What do you think?
Rate this book
Johnny Maxwell #1-3
Opowieści o Johnnym Maxwellu
Trzy opowieści o Johnnym Maxwellu - pasjonujące historie pióra niezrównanego autora fantasy.
Trzy opowieści o Johnnym Maxwellu ( Tylko ty możesz uratować ludzkość, Johnny i zmarli, Johnny i bomba ) , dwunastolatku, któremu przytrafiają się sytuacje dla innych zupełnie nie do pomyślenia. Johnny to musi poradzić sobie z postaciami z gry komputerowej, które pragną się z niej wycofać, to znów pomóc zmarłym, którym władze chcą zabrać cmentarz... Zabawne, pasjonujące historie pióra niezrównanego autora fantasy.
Trzy opowieści o Johnnym Maxwellu ( Tylko ty możesz uratować ludzkość, Johnny i zmarli, Johnny i bomba ) , dwunastolatku, któremu przytrafiają się sytuacje dla innych zupełnie nie do pomyślenia. Johnny to musi poradzić sobie z postaciami z gry komputerowej, które pragną się z niej wycofać, to znów pomóc zmarłym, którym władze chcą zabrać cmentarz... Zabawne, pasjonujące historie pióra niezrównanego autora fantasy.
631 pages, Paperback
First published January 1, 1998
29 people are currently reading
767 people want to read
About the author
Terry Pratchett
684 books46.1k followersSir Terence David John Pratchett was an English author, humorist, and satirist, best known for the Discworld series of 41 comic fantasy novels published between 1983–2015, and for the apocalyptic comedy novel Good Omens (1990), which he co-wrote with Neil Gaiman.
Pratchett's first novel, The Carpet People, was published in 1971. The first Discworld novel, The Colour of Magic, was published in 1983, after which Pratchett wrote an average of two books a year. The final Discworld novel, The Shepherd's Crown, was published in August 2015, five months after his death.
With more than 100 million books sold worldwide in 43 languages, Pratchett was the UK's best-selling author of the 1990s. He was appointed an Officer of the Order of the British Empire (OBE) in 1998 and was knighted for services to literature in the 2009 New Year Honours. In 2001 he won the annual Carnegie Medal for The Amazing Maurice and His Educated Rodents, the first Discworld book marketed for children. He received the World Fantasy Award for Life Achievement in 2010.
In December 2007 Pratchett announced that he had been diagnosed with early-onset Alzheimer's disease. He later made a substantial public donation to the Alzheimer's Research Trust (now Alzheimer's Research UK, ARUK), filmed three television programmes chronicling his experiences with the condition for the BBC, and became a patron of ARUK. Pratchett died on 12 March 2015, at the age of 66.
Pratchett's first novel, The Carpet People, was published in 1971. The first Discworld novel, The Colour of Magic, was published in 1983, after which Pratchett wrote an average of two books a year. The final Discworld novel, The Shepherd's Crown, was published in August 2015, five months after his death.
With more than 100 million books sold worldwide in 43 languages, Pratchett was the UK's best-selling author of the 1990s. He was appointed an Officer of the Order of the British Empire (OBE) in 1998 and was knighted for services to literature in the 2009 New Year Honours. In 2001 he won the annual Carnegie Medal for The Amazing Maurice and His Educated Rodents, the first Discworld book marketed for children. He received the World Fantasy Award for Life Achievement in 2010.
In December 2007 Pratchett announced that he had been diagnosed with early-onset Alzheimer's disease. He later made a substantial public donation to the Alzheimer's Research Trust (now Alzheimer's Research UK, ARUK), filmed three television programmes chronicling his experiences with the condition for the BBC, and became a patron of ARUK. Pratchett died on 12 March 2015, at the age of 66.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 48 reviews
February 7, 2021
Daha önce
edebiyathaber.net
’te yayınlanan uzuuunca bir “Johnny Maxwell” yazım vardı. Burada neden durmasın dedim. (Tamamı buraya sığmadı, şaşırdım, harbiden uzunmuş yani. O yüzden sığdığı kadarını ekleyeyim ne yapayım.)
***
Terry Pratchett’ın yazdığı şeyler arasında en sevdiğim şeyi sorsanız, aslında biraz haksızlık etmiş olursunuz. Zira çok uzunca bir süredir bu konuda nesnel olmam mümkün değil. Bazı kitapları, belki bazı öyküleri falan biraz daha az seviyor olabilirim ve zor da olsa bu şeyleri kenara almayı bilirim. Fakat sevmek söz konusuysa, hiçbirini birbirinden ayıramam.
Daha doğrusu, ayıramazdım. Johnny Maxwell serisine kadar.
Neden bu seri peki? Onca Diskdünya romanı varken kenarda, neden Johnny?
Aklıma gelen ilk cevap, en basit ve hatta belki de tek cevap şu: duygusu.
Tek kelimeden oluşsa da içinde koca bir derya barındırıyor bu kaçak görünümlü kelime. Ama buna geleceğim. Şimdilik sadece, serinin ilk kitabı İnsanlığı Ancak Sen Kurtarabilirsin’deki şu harikulade cümleyi koyuyorum buraya:
[Johnny ve arkadaşlarının] Tam olarak bir “çete” oldukları söylenemezdi, çünkü... eh, büyük bir cips paketini alıp sallarsanız, küçük parçaların hepsi bir köşeye toplanır.
Evet, sadece ve sadece bu ifade için bile baştan aşağı sevebilirim tüm seriyi; çünkü ben de pek çoğumuz gibi çocukluğumu Johnny’yle birlikte doksanlı yıllarda yaşadım ve tıpkı Johnny gibi, birçoğumuz gibi, cips paketinin dibinde kalmış o parçalardan biri oldum. Duygudaşlık yaratmak için söylüyorum bunu, zira zoraki kurulmuş o arkadaşlık gruplarını pek çoğunuz gibi ben de yakından tanıyorum. O yüzden şimdi, tıpkı Johnny gibi, anlaşılmayı beklemek yerine harekete geçiyor, anlatıyorum.
On iki yaşındaki Johnny’nin aslında çok hüzünlü, naif, çaresiz bir velet olduğunu gayet iyi biliyorum mesela. Hatta büyük ihtimalle o, bizimkinden de zorlu bir hayat sürüyor: Anne-babası ayrı, annesi ilgisiz, yanında yaşadıkları dedesi annesinden de ilgisiz, okuldaki hocaları ondan şikâyetçi, çünkü dersleri kötü, çünkü okulu sevmiyor, çünkü okuldaki “normal” çocuklar onu sevmiyor, çünkü o farklı. Bir tek işte, kendisi gibi ötekileştirilmiş “parçalar” bulmuş kendine, onlarla takılıyor: serseri ağabeyi yüzünden serseri çetelerin kucağına düşmesine ramak kalmış Bigmac; aşırı kiloları ve atanamamış inekliği yüzünden pek sevilmeyen Bıngıl; çok zeki, “hiç cool” ve maalesef(!) siyahi Yo-yok; her şeyde birinci gelmeye kafayı feci taktığı ve sürekli ders çalıştığı için artık hafifçe tırlatmış, hakiki inek Kirsty... Her bir üyesi birbirinden tamamen farklı ama bir şekilde zoraki birleşmiş tuhaf bir grup yani, Johnny’ninki.
Fakat bu grup, örneğin bir Ninja Kaplumbağalar ya da Dalton Kardeşler gibi, ağırlıkları nispeten homojen dağılmış üyelerden oluşmuyor. Bu grubunun asli olarak tek, doğal bir lideri var ve o da elbette Johnny. Hengâmenin içinde yapayalnız, çünkü onu en iyi anlayan arkadaşları bile aslında onu tam olarak anlamıyor.
Peki Johnny, tüm bu yalnızlığı içinde, hayatla nasıl mücadele ediyor?
Hayal Gücü Büyüsüyle.
“Hayal Gücüyle Zorlukları Aşmak” konulu bir seminer serisi verilse veyahut bu temada bir kişisel gelişim kitabı yazılsa, Johnny Maxwell’den illa ki bahsedilirdi. En azından ben bahsederdim.
