόζεφ Ροτ, απλά η ιστορία δεν με κράτησε παρά μονάχα σε ελάχιστα σημεία εδώ και κει. Νιώθω λίγο άσχημα που δεν θα του βάλω τέσσερα αστεράκια, αλλά τρία (κανονικά τριάμισι), όμως αν του έβαζα τέσσερα αστεράκια σίγουρα θα αδικούσα πολλά άλλα βιβλία που πραγματικά απόλαυσα. Εδώ πέρασα καλά, δεν λέω, αναμφίβολα διάβασα κάτι καλογραμμένο και κλασικό, όμως η ιστορία απλά δεν με συνεπήρε...

[Laia Puig Fontrodona · Rating 5 out of 5]

M'ha agradat moltíssim! La història és un antibildungsroman que tracta sobre la generació que va perdre la joventut després de la Primera Guerra Mundial, contrastant els temps d'abans i els de després, i explorant el paper dels pares en aquesta destrucció.

[Lysergius · Rating 4 out of 5]

Yet another Roth tale set in Vienna in the early years of the twentieth century. Zipper and his Father is just that. An account of the father (old Zipper) and son (Arnold) told through the eyes of a third party (the author?) which attempts to account for the loss of certainty among the post war generation, wracked with survivor guilt, and returning to a world where all the old certainties were blown away...

Roth grows on one like a revised sensibility, things are never quite the same again...

[Paco Serrano · Rating 4 out of 5]

Gran libro. Deja un gusto amargo porque las ilusiones de sus protagonistas se ven truncadas siempre, en este caso a causa de la Gran Guerra. A pesar de todo, la historia tiene su luminosidad en la relación de amistad entre el narrador y Zipper hijo, el protagonista. Zipper padre es el mejor personaje: ingenuo todo el tiempo, aspiró a dejar la clase media en una época tan convulsa como lo fue Austria en sus últimos años como imperio. Grande la pluma de Roth

[Jan · Rating 3 out of 5]

Goh..., een thematisch rijke roman, met overgave van ziel, lijf en leden geschreven, en een herlezing zeker waard, maar... het evenwicht is wat zoek. Toch een dikke merci, Joseph, want weer straffe dingen gelezen, zoals deze heerlijke knipoog:
"Hij liep tussen de schrijvers rond - die altijd op jacht waren naar een 'thema' - als een romanstof die zich gratis aanbiedt. Maar schrijvers zijn niet geneigd te geloven dat een toekijker literair te gebruiken is. [...] Het beviel hun om iemand in hun nabijheid te hebben die niet hetzelfde beroep uitoefende, maar er toch zo vertrouwd mee was dat ze niets hoefden te vertalen om begrijpelijk voor hem te zijn. Ook als ze praatten, vormde hij hun publiek. En omdat ze meer praatten dan schreven, hadden ze baat bij een lezer die luisterde."
Of deze: https://hetminstegeringste.blogspot.c...

[Edgar · Rating 4 out of 5]

Ein historischer Roman aus dem Jahr 1928 über das Vorkriegswien, den Ersten Weltkrieg und die Nachkriegszeit, der so etwa 1900 bis 1925 spielt. 1928 ist das Jahr vor dem großen Börsencrash und dem Beginn der Weltwirtschaftskrise. Die konnte Autor Joseph Roth (1894-1939) damals natürlich nicht vorausahnen. Die NSDAP hatte 1928 2,5% bei den Reichstagswahlen errungen, war also noch kein riesiges Thema, die SPD stellt den Reichskanzler Müller. Streitthemen sind ein Programm für den Bau von Kriegsschiffen und die Schulpolitik. Ruhe vor den kommenden Stürmen. Die harte Zeit nach dem Krieg ist einigermaßen überwunden, wenn auch nicht vorbei.

Den Rahmen des Romans bietet das Schicksal der Familie Zipper - Vater, Mutter, der ältere Bruder Caesar, der brave Arnold und ein Onkel in Brasilien - aus der Perspektive eines Ich-Erzählers, der sich ganz am Ende als Joseph Roth vorstellt. Joseph scheint fast immer bei Arnold in der Nähe zu sein, was auch daran liegt, dass er selber keinen Vater hat und die Familie sozusagen als Leihfamilie benutzt. Warum dies auch die Zeit als Erwachsene betrifft, wird nicht ganz klar.

Wir wachsen mit den beiden Jungen auf, sie gehen in die Schule, beginnen ein Studium, bis der Erste Weltkrieg ausbricht und aller Leben grundlegend verändert. Alle werden plötzlich ganz patriotisch. Alle außer der Mutter. Die Ehe der Zippers ist keine glückliche. Eine kleinbürgerliche Familie mit Aspiration auf mehr. Vater Zipper ist ein Netzwerker, hat viele Kontakte, ist bekannt und beliebt. Nach zwei angefangenen Handwerkerkarrieren als Tischler und Instrumentenbauer ist er ein kleiner Papierhändler geworden und bringt seine Familie mehr schlecht als recht durch. Am Ende schreibt Roth, dass alles, was er tat, er falsch gemacht habe.

Arnold ist der Vatersohn. Er ist folgsam und gelehrig. Caesar dagegen rebelliert schon mit 8 und wird zu einem Nichtsnutz. Im Krieg stirbt er dann auch nach dem Verlust eines Beines im Delirium. Der Rest der Familie kommt durch. Es geht im Folgenden darum, was aus Arnold wird. Er muss sein Studium abbrechen und Geld verdienen. Vater findet einen Job im Finanzministerium für ihn, aber der macht ihn nicht froh, sodass er ihn alsbald kündigt.

