Ερωτόκριτος

by Vitsentzos Kornaros, Βιτσέντζος Κορνάρος

Η παρούσα έκδοση έρχεται να αναδείξει ένα ξεχωριστό χειρόγραφο του 1787, με μια ιδιαίτερα ελκυστική σε σημασία εικονογράφηση του ποιήματος του "Ερωτόκριτου". Πρόκειται για το μοναδικό σωζόμενο χειρόγραφο με χρωματιστές μινιατούρες, που ανήκει στο τμήμα σπανίων χειρογράφων της Βιβλιοθήκης της Ρουμανικής Ακαδημίας.

Παρά την πληθύ των φιλολογικών μελετών γύρω από την καταγωγή και τη γνησιότητα του ποιήματος του Βιτζέντζου Κορνάρου για τον "Ερωτόκριτο", από Έλληνες και ξένους μελετητές, η παρούσα έκδοση εστιάζει την προσοχή της όχι στο κείμενο αλλά στην εικόνα. Μια εικόνα που, αν και είναι συνδεδεμένη με τη μετάφραση του ποιήματος στα ρουμανικά, έχει να πει περισσότερα ίσως, πέραν του μελοδράματος, στο χώρο της αισθητικής αποτύπωσης του φαναριώτικου Ελληνισμού. Ενός Ελληνισμού που συνέβαλε τα μέγιστα στην ελληνική παιδεία -αρχαία και βυζαντινή- του βαλκανικού κόσμου.

Αυτή η σπάνια σε ευρηματικότητα και πλούτο λαϊκή ζωγραφική αντανακλά την ευρύτερη πολιτιστική και αισθητική κατεύθυνση της εποχής, κατά την οποία, παρά την οθωμανική κυριαρχία, επεκράτησε η ελληνική γραμμή των γραμμάτων, μέσα από την εκπαίδευση, τα βιβλία και την τέχνη, στον τότε "ενιαίο" χώρο των Βαλκανίων.

Το παραπάνω γεγονός δε θα μπορούσε καμιά άλλη μορφή τέχνης να το διανθίσει, παρά η ύπαρξη αυτής της εικόνας που προέρχεται προσχηματικά από τον "Ερωτόκριτο", αλλά ουσιαστικά καταγράφει πολλά γνωρίσματα ενός κατακερματισμένου Ελληνισμού. Από τα πιο γνωστά δημώδη βιβλία του 18ου αιώνα στην Ελλάδα και στη Ρουμανία υπήρξαν ο "Χρονογράφος" των Ψευδό-Δωροθέου και Κιγάλα και ο "Ερωτόκριτος" του Κορνάρου. Ο γνωστός λόγιος και μοναχός της εποχής Καισάριος Δαπόντε, αναφερόμενος στην ευρύτερη διάδοση του κρητικού έπους στη Ρουμανία, έγραφε στα τέλη του 18ου αιώνα:

"Και επαινούνται δυνατά, και τα συγγράμματα τους πολλοί τα έχουν, τα βαστούν εις τα προσκέφαλα τους, μάλιστα τον Ρωτόκριτον, όστις και ετυπώθη ως τώρα τέσσαρες φορές ...". [...]

Genres: Poetry, Classics, Fiction, Romance, Theatre, Plays, Ebooks

492 pages, Hardcover

First published January 1, 1601

About the author

Vitsentzos Kornaros (Greek: Βιτσέντζος Κορνάρος; a.k.a. Vikentios Kornaros, Vincenzo Cornaro; March 29, 1553 – 1613/1614) was a Cretan poet, who wrote the romantic epic poem Erotokritos.
He wrote in vernacular Greek, and was a leading figure of the Cretan Renaissance.

Reviews

[Athena ღ · Rating 5 out of 5]

Ίσως ότι πιο όμορφο έχω διαβάσει ποτέ μου. Πέντε χιλιάδες αστέρια αν μπορούσα θα τα έβαζα!

"Τα μάτια δεν καλοθωρού στο μάκρεμα του τόπου,
μα πλιά μακρά και πλιά καλά θωρεί η καρδιά τ'ανθρώπου"

[ECG ☕ · Rating 5 out of 5]

Χιλιοδιαβασμένο και χιλιοτραγουδισμένο, ένα έπος γραμμένο από έναν εξαιρετικά ταλαντούχο άνθρωπο που μπορεί και μας συγκινεί 300 χρόνια αργότερα.
"Καλλιά 'χω σε με θάνατο παρ' άλλη με ζωή μου
για σέναν εγεννήθηκε στον κόσμο το κορμί μου."

[gigi_booksworld · Rating 5 out of 5]

Ένα αριστουργημα που σηματοδοτεί την κρητική λογοτεχνία την εποχή της βενετοκρατείας. Κάτι που δεν ήξερα, είναι πως ο Βιτσέντζο Κορνάρος, ο συγγραφέας του Ερωτόκριτου, μάλλον εμπνεύστηκε από το γαλλικό μυθιστόρημα Paris et Vienne. Δεν είναι όμως πιστή αντιγραφή αλλά δημιουργική διασκευή. Χωρίζεται σε τρία μέρη, το δεύτερο και το τέταρτο κάπως με κούρασε, όμως το τρίτο και το πέμπτο μέρος ήταν πολύ συγκινητικά. Είναι βέβαια δύσκολο έργο μιας και είναι γραμμένο στην κριτική διάλεκτο, αλλά αξίζει να διαβαστεί!

[Sophia Triad · Rating 5 out of 5]

Maybe the best love story ever written and sang

Τ' άκουσες Αρετούσα μου τα θλιβερά μαντάτα
ο κύρης σου μ' εξόρισε εις τη ξενιτιάς στη στράτα
Τέσσερις μέρες μοναχά μου 'δωκε ν' ανιμένω
κ' ύστερα να ξενιτευτώ, πολύ μακριά να πηαίνω

και πώς να σ' αποχωριστώ και πώς θα σου μακρύνω
και πώς θα ζήσω δίχως σου, τον ξορισμόν εκείνο

Κατέχω 'το κι ο κύρης σου γρήγορα σε παντρεύει
ρηγόπουλο, αφεντόπουλο σαν είσ 'εσύ γυρεύει
και δεν μπορείς ν' αντισταθείς σαν θέλουν οι γονείς σου
νικούν τηνε τη γνώμη σου κι αλλάζει κι όρεξη σου

Μια χάρη, αφέντρα, σου ζητώ κι εκείνη θέλω μόνο
Και μετά κείνη ολόχαρος τη ζήση μου τελειώνω:
Όταν θα αρραβωνιαστείς να βαριαναστενάξεις
κι όταν σαν νύφη στολιστείς σαν παντρεμένη αλλάξεις
Ν' αναδακρυώσης και να πης, «Ρωτόκριτε καημένε
τα σου 'ταξα ελησμόνησα, τα 'θελες πια δεν έναι»

Και κάθε μήνα μια φορά μέσα στην κάμερά σου
λόγιαζε τα 'παθα για σε, να με πονεί η καρδιά σου
Και πιάσε και τη ζωγραφιά που βρες στ' αρμάρι μέσα
και τα τραγούδια, που 'λεγα όπου πολύ σ' αρέσαν
Και διάβαζέ τα, θώρειε τα κι αναθυμού κι εμένα
πως μ' εξορίσανε για σε πολλή μακριά εις στα ξένα

Κι ας τάξω ο κακορίζικος πως δε σ' είδα ποτέ μου
ένα κερί αυτουμενον εκράτουν κι έσβησέ μου
Ας τάξω πως επιάστηκα σε μιας γυναίκας τρίχα
έσπασε η τρίχα κ' έχασα εις τον κόσμο ότι κι αν είχα

Λησμόνησε παντοτινά και διώξε κάθε ελπίδα
και πε πως δεν με γνώρισες κι ούτε και 'γω πως σ' είδα

[Vera]

Το σημαντικότερο γλωσσικό και λογοτεχνικό δημιούργημα της Κρητικής λογοτεχνίας είναι το μεγάλο επικολυρικό ποίημα Ερωτόκριτος. Αποτελείται από 10052 ομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους στίχους, χωρίζεται σε πέντε μέρη και χαρακτηρίζεται από τους μελετητές ως έμμετρο ερωτικό μυθιστόρημα. Σε αυτό το πολύστιχο αφηγηματικό ποίημα ο Κορνάρος διηγείται την ερωτική ιστορία των δύο βασικών ηρώων του έργου: του Ερωτόκριτου και της Αρετούσας. Το έργο διαδραματίζεται στην αρχαία Αθήνα, η εποχή όμως που περιγράφει αποτυπώνει καλύτερα το ιπποτικό πνεύμα της Δύσης.