Çocukken en sevdiğim –en sevdiğimiz– oyun, “maceracılık” idi muhtemelen. Gerçekten; bazen bir arkadaşımla, kuzenimle veya kendimle baş başa kaldığımda “Hadi maceracılık oynayalım” cümlesini birebir kurardım. Bilirsiniz; maceracılık oyununun kuralları belirsizdir, değişkendir, gündeliktir ve son derece esnektir. Maceracılık, hemen her tür nesneyle (ya da tamamen nesnesizce) oynanabilir; legolarla, oyuncak arabalarla, iskambil kâğıtlarıyla, oyuncak askerlerle... Fakat en önemli, en olmazsa olmaz unsur hayal gücüdür bu oyunda. Maceracılık, sizi tüm bir gün boyunca meşgul edebilir ve hatta doyurucu bir seans da olmuşsa, rüyalarınızı bile süsleyebilir. Oynanışı da kolaydır: Kendinize bir rol biçersiniz, elinizin altındaki şeyleri kullanarak doğaçlama senaryoyu oluşturursunuz, hemen her ânı diyaloglarla süslersiniz –ki bu diyaloglar genellikle “Hayııııır! Dikkat et, dikkaaat! Bina yıkılıyooooor, çekil oradaaan!” gibi nidalar içerir– ve nihayetinde, büyük bir katarsis ve eğlenti duygusuyla oyunu bitirirsiniz (ve istemeye istemeye de olsa matematik ödevine falan dönersiniz). Maceracılık, ayaküstü film yapmak gibidir yani biraz. Senaristi, yönetmeni, yapımcısı ve oyuncusu sadece sizsinizdir ve dolayısıyla hayallerinizdeki Oscar’ları da hep tek başınıza göğüslemişsinizdir. (Bu arada, fark etmeden geçmemeli: Çocukken oynadığımız bu oyun aslında FRP’nin ta kendisi.)
Yani aslında bu yaratıcı maceracılık, Johnny Maxwell’in de alametifarikasıdır:
Bilgisayarının başındayken Johnny, “İnsanlığı Ancak Sen Kurtarabilirsin”i oynarken yani, uzun saatlerini tek başına düşünerek geçirdiği için oyununkinden daha fazla gelişmiş olan hayal gücü devreye girer mesela. Kendi senaryosunu, kendi rejisörlüğünü konuşturmaya başlar o anda. Uzaylıların onunla konuştuğunu hayal eder (belki), ve sonra da, orada yaşadığı kırılmanın ardından, hayalinin –ve kitabın– zoraki kahramanı hâline geliverir.
Ya da okuldan eve dönerken, eski mezarlığın yanından geçerken bir gün, birkaç hayaletin kendisiyle iletişim kurduğunu görür. Hayaletler ondan yardım ister ve Johnny de iyi yetişmiş, düzgün bir çocuk olduğundan, onlara elbette sırt çevirmez.
Zamanda yolculuğu ise belki istemeden deneyimler en başta, fakat başladıktan sonra durmaz: Doğru zamanda doğru yerde olmanın önemini bilmektedir çünkü, çünkü daha önce kendi hayalinde de en zorlu kahramanlıklardan hep doğru dersler öğrenmiş olduğunu bilmektedir.
Kısacası Johnny, kendi hayalinin, kendi FRP’sinin, kendi özgün filminin kahramanı olarak ortalarda cirit atar hiç durmadan. Sever de bunu, zevk duyar; zira fark etmiştir ki hayat orada, kendi beyninin içinde birazcık olsun daha kolay. Böylece Johnny, koskoca kaçış edebiyatı külliyatını bile öncelikle kendi kendine deneyimlemiş, öğrenmiş olur.
Maceracılık, doksanlar çocuklarının telmaşa kaynaklarının sunduğu yegâne kaçış imkânıydı.
***
Johnny Maxwell serisinin ilk kitabı 1992 yılında yayımlandı. Körfez Savaşı yeni bitmişti, insanlık ilk kez televizyondan canlı yayınlanan bir savaş izlemişti, bilgisayar oyunları biraz gelişmişti ama her şeye rağmen insanlar bu kadar bireyselleşmemişti. O zamanlar, hepimizin hatırladığı gibi sokak oyunları vardı, ev oyunları vardı, kaliteli çocuk programları vardı, geleceğe dair çocuksu ve coşkulu hayaller vardı [ve birtakım başka doksanlar güzellemesi daha: “Hayır hayır, eminim 90’lardayız,” dedi Kirsty. “Tarihte, mor-yeşil eşofman giydiğiniz için kazığa bağlanıp yakılmayacağınız tek dönem bu, değil mi?”]. Baskılanmayan, daha da önemlisi yönlendirilmeyen bir hayal gücü vardı. Dolayısıyla Johnny de o dönemin bir tezahürü olarak karşımıza çıktı ve hepimize, çocukluğumuzdan kopup gelen nostaljik bir dost gibi yaklaştı; hatta çoğu zaman, sırları dökülmüş bir ayna tuttu yüzümüze.
Ve bu kitap, senelere meydan okumayı başararak (ve tabii, dövüşmekten ve öldürmekten bıkmayan insanlığın da sayesinde biraz) bitimsiz bir savaş karşıtlığı anlatısı kurmayı başardı:
Johnny ansiklopediyi yerine koydu ve televizyonu açtı. Çok, çok tuhaftı... Düşmanın elindeki savaş esirlerinin, bombalanması muhtemel binalara yerleştirildiği söyleniyordu. Adamın biri, bu yüzden kendi askerlerini vurabilecekleri ihtimalinden bahsediyordu. “Barbarca bir şey bu,” diyordu. “Barbarca” diyordu. Stüdyodaki herkes de onaylıyordu.
Salt savaş karşıtlığı değildi tabii ki bu kitabı ortaya çıkaran şey; fakat özünde yatan şey buydu. İnsanlığı Ancak Sen Kurtarabilirsin, yalnız bir çocuğun renkli hayallerine sığınarak, hüzünlü bir mizah yoluyla –ki bazıları buna “trajikomik” de der– anafikrini herkese, en önemlisi de küçük bireylere anlattı.
İkinci kitap Hayaletleri Ancak Sen Anlayabilirsin ise hemen bir sene sonra, 1993’te çıktı. Bireysel dertleri elbette vardı yine Johnny’nin; fakat toplumsal dertleri de artık ağır basmaya başlamıştı. Çünkü büyük ihtimalle Terry Pratchett da fark etmişti yarattığı karakterin gücünü. O yüzden, hemen her konuda olduğu gibi sosyal sorunlarda da bizden birkaç onyıl önde olan Avrupa’nın o sıralarda yaşadığı sorunu bu vasıtayla gündeme getirmekte bir beis görmedi: Kentsel dönüşüm canavarının, tüketim kültürünün açgözlülüğü. Kitaplarında bolca yer verdiği alışveriş toplumu eleştirisini –örneğin Tırpanlı Adam başlı başına bunun üstünedir– bir de çocukların gözünden, çocuklara anlatmak istedi Pratchett ve bunun için elbette, Johnny’den daha iyi bir elçi bulamazdı kendine. Şehrin mezarlığını, yani şehrin hafızasını, kentin belleğini yıkıp yerine bir kompleks yapmak isteyen holdinge karşı Johnny, yanına mezarlığın hakiki sakinlerini de alarak amansız bir savaş verdi. Çünkü ne de olsa, “mezarlıklar, yaşayanlar için var olan yerlerdi.”
“Buradaki kâğıtlarınızda, mezarlığın zarar ettiği yazıyor,” [dedi Johnny.] “Ama bir mezarlık, zarar edemez. O bir şirket falan değil. O yalnızca... vardır. Arkadaşım Bigmac diyor ki, sizin zarar dediğiniz şey, üzerine bina yapılacak arazinin ‘değeri’ymiş yalnızca. Birleşmiş Kaynaşmış Pekişmiş Holding’den alacağınız ücretler ve vergiler falan. Yani, var olmayan bir para. Ama ölüler vergi ödeyemez ve bu yüzden de onların sizin için hiçbir değeri yok, değil mi?”
Üç yıl sonra, 1996’da, Zamanı Ancak Sen Durdurabilirsin ile bizi bir kez daha savaşa soktu Johnny; fakat bu seferki, insanlığın şimdiye kadarki en büyük felaketiydi. Bir alışveriş arabasıyla zamanlar arasında gezinebilen kadınla, yani kentin “delisi” Bayan Tachyon’la karşılaşınca çocuklar, istemeden de olsa İkinci Dünya Savaşı’na gittiler ve bilerek ve isteyerek, geçmişteki o büyük bombardımana el attılar. (Tabii bu arada paralel evrenlerle uğraşmaktan falan da geri kalmadılar, fazla şey etmeyin.)
Yaptığınız her şey, her şeyi değiştirir. Ve ne zaman ki zamanda yer değiştirirsiniz, bıraktığınız zamandan biraz daha ‘farklı’ bir zamana dönersiniz. Yaptıklarınız, belirlenmiş olan tek geleceği değiştirmez, geleceklerden yalnızca ‘birini’ değiştirir.