Arnold heiratet eine Jugendfreundin, Erna Wilder, die Schauspielerin wird. Der Roman wechselt in die Welt der Künstler. Erna ist eine mittelmäßige Schauspielerin, bekommt Engagements in Provinztheatern, Arnold reist mit. Die Ehe ist zutiefst unglücklich und wird vermutlich auch nie vollzogen, aber Arnold lebt für seine Frau. Diese macht in Berlin beim Film Karriere, wird ein Star, Arnold geht mit. Sie betrügt ihn, er arbeitet als Redakteur bei einer Filmzeitung an der Unterstützung ihrer Karriere. Schlussendlich kommt sie nach Hollywood, ihr großes Ziel, aber ohne Arnold. Aus dem wird schlussendlich eine Art melancholischer Musikclown in Varietés.

Das ist die Geschichte im Vordergrund. Es geht aber laut Aussage am Ende des Romans um den Vergleich zweier Generationen, Vater und Sohn. Wie sie ihre Leben leben - der eine mit Prinzipien, Zielen und Netzwerken, der andere als Getriebener, ziellos, motivationslos, mit geliehenem Leben - beide mit mehr oder weniger unglücklichen Ehen, wobei die vom Vater hält und die vom Sohn im Sande verläuft. Der eine bürgerlich, der andere im Künstlermilieu.

Wir lernen ein wenig die Wiener Kaffeehausszene und das Künstlermilieu Wiens und Berlins kennen. Die Kriegswirren und Schulzeit werden nur skizziert, wir rauschen im Express durch das Leben der Zippers. Wieder ist der Grundton relativ melancholisch. Arnold ist ein Typ wie in Grunde genommen Franz Tunda in "Flucht ohne Ende" oder Gabriel Dan in "Hotel Savoy". Sie dürften Joseph Roth ähneln. Auffällig ist die Unfähigkeit dieser Figuren zur Liebe. Obwohl mal mehr oder weniger Frauen in den Geschichten eine Rolle spielen, leben die Protagonisten seelisch ein völlig separates Leben und Partnerschaft gibt es nicht.

Nun hat gestern die anfangs erwähnte SPD ja in Person von Fancy Nancy klar gemacht, dass sie keine männlichen Journalisten wünscht - und vermutlich auch keine männlichen Wähler. Der weibliche Sexismus bricht öffentlich seine Bahn, wie immer natürlich mit Gratismut ohne Konsequenzen zu befürchten zu müssen. Ich bin weiterhin auf der Suche nach diesem angeblichen Patriarchat. In diesem Roman jedenfalls ist Arnold (wie Franz und Gabriel) die schwächere, zerbrechlichere Person, der Idealist im Gegensatz zur Idealisierten.

[Myriam · Rating 4 out of 5]

'Het is symbolisch voor onze generatie van teruggekeerde soldaten, die men belet te spelen: een rol, een handeling, een viool. Wij zullen ons nooit verstaanbaar maken, mijn beste Arnold, zoals je vader dat nog kon. We zijn gedecimeerd. We zijn met te weinig. Te weinig voor deze wereld waarin enkel en alleen het puur fysieke gewicht van de massa de doorbraak maakt en niet de geestelijke energie van een eenheid.
Toch feliciteer ik je met je nieuwe beroep. Probeer gewoon vergeefs te blijven spelen, zoals ik niet zal ophouden vergeefs te schrijven. 'Vergeefs', dat wil zeggen: schijnbaar vergeefs. Want zoals je zelf weet, is er ergens een domein waar de sporen van ons spel opgetekend blijven, onleesbaar, maar op een merkwaardige manier effectvol, zo niet nu, dan jaren later, en zo niet jaren later, dan duizenden jaren later. Men zal waarschijnlijk niet weten of ik geschreven en jij gespeeld hebt of andersom. Maar in het geestelijke gehalte van de atmosfeer, dat sterker is dan haar gehalte aan elektriciteit, zal een verre echo van die ene toon van jouw viool zweven, naast de al even verre echo van een gedachte die ik ooit heb mogen opschrijven. En stellig zal het mislukte verlangen van onze hele generatie onsterfelijk blijven, zoals het ook onvervuld is gebleven.'

[Vittorio Ducoli · Rating 4 out of 5]