[Kyriakos Sorokkou]

Ελληνική λογοτεχνία του 12ου-18ου αιώνα.

1) Βασίλειος Διγενής Ακρίτης (1102-1140) 
2) Τα Πτωχοπροδρομικά Ποιήματα (1142-1164) 
3)  Αφήγησις Λιβίστρου Και Ροδάμνης (1240-1260) 
4) Καταλόγια - Στίχοι περί έρωτος αγάπης (1401-1450)
5) Απόκοπος/Βοσκοπούλα (1519 / 1627)
6) Ρίμες Αγάπης (1480-1580)
7) Ερωφίλη (1595)

8) Ερωτόκριτος (1600-1610)

χρόνος ανάγνωσης κριτικής: 1 λεπτό και 10 δευτερόλεπτα

Έχοντας διαβάσει την Ερωφίλη του Γεώργιου Χορτάτση τον περασμένο μήνα βρήκα αρκετές
ομοιότητες ανάμεσα στα δύο έργα.
Γράφτηκαν και τα δύο από Κρητικούς, στην Κρήτη της Ενετικής εποχής.
Δεν ξέρω αν ο Κορνάρος γνώριζε τον Χορτάτση προσωπικά ή τον είχε ακουστά, ή ήξερε
απλά το έργο του, αλλά αυτό που διέκρινα είναι οι ομοιότητες σε καίρια σημεία που έχουν
τα δύο έργα.

Και η Ερωφίλη και η Αρετούσα είναι βασιλοπούλες που ερωτεύονται άξιους νέους
οι οποίοι δεν έχουν βασιλικό αίμα στις φλέβες τους.
Και οι δύο βασιλοπούλες έχουν παραμάνες που προσπαθούν να τις βάλουν στον
'ίσιο' δρόμο της λογικής, χωρίς αποτέλεσμα (Χρυσόνομη της Ερωφίλης)
(Φροσύνη της Αρετούσας).
Και οι δύο νέοι, Πανάρετος και Ερωτόκριτος έχουν αδελφικούς φίλους,
Καρπόφορο και Πολύδωρο αντίστοιχα που τους συμβουλεύουν να μην αποκαλύψουν
τον έρωτά τους.
Οι δύο βασιλιάδες: Φιλόγονος και Ηρακλής αγαπούν τους δύο νέους σαν παιδιά τους,
αλλά όταν μαθαίνουν για τον απαγορευμένο έρωτα αντιδρούν άσχημα,
και συγκεκριμένα ο Φιλόγονος βίαια, κάτι που έχει τραγική κατάληξη, αφού τραγωδία είναι
το έργο. Η αντίδραση του Ηρακλή είναι πιο πολιτισμένη για τα μεσαιωνικά πρότυπα πάντα.
Είναι κι αυτή άσχημη αντίδραση αλλά ο Ερωτόκριτος έχει καλύτερη κατάληξη από την Ερωφίλη.

Εκτός από αυτές τις ομοιότητες, τα δύο έργα έχουν διττή / υβριδική μορφή.
Η Ερωφίλη είναι τραγωδία, θεατρικό αλλά μοιάζει περισσότερο με ποίημα διότι
όλοι οι στίχοι του έργου ομοιοκαταληκτούν ακόμη και οι στιχομυθίες.
Ο Ερωτόκριτος παρόλο που τιτλοφορείται Ποίημα Ερωτικόν, διαβάζεται σαν θεατρικό,
διότι αναγράφεται το όνομα του χαρακτήρα που μιλά κάθε φορά, και όταν υπάρχει αφήγηση
αναγράφεται η λέξη ΠΟΙΗΤΗΣ, ο οποίος μερικές φορές παίρνει και ρόλο Χορού.
Φυσικά ο όρος έμμετρο μυθιστόρημα περιγράφει και αποδίδει καλύτερα τον χαρακτήρα
αυτού του αφηγηματικού ποιήματος.

Και επειδή λόγω του ότι ο Ερωτόκριτος δεν είναι θεατρικό, δεν είχε δηλαδή
περιορισμένο χώρο και χρόνο δράσης όπως η Ερωφίλη,
είχε περισσότερη ιστορία, χαρακτήρες και δράση, και μου άρεσε περισσότερο
Τώρα έχω σαν στόχο να διαβάσω και την κομιξοποίησή του Ερωτόκριτου στο προσεχές μέλλον.

[Μιχάλης Μανωλιός · Rating 5 out of 5]

Απίστευτος χειρισμός γλώσσας, κρατάει το έργο ζωντανό τόσους αιώνες μετά. Αξίζει κάθε αναγνωστικό λεπτό του.
Υ.Γ.: Δύο χρόνια μετά, αναθεώρηση βαθμολογίας στο 5, επειδή ο Κορνάρος συνομιλεί μόνο με τον Όμηρο. Κανονικά δεν θα έπρεπε να τολμήσω να βαθμολογήσω καν, πόσω μάλλον να του κόβω και αστεράκια εγώ ο τίποτας... Κορυφαία στιγμή της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Δεν διαβάζεται, τραγουδιέται.

[Maritina Mela · Rating 2 out of 5]

I was about to not write a summary of the plot, because this is so popular, everyone knows what it is about. But then I remembered that some people actually don't, and that's ok.

So here we go...

Erotokritos is a play from the 16th - 17th century, written by the Cretan playwriter/poet Vitsentzos (Vincent) Kornaros. It is considered a classic and it's still played in theatre.

The story takes place in Ancient Athens, where the king Heracles and his wife, after many years of trying, have a daughter, whom they name Aretousa and grows up into a beautiful woman.
The son of Heracles' counselor, Erotokritos, falls desperately in love with her, but since he doesn't think that his feelings will be reciprocated, he limits himself to singing love songs outside her window.

Slowly but surely tho, Aretousa falls in love with that unknown singer. Erotokritos however, not knowing that, decides to leave Athens and go to Chalkida, in order to forget her. But in his absence, his father falls ill and Aretousa takes if upon herself to pay him a visit. While in their home tho, she discovers Erotokritos' songs and paintings of her and realizes who the singer is.

When Erotokritos returns home, he finds out about the missing songs and paintings, and decides to stay away from Aretousa for a while. She sends him a basket of apples to show him that their feelings are mutual and from then on, their romance blossoms.

In the meantime, her father organizes a jousting competition in her honor, where many noblemen participate - some of them in hopes of winning her hand as well - but eventually Erotokritos is the winner. From then on, the young man and Aretousa meet every night under her window, and she pleads with him to ask Heracles' permission to marry.

The king however gets furious, since Erotokritos isn't exactly a nobleman, and sends him into exile. In the same time, a marriage proposal from the king of Byzantium arrives, and Heracles decides to marry his daughter off to him. Unbestknown to him, the young pair gets secretely engaged the night before Erotokritos leaves Athens.

After that, the king informs his daughter about the marriage proposal by the king of Byzantium but she firmly reguses to obey. She is thrown in jail, alongside her old wet nurse, Frosyni, but she still insists on not betraying her love for Erotokritos.

Five years pass and the Vlachs now lay siege in Athens. The king participates in the battle and would have been mortally wounded, had it not been for a young soldier who got in the way to protect him. The king then, offers his daughter's hand in marriage, as a gift to the soldier who saved his life.

The soldier visits the imprisoned young woman and tells her that her father has decided to get them married. She rejects the proposal and proclaims her love for Erotokritos. The soldier then tells her about her beloved and how he died in his arms. And of course, Aretousa is devastated.

But to her surprise, later on, the soldier uncovers his true identity. He is actually Erotokritos himself, and was testing her to see if she was still in love. He was hiding his true identity by magic.

Aretousa informs her father that she accepts that proposal and she is released from prison. After the king promises his throne to the young man and swears to not go back on his word, Erotokritos reveals his identity to the king as well, who finally accepts the marriage. The story has a happy ending, with Erotokritos and Aretousa getting married, having a family and ascending the throne of Athens, becoming just and beloved rulers.

Oh boy...

I don't know if anyone remembers, but last year, I had a bit of a public fight with a guy on Goodreads because I had given Η Πάπισσα Ιωάννα (another greek classic) a low rating. Something that in his mind was unacceptable and worthy of calling me names over.

And just this spring, I had a couple of people blocking me, because I had given Eroica (yet another greek classic) a low rating as well.

And I really hope that the same kind of people, won't stumble across this as well.

I have to admit tho, that, unlike Pope Joan and Eroica, I had absolutely no problems with the plot and the characters in this one.

