What do you think?
Rate this book
خلقیات ما ایرانیان
مقدمه نویسنده:
مجله «مسائل ایران» مقاله دور و دراز «خلقیات» مرا قابل و سزاوار دیده است که بصورت کتابی هم بچاپ برساند. از چنین حسن استقبالی کمال امتنان را دارم و آرزویم این است که مندرجات این کتاب که همیشه شیرین و دلپسند نیست و چه بسا ته مزه تلخی دارد خوانندگان را ملول و مکدر نسازد بلکه محرک آنان باشد که اندکی در صحت و سقم مطالب بیندیشند و بحکم « إذا مروا باللغو مروا کراما» از معایب چشم بپوشند و اگر پارهای از مطالب را خالی از راستی و حقیقت نیافتند بر آنچه موجب فساد و زشتی است نفرین بفرستند و اگر معتقد شدند که فساد مانع سعادت و ترقی است و قسمتی از امور ما نیز هنوز بفساد آلوده است محض لله و بمنظور تأمین سعادت و رفاه فرزندانشان در روزگاران آینده قدمی در رفع فساد بردارند...۰
چاپ کتابفروشی فروغی، فروردین ۱۳۴۵
مجله «مسائل ایران» مقاله دور و دراز «خلقیات» مرا قابل و سزاوار دیده است که بصورت کتابی هم بچاپ برساند. از چنین حسن استقبالی کمال امتنان را دارم و آرزویم این است که مندرجات این کتاب که همیشه شیرین و دلپسند نیست و چه بسا ته مزه تلخی دارد خوانندگان را ملول و مکدر نسازد بلکه محرک آنان باشد که اندکی در صحت و سقم مطالب بیندیشند و بحکم « إذا مروا باللغو مروا کراما» از معایب چشم بپوشند و اگر پارهای از مطالب را خالی از راستی و حقیقت نیافتند بر آنچه موجب فساد و زشتی است نفرین بفرستند و اگر معتقد شدند که فساد مانع سعادت و ترقی است و قسمتی از امور ما نیز هنوز بفساد آلوده است محض لله و بمنظور تأمین سعادت و رفاه فرزندانشان در روزگاران آینده قدمی در رفع فساد بردارند...۰
چاپ کتابفروشی فروغی، فروردین ۱۳۴۵
185 pages, Paperback
First published April 1, 1966
24 people are currently reading
465 people want to read
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 67 reviews
November 11, 2025
آپدیت پاییز ۱۴۰۴
در این نوشته بیشتر از آنکه بخواهم دربارهی کتاب خلقیات ما ایرانیان سخن بگویم، میخواهم از تجربهها، مشاهدهها و فکرهایی بگویم که با خواندن کتاب دوباره در ذهنم زنده شدند. نویسنده، محمدعلی جمالزاده، خودش هم هشدار داده که این بررسی "همیشه شیرین و دلپسند نیست و چه بسا مزهی تلخی دارد." پس اگر تلخ نوشتم، از روی تلخی تجربه بوده، نه کینه.
در نوشتن این مطلب سعی کردهام به نصیحت برتراند راسل گوش بدهم؛ آنجا که میگوید در عرصهی اندیشه، تنها پرسشی که باید پرسید این است: «واقعیت چیست و بر چه حقیقتی دلالت دارد؟» نه آنچه دوست داریم حقیقت باشد، یا آنچه فکر میکنیم برای جامعه مفید است.
دربارهی کتاب
نثر کتاب روان و دلنشین است. شاید از نظر علمی امروز قابل اتکا نباشد، اما تجربههای شخصی ما میتوانند درستی بسیاری از دیدگاههایش را تأیید کنند. کتاب حدود نیمقرن پیش نوشته شده، اما بسیاری از ویژگیهایی که در آن آمده، هنوز هم بین ما ایرانیان دیده میشود. و این، هم مایهی تعجب است، هم تاسف.
تجربهی شخصی
از سال ۱۳۹۵ تا اواخر ۱۴۰۰، تقریباً بیوقفه در سفر بودهام؛ ایرانگردی با کولهپشتی، از شمال تا جنوب، از شرق تا غرب. در این مدت، مهربانی و مهماننوازی مردم سراسر ایران را به چشم دیدهام: از ترکها و کردها و لرها گرفته تا عربها و بلوچها و فارسها. از خراسان و گیلان تا سیستان و بوشهر و کرمانشاه. مردمی خونگرم، خوشصحبت، و اغلب بخشنده.