Gli indifferenti: cronaca di una generazione perduta

Alcuni anni fa, commentando la mia lettura della bellissima raccolta di racconti di Joseph Roth Il mercante di coralli avevo sottolineato come fosse riduttivo definire tout court l’autore austriaco il cantore del finis Austriae, il nostalgico della monarchia austro-ungarica consegnatoci da romanzi quali La marcia di Radetzky e La cripta dei Cappuccini o da racconti come Il busto dell’imperatore.
Prima di approdare al legittimismo asburgico, che in lui fu essenzialmente una reazione, sicuramente politicamente inadeguata ma umanamente comprensibile all’avanzare della barbarie nazista, Roth in non poche opere tratteggia quadri individuali e sociali nei quali al senso di disfacimento di certezze a valori tipico dei convulsi anni del dopoguerra non viene contrapposta una presunta imperial-regia età dell’oro, anzi: lucidamente Roth individua e denuncia proprio nel prima le radici e le cause profonde di un dopo tanto difficile e straniante, nel quale non si riconosce.
Zipper e suo padre, breve e poco conosciuto romanzo edito nel 1928 – un anno dopo lo splendido Fuga senza fine, con il quale presenta non poche affinità di fondo – è opera emblematica di questo Roth, il Roth degli anni ‘20, che a mio modo di vedere è forse quello delle prove letterarie più incisive e importanti.
Il romanzo, sapientemente costruito come usualmente accade in Roth, ha come narratore lo scrittore stesso. Il protagonista è però un suo amico e coetaneo, Arnold Zipper, di cui racconta le vicende umane dai tempi dell’infanzia passata insieme prima della guerra ai primi anni ‘20.
Nella prima parte del romanzo oggetto dell’attenzione dello scrittore è la famiglia di Zipper, ed in particolare suo padre. Gli Zipper abitano a Vienna, ”nel quartiere dei piccoli borghesi, dove gli appartamenti sono composti da stanze troppo anguste, hanno pareti sottili e contengono ninnoli inutili”. Tipicamente e disperatamente piccolo-borghese è Zipper padre, rappresentante di carte e stampati sempre sull’orlo del fallimento e della miseria, uomo che ”la massima parte delle energie che Dio gli aveva dato aveva dovuto spenderle per diventare, da proletario che era, un borghese”, che ha avuto ”molti dispiaceri nella sua vita, ma probabilmente nessun dolore”. La prosa cronachistica ed apparentemente dimessa di Roth, aliena da qualsiasi tentazione sperimentalistica, che si concentra su una serie di minuti particolari apparentemente secondari nella loro esteriorità ma ciascuno dei quali è la tessera di un puzzle che composto ci restituisce un grande personaggio, è perfetta per come riesce a delineare il carattere di questo buon padre di famiglia, le cui uniche preoccupazioni sono l’apparenza sociale, che riversa sui figli le sue frustrazioni esistenziali di artista e borghese mancato, che dietro una tranquilla bonomia nasconde le grinfie di un despota familiare. È la famiglia infatti il microcosmo nel quale Zipper padre si rifà dei suoi fallimenti esistenziali e professionali esercitandovi un dominio assoluto, fatto anche di piccole crudeltà quotidiane. Umilia continuamente la moglie, creatura scialba e dimessa che lo ha sposato credendolo sulla via di un avvenire agiato, e della quale Roth ci dice: ”Mai sorrideva in presenza del marito. […] Alle sue domande rispondeva con un sì o con un no. Come doveva odiarlo. Forse disprezzarlo!” Se vede in Arnold il figlio capace di essere ciò che lui non è stato, il genio in grado di riuscire nella vita, disprezza invece Cäsar, il primogenito, ragazzo chiuso e scontroso che cerca confusamente di ribellarsi all’ordine costituito familiare.
Un tratto fondamentale della personalità di Zipper padre è rappresentato dalle sue posizioni politiche. Egli è infatti un anticonformista, critico nei confronti della monarchia ed in generale dell’autorità costituita, e mostra persino simpatie rivoluzionarie. Queste sue convinzioni si rivelano tuttavia solo parole, sono parte della sua immagine esteriore, del suo voler essere al centro dell’attenzione mostrandosi anomalo: infatti svaniscono al sole dopo l’attentato di Sarajevo, tramutandosi in un acceso nazionalismo, alimentato anche dal fatto di essere sicuro di non partire per il fronte.
Al fronte andranno invece i due figli, entusiasticamente salutati dall’armiamoci e partite del padre, e da questo momento in poi il romanzo concentra la sua attenzione sul personaggio di Arnold, anche se il padre riapparirà di tanto in tanto per ribadire la sua meschinità e per andare incontro alla sua anonima fine.
Quando il narratore e Arnold torneranno a casa dopo la devastante esperienza della guerra e della sconfitta si troveranno in un mondo totalmente mutato, in cui faticheranno a ritrovarsi. Al proposito Zipper dirà all’amico: ”Abbiamo avuto torto a ritornare. Noi ora ne sappiamo quanto i morti, ma dobbiamo far finta di nulla, perché, per puro caso, siamo rimasti in vita”. Egli si troverà così, nell’inverno del 1918 segnato dalla miseria e dai tentativi rivoluzionari, a provare a sopravvivere dedicandosi al mercato nero delle stoffe militari, con scarsi risultati. Sarà questo il primo tentativo di Arnold di sottrarsi all’asfissiante autorità del padre, che sino ad allora ha di fatto determinato il corso della sua vita. Il rientro nei ranghi, rappresentato da un modesto impiego statale propiziato ancora una volta dal padre, sarà solo temporaneo. È soprattutto in questi capitoli centrali del romanzo che Roth rivela a mio avviso ancora una volta la sua tempra di grande scrittore, in particolare quando fa di Arnold, del quale significativamente solo ora descrive l’aspetto fisico, un angolista. Egli infatti frequenta i caffè viennesi, ma non partecipa mai ai giochi di carte e alle discussioni che vi si svolgono, limitandosi a rimanere in un angolo e ad osservare gli altri: purtuttavia il suo ruolo di osservatore è importante, tanto che quando lascia Vienna la sua assenza viene notata dagli astanti, cui sembra manchi qualcosa per essere legittimati come protagonisti. In questa figura dell’angolista, di colui che mai partecipa agli eventi, limitandosi ad osservarli, ma che di fatto è fattore essenziale degli eventi stessi, che se non osservati semplicemente non esistono, Roth a mio avviso fa magistralmente suoi, con il minimalismo che lo contraddistingue, alcuni dei temi portanti della letteratura del ‘900.
Arnold farà ancora un tentativo di trovare la sua vita, attraverso l’amore. Negli ultimi capitoli del libro entra in scena Erna Wilder, una passioncella adoloscenziale di Arnold che sta muovendo i primi passi come attrice di teatro e poi di cinema. Arnold se ne innamora, perché, come dice Roth con un filo sottile ma percepibile di autoironia, ”per passare dalla monotona tragicità nella quale viveva – direi quasi: della quale era fatto – a una tragicità più movimentata, era costretto a ricorrere a un vecchio e sperimentato espediente drammatico.” Erna si rivela la perfetta esponente del nuovo mondo degli anni ‘20, che tra Berlino e Vienna assunse tinte peculiari. Spregiudicata e decisa a fare carriera, sa per istinto che per riuscirvi deve essere notata, e per esserlo si costruisce un personaggio ambiguo, in cui coesistono scandalo e normalità. Acconsente quindi a sposare Arnold, che usa come un animale da compagnia, intrecciando al contempo relazioni saffiche e concedendosi a produttori e attori affermati per accreditarsi. Sono capitoli di un sarcasmo sferzante, nei quali forse per una delle prime volte nella letteratura vengono messi a nudo i meccanismi del potere, la crudeltà, la spregiudicatezza e la pochezza culturale e intellettuale di un mondo, quello allora nascente del cinema, che ancora oggi in gran parte governano l’industria dell’intrattenimento.