I won't deny that this was extremely hard to read, and in my opinion, that was because of the slow action and mostly, the language.
You see, not only this is written in 16th century greek, which, as expected, is quite different from modern day greek. It's also written in 16th century cretan dialect. Which makes this even harder to read and fully comprehend. And yeah, Crete is a greek island, but as it is the case with other greek places, the language there, despite still being essentially the same, still has some differences. Unfortunately, that took away some of the positive experience.

Of course, experiencing a play in book form, won't be as exciting as experiencing it live.
And as I already mentioned, I actually had no problems with the plot and characters. I would love to see this in the theatre and if you check the books I've read, you'll see that I also loved the graphic novel that was based on the play as well. I may go as far as to say that I'd also like to see this adapted in some other way, maybe as a mini series or as a novel (you know, not in poem form and written in the way books are intended to be written, instead of a script.)
And I just remembered that a few years ago, this was adapted as a musical (a short lived one tho) and I missed it. Damn, that would have been great as well.

Anyway, I hope me and this book actually clicked a lot better, but I also need to mention that I do appreciate its huge contribution to greek theatre, which, as stated above, goes strong even to this day.

If you made it this far, congratulations!
'Til next time, take care :) :) :)

[Kalliope · Rating 5 out of 5]

Ενθουσιασμός!

Κατ' αρχάς, απόλυτος θαυμασμός για τον Κορνάρο. 10.000 στίχοι! Πώς;;; Πώς το έκανε; :Ο Respect
Κατά δεύτερον, ρέει απίστευτα εύκολα, λες και δε χρειάστηκαν καμμία προσπάθεια για να γραφτούν οι στίχοι. Υπάρχουν πάρα πολλά ωραία σημεία και η γλώσσα είναι τόσο ζωντανή! Μαθαίνεις καινούριες λέξεις! (Τα ελληνικά είναι τόσο πολύχρωμη, πλούσια και ζωντανή γλώσσα! Τόσες ξεχασμένες και άγνωστες λέξεις που περιμένουν να χρησιμοποιηθούν! Όπως προανέφερα: ενθουσιασμός!) Δεν το περίμενα, αλλά διασκέδασα υπερβολικά πολύ όσο το διάβαζα. Δε νομίζω πως έχω διασκεδάσει τόσο πολύ με άλλο βιβλίο :D

Είναι κρίμα που δεν το κάνουμε ολόκληρο στο σχολείο. Επίσης, δεν μπορώ να καταλάβω γιατί δε γράφουμε πια έτσι. Είναι τόσο πιο διασκεδαστικό, και για τον αναγνώστη και για τον συγγραφέα!

Το προτείνω ανεπιφύλακτα!

[Αντιόπη Κουφού · Rating 5 out of 5]

Καλλιά ‘χω εσέ με θάνατο, παρ’ άλλη με ζωή μου.

Για σένα εγγενήθηκε στον κόσμο το κορμί μου…

📍 Κάτι τέτοια έργα δεν παίρνουν από κριτικές, δεν φτάνει ο νους να χωρέσει και να αντιληφθεί τα βαθυστόχαστα νοήματα και τη λυρικότητα του έργου αυτού. Μπορώ μόνο να σας παροτρύνω, να μην αγνοείται τα σπουδαία διαμάντια της ελληνικής λογοτεχνίας που επηρέασαν μύθους και τραγούδια.


books_harbor

[Evgenia · Rating 4 out of 5]

Χρειάζεται πολύ μαεστρία για να γράψεις ένα ολόκληρο βιβλίο σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο και θέλει μεγαλύτερη μαγκιά για να το τελειώσεις. Είναι η αλήθεια οτι στην αρχή μου φαινόταν αδύνατο αλλά καθώς συνεχίζεις να διαβάζεις ξεχνάς την ομοιοκαταληξία και τους κρητικόυς ιδιωματισμούς και καθώς μπαίνεις στο πετσί της υπόθεσης που σου μένει η αγωνία για την τύχη των δύο ερωτευμένων και η γλύκα της αγάπης τους.

[ζανλίκ · Rating 4 out of 5]

❤️.

[ κάθε πισωγύρισμα που έκανα στον Ερωτόκριτο μου θύμιζε το περσινό καλοκαίρι στην Κω, απλά με λιγότερους έναστρους ουρανούς ]

[Anna Baboura · Rating 5 out of 5]

Αγαπημένο βιβλίο.... Ακόμα μεγαλύτερο το συναίσθημα όταν βλέπεις 5χρονα παιδιά να συγκινούνται!!!

[Ntina · Rating 5 out of 5]

Και πώς μπορώ να σ' αρνηθώ; Kι α' θέλω, δε μ' αφήνει
τούτ' η καρδιά που εσύ'βαλες σ' τσ' αγάπης το καμίνι.
Kαι πώς μπορεί άλλο δεντρόν, άλλοι βλαστοί κι άλλ' άνθη,
μέσα τση πλιό να ριζωθούν, που το κλειδίν εχάθη;

[Elena · Rating 5 out of 5]

Και 10 αστέρια θα ήταν λίγα γι' αυτό το αριστούργημα.
"Κι όλπιζα να λησμονηθούν οι πόνοι που μ'εκρίνα,
Μα 'γώ θωρώ χερότεροι και πλιά βαροί απομείνα"

[PastelKos · Rating 5 out of 5]

"Ὄχι οἱ ἀθρῶποι μοναχά, πὄχου μιλιὰ καὶ γνώση,
τρέχου εἰς τοῦτο τὸ δεντρὸ τσ’ ἀγάπης, γιὰ νὰ τρῶσι:
πέτρες, δεντρὰ καὶ σίδερα καὶ ζὰ στὴν οἰκουμένη
ὅλα γνωρίζου καὶ γρικοῦ τὸν πόθο πὼς τὰ γιαίνει
κ' ἕνα μὲ τ’ ἄλλο τὴ φιλιὰ κι ἀγάπη λογαριάζει
κι ὅλα ἀγαποῦν καὶ πεθυμοῦν τὸ πράμα ποὺ ταιριάζει,
μὰ ὅλα γιὰ μένα σφάλασι καὶ πᾶσιν ἄνω κάτω,
γιὰ μὲ ξαναγεννήθηκεν ἡ φύση τῶν πραμάτω.'

[Marianna Sharktooth · Rating 5 out of 5]

Μικρή περίληψη του τεράστιου έργου του Βιτσέντζου Κορνάρου, φτιαγμένη για παιδιά. Οι συγγραφείς έχουν κρατήσει το στοιχείο της ομοιοκαταληξίας. Συνοδεύεται με απίστευτη εικονογράφηση.

[Anna · Rating 5 out of 5]

It was about time I reread Erotokritos, because my last confrontation with the Greek Renaissance classic took place during my teenage years, and I could barely remember anything beyond the established song passages that I fell in love with then. I got a beautiful annotated edition in Greek (not the one shown above) during my two-month internship on Crete last year, when a local friend recommended it to me due to one of her professors' involvement in the introduction, and I'm glad I decided to buy it and not resort to the wikisource text again, because the glossar included allowed me to finally enjoy the whole extent of this gem.

Not that the dialect is particularly hard to understand! I recollected many more difficulties deciphering meanings ten years ago, but I had no such problems now. Sure enough, I find German or English texts from the same time period much harder to comprehend than anything Vitsentzos Kornaros wrote. It takes a little getting into of course, but that's it. The vocabulary from the appendix in fact only added impact to the gorgeous, flowing rhymes. It's astounding how not a single line seems out of place, ever. At times I stopped to recite the ballad aloud, singing to the traditional tune, and it worked!

The plot is best described as "anachronistic Rome & Juliet in Athens" meets my favourite opera "Il Trovatore", and that's all I can say without heading into a 80-page essay on the topic. I took lots of notes this time, though I will most likely share my thoughts on the reread on a different social platform. As with a lot of old texts, there are repeated key phrases that make Erotokritos sound like an ancient piece, and the story isn't all that surprising, but that's about all I could complain about. You may not be able to handle all that Mediterranean emotion though.

Shakespeare who?

[Anna · Rating 5 out of 5]

First let me explain that this is wrongly listed as an edition of the actual Erotokritos ballad! No, sir, this cover belongs to the abridged version for children, with devastatingly gorgeous illustrations by Oksana Chaus, which I couldn't take my eyes off at all. Byzantine artwork surrounding 17th century talk of death??? Reading this to my future kids will be imperative. I personally think that the publisher did a great job not only choosing this particular artwork to embellish the text, but also converting the language into an easier, yet still recognizable standard text for children. Also, thank god they left out the problematic parts.