اینها را نوشتم که روشن کنم انتقادهایی که در ادامه خواهم کرد از سر خصومت نیست، بلکه از دل مشاهدههای میدانی و مطالعهی محدود جامعهشناسانه بیرون آمدهاند. و البته میدانم که بسیاری از این ویژگیها فقط خاص ما ایرانیان نیستند. اما اینجا حرف من، دربارهی ماست؛ دربارهی خودمان.
برخی از ویژگیهای فرهنگی و رفتاری که دیدهام:
۱. دروغ و دزدی:
دروغ، به گمان من، ریشهی بسیاری از مشکلات ماست. از خانواده تا اداره، از کودک تا پیر. نوعی سیستم نانوشته که در آن، دروغگو موفقتر است. دروغ به دزدی ختم میشود، و دزدی به فساد.
۲. نژادپرستی:
باور به "نژاد برتر آریایی" هنوز هم در ذهن بسیاری ریشه دارد. برخورد تحقیرآمیز با عربها، افغانها، ترکها و حتی برخی اقوام داخلی، نشان میدهد که هنوز گرفتار توهم نژادی هستیم.
۳. بیفرهنگی در حوزهی گردشگری:
در تمام سفرهایم ندیدم جایی از زباله در امان باشد. فرهنگی که خود را باستانی و متمدن میخواند، اما طبیعتش را با زباله و بیاحترامی میکُشد.
۴. نخبهکشی:
تاریخ ما پر است از تبعید و حذف اصلاحگران. از قائممقام و امیرکبیر تا مصدق. جامعهی ما با تغییر و تحول میانهی خوشی ندارد.
۵. دید ابزاری به زن و زنستیزی پنهان:
هنوز هم نقش زن را در آشپزخانه و اتاق خواب تعریف میکنند. هنوز هم در کوچه و خیابان با نگاه جنسی به زن نگاه میشود.
۶. مردهپرستی:
پس از مرگ عزیز میشویم. یادمانها، سالگردها، و حسرتهایی که در زمان زندگیاش دریغ شده بود.
۷. تقلب و کلاهبرداری:
از امتحان مدرسه گرفته تا معاملات تجاری. انگار که زرنگی یعنی بلد بودنِ راههای دور زدن.
۸. مصرفگرایی:
سرانهی مصرف نان، شکر، لوازم آرایش، انرژی... همه بالاست. اما سطح رضایت و فرهنگ مصرف پایین.
۹. دورویی و تملق:
در جمع یکطور، پشتسر یکطور دیگر. تعارف و چاپلوسی، گویی بخشی از فرهنگ رسمی شدهاند.
۱۰. ظاهرگرایی و تجمل:
مهم نیست درون خانه چه میگذرد، مهم این است که در مهمانی چه میپوشی. رقابتی پوچ برای دیدهشدن.
۱۱. احساساتی بودن و جوگیری:
تاریخمان نشان میدهد چند بار قربانی شور و شوق لحظهای شدهایم. از مشروطه تا انقلابها.
۱۲. بیسوادی سیاسی و بیحسی مدنی:
تعداد احزاب، روزنامهها، یا مشارکت آگاهانهی مردم در سیاست را با کشورهای توسعهیافته مقایسه کنید.
۱۳. خشونت کلامی و رفتاری:
کافیست کمی در خیابان راه بروید یا پشت فرمان بنشینید تا با موجی از پرخاش و ناسزا روبهرو شوید.
۱۴. نبود روحیهی همکاری:
از تیمهای ورزشیمان تا پروژههای اجتماعی، اغلب هماهنگی نداریم. چون کار گروهی بلد نیستیم یا دوستش نداریم.
۱۵. زیاد حرف زدن و کم شنیدن:
همه دربارهی همهچیز نظر دارند؛ پزشک، روانشناس، سیاستمدار، اقتصاددان... اما کمتر کسی بلد است خوب گوش بدهد.
۱۶. ضعف در تربیت کودک:
تعداد والدینی که کتاب روانشناسی کودک خواندهاند، ناچیز است. کودک ابزاری شده برای پر کردن خلأها و رسیدن به آرزوهای ناکام والدین.