Arnold, quindi, che aveva visto nell’amore per Erna il modo per affrancarsi dalla tutela familiare, si ritrova ad essere la vittima di una volontà molto più ferrea di quella del padre, e si adatta ad essere ciò che è sempre stato: un essere succube delle circostanze e degli altri. Nel finale, forse letterariamente la parte meno felice del romanzo, in quanto affidata poco efficacemente al resoconto di Eduard P., un comune amico che racconta al narratore dove sia finito Arnold, lo spettro del padre fa ancora una volta capolino: in una sorta di identificazione tra i due, anche Arnold, come il padre molti anni prima, vede infatti materializzarsi il suo fallimento definitivo al tavolo da gioco di Montecarlo. A differenza del padre, però, Arnold non può neppure costruirsi una famiglia da usare come valvola di sfogo: la cesura della guerra, l’assoluta mancanza di riferimenti nel nuovo contesto sociale glielo impediscono. Anche in questo caso Roth fa ricorso ad un tòpos classico della letteratura per descrivere l’amaro, sarcastico ed inevitabile destino del povero Arnold, che lascio alla scoperta del lettore.
Prima di mettere la parola fine, l’autore si sente tuttavia in dovere di rimarcare, in modo forse troppo didascalico, per ben due volte il significato che attribuisce al suo romanzo, vale a dire la perdita di coscienza e di ruolo sociale di una intera generazione, a causa dell’insipienza (per usare un eufemismo) della generazione dei padri ma anche e soprattutto dei danni prodotti dall’esperienza bellica.
La prima si trova nel citato colloquio finale tra il narratore ed Eduard P., che lancia questa accusa: ”Tutti i nostri padri sono responsabili della nostra infelicità. Sono i padri della generazione che ha fatto la guerra. Loro hanno dato le catene d’oro, le fedi nuziali in cambio di ferro. Ah, che patrioti erano!”. Poche pagine dopo il narratore replica: ”Se avessi avuto un padre [il padre di Roth finì in manicomio lui bambino, N.d.R.] non gli avrei mosso rimproveri. […] Lei giudica come un dio e come un giudice: secondo le intenzioni e secondo le azioni. Noi invece, noi che siamo stati in guerra, giudichiamo secondo la stoffa di cui gli uomini sono fatti. Non eravamo solo stanchi e mezzi morti quando siamo ritornati, eravamo anche indifferenti. Lo siamo ancora. Non abbiamo perdonato ai nostri padri, così come non perdoniamo alle generazioni più giovani, che ci spingono via prima ancora che noi abbiamo ottenuto il nostro posto. Noi non perdoniamo: dimentichiamo. O meglio ancora: noi non dimentichiamo: non vediamo affatto. Non facciamo caso. Ci è indifferente.” Per inciso: è davvero impressionante come Roth, che ritengo non abbia mai letto Gramsci, utilizzi per caratterizzare la sua generazione la stessa categoria morale contro cui il pensatore comunista italiano si era scagliato nel 1917 su La città futura, nel famoso articolo intitolato Contro gli indifferenti.
Subito dopo, a romanzo concluso, Joseph Roth si rivolge direttamente ed affettuosamente ad Arnold Zipper con una lettera nella quale si scusa per aver messo in piazza la sua vita e afferma: ”Tu sei una di quelle persone alle quali non occorre spiegare in che cosa consista la differenza tra l’indiscrezione e la rappresentazione a fini esemplari. So già dunque che tu, lungi dall’arrabbiarti per questo libro, te ne rallegrerai nella misura in cui il mio tentativo ti apparirà riuscito: il tentativo di rappresentare, attraverso due persone, le differenze e le rassomiglianze tra due generazioni in modo tale che quella rappresentazione non possa più esser vista come la cronaca privata di due vite private”.
Queste frasi finali, nonché l’insieme del colloquio con Eduard P. e la lettera, entrambi molto più lunghi e articolati di quanto qui riportato, svelano anche le motivazioni profonde della struttura narrativa del romanzo. Una delle domande che il lettore si può porre a tal proposito è infatti questa: perché non è Zipper che narra in prima persona le sue vicende, ma un suo amico intimo, che a volte appare per la verità troppo intimo, essendo sempre presente in scena nei momenti decisivi? Le ragioni sono a mio avviso da ricercarsi nel fatto che Roth aveva necessità, per dare autorevolezza a questo romanzo, manifesto della disperazione di una generazione, di tenerne in mano direttamente le fila, di essere lui, Joseph Roth, in qualità di intellettuale e scrittore, il narratore, anche in quanto parte direttamente in causa (pur se – per inciso – la sua partecipazione alla guerra fu meno drammatica di quanto ebbe poi ad affermare). Roth però non ha di fatto avuto, come detto, un padre, ed il romanzo si apre proprio in questo modo: ”Io non avevo un padre – cioè: non ho mai conosciuto mio padre – ma Zipper ne possedeva uno”; dovendo scrivere un libro sulle colpe dei padri nei confronti della sua perduta generazione ha avuto quindi la necessità di inventare Arnold Zipper.
Se, come ci dice esplicitamente l’autore, quelle narrate in Zipper e suo padre non sono vicende private, se il destino di Arnold è la rappresentazione della disgregazione anche morale di una generazione costretta alla guerra dalle colpe dei padri, e se quelle colpe si sono generate e sono maturate nel clima sociale della monarchia austro-ungarica allora è chiaro che il Roth del 1928 ha tutt’altre convinzioni rispetto al Roth più tardo, che eleverà un vero e proprio peana alla Kakania ne il busto dell’Imperatore. Come in quel racconto il mondo attuale è per Roth incomprensibile, basato su disvalori che non può accettare, ma diversamente e all’opposto che in quel racconto egli vede ancora lucidamente le radici della catastrofe nell’organizzazione sociale e culturale che più tardi tramuterà in una inesistente età dell’oro basata su una supposta concordia cosmopolita lontana dalla realtà.
La lucidità di analisi di Roth in questo romanzo traspare agghiacciante da una ultima sentenza che merita di essere citata, tratta dal dialogo finale con Eduard P. e che assume valore profetico: ”Sappiamo che verrà ancora una volta una generazione che sarà come quella dei nostri padri. Ci sarà ancora una volta la guerra”. Siamo nel 1928: Ciò che Roth non ha intravisto è che esattamente sull’indifferenza della sua generazione, già in quegli anni, stava facendo leva il potere economico e politico tedesco, al fine di trasformarla, analogamente a quanto accaduto a Zipper padre, in cieco nazionalismo e violenta volontà egemonica, e trascinando l’umanità nella sua più grande (sinora) catastrofe.
La nuova guerra, la nuova barbarie erano molto più vicine di quanto Roth pensasse: quando si accorse, lui tra l’altro ebreo, di cosa stava accadendo, nessuna lucida analisi gli fu più consentita, ed egli cominciò a rievocare un mondo esistito solo nella sua mente. Poi, neppure quello bastò più, e fu solo la bottiglia.