Ama işte, doğru şeyi yapmanın önemi dedik ya... Geleceği tümden değiştirme ve hatta kendisini imha ihtimaline rağmen Johnny, doğru olduğunu bildiği şeyi yapmaktan geri durmadı, duramazdı. Çünkü Johnny’nin ahlaki üstünlüğü tam da buradaydı: Gerçekten de çoğunluğun iyiliği ekseninde düşündü her zaman, öyle davrandı.
Yani Johnny, her türlü ahval ve şerait içinde dahi etik duruşundan, hümanist yanından ve idealizminden taviz vermedi, her zaman doğru bildiğini yaptı, sesi çıkmayanlar için sesini yükseltti, yeri geldiğinde hırsla ve kararlılıkla tepindi. O yaşlarda bir çocuk için hiç de kolay bir şey değildi tüm bunlar üstelik; fakat o, yenilse de pes etmedi. Evet, gerçek biriymiş gibi bahsediyor olabilirim Johnny’den, farkındayım, ama... o zaten gerçek biri. O kadar hakiki, o kadar iyi yazılmış, o kadar yaşayan bir karakter ki, salt sözcüklerle işleyen küçük bir maddeleşme büyüsü öğrenseniz, onu kanlı canlı şekilde, tam karşınızda cisimleştirebilirsiniz.
***
Aslında Johnny Maxwell serisini bu kadar “ciddileştirmek” değil amacım; öyle yapmışım gibi göründüyse de özür diliyorum. Yani tamam, kitapların “anlattığı” şeyler elbette bu kadar ciddi, bu kadar doğru ve dolu; fakat yalnızca bunlara odaklanırsak ve “söyledikleri” şeyleri es geçersek, gerçek değerlerine de ihanet etmiş oluruz.
Her şeyden önce, tüm dünyada kabul gördüğü üzere, bir güldürü ustası tarafından yazıldı bu kitaplar; hatta Terry Pratchett’ın, fantezi yazarından ziyade bir mizah yazarı olduğunu iddia edenler bile var (mesela ben). İngiliz mizahı denen şeyin tam kalbinden gelen; çocukluğu boyunca kütüphanelerde gezen ve klasikleşmiş hiciv dergilerini hatmeden; Terry Giliam’la, Terry Jones’la (bu Terry isminde bir şey var sanırım), Peter Sellers’la büyüyen biriydi Pratchett ve dolayısıyla, mizahın kodlarını en doğru şekilde uygulamayı öğrendi. Hem de daha en başından. İlk kitaplarında, ilk öykülerinde bile kahkahayla güldürebilen biriydi. Tıpkı Johnny gibi Terry de doğru yerde, doğru zamanda durmayı bildi ve mesela o yüzden, “punchline”ları en gerekli, en uygun yerlere yerleştirebildi. Öte yandan Terry, gruplara ve güruhlara ses vererek de kariyeri boyunca müthiş bir iş çıkardı. Mesela Diskdünya kitaplarına ya da yazdığı diğer her şeye bakarsanız, üç beş kişiden oluşan topluluklardan harikulade malzemeler yarattığını ve bunu sürekli olarak yaptığını görebilirsiniz: Görünmez Üniversite’nin akademik kadrosu, Taze Başlangıçlar Kulübü üyeleri, tabii ki ve tabii ki Koçbaşı Dağlar cadıları, Ankh-Morpork’un dilenciler ekibi, Cohen’in Gümüş Ordusu... ve elbette, Johnny ve saz grubu.
Johnny ve arkadaşları, her ne kadar beş kişiden oluşsalar da, mesela “Rule of Three”nin kodlarını taşırlar; ve her biri de başlı başına birer karakter olduğu için, bunu başarıyla yansıtırlar. Yani örneğin Bigmac’in bir diyalogda ne söyleyeceğini de, Yo-yok’un ona nasıl yanıt vereceğini de tahmin edebilirsiniz ve böyle bir durumda iki açıdan da kazançlı çıkarsınız: Ya gerçekten de tahmin ettiklerinizi söyleyip size zihinsel, mini bir katarsis yaşatırlar ya da tamamen farklı cümleler sarf edip sizi ters köşeye yatırırlar.
Aslında, işin bu güldürüsel matematiğini tam anlamıyla açıklamak için Terry Pratchett mizahı hakkında en azından bir makale yazmak gerekir, zira derine indikçe küçük ayrıntılar büyüyor ve anlatması zor hâle geliyor (denedim, oradan biliyorum). Fakat, bu yazı için kitapları şöyle yeniden bir tararken tekrar gözüme çarpan şeyi de tam olarak buraya eklemek uygun olacak: Gerçekten ama gerçekten, bazen üç ya da dört sayfa dahi sürebilen bitmek bilmez goygoylarına hayranım bu çocukların. Bilemiyorum, belki 90’lı yılların etkisi yine, ne de olsa Johnny de tam anlamıyla “ansiklopedi okuyarak büyümüş bir çocuk”; ama bu goygoyların salt komiklik değil bilgi ve ilgi de içeriyor oluşuna hakikaten bayılıyorum:
“Hayaletler ha?” dedi Yo-yok, Johnny tamamen döküldükten sonra.
“Yoook,” dedi Johnny kararsızca. “Hayalet lafını hiç sevmiyorlar. Bir sebepten, onları kızdırıyor. Onlar yalnızca... ölü. Sanırım bu onlar için, insanlara özürlü ya da gerizekâlı denmesi gibi bir şey.”
“Siyaseten yanlış,” dedi Yo-yok. “Evet. Bir yerde okumuştum.”
“Yani... onlara mesela... şey mi dememizi istiyorlar...” Bıngıl durup düşündü. “Mesela... yaşlı-ötesi-vatandaşlar?”
“Nefessel açıdan engelli?” dedi Yo-yok.
“Dikey-açıdan-dezavantajlı,” dedi Bıngıl.
“Nasıl yani? Kısa boylu mu demek istiyorsun?” dedi Yo-yok.
“Yok, gömülmüş anlamında,” dedi Bıngıl.
Bakın bu diyaloglar 1993 yılında yazıldı; kimsenin daha “duyar falan kasmadığı” dönemlerde yani.
***
to be continued...
***
Terry Pratchett’ın yazdığı şeyler arasında en sevdiğim şeyi sorsanız, aslında biraz haksızlık etmiş olursunuz. Zira çok uzunca bir süredir bu konuda nesnel olmam mümkün değil. Bazı kitapları, belki bazı öyküleri falan biraz daha az seviyor olabilirim ve zor da olsa bu şeyleri kenara almayı bilirim. Fakat sevmek söz konusuysa, hiçbirini birbirinden ayıramam.
Daha doğrusu, ayıramazdım. Johnny Maxwell serisine kadar.
Neden bu seri peki? Onca Diskdünya romanı varken kenarda, neden Johnny?
Aklıma gelen ilk cevap, en basit ve hatta belki de tek cevap şu: duygusu.
Tek kelimeden oluşsa da içinde koca bir derya barındırıyor bu kaçak görünümlü kelime. Ama buna geleceğim. Şimdilik sadece, serinin ilk kitabı İnsanlığı Ancak Sen Kurtarabilirsin’deki şu harikulade cümleyi koyuyorum buraya:
[Johnny ve arkadaşlarının] Tam olarak bir “çete” oldukları söylenemezdi, çünkü... eh, büyük bir cips paketini alıp sallarsanız, küçük parçaların hepsi bir köşeye toplanır.
Evet, sadece ve sadece bu ifade için bile baştan aşağı sevebilirim tüm seriyi; çünkü ben de pek çoğumuz gibi çocukluğumu Johnny’yle birlikte doksanlı yıllarda yaşadım ve tıpkı Johnny gibi, birçoğumuz gibi, cips paketinin dibinde kalmış o parçalardan biri oldum. Duygudaşlık yaratmak için söylüyorum bunu, zira zoraki kurulmuş o arkadaşlık gruplarını pek çoğunuz gibi ben de yakından tanıyorum. O yüzden şimdi, tıpkı Johnny gibi, anlaşılmayı beklemek yerine harekete geçiyor, anlatıyorum.