۱۷. سوءتفاهم از مدرنیته:
ما فکر میکنیم چون گوشی هوشمند داریم، مدرنیم. غافل از اینکه مدرنیته فقط ابزار نیست؛ شیوهی فکر کردن، تعامل، تحمل و نظم است.
۱۸. قانونگریزی:
قانون را تا جایی محترم میشماریم که به نفعمان باشد. از چراغ قرمز خیابان تا مفاد قرارداد.
در پایان، اگر این نوشته تلخ بود، از خواننده پوزش میخواهم. هدفم سیاهنمایی نیست؛ بلکه دعوت به دیدن، به فکر کردن، به اصلاح است.
در این نوشته بیشتر از آنکه بخواهم دربارهی کتاب خلقیات ما ایرانیان سخن بگویم، میخواهم از تجربهها، مشاهدهها و فکرهایی بگویم که با خواندن کتاب دوباره در ذهنم زنده شدند. نویسنده، محمدعلی جمالزاده، خودش هم هشدار داده که این بررسی "همیشه شیرین و دلپسند نیست و چه بسا مزهی تلخی دارد." پس اگر تلخ نوشتم، از روی تلخی تجربه بوده، نه کینه.
در نوشتن این مطلب سعی کردهام به نصیحت برتراند راسل گوش بدهم؛ آنجا که میگوید در عرصهی اندیشه، تنها پرسشی که باید پرسید این است: «واقعیت چیست و بر چه حقیقتی دلالت دارد؟» نه آنچه دوست داریم حقیقت باشد، یا آنچه فکر میکنیم برای جامعه مفید است.
دربارهی کتاب
نثر کتاب روان و دلنشین است. شاید از نظر علمی امروز قابل اتکا نباشد، اما تجربههای شخصی ما میتوانند درستی بسیاری از دیدگاههایش را تأیید کنند. کتاب حدود نیمقرن پیش نوشته شده، اما بسیاری از ویژگیهایی که در آن آمده، هنوز هم بین ما ایرانیان دیده میشود. و این، هم مایهی تعجب است، هم تاسف.
تجربهی شخصی
از سال ۱۳۹۵ تا اواخر ۱۴۰۰، تقریباً بیوقفه در سفر بودهام؛ ایرانگردی با کولهپشتی، از شمال تا جنوب، از شرق تا غرب. در این مدت، مهربانی و مهماننوازی مردم سراسر ایران را به چشم دیدهام: از ترکها و کردها و لرها گرفته تا عربها و بلوچها و فارسها. از خراسان و گیلان تا سیستان و بوشهر و کرمانشاه. مردمی خونگرم، خوشصحبت، و اغلب بخشنده.
اینها را نوشتم که روشن کنم انتقادهایی که در ادامه خواهم کرد از سر خصومت نیست، بلکه از دل مشاهدههای میدانی و مطالعهی محدود جامعهشناسانه بیرون آمدهاند. و البته میدانم که بسیاری از این ویژگیها فقط خاص ما ایرانیان نیستند. اما اینجا حرف من، دربارهی ماست؛ دربارهی خودمان.
برخی از ویژگیهای فرهنگی و رفتاری که دیدهام:
۱. دروغ و دزدی:
دروغ، به گمان من، ریشهی بسیاری از مشکلات ماست. از خانواده تا اداره، از کودک تا پیر. نوعی سیستم نانوشته که در آن، دروغگو موفقتر است. دروغ به دزدی ختم میشود، و دزدی به فساد.
۲. نژادپرستی:
باور به "نژاد برتر آریایی" هنوز هم در ذهن بسیاری ریشه دارد. برخورد تحقیرآمیز با عربها، افغانها، ترکها و حتی برخی اقوام داخلی، نشان میدهد که هنوز گرفتار توهم نژادی هستیم.
۳. بیفرهنگی در حوزهی گردشگری:
در تمام سفرهایم ندیدم جایی از زباله در امان باشد. فرهنگی که خود را باستانی و متمدن میخواند، اما طبیعتش را با زباله و بیاحترامی میکُشد.
۴. نخبهکشی:
تاریخ ما پر است از تبعید و حذف اصلاحگران. از قائممقام و امیرکبیر تا مصدق. جامعهی ما با تغییر و تحول میانهی خوشی ندارد.
۵. دید ابزاری به زن و زنستیزی پنهان:
هنوز هم نقش زن را در آشپزخانه و اتاق خواب تعریف میکنند. هنوز هم در کوچه و خیابان با نگاه جنسی به زن نگاه میشود.