[Pieter Decuyper · Rating 4 out of 5]

Roman over de verloren generatie na de Groote Oorlog. In dit kort verhaal vertegenwoordigt vader Zipper de generatie die de oorlog heeft ontketend, terwijl zijn zoon de generatie belichaamt die de oorlog heeft gevoerd, 'de onzaligste generatie in de moderne tijd', zoals de schrijver het noemt.

"We weten evenveel als de doden, maar we moeten ons van den domme houden omdat we in leven zijn gebleven."

"We waren niet alleen moe en halfdood toen we thuiskwamen, we waren ook onverschillig. We zijn het nog steeds. We hebben onze vaders niet vergeven, zoals we de jongere generaties niet vergeven, die onze plaatsen innemen, nog voordat wij een plaats hadden gehad. We vergeven niet, we vergeten. Of liever gezegd: we vergeten niet, we zien niet eens. We letten niet op. Het maakt ons niet uit."

Op het einde van de roman richt Joseph Roth zich via een brief rechtstreeks naar Arnold Zipper:

"Want hoe sterk en, zo men wil, hoe wonderlijk de individualiteit van je vader ook was, toch typeerde zijn verschijning nog sterker de generatie van onze vaders, en ik koester de hoop dat sommigen van mijn lezers, van onze leeftijd, in meneer Zipper, althans in veel van Zippers eigenaardigheden, hun eigen vader zullen herkennen, net zoals ze zichzelf in jou moeten herkennen, zoals ik mezelf in jou meen te herkennen."

En afsluitend:
"Maar in het geestelijk gehalte van de atmosfeer, dat sterker is dan haar gehalte aan elektriciteit, zal een verre echo van die ene toon van jouw viool zweven, naast de al even verre echo van een gedachte die ik ooit heb mogen opschrijven. En stellig zal het mislukte verlangen van onze hele generatie onsterfelijk blijven, zoals het ook onvervuld is gebleven."

[Mshelton50 · Rating 4 out of 5]

Just as the title indicates, this is the story of Arnold Zipper (born c. 1893) and his father. The book is mostly focused on the older, Herr Zipper, a typical petit bourgeois Viennese, with his various idiosyncrasies. It seems Roth intended that apportionment of character weight to reflect two things: (1) the type of individual -- even a "liberal" who had no use for the Kaiser or his court like Zipper vater -- who vigorously supported the Great War, and (2) the ephemeral nature of that group of men who went off to fight, and managed to survive, like Zipper sohn. As the narrator tells Arnold in a letter: "We shall never be able to make ourselves understood in the way that your father still could. We have been decimated. There are not enough of us . . . for this world, in which nothing but the sheer physical weight of the masses can make a breakthrough, and not the spiritual energy of an individual person." Like all of Roth's novels, the prose in wonderful.

[Laura · Rating 3 out of 5]

From BBC Radio 4 Extra - 4 Extra Debut.
An extract from Joseph Roth's famous novel about musical aspirations going comically off course. Read by Jonathan Firth.

[Ana Luisa · Rating 3 out of 5]

“Eu tinha um certo carinho pelo velho Zipper, ele fora bom para mim. Tudo o que empreendera estava errado. As suas piadas não tinham graça. Contudo, mesmo assim, ele preenchera os meus dias. Arnold emprestara-mo às vezes”.

Este livro é sobre Arnold Zipper e o velho Zipper. O título não podia ser mais literal.

Nestas 125 páginas, o narrador, que não conheceu o seu pai, recorda a amizade de sempre com Arnold, cujo percurso, desde a infância à idade adulta, passando pela guerra, é indissociável da figura do velho Zipper.

Como em quase toda a sua obra, Roth traça o percurso de uma geração que atravessou a guerra, num período de profundas mudanças.

Não é o meu livro preferido, mas Roth é Roth

[DeLejosParecenMoscas · Rating 5 out of 5]

"Es triste porque no puede explicar lo triste que es."

[Fransien Vandeweghe · Rating 3 out of 5]

3,5 *

[emma :) · Rating 2 out of 5]

writing well doesn't do much if you have nothing to write about :>
1.5⭐

[Noah · Rating 4 out of 5]

In dieser unterhaltsamen Novelle - nebenbei eine Homage an das Wiener Kaffeehaus - zeigt sich bereits der Joseph Roth seiner Hauptwerke, nonchalant, witzig und weise stilisiert er die Konfrontation des aufstrebenden Kleinbürgers mit der Desillusion der neuen Zeit. Leiter gelingt es Roth nicht, ein vernünftiges Ende zu schmieden. Etwas luftleer fällt der kurze Roman gen Ende ab.