[Tantz Aerine · Rating 5 out of 5]

Κατά πολύ καλύτερο από τον Ρωμαίο και την Ιουλιέττα... δυνατοί χαρακτήρες, ιππότες και αγώνες, πόλεμος και αναμετρήσεις που παραπέμπουν ακόμα και στην Ιλιάδα. Το διάβασα μονορούφι σε 24 ώρες.

[Ioannis Savvas · Rating 4 out of 5]

Εντυπωσιακή γραφή, κρητική διάλεκτος, αριστοτεχνικός χειρισμός γλώσσας.

[Argiris Fakkas · Rating 5 out of 5]

Το μεγαλύτερο αριστούργημα της Κρητικής Αναγέννησης, ένα έργο που ακόμα και στις μέρες μας απαγγέλλεται και τραγουδιέται στην Κρήτη αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Χαρακτηρίζεται ως έμμετρο μυθιστόρημα και είναι η συγκινητική ιστορία δύο νέων που ο έρωτάς τους κόντρα στην εξουσία και τις νόρμες της εποχής θριαμβεύει.

Το έργο έχει και άλλες συγκινητικές στιγμές όπως κατά τη διάρκεια των μονομαχιών της γκιόστρας, που αποτελεί ένα πολύ ιδιαίτερο και ξεχωριστό κεφάλαιο του ποιήματος και με τον θάνατο του Αρίστου, του ανιψιού του Βλαντίστρατου, βασιλιά των Βλάχων. Είναι γεμάτο με πολύ πετυχημένες παρομοιώσεις, παράξενα όνειρα που βλέπει η Αρετή και προσπαθεί να τα διαλευκάνει η νένα της, πληροφορίες για την κοινωνική και πολιτισμική ζωή της εποχής. Είναι ένα πραγματικό διαμάντι που διατηρεί την λογοτεχνική αξία του μέχρι τις μέρες μας.

Η γλώσσα του έργου ρέει φυσικά και αβίαστα και είναι εντυπωσιακό πόσο εύκολα γίνεται κατανοητή, ακόμα και μετά από τόσους αιώνες. Λίγα σημεία παρουσιάζουν δυσκολίες κυρίως με κάποιους τεχνικούς όρους, οι λόγιες και αρχαϊκές λέξεις είναι ελάχιστες.

Στην πόλη της Αθήνας, ο βασιλιάς και η βασίλισσα φέρνουν στον κόσμο μια κόρη, την Αρετούσα, που μεγαλώνει και έχει όλες τις χάρες του κόσμου. Αντίστοιχα ο σύμβουλος του βασιλιά, ο Πεζόστρατος έχει έναν άξιο και μυαλωμένο γιο, τον Ερωτόκριτο, που συχνάζει όπως είναι φυσικό στο παλάτι. Ο νέος αυτός αρχίζει να τρέφει αισθήματα για την Αρετούσα, χωρίς αυτή να γνωρίζει τίποτα. Προσπαθεί να ξαλαφρώσει από αυτόν τον ανομολόγητο έρωτα πηγαίνοντας συχνά για κυνήγι, χωρίς αποτέλεσμα. Εξομολογείται τον έρωτά του στον καλύτερο του φίλο, τον Πολύδωρο, που τον συμβουλεύει να είναι πολύ προσεκτικός γιατί αν το μάθει ο ρήγας θα έχει άσχημα ξεμπερδέματα. Τον συμβουλεύει ακόμα να σταματήσει να πηγαίνει στο παλάτι, πράγμα το όποιο και κάνει. Ο έρωτας του όμως φουντώνει και αρχίζει να τραγουδά τις νύχτες έξω από το παλάτι. Ο βασιλιάς θέλει να μάθει ποιος είναι αυτός ο άγνωστος τραγουδιστής που άδει τόσο ωραία, ενώ η κόρη του αρχίζει να το ερωτεύεται ακόμα κι αν δεν το έχει δει στην όψη. Ο βασιλιάς στέλνει φρουρούς για να τον πιάσουν και να αποκαλυφθεί η ταυτότητά του, όμως ξεσπά μάχη με δύο θύματα από τους φρουρούς και ο Ερωτόκριτος, που είχε βοηθό τον Πολύδωρο, ξεφεύγει. Η Αρετούσα εξομολογείται τον έρωτά της για τον τραγουδιστή στη Νένα της, που είναι πολύ ανήσυχη και την αποπαίρνει. Ο τραγουδιστής σταματάει να κάνει την εμφάνισή του και η Αρετούσα μαραζώνει. Ο Ερωτόκριτος δεν πάει πίσω, ο πατέρας του ανησυχεί και έτσι ο Ερωτόκριτος κανονίζει μια εκδρομή στην Εύβοια για να ξεσκάσει και να ξεχάσει. Το ταξίδι πάντως δεν τον βοηθάει καθόλου, ο έρωτάς του θεριεύει ακόμα περισσότερο. Στο μεταξύ ο Πεζόστρατος αρρωσταίνει βαριά αλλά καλυτερεύει και η βασίλισσα μαζί με την κόρη της και τη Νένα τον επισκέπτονται στο σπίτι του. Η Αρετούσα βρίσκει στο σπίτι του Ερωτόκριτου τους στίχους των τραγουδιών και τη ζωγραφιά της, οπότε καταλαβαίνει ότι αυτός είναι ο τραγουδιστής. Τα δείχνει στη Νένα, η οποία κάνει ό,τι μπορεί για να αποτρέψει αυτόν τον έρωτα, χωρίς όμως να πει τίποτα στον πατέρα της. Ο Ερωτόκριτος επιστρέφει από τα ξένα και δεν βρίσκει τους στίχους και τη ζωγραφιά. Η μάνα του, του λέει ότι μόνο η Αρετούσα μπήκε στο δωμάτιο του, και αυτός φοβάται ότι θα το έχει πει στον βασιλιά και ότι είναι χαμένος. Στέλνει τον Πολύδωρο στο παλάτι για να μάθει τι γίνεται, αυτός του λέει, για τον αποθαρρύνει, ότι η Αρετούσα είναι έξω φρενών μαζί του. Τελικά όμως πηγαίνει ο ίδιος στο παλάτι και καταλαβαίνει από το βλέμμα της ότι και αυτή τρέφει αισθήματα γι’ αυτόν και δεν έχει πει τίποτα στον βασιλιά.