۶. مردهپرستی:
پس از مرگ عزیز میشویم. یادمانها، سالگردها، و حسرتهایی که در زمان زندگیاش دریغ شده بود.
۷. تقلب و کلاهبرداری:
از امتحان مدرسه گرفته تا معاملات تجاری. انگار که زرنگی یعنی بلد بودنِ راههای دور زدن.
۸. مصرفگرایی:
سرانهی مصرف نان، شکر، لوازم آرایش، انرژی... همه بالاست. اما سطح رضایت و فرهنگ مصرف پایین.
۹. دورویی و تملق:
در جمع یکطور، پشتسر یکطور دیگر. تعارف و چاپلوسی، گویی بخشی از فرهنگ رسمی شدهاند.
۱۰. ظاهرگرایی و تجمل:
مهم نیست درون خانه چه میگذرد، مهم این است که در مهمانی چه میپوشی. رقابتی پوچ برای دیدهشدن.
۱۱. احساساتی بودن و جوگیری:
تاریخمان نشان میدهد چند بار قربانی شور و شوق لحظهای شدهایم. از مشروطه تا انقلابها.
۱۲. بیسوادی سیاسی و بیحسی مدنی:
تعداد احزاب، روزنامهها، یا مشارکت آگاهانهی مردم در سیاست را با کشورهای توسعهیافته مقایسه کنید.
۱۳. خشونت کلامی و رفتاری:
کافیست کمی در خیابان راه بروید یا پشت فرمان بنشینید تا با موجی از پرخاش و ناسزا روبهرو شوید.
۱۴. نبود روحیهی همکاری:
از تیمهای ورزشیمان تا پروژههای اجتماعی، اغلب هماهنگی نداریم. چون کار گروهی بلد نیستیم یا دوستش نداریم.
۱۵. زیاد حرف زدن و کم شنیدن:
همه دربارهی همهچیز نظر دارند؛ پزشک، روانشناس، سیاستمدار، اقتصاددان... اما کمتر کسی بلد است خوب گوش بدهد.
۱۶. ضعف در تربیت کودک:
تعداد والدینی که کتاب روانشناسی کودک خواندهاند، ناچیز است. کودک ابزاری شده برای پر کردن خلأها و رسیدن به آرزوهای ناکام والدین.
۱۷. سوءتفاهم از مدرنیته:
ما فکر میکنیم چون گوشی هوشمند داریم، مدرنیم. غافل از اینکه مدرنیته فقط ابزار نیست؛ شیوهی فکر کردن، تعامل، تحمل و نظم است.
۱۸. قانونگریزی:
قانون را تا جایی محترم میشماریم که به نفعمان باشد. از چراغ قرمز خیابان تا مفاد قرارداد.
در پایان، اگر این نوشته تلخ بود، از خواننده پوزش میخواهم. هدفم سیاهنمایی نیست؛ بلکه دعوت به دیدن، به فکر کردن، به اصلاح است.
January 31, 2016
دوستانِ گرانقدر، این کتاب نوشتۀ استاد « جمالزاده » است و از 170 صفحه تشکیل شده، که یادش گرامی باد... اگر «جمالزاده » در جایی تند گویی کرده است، منظورش « عرب پرستان» نادان و بی فرهنگِ ساکن در ایران بوده است
در زیر نوشته هایی از این کتاب را برایِ « ایرانیانِ خردگرا» مینویسم، شاید « عرب پرستان» ساکن در ایران اندکی به خود آمده و از ایرانیان اخلاق و رفتارِ انسانی و نیک را بیاموزند
ایرانیان مردمانی با استعداد و تمدن منش و خون گرم و با عاطفه هستند و در معاشرت با دیگران دارایِ خاصیت هایِ ممتازِ دلپسند و انسان هایی کاملاً « مدنی» هستند... ایرانیان تیز هوش و سریع الانتقال، حاضر جواب، خوش مشرب و خوشمزه، خوش سلیقه، خوش صحبت و با ذوق، دست و دلباز و مهربان و متمدن هستند
جنابِ جمالزاده در صفحۀ 160 از این کتاب نوشته است: هرودوت مورخِ معروفِ یونانی در حقِ نیاکانِ ما چنین گفته است
ایرانیان مجاز نیستند از چیزی که عملش زشت و قبیح و غیرِ مجاز است سخن برانند و در نظرِ آنها هیچ چیز شرم آورتر از دروغ گفتن نیست... و از دروغ گذشته، وام و قرض گرفتن نیز در نزدِ ایرانیان به غایت زشت و ناپسند است، که آدم مقروض گاهی مجبور میشود دروغ بگوید