[Bettie · Rating 2 out of 5]

BBC BLURB: 4 Extra Debut. An extract from Joseph Roth's famous novel about musical aspirations going comically off course. Read by Jonathan Firth.

[Bavo Van Eyken · Rating 3 out of 5]

Elk weetje dat ons bestaan (in) perspectief brengt is in staat om ons te laten duizelen van onbenulligheid. De hoeveelheid sterren in het heelal (groter dan het aantal zandkorrels op aarde). De tijd die is verstreken sinds de oerknal (13,8 miljard jaar). Het belang van een gemillimeterd groen gazon (grandioos overschat).

Met zo'n invalshoek maakt het dus weinig of niets uit dat mijn leven zich concentreert op een zeer klein lapje grond rond en in een stad in Oost-Vlaanderen. Het is in die stad dat ik een aantal keer (minder dan ik heb gewild) toekeek hoe op een podium mensen spraken over boeken. Die avonden waren Uitgelezen en de aanwezigheid van Jos Geysels op al die soirees was een groot genot. Dit is een man met het hart op de juiste plaats, en een onovertroffen passie voor het geschreven woord.

Over zijn persoonlijke leven ga ik me niet uitlaten (al vond ik het wel bijzonder vreemd om hem na zo'n avond op de stoep voor de Vooruit een sigaret te zien opsteken), maar het is geen geheim dat hij een relatie heeft met Els Snick, academica en vertaalster van Joseph Roth (zeg trouwens niet rot (zoals bij Philip Roth) maar zeg roooooot).

Niet vreemd dus dat groene Jos die Roth ook regelmatig prees, en niet vreemd dus dat je na zo'n veelvuldige bewieroking een mentaal kruisje zet bij de RO om bij een volgend bibliotheekbezoek rekening mee te houden.

Door een samenloop van bibliotheek-technische omstandigheden moest ik onlangs met grote spoed een verdwaald boek gaan recupereren in de mooie Krook in het centrum van Gent, en dan lukte het nog net om een tussendoortje mee te snoepen, liefst een duim dik, om de druk van het vuistdikke Grapes of Wrath te breken.

En dat is Zipper en zijn vader geworden, mijn eerste Joseph Roth.

Ik heb nu geen zin in opzoekingswerk, dus situeer de schrijver grofweg ergens in het interbellum, in burgerlijke, grootstedelijke sferen en ben door dit Zipperboek zeker niet afgeschrikt, maar om nu te zeggen dat het meteen grote liefde is, neen, dat is een brug te ver.

Ik ervoer een soepele maar tegelijk ook wat onderkoelde beschrijving van twee driehoeksverhoudingen: eerst die tussen de verteller en jonge en oude Zipper, en daarna deze tussen de verteller, jonge Zipper en Erna, de vrouw van jonge Zipper.

Het verhaal speelt zich af in de periode vlak voor en vlak na de Eerste Wereldoorlog, en hoewel de gruwel van de oorlog niet wordt doodgezwegen is dit absoluut geen oorlogsboek. Er wordt naar verwezen, maar dan vooral naar de maatschappelijke gevolgen, de ontwrichting, de doelloosheid en de wanhoop die zich door het leven van de personages verspreidt.

Voor mij is dit een vlak boek. Niet oppervlakkig, maar ik voelde me (te) weinig betrokken. Omdat ik boeken door elkaar lees kan ik de vergelijking met Steinbeck heel eenvoudig maken, en dat is een wereld van verschil. De Amerikaan boort zich een weg naar een intermenselijke volksziel in een empathisch verhaal van zij die niets hebben, terwijl de Oostenrijker opportunisten en gedesillusioneerde arrivisten opvoert in een kleinburgerlijke grootstedelijke omgeving van koffiehuizen, salons en theaters.

Wat dat betreft deed het mij aan Kafka denken, die schreef in zijn kakkerlakkenboek ook over omhooggevallen burgertjes die de eindjes niet meer aan elkaar konden knopen en dan maar wat vreemd volk in huis haalden om de huur te kunnen betalen, maar tegelijk ook de huishoudster aanhielden. Vreemde tijden.

Roth gebruik hier trouwens een vreemd vertelperspectief, dat van de vriend van jonge Zipper, die het hele verhaal uit de doeken doet, zonder dat die enige inbreng van belang heeft. Je komt er ook niets over te weten. Vreemde verteller.

Wat ik in het tweede deel ook zeer bizar vond was de Erna-saga, het jeugdliefje van voor de oorlog dat jonge Zipper opnieuw opzoekt en waarmee hij trouwt. Zij is ambitieuze actrice, hij stelt alles in het werk om haar carrière te helpen, maar zijn liefde wordt niet beantwoord, en zij is absurd afstandelijk en kil. Vreemd huwelijk.

Een niet zo sterke Joseph Roth hoop ik, gelukkig heeft rokende Jos er zodanig over gejubeld dat ik het nog wel eens een kans wil geven.

Oei ik was nog een citaat vergeten:
"Wij waren niet alleen moe en halfdood toen we thuiskwamen, we waren ook onverschillig. We zijn het nog steeds. We hebben onze vaders niet vergeven, zoals we de jongere generaties niet vergeven, die onze plaatsen innemen, nog voordat wij een plaat hadden gehad. We vergeven niet, we vergeten. Of liever gezegd: we vergeten niet, we zien niet eens. We letten niet op. Het maakt ons niets uit. Het lot van mensen, van het land, van de wereld, wat gaat het ons aan? We maken geen revoluties, we bieden passief verzet. We zijn niet verontwaardigd, klagen niet aan, verdedigen niet, verwachten niets, vrezen niets - dat we niet vrijwillig sterven, dat is alles."