Το δεύτερο μέρος του Ερωτόκριτου αφορά την τζόγια που διεξάγεται στην Αθήνα, τις μονομαχίες δηλαδή με τα άλογα πολλών βασιλόπουλων και αξιόλογων νέων της εποχής, με έπαθλο ένα στεφάνι φτιαγμένο από τα χέρια της Αρετούσας. Παρουσιάζονται κατά σειρά ο αφέντης της Μυτιλήνης, Δημοφάνης, ο ρηγόπουλος του Αναπλιού, Αντρόμαχος, ο αφέντης της Μοθώνης, Φιλάρετος, ο αφέντης της Έγριπος, Ηρακλής, ο αφέντης της Μακεδονίας, Νικοστράτης, ο αφέντης της Κορώνης, Δρακόμαχος, ο αφέντης της Σκλαβουνιάς, Τριπόλεμος, ο αφέντης της Αξιάς, Γλυκάρετος, ο Καραμανίτης Σπιθόλιοντας, ο γιος του ρήγα του Βυζαντίου, Πιστόφορος, ο αφέντης της Πάτρας, Δρακόκαρδος, το ρηγόπουλο της Κύπρου, Κυπρίδημος, ο Ερωτόκριτος και το ρηγόπουλο της Κρήτης, Χαρίδημος. Όλοι οι μονομάχοι στην περικεφαλαία τους έχουν μια εικόνα και από κάτω κάποιους στίχους που συνήθως σχετίζονται με τα βάσανα του έρωτα. Πριν ξεκινήσουν οι μονομαχίες όμως ο Σπιθόλιοντας διαμαρτύρεται στον βασιλιά ότι ένας από τους διαγωνιζόμενους, ο κρητικός Χαρίδημος, έχει σπιλώσει την τιμή του, αφού υποστηρίζει ότι έκλεψε ένα σπαθί του πατέρα του ενώ κοιμόταν. Ο Χαρίδημος αντικρούει τις κατηγορίες λέγοντας ότι το σπαθί το κέρδισε ο πατέρας του σε μονομαχία με τον πατέρα του Καραμανίτη. Ο Σπιθιόλοντας απαιτεί μονομαχία εδώ και τώρα και ο βασιλιάς συναινεί, όπως και ο Κρητικός. Στην μονομαχία που εξελίσσεται και είναι φοβερή, ο Καραμανίτης ηττάται και τελικά πεθαίνει. Είναι αξιοσημείωτη η συγκίνηση που βγάζει ο ποιητής με τους στίχους του για τον θάνατο ενός Τούρκου, «Εφάθτην ο Σπιθιόλονμτας, κι ετέλειωσε τσι χρόνους, κι αφήκεν εις τους τόπους του πρίκες πολλές και πόνους. Κι ήπεσε κείνο το θεριό, π’ όλοι τονε τρομάσσα, κι οι αντρειές κι οι δύναμες, σα νέφαλα περάσα. Αξιοσημείωτο είναι επίσης και το γεγονός ότι ακόμα και ο Σπιθιόλοντας έχει έναν φίλο, τον Δρακόμαχο, που πονάει για τον θάνατό του. Το επόμενο πρωί ξεκινάνε οι μονομαχίες, ο Ρωτόκριτος θα παλέψει με τρεις, ο Κυπρίδημος με τέσσερις και ο Κρητικός με τρεις. Ο Ερωτόκριτος κερδίζει και τις τρεις μονομαχίες, όπως βέβαια και ο Κρητικός και ο Κυπρίδημος. Αρχικά παλεύει με τον Φιλάρετο, έπειτα με τον Ηρακλή και τελευταία με τον Δρακόκαρδο. Ο Κυπρίδημος μονομαχεί με τον Δημοφάνη, τον Αντρόμαχο, τον Γλυκαρέρη, ο οποίος του μιλάει όμορφα και τον παινεύει, αλλά στην μονομαχία χάνει πάρα την αντρειοσύνη του, αφού το άλογό του έπεσε και τον τραυμάτισε στο χέρι, και τον Πιστόφορο, που επίσης επιδεικνύει αντρειοσύνη αλλά χάνει, στενοχωρώντας τον Βασιλιά που θέλει να τον κάνει γαμπρό του. Ο Χαρίδημος παλεύει με τον Δρακόμαχο, που αναζητάει εκδίκηση για το θάνατο του φίλου, αλλά ηττάται, με τον Νικόστρατο που τον παινεύει και του μιλά ευγενικά και παρά τη νίκη του Κρητικού γίνονται φίλοι και με τον Τριπόλεμο, τον αφέντη της Σκλαβουνιάς που τον ειρωνεύεται αλλά βρίσκει το μάστορά του. Εφόσον και οι τρεις έχουνε κερδίσει τις μονομαχίες τους ο ρήγας λαμβάνει την απόφαση να ρίξει κλήρο και οι δύο πρώτοι που θα βγουν να μονομαχήσουν για τη τζόγια. Πρώτο βγαίνει το όνομα του Ερωτόκριτου και μετά του Χαρίδημου. Ο Κρητικός φεύγει απογοητευμένος. Στη σκληρή μονομαχία που ακολουθεί ο Ερωτόκριτος κερδίζει και λαμβάνει το στεφάνι από τα χέρια της αγαπημένης του. Βράβειο παίρνει και ο Πιστόφορος, ο γιος του ρήγα του Βυζαντίου, Πιστόφορος, για την αντρειοσύνη και τον τρόπο που μονομαχούσε.

Το τρίτο μέρος ξεκινά με την Αρετούσα να θέλει να μιλήσει λίγο μόνο με τον Ερωτόκριτο και να το εκμυστηρεύεται αυτό στη νένα της. Η νένα της προσπαθεί να την αποθαρρύνει από τέτοιες σκέψεις, τονίζοντας την κατώτερη θέση του Ερωτόκριτου. Άδικος κόπος, αφού η Αρετούσα δεν ακούει τις συμβουλές της. Η παραμάνα την συμβουλεύει να σκεφτεί την οργή του πατέρα της. Η Αρετούσα της απαντά ότι αυτό που θέλει είναι να πάρει για άντρα της τον Ερωτόκριτο, αν και προς το παρόν θέλει μόνο να καταφέρει να συζητήσει μαζί του. Η Αρετούσα συλλαμβάνει την ιδέα να συναντηθεί με τον Ερωτόκριτο σε ένα κατώγι ενός παράμερου σπιτιού, όπου θα ήταν ανενόχλητοι. Εξομολογείται αυτήν την ιδέα στη νένα της που γίνεται έξαλλη, όταν όμως βλέπει ότι η Αρετή δεν παίρνει από λόγια, συμφωνεί και της δίνει την άδεια. Πράγματι οι δυο τους συναντιούνται, η Αρετή ζητάει τον λόγο από τον Ερωτόκριτο και εκείνος της εξομολογείται τον έρωτά του. Δίνουν ραντεβού για δεύτερη συνάντηση το επόμενο βράδυ και είναι η σειρά της Αρετής να εκμυστηρευτεί τον έρωτά της. Ο Ερωτόκριτος θέλει να πιάσει το χέρι της, εκείνη όμως του λέει να προτρέψει τον πατέρα του να ζητήσει το χέρι της από τον βασιλιά, υπολογίζοντας ότι ο πατέρας της δεν θα αρνηθεί γιατί αγαπά πολύ τον Πεζόστρατο. Ο Ερωτόκριτος λέει στον πατέρα του ότι θέλει να παντρευτεί και ο πατέρας του είναι χαρούμενος με αυτό. Όταν όμως ακούει το όνομα της νύφης παρακαλεί τον γιο του να συνέρθει. Ο γιος του είναι αμετάπειστος και του ζητά να μιλήσει στον βασιλιά. Ο Πεζόστρατος υποχωρεί και βρίσκει την κατάλληλη ευκαιρία να το πει στον βασιλιά, που γίνεται έξαλλος, αποπέμπει τον σύμβουλο του και διατάζει την εξορία του γιου του σε τέσσερις μέρες. Ο Ερωτόκριτος μόλις το μαθαίνει προσπαθεί να παρηγορήσει τον πατέρα του. Ο πατέρας της Αρετούσας της λέει για το αταίριαστο προξενιό και της εκμηστηρεύεται το προξενιό με το βασιλόπουλο του Βυζαντίου. Η Αρετούσα είναι απαρηγόρητη και γυρεύει παρηγορία στη νένα της, η οποία της λέει να υποταχτεί στη βούληση του κύρη της. Η Αρετή θυμώνει και αρνείται, θέλει να αρραβωνιαστεί με τον Ερωτόκριτο και η νένα με τα πολλά πείθεται να την βοηθήσει σ’ αυτό το σχέδιο. Συναντιούνται το ίδιο βράδυ και αφού κλαίνε πολλή ώρα ο Ερωτόκριτος της λέει με παράπονο ότι θα τον ξεχάσει όταν παντρευτεί. Εκείνη του λέει ότι είναι αμετάπειστη στην απόφαση της να τον παντρευτεί, φωνάζει τη νένα για μάρτυρα, τον αφήνει να πιάσει το χέρι της και του δίνει το δαχτυλίδι για να θυμάται την υπόσχεσή της στα ξένα. Αποχωρίζονται, ο Ερωτόκριτος έτοιμος για να φύγει προσπαθεί να παρηγορήσει τον Πολύδωρο και τους γονείς του, οι οποίοι τον θρηνούν σαν να είναι νεκρός.