On iki yaşındaki Johnny’nin aslında çok hüzünlü, naif, çaresiz bir velet olduğunu gayet iyi biliyorum mesela. Hatta büyük ihtimalle o, bizimkinden de zorlu bir hayat sürüyor: Anne-babası ayrı, annesi ilgisiz, yanında yaşadıkları dedesi annesinden de ilgisiz, okuldaki hocaları ondan şikâyetçi, çünkü dersleri kötü, çünkü okulu sevmiyor, çünkü okuldaki “normal” çocuklar onu sevmiyor, çünkü o farklı. Bir tek işte, kendisi gibi ötekileştirilmiş “parçalar” bulmuş kendine, onlarla takılıyor: serseri ağabeyi yüzünden serseri çetelerin kucağına düşmesine ramak kalmış Bigmac; aşırı kiloları ve atanamamış inekliği yüzünden pek sevilmeyen Bıngıl; çok zeki, “hiç cool” ve maalesef(!) siyahi Yo-yok; her şeyde birinci gelmeye kafayı feci taktığı ve sürekli ders çalıştığı için artık hafifçe tırlatmış, hakiki inek Kirsty... Her bir üyesi birbirinden tamamen farklı ama bir şekilde zoraki birleşmiş tuhaf bir grup yani, Johnny’ninki.
Fakat bu grup, örneğin bir Ninja Kaplumbağalar ya da Dalton Kardeşler gibi, ağırlıkları nispeten homojen dağılmış üyelerden oluşmuyor. Bu grubunun asli olarak tek, doğal bir lideri var ve o da elbette Johnny. Hengâmenin içinde yapayalnız, çünkü onu en iyi anlayan arkadaşları bile aslında onu tam olarak anlamıyor.
Peki Johnny, tüm bu yalnızlığı içinde, hayatla nasıl mücadele ediyor?
Hayal Gücü Büyüsüyle.
“Hayal Gücüyle Zorlukları Aşmak” konulu bir seminer serisi verilse veyahut bu temada bir kişisel gelişim kitabı yazılsa, Johnny Maxwell’den illa ki bahsedilirdi. En azından ben bahsederdim.
Çocukken en sevdiğim –en sevdiğimiz– oyun, “maceracılık” idi muhtemelen. Gerçekten; bazen bir arkadaşımla, kuzenimle veya kendimle baş başa kaldığımda “Hadi maceracılık oynayalım” cümlesini birebir kurardım. Bilirsiniz; maceracılık oyununun kuralları belirsizdir, değişkendir, gündeliktir ve son derece esnektir. Maceracılık, hemen her tür nesneyle (ya da tamamen nesnesizce) oynanabilir; legolarla, oyuncak arabalarla, iskambil kâğıtlarıyla, oyuncak askerlerle... Fakat en önemli, en olmazsa olmaz unsur hayal gücüdür bu oyunda. Maceracılık, sizi tüm bir gün boyunca meşgul edebilir ve hatta doyurucu bir seans da olmuşsa, rüyalarınızı bile süsleyebilir. Oynanışı da kolaydır: Kendinize bir rol biçersiniz, elinizin altındaki şeyleri kullanarak doğaçlama senaryoyu oluşturursunuz, hemen her ânı diyaloglarla süslersiniz –ki bu diyaloglar genellikle “Hayııııır! Dikkat et, dikkaaat! Bina yıkılıyooooor, çekil oradaaan!” gibi nidalar içerir– ve nihayetinde, büyük bir katarsis ve eğlenti duygusuyla oyunu bitirirsiniz (ve istemeye istemeye de olsa matematik ödevine falan dönersiniz). Maceracılık, ayaküstü film yapmak gibidir yani biraz. Senaristi, yönetmeni, yapımcısı ve oyuncusu sadece sizsinizdir ve dolayısıyla hayallerinizdeki Oscar’ları da hep tek başınıza göğüslemişsinizdir. (Bu arada, fark etmeden geçmemeli: Çocukken oynadığımız bu oyun aslında FRP’nin ta kendisi.)
Yani aslında bu yaratıcı maceracılık, Johnny Maxwell’in de alametifarikasıdır:
Bilgisayarının başındayken Johnny, “İnsanlığı Ancak Sen Kurtarabilirsin”i oynarken yani, uzun saatlerini tek başına düşünerek geçirdiği için oyununkinden daha fazla gelişmiş olan hayal gücü devreye girer mesela. Kendi senaryosunu, kendi rejisörlüğünü konuşturmaya başlar o anda. Uzaylıların onunla konuştuğunu hayal eder (belki), ve sonra da, orada yaşadığı kırılmanın ardından, hayalinin –ve kitabın– zoraki kahramanı hâline geliverir.
Ya da okuldan eve dönerken, eski mezarlığın yanından geçerken bir gün, birkaç hayaletin kendisiyle iletişim kurduğunu görür. Hayaletler ondan yardım ister ve Johnny de iyi yetişmiş, düzgün bir çocuk olduğundan, onlara elbette sırt çevirmez.
Zamanda yolculuğu ise belki istemeden deneyimler en başta, fakat başladıktan sonra durmaz: Doğru zamanda doğru yerde olmanın önemini bilmektedir çünkü, çünkü daha önce kendi hayalinde de en zorlu kahramanlıklardan hep doğru dersler öğrenmiş olduğunu bilmektedir.
Kısacası Johnny, kendi hayalinin, kendi FRP’sinin, kendi özgün filminin kahramanı olarak ortalarda cirit atar hiç durmadan. Sever de bunu, zevk duyar; zira fark etmiştir ki hayat orada, kendi beyninin içinde birazcık olsun daha kolay. Böylece Johnny, koskoca kaçış edebiyatı külliyatını bile öncelikle kendi kendine deneyimlemiş, öğrenmiş olur.
Maceracılık, doksanlar çocuklarının telmaşa kaynaklarının sunduğu yegâne kaçış imkânıydı.
***
Johnny Maxwell serisinin ilk kitabı 1992 yılında yayımlandı. Körfez Savaşı yeni bitmişti, insanlık ilk kez televizyondan canlı yayınlanan bir savaş izlemişti, bilgisayar oyunları biraz gelişmişti ama her şeye rağmen insanlar bu kadar bireyselleşmemişti. O zamanlar, hepimizin hatırladığı gibi sokak oyunları vardı, ev oyunları vardı, kaliteli çocuk programları vardı, geleceğe dair çocuksu ve coşkulu hayaller vardı [ve birtakım başka doksanlar güzellemesi daha: “Hayır hayır, eminim 90’lardayız,” dedi Kirsty. “Tarihte, mor-yeşil eşofman giydiğiniz için kazığa bağlanıp yakılmayacağınız tek dönem bu, değil mi?”]. Baskılanmayan, daha da önemlisi yönlendirilmeyen bir hayal gücü vardı. Dolayısıyla Johnny de o dönemin bir tezahürü olarak karşımıza çıktı ve hepimize, çocukluğumuzdan kopup gelen nostaljik bir dost gibi yaklaştı; hatta çoğu zaman, sırları dökülmüş bir ayna tuttu yüzümüze.
Ve bu kitap, senelere meydan okumayı başararak (ve tabii, dövüşmekten ve öldürmekten bıkmayan insanlığın da sayesinde biraz) bitimsiz bir savaş karşıtlığı anlatısı kurmayı başardı:
Johnny ansiklopediyi yerine koydu ve televizyonu açtı. Çok, çok tuhaftı... Düşmanın elindeki savaş esirlerinin, bombalanması muhtemel binalara yerleştirildiği söyleniyordu. Adamın biri, bu yüzden kendi askerlerini vurabilecekleri ihtimalinden bahsediyordu. “Barbarca bir şey bu,” diyordu. “Barbarca” diyordu. Stüdyodaki herkes de onaylıyordu.
Salt savaş karşıtlığı değildi tabii ki bu kitabı ortaya çıkaran şey; fakat özünde yatan şey buydu. İnsanlığı Ancak Sen Kurtarabilirsin, yalnız bir çocuğun renkli hayallerine sığınarak, hüzünlü bir mizah yoluyla –ki bazıları buna “trajikomik” de der– anafikrini herkese, en önemlisi de küçük bireylere anlattı.