[Eddy64 · Rating 3 out of 5]

Roth ha spesso raccontato nei suoi romanzi la fine dell’impero austro ungarico, con tutto quello che per lui significava, dalla Vienna asburgica fino alla provincia più remota, e gli anni venti, inquieti e confusi. Lo fa anche in questo romanzo minore, o meglio meno conosciuto, perché per Roth l’aggettivo minore può essere riduttivo. Zipper padre è un piccolo borghese che nella Vienna ante guerra si agita tra cento attività spesso inutili come soffocante è l’appartamento in cui vive, tra mobili e suppellettili ingombranti. Rappresentante di carta per tipografie cerca di intrufolarsi negli ambienti più disparati per trarne inesistenti e futili vantaggi. Una moglie silente se non succube e due figli, Arnold, mite e studioso sui cui ripone ogni speranza di riscatto di una vita che al di là delle apparenze sente inesorabilmente misera e Casar il ribelle, causa di liti furibonde (salvo poi rimpiangerne la disgraziata scomparsa con immenso dolore)La guerra è l’ovvio spartiacque dove “tutti i vecchi Zipper erano sotto le armi e i giovani pure. Milioni di Zipper sparavano e morivano, migliaia impazzivano”. Così Zipper padre entra patriottico nella milizia e il figlio rassegnato in trincea da cui tornerà con l’eterna domanda “perché io sono sopravvissuto ed altri no?”. Il dopoguerra vede Zipper padre rasentare l’indigenza mentre il figlio, nel ruolo di marito "figurativo" di una aspirante attrice si trasferisce a Berlino come giornalista. Il destino per le migliaia di Zipper è segnato e anche Arnold non avrà particolare fortuna. L’intera vicenda è raccontata come una sorta di cronaca da un amico di Arnold (lo scrittore stesso?), prima compagno di scuola e di università, poi insieme al fronte, quindi forse unico amico e confidente negli anni della maturità. Personalmente l’ho trovato un gradino sotto ad altri suoi romanzi, forse per una concitazione nella narrazione a cui non ero abituato in Roth, ma la qualità della narrazione rimane elevata come in tutta la sua produzione. Tre stelle e mezzo e consigliato agli appassionati dello scrittore o comunque della letteratura mitteleuropea della prima metà del secolo scorso

[Liedzeit Liedzeit · Rating 4 out of 5]

Am Ende dieses kleinen Romans erfährt der Ich-Erzähler des Romans vom Schicksal seines Freundes Arnold, den er aus den Augen verloren hatte, durch einen gemeinsamen Freund. (Die Wikipedia nennt diesen Kunstgriff verächtlich Deus Ex Machina, ich fand ihn sehr gelungen.)

Dieser gemeinsame Freund sagt nun diesen bemerkenswerten Satz: „Sein Vater hat ihn zum Genie erzogen, wie mein Vater mich – aber mir hat es nicht geschadet, weil ich ohnehin lebensunfähig bin.“

Und dann diskutieren die beiden sehr postmodern, wie man einen Roman über Arnold schreiben müsste. Joseph Roth möchte ein Doppelportait schreiben. Und in dem das Buch abschließenden Brief an Arnold entschuldigt er sich bei ihm, aber nicht, weil er dessen Leben zu einem Romangegenstand gemacht habe, sondern „umgekehrt, weil ich zuwenig von dir berichtet haben könnte. Du gehörst zu den Menschen, denen man nicht zu erklären braucht, was den Unterschied macht zwischen einer Indiskretion und einer exemplarischen Darstellung.“

Außer einer unglücklichen Ehe verbindet Vater und Sohn nicht viel. Der Vater war gegen den Kaiser, aber für den Krieg. Roth verteidigt ihn gegenüber dem gemeinsamen Freund: „Sie stellen sich so hoch über die Menschen, daß sie nur ihr Schwarzes und ihr Weißes sehen, ihre Schuld oder Unschuld. Sie richten wie ein Gott und wie ein Richter: nach den Absichten und nach den Taten. Wir aber, die wir im Krieg waren, richten nach dem Stoff, aus dem die Menschen gemacht sind.“

Der zweite Teil des Buches gehört der wundersamen Ehe zwischen Arnold und der Jugendfreundin Erna, die erst erfolglose Schauspielerin ist, dann Star, dann wieder erfolglos und schließlich wieder Star mit Karriere in Hollywood. Glänzend geschrieben.

Schließlich aus dem Brief am Ende: „Und beim Schriftsteller beginnt schon dort, wo er schweigt, die Lüge.“

9/10

[Bezaubernd · Rating 4 out of 5]

Die meisten Frauen sind schön, ebenso wie die meisten Menschen keine Krüppel sind. Über der Kasse hing zwar eine Uhr, sie tickte sogar, wurde jeden Abend aufgezogen, aber sie hatte keine Zeiger. Was konnte schrecklicher sein als diese Uhr? Durch keine Beschäftigung irgendwelcher Art wird man lächerlich, wenn man es nicht schon gewesen ist, wollte ich ihm sagen. Der Thronfolger war ein Hund, aber was geht es die Serben an? Wir wären schon selbst mit ihm fertig geworden. So froh wie damals, als wir in den Tod gingen, hatte ich den alten Zipper noch nie gesehen. Wir sahen uns an, Arnold und ich, und begannen, eine Wurst zu essen. In dieser Nacht fühlte ich das Gesetz der Welt. Ich glaube, der Krieg hat uns verdorben. Wir wissen so viel wie die Toten, wir müssen uns aber dumm stellen, weil wir zufällig am Leben geblieben sind. Ich erwarte ein Malheur. Es steht in meiner Macht, es heraufzubeschwören, aber ich habe nicht die Kraft dazu. Die Stammgäste saßen im Kaffeehaus wie Belagerte in einer Festung. Seine Krawatten waren mustergültig, selbst Leute, die ihm übelwollten, mußten es zugeben. Dieser Sobieski wird gewaltig überschätzt. Die Wiener wären auch so mit den Türken fertig geworden. Sie sah im Film schön aus, so schön, wie man nur in Amerika sein kann. Sie war so edel, wie man nur in Amerika sein kann, wenn man siegreich ist. Wir empören uns nicht, klagen nicht an, verteidigen nicht, erwarten gar nichts, fürchten gar nichts. Daß wir nicht freiwillig sterben, ist alles. Gestehen wir, daß wir zu Unrecht zurückgekommen sind.

