De geuren van de kathedraal. De overweldigende 16de eeuw in Antwerpen

by Wendy Wauters

Een vlaag van natte hond wurmt zich door dikke blauwe wierookwolken in de Onze-Lieve-Vrouwekerk. De penetrante geur van lijken in ontbinding vermengt zich met de parfumwalm van opgetutte kooplui. Aan een van de tientallen zijaltaren rinkelt voor de honderdste keer een bel. Orgelspel en klokkengelui overstemmen de kreet van een marktkramer bij het portaal. In het schemerduister, langs monumentale schilderijen en fluwelen gordijnen, turen heiligen naar de wirwar van kerkgangers. En wat te denken van de vrouwen die afgehakte vingers onder het altaar verstoppen?

Laat je in dit boek meevoeren naar een van dé hotspots van de 16de eeuw: de Onze-Lieve-Vrouwekerk, vanaf 1559 de 'kathedraal' van Antwerpen. Dit majestueuze bouwwerk was het kloppend hart van de stad, waar diepgelovige parochianen het pad kruisten met hondenslagers, pelgrims en veehandelaars. De religieuze sereniteit was er soms ver te zoeken.

Genres: History, Nonfiction, Belgium

320 pages, Hardcover

Published January 17, 2023

Reviews

[Pieter Serrien · Rating 5 out of 5]

Wat een fantastisch boek. Het is een uitermate boeiende geschiedenis van het laatmiddeleeuwse katholicisme in de Lage Landen tot aan de vernietigende beeldenstorm (dat ik wel wat raprap vond afgehandeld), met onze Antwerpse kathedraal als het decor. Verwacht geen historisch verhaal of grote analyses, maar wel een antropologische studie over een andere wereld hier bij ons 500 jaar geleden. Ik hoop dat ze blijft schrijven en vertellen, want dat kan Wendy Wauters!

[Pieter Van Gysel · Rating 4 out of 5]

Goed geschreven boek. Een benadering van het 16de eeuwse Antwerpen waarbij de schrijfster steeds vertrekt vanuit de kathedraal. Het geeft een goede inkijk in het dagelijkse leven in en rondom de kathedraal. Soms worden rituelen en symboliek iets te gedetailleerd beschreven waardoor het lastiger is om te lezen.

[Noella · Rating 4 out of 5]

4 sterren, vooral voor het eerste deel van het boek, en voor de mooie illustraties.

Het eerste deel sprak mij vooral aan door de levendig beschreven situatie van het leven in het 15de en 16de eeuwse Antwerpen, met de nadruk op de geuren, en vooral de stank, waarin de stad, en dus ook de kathedraal, gedompeld was. De vele anecdotes zorgden ervoor dat ik mij heel goed kon voorstellen hoe het in die tijd geweest moet zijn.

Het tweede deel viel mij echter tegen. Het was ook moeilijker door te komen, en werd saai door de vele herhalingen en de erg gedetailleerde beschrijvingen van bv. al het materiaal en de kunstwerken die in de kathedraal te vinden waren.

Al bij al ben ik toch tevreden dat ik het boek gelezen heb.

[Erik B.K.K. · Rating 1 out of 5]

Saai, saai, saai. Er is geen enkele samenhang of verhaallijn, de stijl is al te dichterlijk en vervelend en zaken worden uit den treure herhaald (de pest stonk, wonden stonken, wonden etterden, etter stonk, wierook werd tegen pest ingezet, wierook werd tegen ziektes ingezet, wierook etc. etc.), zo kun je slim een doctoraat omtoveren in een boek. Ik vond letterlijk alleen de illustraties interessant...

[Carla · Rating 4 out of 5]

Het betere non-fictie boek. Zeker voor wie iets of wat affiniteit heeft met de Antwerpse kathedraal is dit fijn leeswerk. Ik heb meteen zin om het boek van Peter Poulussen te herlezen, over milieuhinder in het Middeleeuwse Antwerpen, dat ik ooit las. Of Wildevrouw van Jeroen Olyslaegers, of die podcast over de Beeldenstorm! Goede indicator zeker?
En zingen in de Kathedraal zal nooit meer hetzelfde zijn, met die historische achtergrond in m'n hoofd.

[Ruben de Gruijl · Rating 4 out of 5]

Dit boek met veel plezier gelezen. De lezer wordt echt meegenomen de zestiende eeuw in. De bonte wereld van de Antwerpse kathedraal is goed beschreven. Was echt nieuw voor mij, ook de Beeldenstorm kreeg een nieuwe dimensie.
Enig minpuntje; er zit weinig lijn in het boek, maar de schrijfstijl en kennis maken dit boek desalniettemin tot een echte aanrader.

[Kristof Lauwers · Rating 5 out of 5]

Prachtig verhaal over de belevingswereld van de laatmiddeleeuwse kerkgangers, in en om de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal in Antwerpen. Je hoeft niet gelovig katholiek te zijn, om dit een geweldig boek te vinden. Ik heb genoten, van de eerste tot de laatste bladzijde.