İkinci kitap Hayaletleri Ancak Sen Anlayabilirsin ise hemen bir sene sonra, 1993’te çıktı. Bireysel dertleri elbette vardı yine Johnny’nin; fakat toplumsal dertleri de artık ağır basmaya başlamıştı. Çünkü büyük ihtimalle Terry Pratchett da fark etmişti yarattığı karakterin gücünü. O yüzden, hemen her konuda olduğu gibi sosyal sorunlarda da bizden birkaç onyıl önde olan Avrupa’nın o sıralarda yaşadığı sorunu bu vasıtayla gündeme getirmekte bir beis görmedi: Kentsel dönüşüm canavarının, tüketim kültürünün açgözlülüğü. Kitaplarında bolca yer verdiği alışveriş toplumu eleştirisini –örneğin Tırpanlı Adam başlı başına bunun üstünedir– bir de çocukların gözünden, çocuklara anlatmak istedi Pratchett ve bunun için elbette, Johnny’den daha iyi bir elçi bulamazdı kendine. Şehrin mezarlığını, yani şehrin hafızasını, kentin belleğini yıkıp yerine bir kompleks yapmak isteyen holdinge karşı Johnny, yanına mezarlığın hakiki sakinlerini de alarak amansız bir savaş verdi. Çünkü ne de olsa, “mezarlıklar, yaşayanlar için var olan yerlerdi.”
“Buradaki kâğıtlarınızda, mezarlığın zarar ettiği yazıyor,” [dedi Johnny.] “Ama bir mezarlık, zarar edemez. O bir şirket falan değil. O yalnızca... vardır. Arkadaşım Bigmac diyor ki, sizin zarar dediğiniz şey, üzerine bina yapılacak arazinin ‘değeri’ymiş yalnızca. Birleşmiş Kaynaşmış Pekişmiş Holding’den alacağınız ücretler ve vergiler falan. Yani, var olmayan bir para. Ama ölüler vergi ödeyemez ve bu yüzden de onların sizin için hiçbir değeri yok, değil mi?”
Üç yıl sonra, 1996’da, Zamanı Ancak Sen Durdurabilirsin ile bizi bir kez daha savaşa soktu Johnny; fakat bu seferki, insanlığın şimdiye kadarki en büyük felaketiydi. Bir alışveriş arabasıyla zamanlar arasında gezinebilen kadınla, yani kentin “delisi” Bayan Tachyon’la karşılaşınca çocuklar, istemeden de olsa İkinci Dünya Savaşı’na gittiler ve bilerek ve isteyerek, geçmişteki o büyük bombardımana el attılar. (Tabii bu arada paralel evrenlerle uğraşmaktan falan da geri kalmadılar, fazla şey etmeyin.)
Yaptığınız her şey, her şeyi değiştirir. Ve ne zaman ki zamanda yer değiştirirsiniz, bıraktığınız zamandan biraz daha ‘farklı’ bir zamana dönersiniz. Yaptıklarınız, belirlenmiş olan tek geleceği değiştirmez, geleceklerden yalnızca ‘birini’ değiştirir.
Ama işte, doğru şeyi yapmanın önemi dedik ya... Geleceği tümden değiştirme ve hatta kendisini imha ihtimaline rağmen Johnny, doğru olduğunu bildiği şeyi yapmaktan geri durmadı, duramazdı. Çünkü Johnny’nin ahlaki üstünlüğü tam da buradaydı: Gerçekten de çoğunluğun iyiliği ekseninde düşündü her zaman, öyle davrandı.
Yani Johnny, her türlü ahval ve şerait içinde dahi etik duruşundan, hümanist yanından ve idealizminden taviz vermedi, her zaman doğru bildiğini yaptı, sesi çıkmayanlar için sesini yükseltti, yeri geldiğinde hırsla ve kararlılıkla tepindi. O yaşlarda bir çocuk için hiç de kolay bir şey değildi tüm bunlar üstelik; fakat o, yenilse de pes etmedi. Evet, gerçek biriymiş gibi bahsediyor olabilirim Johnny’den, farkındayım, ama... o zaten gerçek biri. O kadar hakiki, o kadar iyi yazılmış, o kadar yaşayan bir karakter ki, salt sözcüklerle işleyen küçük bir maddeleşme büyüsü öğrenseniz, onu kanlı canlı şekilde, tam karşınızda cisimleştirebilirsiniz.
***
Aslında Johnny Maxwell serisini bu kadar “ciddileştirmek” değil amacım; öyle yapmışım gibi göründüyse de özür diliyorum. Yani tamam, kitapların “anlattığı” şeyler elbette bu kadar ciddi, bu kadar doğru ve dolu; fakat yalnızca bunlara odaklanırsak ve “söyledikleri” şeyleri es geçersek, gerçek değerlerine de ihanet etmiş oluruz.
Her şeyden önce, tüm dünyada kabul gördüğü üzere, bir güldürü ustası tarafından yazıldı bu kitaplar; hatta Terry Pratchett’ın, fantezi yazarından ziyade bir mizah yazarı olduğunu iddia edenler bile var (mesela ben). İngiliz mizahı denen şeyin tam kalbinden gelen; çocukluğu boyunca kütüphanelerde gezen ve klasikleşmiş hiciv dergilerini hatmeden; Terry Giliam’la, Terry Jones’la (bu Terry isminde bir şey var sanırım), Peter Sellers’la büyüyen biriydi Pratchett ve dolayısıyla, mizahın kodlarını en doğru şekilde uygulamayı öğrendi. Hem de daha en başından. İlk kitaplarında, ilk öykülerinde bile kahkahayla güldürebilen biriydi. Tıpkı Johnny gibi Terry de doğru yerde, doğru zamanda durmayı bildi ve mesela o yüzden, “punchline”ları en gerekli, en uygun yerlere yerleştirebildi. Öte yandan Terry, gruplara ve güruhlara ses vererek de kariyeri boyunca müthiş bir iş çıkardı. Mesela Diskdünya kitaplarına ya da yazdığı diğer her şeye bakarsanız, üç beş kişiden oluşan topluluklardan harikulade malzemeler yarattığını ve bunu sürekli olarak yaptığını görebilirsiniz: Görünmez Üniversite’nin akademik kadrosu, Taze Başlangıçlar Kulübü üyeleri, tabii ki ve tabii ki Koçbaşı Dağlar cadıları, Ankh-Morpork’un dilenciler ekibi, Cohen’in Gümüş Ordusu... ve elbette, Johnny ve saz grubu.
Johnny ve arkadaşları, her ne kadar beş kişiden oluşsalar da, mesela “Rule of Three”nin kodlarını taşırlar; ve her biri de başlı başına birer karakter olduğu için, bunu başarıyla yansıtırlar. Yani örneğin Bigmac’in bir diyalogda ne söyleyeceğini de, Yo-yok’un ona nasıl yanıt vereceğini de tahmin edebilirsiniz ve böyle bir durumda iki açıdan da kazançlı çıkarsınız: Ya gerçekten de tahmin ettiklerinizi söyleyip size zihinsel, mini bir katarsis yaşatırlar ya da tamamen farklı cümleler sarf edip sizi ters köşeye yatırırlar.
Aslında, işin bu güldürüsel matematiğini tam anlamıyla açıklamak için Terry Pratchett mizahı hakkında en azından bir makale yazmak gerekir, zira derine indikçe küçük ayrıntılar büyüyor ve anlatması zor hâle geliyor (denedim, oradan biliyorum). Fakat, bu yazı için kitapları şöyle yeniden bir tararken tekrar gözüme çarpan şeyi de tam olarak buraya eklemek uygun olacak: Gerçekten ama gerçekten, bazen üç ya da dört sayfa dahi sürebilen bitmek bilmez goygoylarına hayranım bu çocukların. Bilemiyorum, belki 90’lı yılların etkisi yine, ne de olsa Johnny de tam anlamıyla “ansiklopedi okuyarak büyümüş bir çocuk”; ama bu goygoyların salt komiklik değil bilgi ve ilgi de içeriyor oluşuna hakikaten bayılıyorum:
“Hayaletler ha?” dedi Yo-yok, Johnny tamamen döküldükten sonra.
“Yoook,” dedi Johnny kararsızca. “Hayalet lafını hiç sevmiyorlar. Bir sebepten, onları kızdırıyor. Onlar yalnızca... ölü. Sanırım bu onlar için, insanlara özürlü ya da gerizekâlı denmesi gibi bir şey.”
“Siyaseten yanlış,” dedi Yo-yok. “Evet. Bir yerde okumuştum.”
“Yani... onlara mesela... şey mi dememizi istiyorlar...” Bıngıl durup düşündü. “Mesela... yaşlı-ötesi-vatandaşlar?”
“Nefessel açıdan engelli?” dedi Yo-yok.
“Dikey-açıdan-dezavantajlı,” dedi Bıngıl.
“Nasıl yani? Kısa boylu mu demek istiyorsun?” dedi Yo-yok.
“Yok, gömülmüş anlamında,” dedi Bıngıl.
Bakın bu diyaloglar 1993 yılında yazıldı; kimsenin daha “duyar falan kasmadığı” dönemlerde yani.