[Viginie · Rating 4 out of 5]

Wenen, periode voor en na WOI

"Ik geloof dat de oorlog ons heeft bedorven. Laten we toegeven dat we onterecht zijn teruggekomen. We weten evenveel als de doden, maar we moeten ons van den domme houden, omdat we toevallig in level zijn gebleven"

Thema: de onmogelijkheid om na de gruwel van de Eerste Wereldoorlog nog een zinvol bestaan op te bouwen. De Eerste Wereldoorlog als kantelmoment.

Zipper komt gedesillusioneerd terug uit de oorlog . Lusteloos zwerft hij door de ooit zo vertrouwde stad Wenen en brengt zijn tijd door in koffiehuizen. Zijn vader bezorgt hem een geestdodende baan. Wat hij ook doet, alles ervaart hij als sleur.

Aan de hand van Zipper en zijn vader voert Roth een hele generatie op die ten onder gaat aan gehoorzaamheid aan de ouders - en laat hij zien hoe de zonen gedoemd zijn om de vergissingen van hun vaders te herhalen.

[Liberis · Rating 5 out of 5]

Πατέρας και γιος. Δυο γενιές. Δυο άνθρωποι που εξαρτούν ο ένας την ύπαρξή του από τον άλλο. Η παρακμάζουσα Αυστροουγγαρία. Ο Α' Παγκόσμιος και η διάλυση των ανθρώπων.
Ο Roth, όπως πάντα ψυχογραφεί ως το τέρμα τους ήρωές του, έναν πατέρα, έναν γιο, εναλλασσόμενους στη θέση του πρωταγωνιστή, που καθένας ζει με τις δικές του ψευδαισθήσεις, με τα δικά του όνειρα, με τις προσδοκίες που, όμως, τελικά δε μπορεί να σηκώσει στους ώμους του. Η ανθρώπινη αδυναμία γίνεται ακόμα πιο μεγάλη, σε ένα περιβάλλον γκρίζο, μελαγχολικό, που το το μόνο που προσφέρει είναι να διαλύει ελπίδες ή να ξεθωριάζει και τις πιο όμορφες στιγμές.
Αλλος ένας Roth που με συνεπήρε με τους ήρωές του.

[Krist · Rating 1 out of 5]

Niet mijn ding. Ik vind het te beschrijvend/verhalend. Er komt nauwelijks dialoog in voor ; toch niet in die die ik gelezen heb van Roth. Eerst 'de 100 dagen' (al gebiedt de eerlijkheid mij te vertellen dat ik dit niet helemaal doorworsteld heb), dan 'Zipper en zijn vader', wat iets beter was, maar ook dat heb ik met moeite maar uitgelezen. Het is ook behoorlijk gedateerd, vind ik, grammaticaal dan. Aan de andere kant is 'le rouge et le noir' van Stendhal dan weer één van mijn lievelingsboeken, dat ook ongeveer uit dezelfde tijd dateert, vermoed ik. Conclusie: Ik heb het toch geprobeerd ;-)

[Mike · Rating 3 out of 5]

Although not Roth’s best novel, this takes up a common theme in his work, and among his contemporaries: the failures of the previous generation in avoiding mindless nationalism and war, and the broken world inherited by the younger generation, as symbolized by Arnold and his father. Roth points out that old Zipper is much like every father, and that Roth himself is much like Arnold. The infamous moment old Zipper smashes young Arnold’s violin comes to symbolize the entire era. I feel I can relate very strongly as I type my review this morning – stronger than when I read the chapter last week.

[Aurelio · Rating 4 out of 5]

Un amigo huérfano de padre cuenta la historia de la familia Zipper a la que se encuentra muy vinculado. Vivimos la Austria del imperio, la Primera Guerra Mundial y el triste después. Poco a poco conocemos a cada miembro de la familia con sus luces y oscuridades.
Es una lectura afable y amable, se ve como Joseph Roth cómo un escritor con recursos para tenernos hasta el final del libro entretenidos. Muy recomendable.

[Luis Rull]

Una narración espléndida, con altibajos, pero con unos altos fantásticos, un gran complemento a la Marcha Radetzky y Job, dos obras con temas coincidentes con esta novela.
Si quieres ver cómo se critica con asepsia una clase media decadente, con sarcasmo fino y distancia emocional no condescendiente, éste es tu libro.
(La traducción de Marina Bornas me ha parecido muy buena, no hay frases forzadas ni rupturas en el estilo)

[Danu Thung · Rating 5 out of 5]

Ik heb het gevoel dat Oostenrijkse literatuur uit het interbellum mij verschrikkelijk aanspreekt. Ik vond Traumnovelle van Schnitzler (wat een naam!) erg mooi, en ook mijn eerste boek van Joseph Roth beviel me uitstekend. Het heeft iets te maken met de benadering van de menselijke psyche, of is het de melancholieke toon... Ik kan mijn vinger er nog niet precies op leggen, maar ik kijk reikhalzend uit naar het volgende moment waarop ik een Roth in handen krijg.

[Laura Peláez M. (IG: lauradevoralibros) · Rating 4 out of 5]

Como todo lo de Roth, éste es un gran libro. Narra la historia entre un padre y un hijo en la época de entreguerras donde la melancolía, lo que se puede ser, el deber ser, son lo que guía la vida de los 3 hombres que le dan vida a esta historia.

Se las recomiendo, sobre todo, por la delicia que es leer a esta gran pluma.

[Margreeth · Rating 4 out of 5]

Het verhaal begon wat nihilistisch maar boog de tweede helft om tot een visie op de na-oorlogse generatie, die je aan het denken zet.