Το τέταρτο μέρος ξεκινά με το ρήγα και τη βασίλισσα να συζητούν και να αποφασίζουν να παντρέψουν την Αρετή το συντομότερο δυνατό. Η Αρετή βλέπει έναν εφιάλτη και ξυπνά κατατρομαγμένη τη νένα της. Της διηγείται το όνειρο, φοβάται ότι ο Ερωτόκριτος έπαθε κάποιο κακό στα ξένα. αλλά η νένα της δεν πιστεύει στα όνειρα και της λέει ότι βασανίζεται λόγω του έρωτά της και γι’ αυτό είναι ανήσυχη. Η νένα παρόλα αυτά φοβάται τα θολά και σκοτεινά νερά που είδε η Αρετή στο όνειρο γιατί συμβολίζουν πάθη. Πράγματι, το απόγευμα έρχεται μαντατοφόροι από το Βυζάντιο για να φέρουν την πρόταση του βασιλιά τους, να παντρευτεί ο γιος του την Αρετούσα. Οι γονείς της την πληροφορούν για την πρόταση και είναι πολύ χαρούμενοι. Η κόρη τους τους λέει ότι δεν θέλει να ξενιτευτεί και να τους αφήσει μόνους, θα παντρευτεί αργότερα. Ο βασιλιάς γίνεται έξω φρενών με αυτά που λέει η κόρη του και τα θεωρεί τεχνάσματα για να ματαιώσει το γάμο. Η Αρετή πληγώνεται με τη συμπεριφορά του πατέρα της και του λέει ότι μπορεί να κάνει ό,τι θέλει μαζί της, μόνο να την παντρέψει με το ζόρι δεν μπορεί. Ο πατέρας της αρχίζει να την χτυπάει. Εντύπωση προκαλεί η παντελής απουσία της βασίλισσας από την όλη σκηνή, που άλλωστε δεν μιλάει καθόλου στο έργο. Ο ρήγας ειδοποιεί τους μαντατοφόρους ότι η κόρη του είναι άρρωστη, κόβει τις πλεξούδες της και κλείνει στη φυλακή την κόρη του και τη νένα. Η νένα τον παρακαλεί να αφήσει ελεύθερη την Αρετή, ο ρήγας την κατηγορεί ότι αυτή φταίει για όλα. Η Αρετούσα θυμάται με πίκρα πως την είχανε μη στάξει μη βρέξει και τώρα την κακομεταχειρίζονται με τέτοιον τρόπο. Η νένα προσπαθεί να την παρηγορήσει και της λέει να έχει υπομονή. Η Αρετούσα αναλογίζεται ότι θα ήταν καλύτερα να είχε γεννηθεί φτωχή και άσημη. Ο Ερωτόκριτος εν τω μεταξύ ενημερώνεται με γράμμα από τον φίλο του Πολύδωρο για τη φυλάκιση της Αρετής, στενοχωριέται όμως παράλληλα νιώθει εμπιστοσύνη, η Αρετή δεν πρόδωσε την αγάπη του. Μετά από τρία χρόνια ο ρήγας της Αθήνας έχει προστριβές με τον βασιλιά της Βλαχιάς και γίνεται πόλεμος. Ο Ερωτόκριτος πηγαίνει σε μια μάγισσα που αλλάζει τη μορφή του, τον κάνει μαύρο στην όψη και έπειτα επιστρέφει αγνώριστος για να βοηθήσει το βασιλιά σε αυτόν τον πόλεμο. Φίλοι και εχθροί αναρωτιούνται ποιος να είναι αυτός ο καβαλάρης που μοιάζει Σαρακηνός και πολεμάει σαν δράκος. Ο Βλαντίστρατος κάνει μια αιφνιδιαστική επίθεση στο αντίπαλο στρατόπεδο και ο ρήγας της Αθήνας βρίσκεται σε μεγάλο κίνδυνο. Ο Πολύδωρος πέφτει βαριά τραυματισμένος και τελικά ο Ηρακλής σώζεται από τον Ερωτόκριτο που πολεμάει σαν λιοντάρι. Ο ρήγας αναγνωρίζει ότι χωρίς αυτόν θα ήταν νεκρός και του προτείνει να τον κάνει παιδί και κληρονόμο του. Ο Ερωτόκριτος του απαντάει ότι ήρθε να πολεμήσει μαζί του γιατί έχει το δίκιο με το μέρος του και δεν θέλει ανταμοιβές. Εκείνη τη μέρα σκοτώθηκαν πάρα πολλοί και από τις δύο μεριές και γίνεται ανακωχή δώδεκα ημερών. Στο μεταξύ έρχεται στο στρατόπεδο των Βλάχων ο ανιψιός του Βλαντίστρατου, Άριστος, γενναίος πολεμιστής. Ο Βλαντίστρατος έχει την ιδέα να γίνει μια μονομαχία μεταξύ δύο αντρών από τα αντίπαλα στρατόπεδα και ο νικητής να κερδίσει τον πόλεμο. Έτσι θα σταματήσουν οι σκοτωμοί. Εκλεκτός του είναι φυσικά ο ανιψιός του. Ειδοποιεί τον Ηρακλή με αγγελιοφόρο και αυτός σκέφτεται συγκαλεί συμβούλιο. Δεν μπορεί να σκεφτεί κάποιον που να είναι αντάξιος του Άριστου, αφού ο Πολύδωρος είναι τραυματίας. Τότε ένας σύμβουλός του, ο Φρονίστας, προτείνει τον Ερωτόκριτο, ο βασιλιάς διστάζει αφού έχει προσφέρει τόσο πολλά στη χώρα αυτός ο νέος. Τελικά υπάρχει συνάντηση βασιλιά και Ερωτόκριτου, αυτός ρωτάει με τρόπο για την υγεία του φίλου του και του λέει ότι θα πάει αυτός να μοναρχήσει, αν τον κρίνει άξιο. Ο ρήγας τον φιλάει συγκινημένος. Οι δυο βασιλιάδες δίνουν συμβουλές στους μονομάχους τους και υπογράφουν τη συμφωνία που λέει ότι όποιος κερδίσει θα θεωρείται ο νικητής στον πόλεμο. Η μονομαχία είναι πολύ δύσκολη και για τους δυο, καταφέρνουν χτυπήματα αλλά όχι πολύ σοβαρά. Η μέρα φτάνει προς το τέλος της και υπάρχει και μια μικρή στιχομυθία μεταξύ τους. Ο Ερωτόκριτος καταφέρνει τελικά το καίριο χτύπημα, όμως κι αυτός είναι βαρύτατα τραυματισμένος, δεν ξέρουν αν θα καταφέρει να ζήσει. Ο Βλαντίστρατος θρηνεί για τον άξιο ανιψιό που έχασε, σε μια από τις πιο συγκηνητικές στιγμές του έργου. Δεν τον νοιάζει πλέον για το βασίλειο και τα πλούτη που έχασε, αναλογίζεται ότι αυτά είναι δανεικά έρχονται και παρέρχονται, ο θάνατος του Αρίστου όμως είναι οριστικός. Οι Βλάχοι κηδεύουν με τιμές τον γενναίο πολεμιστή τους.