***
to be continued...
May 10, 2023
I would venture to say that these three books are the most unknown of Terry Pratchett's canon. For one thing they don't happen on Discworld but in in a very ordinary run down town in England, centering around Johnny Maxwell and his three friends.
In Only You Can Save Mankind, Johnny, whose parents are going through Trying Times, is playing his favorite video game when the aliens suddenly surrender to him instead of fighting back. He and his friends suspect a computer virus but things get even stranger when Johnny finds himself in incredibly lifelike dreams piloting a starfighter, leading the alien fleet home where they will be safe from mankind, and communicating with a girl who also is dreaming of the alien fleet. Pratchett adds those extra touches that regular readers love such as when they go by the ruined hulks of Space Invader ships tumbling in space that the aliens use to show each other what happens when you take a stand. His special genius, to my way of thinking, comes in how he treats the conversations and thinking of the kids, along with those little unexpected twists.
In Johnny and the Dead Twelve year old Johnny Maxwell is cutting through the cemetery one day with a friend when he knocks on the door of a tomb and the inhabitant answers the door. Johnny is the only one with the unique ability to wake up the dead and soon they are bothering him to stop the proposed development of their cemetery for a large corporation's offices. Once they discover they can leave the cemetery, go to the movies, and travel over telephone wires to chat on late night radio talk shows everyone else starts feeling that something isn't quite right around town too. As always, Pratchett's twists and turns of plot and conversation are hilarious while telling an enjoyable tale about living life to the fullest even after you're dead.
Johnny and the Bomb is the third in the trilogy and my favorite. Johnny crosses paths with Mrs. Tachyon, a bag lady who also is a time traveller. He and his friends travel back to WWII in their town with the predictable changing of time that must be fixed. However, instead of simply changing time back to its previous path, Johnny wants to prevent a bomb wiping out Paradise Street in the middle of the night. This necessitates a lot of maneuvering by the kids with the usual humorous Pratchett twists and turns along the way. I was surprised at what a page turner it became by the end as I stayed up way past bedtime to get Johnny and his pals home again. Here's a favorite bit of dialogue.
In Only You Can Save Mankind, Johnny, whose parents are going through Trying Times, is playing his favorite video game when the aliens suddenly surrender to him instead of fighting back. He and his friends suspect a computer virus but things get even stranger when Johnny finds himself in incredibly lifelike dreams piloting a starfighter, leading the alien fleet home where they will be safe from mankind, and communicating with a girl who also is dreaming of the alien fleet. Pratchett adds those extra touches that regular readers love such as when they go by the ruined hulks of Space Invader ships tumbling in space that the aliens use to show each other what happens when you take a stand. His special genius, to my way of thinking, comes in how he treats the conversations and thinking of the kids, along with those little unexpected twists.
In Johnny and the Dead Twelve year old Johnny Maxwell is cutting through the cemetery one day with a friend when he knocks on the door of a tomb and the inhabitant answers the door. Johnny is the only one with the unique ability to wake up the dead and soon they are bothering him to stop the proposed development of their cemetery for a large corporation's offices. Once they discover they can leave the cemetery, go to the movies, and travel over telephone wires to chat on late night radio talk shows everyone else starts feeling that something isn't quite right around town too. As always, Pratchett's twists and turns of plot and conversation are hilarious while telling an enjoyable tale about living life to the fullest even after you're dead.
Johnny and the Bomb is the third in the trilogy and my favorite. Johnny crosses paths with Mrs. Tachyon, a bag lady who also is a time traveller. He and his friends travel back to WWII in their town with the predictable changing of time that must be fixed. However, instead of simply changing time back to its previous path, Johnny wants to prevent a bomb wiping out Paradise Street in the middle of the night. This necessitates a lot of maneuvering by the kids with the usual humorous Pratchett twists and turns along the way. I was surprised at what a page turner it became by the end as I stayed up way past bedtime to get Johnny and his pals home again. Here's a favorite bit of dialogue.
In the shopping mall, a joke was going wrong.
"Make me .. er," said Bigmac, "make me one with pickle and onion rings and fries."
"Make me one with extra salad and fries, please," said Yo-less.
Wobbler took a long look at the girl in the cardboard hat.
"Make me one with everything," he said. "Because ... I'm going to become a Muslim!"
Bigmac and Yo-less exchanged glances.
"Buddhist," said Yo-less, patiently. "It's Buddhist! Make me one with everything because I'm going to become a Buddhist! It's Buddhists that want to be one with everything. Singing 'om' and all that. You mucked it up! You were practising all the way down here and you still mucked it up!"
"Buddhists wouldn't have the burger," said the girl. "They'd have the Jumbo Beanburger. Or just fries and a salad."
They stared at her.
"Vegetarianism," said the girl. "I may have to wear a paper hat but I haven't got a cardboard brain, thank you." She glared at Wobbler. "You want a bun with everything. You want fries with that?"
October 17, 2011
Love all of his books, but his writing for children is particularly delightful.
July 22, 2022
4,5
Humor ist ja immer so eine Sache, aber bei dieser Lektüre hatte ich eine Schmunzel-Garantie. Die Reihe hat mir sogar um Längen besser gefallen als die Scheibenwelt-Romane. Johnny war mir als Protagonist sehr sympatisch. Seine Kumpels Yo-less, Wobbler und BigMac konnte ich mir auch richtig gut vorstellen. Die Lektüre war leicht und spannend und schnell. Und auch die Themen der einzelnen Bände, die man durchaus unabhängig voneinander hätte lesen können, fand ich alle ansprechend und auch gut umgesetzt. Eine klare YA-Fantasy-Empfehlung.
Humor ist ja immer so eine Sache, aber bei dieser Lektüre hatte ich eine Schmunzel-Garantie. Die Reihe hat mir sogar um Längen besser gefallen als die Scheibenwelt-Romane. Johnny war mir als Protagonist sehr sympatisch. Seine Kumpels Yo-less, Wobbler und BigMac konnte ich mir auch richtig gut vorstellen. Die Lektüre war leicht und spannend und schnell. Und auch die Themen der einzelnen Bände, die man durchaus unabhängig voneinander hätte lesen können, fand ich alle ansprechend und auch gut umgesetzt. Eine klare YA-Fantasy-Empfehlung.
February 19, 2013
Johnny, a young teen, is an ordinary boy who experiences the extraordinary. In the first book "Only You Save Mankind," he dreams his way into a video game where he has to save a race of aliens from total destruction. The second book "Johnny and The Dead" he communicates with the nonliving-they prefer not to be called ghosts. The third book "Johnny and the Bomb" is time travel romp. His friends: Wobbler, an overweight computer nerd; Bigmac, an asthmatic skinhead and math genius; Yo-less, an uncool black kid; and a very smart girl who keeps changing her name become involve with his adventures despite their reluctance. They are also there for him as he deals with his parents divorcing.
March 23, 2010
These books are so wonderful. They're extremely funny (without being as crazy as the Discworld novels), philosophical, thoughtful, exciting and lovely and the four kids (five, if you count Kirsty) are a wonderful example of friendship and interesting characters. I can only rec this series to anyone who likes Pratchett and/or humorous fantasy/science-fiction. Despite being targeted for younger readers, I found them very enjoyable.
Read
October 19, 2011I loved this series. Agree with Lynne that his books for children are really something special.
August 3, 2020
I really liked all three stories and would have given it 5 stars but for me, the bantering among all Johnny's friends got boring after a while. Other than that though, I enjoyed reading it.
September 1, 2025
A fun trilogy that ranged from "meh" to "decent" (2.5 stars)
This is a series of three books by Terry Pratchett, geared to a young adult audience, but also suitable for older readers. It follows an ordinary 12 year old British boy, Johnny Maxwell, who repeatedly finds himself in extraordinary situations involving the supernatural and science fiction.
Book #1: In Only You Can Save Mankind (2 stars)
When playing a video game called "Only You Can Save Mankind", Johnny accidentally communicates with the game’s alien characters. After discovering they are real beings, Johnny works to help them escape destruction in the game.
I'd previously listened to a dramatized audio version of this book that was produced by the BBC, and was pleasantly surprised to discover that the issues with bad language that marred the audio recording weren't present in the original story. But it was still quite confusing and generally just not that good. The narrative feels quite dated, and the computer gaming references will make most sense if you grew up in the 1980s. There also isn't as much chatter between Johnny and his friends as there is in the other books of the series, and those are the funniest bits. For me this was the weakest entry in the trilogy.