[Pieter · Rating 4 out of 5]

Zeer boeiende voorstelling van de kathedraal als meer dan een gebouw; als een caleidoscoop van zintuigelijke ervaringen, een sociale ontmoetingsplaats, een veelheid aan kleur, geur, geluid en beweging.

[Johan D'Haenen · Rating 3 out of 5]

Enerzijds is dit een aangenaam en leerrijk om te lezen werk.
Anderzijds had het voor mij nog enige redactie nodig... los van enkele onvolmaaktheden en zetfouten, miste ik een duidelijke lijn, structuur, opbouw.
De vlag dekt ook de lading niet... dit gaat niet over "de geuren" van de kathedraal en de tekst op de achterflap wijst ook te veel naar dat "geuraspect". Wendy Wauters schrijft trouwens zelf in haar inleiding dat haar studie handelt over de manier waarop de bevolking de rol van de kathedraal binnen de gemeenschap beleeft.
Ook al heb ik dit werk dus wel met genoegen gelezen, moet ik al bij al besluiten enigszins op mijn honger te blijven zitten. Misschien had ik al te zeer verwacht hier het niveau van "De waanzinnige veertiende eeuw" van Barbara Tuchmann te vinden.

[Alexandra - Alexs books and socks]

Een boek dat ik wou lezen vanaf het gepubliceerd is maar het boek was niet alleen populair bij mij, het was ook meteen aan een tweede druk toe. Ik liep het boek regelmatig mis in de boekhandel en kon het nu via de bib lezen. Eindelijk.

Het boek voldeed aan alle verwachtingen die ik had en die zich bleven misschien wel onbewust bleven opbouwen met de tijd. Het is vlot geschreven, echt heel interessant om te ontdekken, alles behalve saai en gewoon een heel fijn boek om eens gelezen te hebben.

Met regen die maar blijft vallen (gaat het ooit nog droog worden) is dit de ideale lees tijdens een grauwe, regenachtige dag. Neem er een dekentje bij, nestel je in de zetel en duik ik De geuren van de Kathedraal. Laat de auteur haar verhaal vertellen, luister, ruik en geniet.

[Nina · Rating 3 out of 5]

Dit boek had korter of beter gestructureerd moeten zijn. Op ware feiten baserende, "in medias res", mini-verhaaltjes staan aan het begin van elk hoofdstuk. De wil om te vertellen en om het bredere publiek mee te nemen is er duidelijk. Maar vaak is na een paar pagina's al niet meer te achterhalen wat nu juist de link was tussen dit verhaal en het hoofdstuk - en wacht, waar ging het hoofdstuk eigenlijk over? Zeker boeiend en extreem goed onderzocht / onderbouwd, maar een publiekslieveling zal het toch niet worden

[Jos dujardin · Rating 4 out of 5]

very revealing insights on how a cathedral was totally different in medieval times than now.

[mightbesomething]

Listened to an audiobook and it's so boring that I just couldn't finish. Maybe it's more engaging when you actually read it yourself, idk.

[Edgar Van · Rating 5 out of 5]

Heerlijk boek over de kathedraal van Antwerpen in de zestiende eeuw. De auteur beschrijft heel mooi hoe de kerk toen van iedereen was en hoe het deel uitmaakte van het dagelijks leven. De geuren, de kleuren en de geluiden worden prachtig beschreven. Uniek en warm aanbevolen!!

[Nick · Rating 4 out of 5]

Met name het eerste deel vind ik geweldig. Je ruikt hier gewoon de geschiedenis door de beschrijving van geuren. Uniek!

[pcalu · Rating 3 out of 5]

Origineel boek om geschiedenis te vertellen op basis van een gebouw. Vlot geschreven.

Alleen jammer van de paar typefouten, foute verwijzingen naar afbeeldingen en vooral enkele fouten in de beschrijving van religieuze gebruiken.

[Brigitte · Rating 5 out of 5]

Intrigerend, levendig, helder... een absolute aanrader!!

[Artuur Gysenbergs · Rating 5 out of 5]

Met dit boek toont Wendy Wauters op een zeer treffende en bijzonder welomschreven wijze dat het beeld dat wij al generaties lang van kerken hebben, haaks staat op de laatmiddeleeuwse realiteit. De woorden "de kathedraal, een microkosmos van de 16e eeuw" op de achterzijde van het boek, maken dit in één zin meteen duidelijk.

Zowat iedere zin in dit boek spreekt tot de verbeelding: van de verschillende Pestuitbraken in onze contreien, de monistische natuurfilosofie in de middeleeuwen en de overweldigende weelde in het interieur van de kathedraal, tot die ene dramatische dinsdag 20 augustus 1566, waarop tussen zes en zeven uur 's avonds op gruwelijke wijze nagenoeg het hele interieur kort en klein werd geslagen door een woedende menigte iconoclasten.