Στο πέμπτο και τελευταίο μέρος ο Ερωτόκριτος είναι πολύ βαριά τραυματισμένος και ο βασιλιάς τον θρηνεί ζωντανό. Τον τοποθετούν στο δωμάτιο της Αρετούσας και ο Ερωτόκριτος καλυτερεύει. Η Αρετή μαθαίνει γι’ αυτόν τον γενναίο πολεμιστή αλλά έχει έγνοια μόνο για τον Ερωτόκριτο. Ο πληγωμένος Πολύδωρος είναι πια καλά και επισκέπτεται τον άλλο τραυματισμένο. Παρατηρεί ότι μοιάζει με τον φίλο του στην όψη, εκτός από το ότι είναι μελαχρινός, αλλά εκείνος δεν του αποκαλύπτεται. Ο Ερωτόκριτος γίνεται πια καλά και η χαρά του βασιλιά είναι απερίγραπτη. Ο Ερωτόκριτος του λέει μια ψεύτικη ιστορία ότι τάχα τον λένε Κριτίδη και ξενιτεύτηκε επειδή πέθανε η αγάπη του, κάνοντας ανδραγαθήματα. Μαθαίνοντας τον πόλεμο στάθηκε στο πλευρό του. Δεν θέλει παρόλα αυτά να του πει για την αφορμή που το έκανε να έρθει στην Αθήνα. Ο βασιλιάς του λέει ότι από σήμερα ότι κυβερνάει είναι και δικό του, ο Ερωτόκριτος του απαντά ότι δεν θέλει τέτοια πράγματα αλλά ήρθε στην Αθήνα γιατί θέλει να γίνει άντρας της φυλακισμένης κόρης του. Ο βασιλιάς του αποκαλύπτει ότι η Αρετή είναι ερωτευμένη με άλλον και έχει ασχημύνει στη φυλακή. Θα στείλει δύο ανθρώπους του παρόλα αυτά να της πούνε την πρόταση. Ο Ερωτόκριτος του ζητά ακόμα κι αν δεν τον θελήσει για άντρα, να μην οργιστεί. Οι δύο πρωτογέροι πάνε και της λένε τα καθέκαστα, αυτή αρνείται. Ο βασιλιάς εξοργίζεται και σκέφτεται να τη θανατώσει μαζί με τη νένα της, ο Ερωτόκριτος χαίρεται με την απάντηση της Αρετής και του ζητάει να πάει αυτός να τη δει από κοντά και του δίνει την άδεια. Πηγαίνει μαζί με τους πρωτογέρους, ο Ερωτόκριτος στεναχωριέται που τη βλέπει σε αυτό το χάλι, κλαίει κρυφά. Βρίσκει το κουράγιο να της πει τα κατορθώματα του στον πόλεμο και τον τραυματισμό του και ζητάει το χέρι της. Η Αρετή αρνείται και πάλι, ας τον κάνει ο πατέρας της διάδοχο του, αλλά αυτή δεν πρόκειται να τον παντρευτεί. Ο Ερωτόκριτος αισθάνεται χαρά και πίκρα μαζί και πριν φύγει δίνει το δαχτυλίδι που του είχε δώσει πριν η Αρετή στη νένα. Η Φροσύνη το δίνει στην Αρετή. Αυτή το αναγνωρίζει και ανησυχεί πολύ για την τύχη του αγαπημένου της, αφού δεν έχει νέα του. Φοβάται ότι έχει πεθάνει, η νένα της λέει να κάνει υπομονή και στέλνει να ειδοποιήσουν τον ξένο να έρθει πίσω. Ο βασιλιάς ενθουσιάζεται με αυτήν την εξέλιξη. Ο Ερωτόκριτος επιστρέφει, η Αρετή τον ρωτά πως βρέθηκε στην κατοχή του αυτό το δαχτυλίδι που κάποτε ήταν δικό της. Αυτός της απαντάει ότι θα της το πει το επόμενο πρωί. Ο Ερωτόκριτος σκέφτεται να την δοκιμάσει ��ερισσότερο, να της πει ότι ο αγαπημένος της έχει πεθάνει, ακόμα και ο ποιητής τον ψέγει γι’ αυτό. Τα σημάδια την επόμενη μέρα είναι καλά, δυο πουλιά κελαηδούν στο κελί, η Φροσύνη τα θεωρεί μαντάτο γάμου, η Αρετή σημάδι του γάμου της στον Άδη, αφού σκέφτεται να αυτοκτονήσει αν μάθει το θάνατο του αγαπημένου της. Ο Ερωτόκριτος της λέει μια ιστορία ότι τάχα βρήκε τον Ερωτόκριτο ετοιμοθάνατο στα δάση της Έγριππος, από φαρμακερό δάγκωμα και ότι πέθανε στα χέρια του, δίνοντάς του το δαχτυλίδι. Η Αρετή μένει άναυδη και αρχίζει να τον θρηνεί. Λιποθυμά και η νένα της αρχίζει να κλαίει, νομίζοντάς την νεκρή. Ο Ερωτόκριτος τα χρειάζεται και πλένει μεμιάς το πρόσωπό του αποκαλύπτοντας την ταυτότητά του. Η Αρετή νομίζει ότι βλέπει όνειρο. Όταν καταλαβαίνει ότι είναι πράγματι αυτός, κλαίει από χαρά, η ομορφιά της επιστρέφει. Λέει του αγαπημένου της να ξαναγίνει μελαχρινός και να πάει να πει στον βασιλιά ότι θα τον παντρευτεί. Ο Ερωτόκριτος πληροφορεί τους πρωτογέροντες που περιμέναν απέξω και τελικά και τον ίδιο τον ρήγα που είναι πολύ χαρούμενος, ξεχνώντας την οργή του για την κόρη του. Η Αρετή στολίζεται και μπαίνει στο παλάτι με όλο τον λαό χαρούμενο. Είναι διαλλακτική με τους γονείς της, οι οποίοι την αγκαλιάζουν και τη φιλούν. Εκεί είναι και ο Πεζόστρατος με τη γυναίκα του. Ο Ερωτόκριτος αποκαλύπτεται, γίνεται πάλι ξανθός. Οι γονείς του πέφτουν στην αγκαλιά του, ενώ ο βασιλιάς του λέει ότι όλα είναι περασμένα ξεχασμένα. Δίνει την ευχή του στην κόρη του για να παντρευτεί τον νέο. Η Αρετή καμώνεται ότι δεν ήξερε ότι ήταν ο Ερωτόκριτος και συμφωνεί να τον παντρευτεί. Ο Πολύδωρος αγκαλιάζει κι αυτός τον φίλο του. Ο γάμος γίνεται και όλος ο λαός είναι ευτυχισμένος.

[Resul · Rating 4 out of 5]

Vitsentzos Kornaros' Erotokritos is a multi-layered masterpiece that distills the spirit and values of the Cretan Renaissance and blends universal themes with local language, going far beyond the surface love story. The work masterfully intertwines themes of love, honor, class conflict, and fate. Erotokritos' journey is not merely an effort to reach the woman he loves, but also a struggle to prove his own virtue and earn his rightful place in a rigid social order not through inherited nobility but through personal merit.
The reason the work has retained its popularity centuries later and holds a central place in Greek culture is that it addresses this universal conflict between individual passions and social expectations and presents it with lyrical beauty.
Erotokritos ultimately celebrates the triumph of virtue, loyalty, and courage. The king's stubbornness is broken by Erotokritos's merit and virtue, demonstrated on the battlefield and in love, reinforcing the humanist message at the heart of the work: true nobility lies not in blood, but in character and action. Thanks to this powerful message and its immortal lyrical language, Erotokritos has transcended its origins as a product of the Cretan Renaissance to become a universal part of world literature.

[Katerina Vouzdouka · Rating 5 out of 5]

"Κάλλιο έχω εσέ με θάνατο παρά άλλον με ζωή μου , για σενανε εγεννήθηκε στον κόσμο το κορμί μου" (Αρετούσα)
Η αιώνια χαραγμένη και πάντα διαχρονική ιστορία αγάπης της κρητικής λογοτεχνίας! Ο Κορνάρος υμνεί τον θεό για αυτόν, Έρωτα ,με λυρισμό , πρωτοποριακή και ριξηκέλευτη η ιστορία αυτή για τα δεδομένα της εποχής γραφής της. Έρωτας, Αγάπη και μάχη πρώτα με τον εαυτό τους οι πρωταγωνιστές της ιστορίας και έπειτα με το κοινωνικό στερέωμα . Η Αρετή απαρνείται την ίδια της την οικογένεια , τα πλούτη και την αρχοντιά της για τη φωνή του Ρωτόκριτου που ακούει τα βράδια κάτω από το παραθύρι της. Ο Ερωτόκριτος, ο "αδύναμος κοινωνικά", μαγεμένος από την ομορφιά της πλούσιας βασιλοπούλας , μάχεται ενάντια σε όλα τα κοινωνικά μη που του απαγορεύουν να "ενωθεί" με μια κοπέλα άρχουσας τάξης. Η Αρετή μπαίνει στην φυλακή για χάρη του, ο Ερωτόκριτος εξορίσεται για χάρη της, πολεμάει και σώζει τον πατέρα της και βασιλιά μετά από όλα όσα εκείνος του έκανε. Η αγάπη ΝΙΚΑΕΙ!
(Υ.Γ: ο άλλος μεγάλος "ποιητής" του έρωτα, ο μεγάλος Σαίξπηρ βασίζει το έργο του "Ρωμαίος και Ιουλιέτα" στο έργο του Κορνάρου)

[Lucas · Rating 4 out of 5]

Oh Dios, sabéis esas historias SUPER SALSEANTES tipo la Celestina, pero con sangre desde el comienzo? Me ha gustado un montón, me mola mil el rollo de protas con sus bestfrends ayudantes tipo Sempronio, Patronio, Lucrecia, Areúsa... Y es un drama amoroso entre Erotócritos y Arethusa que mira, maravilla. También decir, un poco largo, pero nada que no se arregle con hacer que Erotocritos se exilie a Euba durante años mientras el padre de Arethusa la encierra en la torre de un castillo para impedir que se case con su amante (Erotócritos) y decide organizar un torneo de príncipes de toda grecia y llega un señor vestido de Etíope que gana a todos Y RESULTA QUE ERA EROTOCRITOS DISFRAZADO Y LE PIDE LA MANO AL PADRE DE ARETHUSA Y ENTONCES AAAH

Maravilla

[Διονύσης Δαραμούσκας · Rating 2 out of 5]

I’m giving this a solid 2 for the following reasons. Although the plot is kind of good the size of the whole story makes it tiring. Combined with the very confusing 16th century Cretan Greek dialect it makes it even harder to furthermore understand it’s deeper meanings. Overall to me it looked like the typical story of a straight couple falling in love in a « movie-like » -if I may call it that- way, to the point that it just doesn’t stand out to me from other great plays of the time like Romeo and Juliet.

[KIRIAKI(Dominica Amat) · Rating 5 out of 5]

Πρώτη δημοσίευση εδώ: https://www.dominicamat.gr/2025/02/1_...