Book #2: Johnny and the Dead (3 stars)
When visiting a local and historic cemetery that is threatened with being bulldozed in order to build a commercial high rise, Johnny discovers he can communicate with ghosts. Together with his friends, he teams up with them to challenge the local authorities in order to save the cemetery.
It's hard not to get behind Johnny and his friends as they take on the corporate villains. The writing is also very funny and clever in places, with ghosts (called "post-life citizens") learning Michael Jackson's moonwalk, and some great wordplay and jokes about being dead. The conversations between the kids are especially hilarious, because Pratchett often plays with double meanings, the kids being unintentionally funny in how they misunderstand things. You can't skim read, otherwise you'll miss the clever humour! Not only are there some great one liners, but there's also thoughtful content in how we think of the past and those who have gone before us.
Book #3: Johnny and the Bomb (2.5 stars)
Johnny and his friends find themselves transported back in time by a shopping trolley to 1941, at the height of World War II, right before a bomb explodes in their town. Travelling between past and present, they must work together to save lives.
The time travel leads to some good humor, especially the reactions of 1941 people to items from the 1990s, and the confusion this creates for characters from both eras is amusing. Also funny and clever is when Johnny's friend Wobbler gets stuck in 1941, and comes back "the long way" as an old man. The bag lady Mrs Tachyon is mad as a hatter and great character.
While my impressions are mixed, I can see why these three books have been successful, and there's enough humour, adventure and some solid themes about heroism and reality to make them endure.
This is a series of three books by Terry Pratchett, geared to a young adult audience, but also suitable for older readers. It follows an ordinary 12 year old British boy, Johnny Maxwell, who repeatedly finds himself in extraordinary situations involving the supernatural and science fiction.
Book #1: In Only You Can Save Mankind (2 stars)
When playing a video game called "Only You Can Save Mankind", Johnny accidentally communicates with the game’s alien characters. After discovering they are real beings, Johnny works to help them escape destruction in the game.
I'd previously listened to a dramatized audio version of this book that was produced by the BBC, and was pleasantly surprised to discover that the issues with bad language that marred the audio recording weren't present in the original story. But it was still quite confusing and generally just not that good. The narrative feels quite dated, and the computer gaming references will make most sense if you grew up in the 1980s. There also isn't as much chatter between Johnny and his friends as there is in the other books of the series, and those are the funniest bits. For me this was the weakest entry in the trilogy.
Book #2: Johnny and the Dead (3 stars)
When visiting a local and historic cemetery that is threatened with being bulldozed in order to build a commercial high rise, Johnny discovers he can communicate with ghosts. Together with his friends, he teams up with them to challenge the local authorities in order to save the cemetery.
It's hard not to get behind Johnny and his friends as they take on the corporate villains. The writing is also very funny and clever in places, with ghosts (called "post-life citizens") learning Michael Jackson's moonwalk, and some great wordplay and jokes about being dead. The conversations between the kids are especially hilarious, because Pratchett often plays with double meanings, the kids being unintentionally funny in how they misunderstand things. You can't skim read, otherwise you'll miss the clever humour! Not only are there some great one liners, but there's also thoughtful content in how we think of the past and those who have gone before us.
Book #3: Johnny and the Bomb (2.5 stars)
Johnny and his friends find themselves transported back in time by a shopping trolley to 1941, at the height of World War II, right before a bomb explodes in their town. Travelling between past and present, they must work together to save lives.
The time travel leads to some good humor, especially the reactions of 1941 people to items from the 1990s, and the confusion this creates for characters from both eras is amusing. Also funny and clever is when Johnny's friend Wobbler gets stuck in 1941, and comes back "the long way" as an old man. The bag lady Mrs Tachyon is mad as a hatter and great character.
While my impressions are mixed, I can see why these three books have been successful, and there's enough humour, adventure and some solid themes about heroism and reality to make them endure.
March 1, 2020
I had tried to read this a few years back, it being Pratchett, but it was the first book of his I couldn't get into. This time around I sat down and read all three novels at one go and enjoyed them immensely.
The most important thing about the Johnny Maxwell trilogy is that it is a series of children's books. While enjoyable for adults, it was written with children in mind, and so the reader needs to be prepared for that.
In the first book Johnny has to save some aliens in a game. He does that successfully, despite the fact that no one believes him when he explains the situation. In the second book his friends are a little more supportive when he has to help the dead in the nearby cemetery maintain their cemetery. Finally, in the third book, they all end up time-travelling in order to save their town from a bomb in 1941, and a couple of them meed their grandfathers in true time-travelling fashion.
Altogether, the three books are a great example of classic fantasy elements, and contain a lot of the established Pratchettian tropes, such as the trousers of time, "Millenium Hand and Shrimp!" and the idea that someone has got to do what needs to be done.
The most important thing about the Johnny Maxwell trilogy is that it is a series of children's books. While enjoyable for adults, it was written with children in mind, and so the reader needs to be prepared for that.
In the first book Johnny has to save some aliens in a game. He does that successfully, despite the fact that no one believes him when he explains the situation. In the second book his friends are a little more supportive when he has to help the dead in the nearby cemetery maintain their cemetery. Finally, in the third book, they all end up time-travelling in order to save their town from a bomb in 1941, and a couple of them meed their grandfathers in true time-travelling fashion.
Altogether, the three books are a great example of classic fantasy elements, and contain a lot of the established Pratchettian tropes, such as the trousers of time, "Millenium Hand and Shrimp!" and the idea that someone has got to do what needs to be done.
This entire review has been hidden because of spoilers.
June 14, 2020
These book were okay. Not stellar - not by a long shot - but they weren't terrible either. I had some frustration with how Johnny has a new super power every book and how slow the pacing was. Of the three, I think I preferred the first one. It was definitely the easiest for me to read, though part of that may have been writing style fatigue. I prefer to space them out but that seemed silly when they were all in one book.
Ultimately, I didn't find this trilogy all that impressive. I've left reviews on the individual books in the series, but I really don't think this is one I'll be recommending to my friends or saving a space for on my bookshelves.
Ultimately, I didn't find this trilogy all that impressive. I've left reviews on the individual books in the series, but I really don't think this is one I'll be recommending to my friends or saving a space for on my bookshelves.
October 24, 2021
A collection of the three books about Johnny Maxwell, an average English thirteen year-old (and one of the great things that Pratchett does is create a character who really is average - he's not a Chosen One, or possessed of great intelligence or heroic character, he's just kind and moral) who finds himself in extraordinary situations. Johnny deals with big issues - war and humanity in one, death and what comes after in the second, and fate and choice in the last, and while Pratchett sands down some of the darker edges of the Discworld books he does it only very slightly, and writing in 'the real world' allows him to get a little more overt at times (Johnny and the Bomb has issues of racism - both from the world of the past and, unthinkingly, from the mouth of one of our main characters - that hits pretty hard, and is handled really well). The first two are the best, I think, but all three are sharp, funny, surprisingly moving, and wrapped in big fun fantastic adventures.
April 11, 2019
Personally I love the book. Good memories.
It’s just that I read it to my kids now and I had to explain a lot. It’s dated (naturally), but now my children know that we used to have phones attached to the walls and that computer games didn’t always look like the ones that daddy plays.
But the morals stand the test of time and I still see why I could never get i to computer games after reading the book for the first time. We’ll see how it will be for my children.
It’s just that I read it to my kids now and I had to explain a lot. It’s dated (naturally), but now my children know that we used to have phones attached to the walls and that computer games didn’t always look like the ones that daddy plays.
But the morals stand the test of time and I still see why I could never get i to computer games after reading the book for the first time. We’ll see how it will be for my children.
May 29, 2017
Johnny Maxwell is an interesting kid, who is possibly almost too in tune with his surroundings. As usual, T. Pratchett gives an interesting take on things that perhaps would almost be considered mundane.
This is YA at it's finest, thought provoking, plenty of unexpected twists and by the end of each book, there is a good chance that you have learnt something about yourself. Well worth a look.
This is YA at it's finest, thought provoking, plenty of unexpected twists and by the end of each book, there is a good chance that you have learnt something about yourself. Well worth a look.
February 18, 2022
Excellent, as always. Johnny Maxwell is a perennial favourite.
August 10, 2022
An interesting trilogy for pre teens but people my age (50+) will be bored by the themes!
December 25, 2025
Not as madcap as some of Pratchett's other work, but still odd, funny, and entertaining. I liked that the three stories were only loosely connected.