[Benny · Rating 3 out of 5]

Een kathedraal in de middeleeuwen, dat was een aanslag op je zintuigen. Luid, druk, smerig, chaotisch. De jonge historica Wendy Wauters schreef er een doctoraat over en gooide hoge ogen bij haar passage in het populaire radioprogramma Interne Keuken. Dit boek is er een gevolg van.

Wauters schetst een gedetailleerd beeld van het dagelijks leven in en rond de Antwerpse OLV-kathedraal in de 16de eeuw, grofweg de periode tot aan de Beeldenstorm (1566). Geloof en bijgeloof, traditie en vernieuwing. Ze stapelt de weetjes en anekdotes op, het ene na het andere. Dit doet ze uitdrukkelijk gebaseerd op haar historisch onderzoek en – zo schrijft ze zelf – zonder een oordeel te vellen over in onze ogen soms rare gewoontes van die middeleeuwse lui.

Elk hoofdstuk begint met (schuchtere) verhalende passage, daarna volgt telkens een stoet weetjes. Na een tijdje heb je het wel gezien (en geroken). Wendy Wauters schrijft best vlot, maar een sterkere, misschien meer verhalende structuur had een meeslepender boek opgeleverd. De materie is sappig genoeg.

[Fred Peeters · Rating 4 out of 5]

Interessant boek over Antwepen in de 16de eeuw aan de hand van geschiedenis, gebruik en betekenis van de kathedraal.
Leerrijk voor het dagelijkse leven, de religieuze rituelen, aangepast aan de kerkelijke feestdagen, en de kunstwerken die, anders dan vandaag, alleen op hoofdagen te bezichtigen waren, en ook demis ging vaak achter een gordijn door.
De geuren zijn zowel die van verrotting (de lijken), het dagelijkse leven (er werd handel gedreven in de kathedraal) als van de parfums, kruiden en wierook.Kortom, een leerrijk boek op een onderhoudende manier geschreven met interessante weetjes en veel aandacht voor de gewone man.

[Koen Vandyck · Rating 2 out of 5]

Ik verloor halverweg mijn interesse, en ben gestopt met lezen. Op zich vond ik het nochtans erg leerrijke, levendig geschreven informatie over het sociale en kerkelijke leven in de middeleeuwen. Boeiend geschreven, heel concreet. Maar het bleef voor mij te veel een opsomming (en herhaling) van weetjes en andere anekdotes die ik na een tijdje niet meer kon plaatsen. Mogelijk heeft het lezen op een e-reader (afwezigheid van illustraties) daar niet bij geholpen. Misschien pak ik het boek later weer op.

[Ferre Wyckmans · Rating 3 out of 5]

Boeiende blik op een stuk voornamelijk klerikale Antwerpse geschiedenis en wat zich in kerken in de 16de eeuw afspeelde en dan meer in het bijzonder in de Kathedraal. Momenteel eigenlijk niet meer in te beelden al bleef van de rituelen dat nog wel.
Mijn leesaandacht brokkelde evenwel af wegens de vaak te gedetailleerde opsommingen. Maar ik bewonder wel het wetenschappelijk studiewerk van de auteur.

[Cathelijne Beijn · Rating 3 out of 5]

Heerlijk om te lezen over de stank, idiote gewoontes en dagelijkse bezigheden van doodgewone mensen. Jammer dat de (religieuze) gescheidens van de kerk en haar kerkgangers, met hun rites en gewoontes, de overhand nam. Ik had dat liever gescheiden gezien. Toch erg fijne en opzienbarende passages gelezen. Om van te smullen.

[Nikki · Rating 3 out of 5]

Dit boek was oorspronkelijk een doctoraat, en dat is eraan te merken. Het niveau aan detail is, in mijn mening, veel te hoog voor de doorsnee lezer. Het interesseert me werkelijk geen hol welke kleur de gedrapeerde doeken van altaar x hadden tijdens periode y. In de tweede helft van het boek zag ik de lijn ook niet meer altijd, en viel het wat in herhaling.

[Kris · Rating 3 out of 5]

Heerlijke opeenstapeling van feiten, weetjes, inzichten en verbanden... Helaas op een hoop gegooid en door elkaar gehaald. Leest lekker omdat elk onderdeeltje zo mooi is. Maar niet meer dan dat. Vraag me niet naar de grote historische rode draad.

[Joline Joostens · Rating 4 out of 5]

Het boek was erg interessant en gaf genoeg informatie, het verleden kwam tot leven bij het lezen. Het tweede deel van het boek vond ik iets minder interessant. Het ging dan vooral om decoratie van de kathedraal. Het menselijke aspect in het eerste deel van het boek was subliem beschreven.

[Els.Hoedemaekers · Rating 4 out of 5]

Interessant, maar iets teveel herhalingen

[Ada De Boeck · Rating 3 out of 5]

Eindelijk is dit boek uit! In het begin heel interessant later kon het me niet echt meer boeien :)

[Jos Deroo · Rating 4 out of 5]

Mooi uitgewerkte analyse over het gebruik van de Antwerpse kathedraal in de periode 1500-1600.

[Lievevc · Rating 3 out of 5]

3.5