Γιορτάζοντας τον Άγιο Βαλεντίνο παρέα με βιβλία

(Αφιέρωμα - Μέρος 1ο)

΄΄Ερωτόκριτος''

Πέρυσι ήταν ο σκοτεινός Άγιος Βαλεντίνος. Για φέτος, σκέφτηκα να γιορτάσουμε τον Άγιο Βαλεντίνο παρέα με βιβλία, μέσω ενός ομώνυμου αφιερώματος το οποίο θα αναρτηθεί σε πέντε μέρη, σε καθένα εκ των οποίων θα σας παρουσιάζω κι ένα διαφορετικό βιβλίο. Βιβλία που έχω επιλέξει και προέρχονται από την κλασική και σύγχρονη, καθώς και την εγχώρια και ξένη λογοτεχνία. Βιβλία με κοινό παρονομαστή την ανάδειξη της ομορφιάς της παρουσίας του έρωτα στη ζωή μας μέσα από διαφορετικές, κάθε φορά, οπτικές και πένες δημιουργών. Εννοείται, πως από ένα ανάλογο αφιέρωμα δε θα μπορούσα να παραλείψω ένα εκ των ωραιότερων λογοτεχνικών έργων που έχω διαβάσει έως και σήμερα. Επέλεξα ως ''αφετηρία'' του παρόντος αφιερώματος το έργο ''Ερωτόκριτος'', που έχει γράψει ο αείμνηστος συγγραφέας Βιτσέντζος Κορνάρος, και με την επανακυκλοφορία του ήρθε να προστεθεί στη λίστα με τα βιβλία της κλασικής σειράς των εκδόσεων Μίνωας.

Θυμάμαι, ακόμη φοιτήτρια στη Φιλοσοφική σχολή του Ρεθύμνου, να αναζητώ ένα επιπλέον μάθημα λογοτεχνίας, ώστε να ''κλείσει'' ο αριθμός των μαθημάτων που θα παρακολουθούσα εκείνο το εαρινό εξάμηνο. Η επιλογή δεν ήταν δύσκολη. Άν κι υπήρχαν πολλά κι εξαιρετικά έργα, εγώ έβρισκα αδύνατον το να αντισταθώ σε αυτό το ''κάλεσμα'' του εν λόγω έργου. Ήξερα ότι θα το απολάμβανα από την αρχή έως και το τέλος. Όπως κι έγινε και γι'αυτό, για να είμαι ειλικρινής, δεν ξέρω πόσο αντικειμενική δύναμαι να είμαι προς εκείνο. Συζητώντας αυτήν μου την επιλογή με κάποιο γνωστό μου άτομο (το οποίο σπούδαζε σε άλλο τμήμα της ίδιας σχολής σε άλλη πόλη της Ελλάδας), κάπως ''δαγκώθηκα'' και πικράθηκα με την άποψη που εξέφρασε (θα σας τη μεταφέρω αυτοτελεί). ''Έλα μωρέ! Ένα ολόκληρο εξάμηνο θα το σπαταλήσετε σε 3-4 στίχους;'' Εννοώντας, προφανώς, μερικούς εκ των πιο γνωστών στίχων του ποιήματος, στη σκηνή του αποχωρισμού μεταξύ της Αρετούσας και του Ερωτόκριτου. Η αλήθεια είναι ότι δεν πίστευα στ'αυτιά μου. Ναι, νευρίασα. Θεώρησα πολύ άδικο να μειώνουν με τέτοιον τρόπο την αξία ενός τέτοιου έργου, απλώς και μόνο γιατί δεν έχουν γνώση ολόκληρου του ποιήματος. Να, όμως, που μετά από χρόνια, έχω την αμέριστη χαρά να σας μιλήσω γι'αυτό.

Για να μην υπάρξουν τυχόν παρερμηνείες, σε καμία των περιπτώσεων, δεν έχω σκοπό να ανατρέξω στις φοιτητικές μου σημειώσεις σχετικά με το έργο. Δεν πρόκειται να προβώ σε καμία φιλολογική προσέγγιση και ερμηνεία, αλλά ούτε να το προσεγγίσω βάσει του λογοτεχνικού τρόπου με τον οποίο το διδάχθηκα. Σήμερα, θα μοιραστώ μαζί σας όλα εκείνα τα συναισθήματα που έλαβα από εκείνο, ερχόμενη σε επαφή μαζί του, σε μία διαφορετική και πιο ώριμη φάση της ζωής μου. Ναι, εδώ πιστεύω ότι κάθε ανάγνωση φέρει στην επιφάνεια πάντα και κάτι επιπλέον, που ίσως να μην το είχαμε δει τις προηγούμενες. Σαν να ανακαλύπτουμε έναν καινούργιο ''θησαυρό'', που κάθε φορά μόνο ευτυχία μπορεί να μας κάνει να αισθανθούμε...

''Tο αφηγηματικό ποίημα Ερωτόκριτος, έργο του σημαντικότερου εκπρoσώπου της Κρητικής Αναγέννησης Βιτσέντζου Κορνάρου, γράφτηκε στις αρχές του ΙΖ’ αιώνα και αποτελεί ένα προσφιλές λαϊκό ανάγνωσμα και κορυφαίο έργο της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Αφηγείται σε 10.012 δεκαπεντασύλλαβους ομοιοκατάληκτους στίχους την απαγορευμένη αγάπη δύο νέων, του Ερωτόκριτου, γιου του έμπιστου συμβούλου του βασιλιά, και της Αρετούσας, κόρης του βασιλιά Ηρακλή. Η διαφορετική κοινωνική θέση τους στέκεται εμπόδιο και οι δύο νέ��ι καλούνται μέσα από αλλεπάλληλες δοκιμασίες να παλέψουν για την ευτυχία τους." (Από το οπισθόφυλλο)

Άν και το έργο γράφτηκε για πρώτη πρώτη φορά πριν από κάμποσους αιώνες, όλοι κι όλες που το έχουμε διαβάσει, συγκλίνουμε στην άποψη ότι το διακρίνει μία διαχρονικότητα που συνοδεύεται με ένα φρέσκο αέρα σε σχέση με την αντίληψη των ανθρώπων γύρω από το ζήτημα του έρωτα με τις όποιες προεκτάσεις που εκείνο μπορεί να λάβει σε κοινωνικό επίπεδο. Από την επιλογή των ονομάτων των προσώπων, την αλληγορική ματιά γύρω από την θέση τους μέσα στην κοινωνία και κατ'επέκταση μέσα στο κείμενο, τα χαρακτηριστικά του χαρακτήρα και της εμφάνισης (π.χ. η εκπάγλου ομορφιάς Αρετούσα, ή, ο θαρραλέος μαχητής, πανέξυπνος και εξαιρετικός τραγουδιστής Ερωτόκριτος) έως και την ακατάπαυστη ροή των γεγονότων και τη γλαφυρή σχεδόν τραγουδιστή γραφή του συγγραφέα, όλο το ποίημα διαβάζεται με μία ανάσα και μένει για πάντα στην καρδιά του αναγνωστικού κοινού.

Αγαπώ το παρόν έργο για πολλούς λόγους, μα κυρίως για το πώς ένα αισθηματικό/κοινωνικό βιβλίο ''περνάει'' τόσο σημαντικά μηνύματα με πολλούς αποδέκτες όπως είναι η καθάρια και αγνή μορφή του έρωτα, που δεν βρίσκει εμπόδια, δεν είναι εγωϊστής, δεν ''σκοντάφτει'' πάνω σε διακρίσεις και συμφέροντα, αλλά δίνει νόημα στη ζωή όποιου ανθρώπου τον αισθανθεί, καθώς και την ανάδειξη της αξίας της αληθινής φιλίας στη ζωή μας, όπως και την δύναμη της αγάπης και της αυτοθυσίας στο όνομα εκείνης, τη δύναμη της συγχώρεσης και της μεταμέλειας. Ένα από τα πιο εμβληματικά και σαρωτικά -σε σχέση με την ψυχή και τη σκέψη μου- έργα που διαβάζω με το ίδιο και δυνατότερο πάθος και προσοχή όσα χρόνια κι αν περάσουν...
Αναζητήστε το! Καλή ανάγνωση.

Υ.Γ. Μείνετε συντονισμένοι/ες για το 2ο μέρος του αφιερώματος.

https://vivliovamon.blogspot.com/2025...

[Alejandro · Rating 5 out of 5]

Αυτό το έργο με κάνει πάντα να κλαίω, τόσο όταν το διαβάζω όσο και όταν το ακούω να τραγουδιέται. Μακάρι να υπήρχε μια κινηματογραφική μεταφορά.

"Λιοντάρι στην παλικαριά, χρουσός αϊτός στο διώμα,
πολλά σκλαβώνει τσι καρδιές το ζαχαρένιο στόμα.
Οι κόρδες του λαγούτου του πουλιά'ν', και κιλαδούσι,
και γιαίνουν τα τραγούδια του τσ' αρρώστους να τ'ακούσι".

[Vassia Margaritopoulou · Rating 4 out of 5]

Great Renaissance romance written in prose. It manages to travel you back in time with authenticity and emotion, showing the mixture of cultures during the later years of Venetian occupation of Crete.

[Nicole Seremeti · Rating 5 out of 5]

Απλα υπεροχο!!!