September 15, 2023
This is a reread. I'm putting the trilogy here, since that's the book I'm actually reading. But I see individual stories from this book listed here as well. I am NOT going to try to organize this mess! NOTE: I only own the trilogy. I do not have the individual books. It is published by Science Fiction Book Club in 1998. I'm giving it 5 stars despite the individual 4-star ratings, just because it's such a fun book in general and I really enjoyed rereading it all.
Trilogy contains 3 books:
Only You Can Save Mankind 5 stars
I enjoyed this one the most. Maybe because of the rabid girl game-player? :-)
Johnny and the Dead 4 stars
Interesting but also slightly depressing
Johnny and the Bomb 4 stars
Least interesting, probably because it's more about the war and Mrs. Tachyon. Still a great read!
Trilogy contains 3 books:
Only You Can Save Mankind 5 stars
I enjoyed this one the most. Maybe because of the rabid girl game-player? :-)
Johnny and the Dead 4 stars
Interesting but also slightly depressing
Johnny and the Bomb 4 stars
Least interesting, probably because it's more about the war and Mrs. Tachyon. Still a great read!
December 27, 2021
Lively. Surprises. Crazy.
1996 Britain.
1 Shy Johnny 12 is messaged in shootout game from alien fleet leader; she wants to talk.
2 John can see the dead; now they want him to save their cemetery.
Typo 3.5 Urn ^Um
3 John's gang go to 1941.
Typo 10.7 feet ^ feels
1996 Britain.
1 Shy Johnny 12 is messaged in shootout game from alien fleet leader; she wants to talk.
2 John can see the dead; now they want him to save their cemetery.
Typo 3.5 Urn ^Um
3 John's gang go to 1941.
Typo 10.7 feet ^ feels
September 8, 2014
Całkiem ciekawy zbiór opowiadań o Johnnym Maxwellu, którego spotykają dość nadnaturalne przygody. Opowiadania te może nie są aż tak błyskotliwe jak te ze świata dysku czy trylogii nomów, jednakże pomimo tego czyta się je całkiem przyjemnie. Pratchett opisując ludzi i zdarzenia jak zwykle robi to w pewien ironiczny, ale zarazem ciepły sposób. Błyskotliwość w wychwytywaniu pewnych absurdalnych zależności wraz z wcześniej wspomnianym ciepłem tworzy kolejny ciekawy zbiór, z którym warto się zapoznać. „Tylko ty możesz uratować ludzkość” to świetny obraz młodych ludzi grających w gry komputerowe oraz tego jak dzieci odnoszą się do rodziców wchodzących czasem nieświadomie na siłę w ich świat. Stawia także na głowie samą ideę wirtualnych wrogów w grach komputerowych. „Johnny i zmarli” poświęcony jest znaczeniu historii oraz tradycji w typowy Pratchettowski sposób z jednej strony ją wyśmiewając z drugiej ukazując jej ważność. „Johnny i bomba” w świetny sposób przedstawia starszych i bezdomnych, lekko zwariowanych ludzi, których można spotkać na ulicy w każdym mieście. Opisanych przy tym z niesamowitym ciepłem i zrozumieniem. Opowiada także o przenoszeniu się w czasie i odpowiedzialności za swoje czyny. Zbiór opowiadań o Johnnym nie jest książką , którą poleciłbym jako pierwszą dla osoby chcącej się zapoznać z twórczością Pratchetta, pomimo tego jednak jest warta uwagi jeśli komuś choć w minimalnym stopniu podoba się jego styl. Oczywiście dla kogoś, kto lubi Pratchetta pozycja obowiązkowa.
April 13, 2015
ONLY YOU CAN SAVE MANKIND
The Johnny Maxwell books are fantastic childrens stories and even manage to be entertaining for adults. This, the first in the trilogy, introduces us to Johnny and a world of video gaming that accidentally interferes with an alien invasion. Great fun!
JOHNNY AND THE DEAD
It's funny that so many copiers have emerged since this was first published, coming up with the idea of someone who can communicate with the dead and tries to help them, from The Sixth Sense and Ghost Whisperer, to Ghost Town and Dead Beat. This second Johnny Maxwell book is a great childrens story that manages to cross into being just as entertaining for adults.
JOHNNY AND THE BOMB
The Johnny Maxwell trilogy ends on a high as Johnny is whisked back in time to the blitz and faces the London bombings. A great treat for kids that also teaches them a little bit about the Second World War, and also throws in a few well placed laughs.
The Johnny Maxwell books are fantastic childrens stories and even manage to be entertaining for adults. This, the first in the trilogy, introduces us to Johnny and a world of video gaming that accidentally interferes with an alien invasion. Great fun!
JOHNNY AND THE DEAD
It's funny that so many copiers have emerged since this was first published, coming up with the idea of someone who can communicate with the dead and tries to help them, from The Sixth Sense and Ghost Whisperer, to Ghost Town and Dead Beat. This second Johnny Maxwell book is a great childrens story that manages to cross into being just as entertaining for adults.
JOHNNY AND THE BOMB
The Johnny Maxwell trilogy ends on a high as Johnny is whisked back in time to the blitz and faces the London bombings. A great treat for kids that also teaches them a little bit about the Second World War, and also throws in a few well placed laughs.
February 19, 2008
This is an out-of-print and hard-to-find trilogy by Terry Pratchet, one of his rare forays outside the Discworld. If you're a fan of Discworld you'll be disconcerted as I was to be reading familiar Pratchett prose set in the "real" world, one with television and public transportation and teenage boys who are not also trolls.
The books were, I believe, intended for a young adult audience, so of course I liked them. They get better as they go along, too. By the third one I was definitely getting that Pratchett vibe. And even though these books are set here on Earth, Pratchett just can't help himself: the books deal with aliens, the dead, and time travel.
The books were, I believe, intended for a young adult audience, so of course I liked them. They get better as they go along, too. By the third one I was definitely getting that Pratchett vibe. And even though these books are set here on Earth, Pratchett just can't help himself: the books deal with aliens, the dead, and time travel.
May 27, 2013
Let's be honest here: these are teenage sci-fi books. They arent meant to be deconstructed or thought over. That said, I still find this series to be hilarious. Being a little bit older gives you the perspective to appreciate some of the humor in a new light. This series is easy to read on a lazy afternoon or at the beach. The main criticisms I would have are that the "morals" are a bit to preachy and obvious, and some of the British humor might not translate to American readers. It can also seem a bit dated (the books take place 1993-1996). But all in all a nice fun read.
October 28, 2011
The first book in the trilogy was kind of slow and I had to work to get through it. The premise is sound, but somehow it just didn't grab me. Only my love for all things Terry Pratchett made me move on to book #2. And my loyalty was not disappointed. Books #2 and #3 were far better in my opinion, but they were made more enjoyable because I met most of the main characters in #1. There is something different in each book and I am glad I persevered.
July 8, 2015
I read this one because my daughter had introduced me to Good Omens, which I thoroughly enjoyed. Wanting to read more of Terry Pratchett, I looked on my Dad's shelves and found Going Postal and this book. Out of the three, this was my least favorite, but I still enjoyed it. Easy read, not too much detail to weigh it down, some pretty interesting situations; overall a pretty good read.
January 20, 2023
A boy saves space aliens, the dead, and the past.
This was a decent series, which is a little disappointing from Pratchett. Not being a twelve year old boy, I must admit to falling outside the intended audience. There's some interesting ideas, but the executing was not as humorous as Pratchett usually is.
This was a decent series, which is a little disappointing from Pratchett. Not being a twelve year old boy, I must admit to falling outside the intended audience. There's some interesting ideas, but the executing was not as humorous as Pratchett usually is.
February 19, 2008
I read these books to my son. He enjoyed them, and I like them, especially Johnny and the Dead. I did not enjoy these books as much as the Discworld series, and I definitely think they are aimed at a younger audience than I fall into.
May 7, 2009
It's hilarious, maybe a little young for my age group but with adult themes and jokes. The whole concept of this book is bizzare, but bizzare in an utterly readable, laugh out loud kind of way. Also, I love the ScreeWee.
July 28, 2009
Just the regular Terry Pratchett goodness. I think there's a bit of Good Omens in here with the gang of kids.
January 31, 2010
This book was boring, hard to understand and very strange.
Terry Pratchett's first chapter in the first book was muddled and confusing and made the rest harder to understand. I gave up trying in chapter 2. Though, as I read I didnt Want to put it down, but I wanted to know what he was on about?
Terry Pratchett's first chapter in the first book was muddled and confusing and made the rest harder to understand. I gave up trying in chapter 2. Though, as I read I didnt Want to put it down, but I wanted to know what he was on about?
Displaying 1 - 30 of 48 reviews