باید از یزدانِ پاک درخواست نماییم که ما را از شر و زبانِ دروغ که بزرگترین نشانۀ تبهکاری و فساد است در امان بدارد و زندگانی ما را سامانی ببخشد که محتاج به وام گرفتن از خودی و بیگانه نباشیم... باید دعا کنیم که در سایۀ اصلاحات سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و فرهنگیِ وسیع و عاقلانه که هماهنگ با وضعِ دنیایِ آزاد و مرفه باشد، روزگارِ ما ایرانیان رفته رفته چنان تغییر یافته دگرگون گردد که باز حتی دشمنانِ ما مانندِ مورخِ یونانی 2400 سالِ پیش با همین زبان و با همین لحن تعظیم و تکریم در حقِ خودمان و فرزندانمان و فرزندانِ فرزندانمان، با احترام و تمجید سخن برانند و بگویند: ایرانیان به دستورِ پیامبرِ بزرگِ ایرانی « زرتشت» عمل میکنند
درست می اندیشند
درست سخن میرانند
درست رفتار میکنند
امیدوارم با احترام به نیاکانِ گرانقدر و بزرگمان، درست زندگی کنیم و قدرِ این سرزمینِ با ارزش را بدانیم
پیروز باشید و ایرانی
در زیر نوشته هایی از این کتاب را برایِ « ایرانیانِ خردگرا» مینویسم، شاید « عرب پرستان» ساکن در ایران اندکی به خود آمده و از ایرانیان اخلاق و رفتارِ انسانی و نیک را بیاموزند
ایرانیان مردمانی با استعداد و تمدن منش و خون گرم و با عاطفه هستند و در معاشرت با دیگران دارایِ خاصیت هایِ ممتازِ دلپسند و انسان هایی کاملاً « مدنی» هستند... ایرانیان تیز هوش و سریع الانتقال، حاضر جواب، خوش مشرب و خوشمزه، خوش سلیقه، خوش صحبت و با ذوق، دست و دلباز و مهربان و متمدن هستند
جنابِ جمالزاده در صفحۀ 160 از این کتاب نوشته است: هرودوت مورخِ معروفِ یونانی در حقِ نیاکانِ ما چنین گفته است
ایرانیان مجاز نیستند از چیزی که عملش زشت و قبیح و غیرِ مجاز است سخن برانند و در نظرِ آنها هیچ چیز شرم آورتر از دروغ گفتن نیست... و از دروغ گذشته، وام و قرض گرفتن نیز در نزدِ ایرانیان به غایت زشت و ناپسند است، که آدم مقروض گاهی مجبور میشود دروغ بگوید
باید از یزدانِ پاک درخواست نماییم که ما را از شر و زبانِ دروغ که بزرگترین نشانۀ تبهکاری و فساد است در امان بدارد و زندگانی ما را سامانی ببخشد که محتاج به وام گرفتن از خودی و بیگانه نباشیم... باید دعا کنیم که در سایۀ اصلاحات سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و فرهنگیِ وسیع و عاقلانه که هماهنگ با وضعِ دنیایِ آزاد و مرفه باشد، روزگارِ ما ایرانیان رفته رفته چنان تغییر یافته دگرگون گردد که باز حتی دشمنانِ ما مانندِ مورخِ یونانی 2400 سالِ پیش با همین زبان و با همین لحن تعظیم و تکریم در حقِ خودمان و فرزندانمان و فرزندانِ فرزندانمان، با احترام و تمجید سخن برانند و بگویند: ایرانیان به دستورِ پیامبرِ بزرگِ ایرانی « زرتشت» عمل میکنند
درست می اندیشند
درست سخن میرانند
درست رفتار میکنند
امیدوارم با احترام به نیاکانِ گرانقدر و بزرگمان، درست زندگی کنیم و قدرِ این سرزمینِ با ارزش را بدانیم
پیروز باشید و ایرانی
August 20, 2016
ابتدای کتاب تا میانه های کتاب برام خیلی جذاب تر و شیرین تر بود
ولی روی هم رفته،کتاب خوبی بود
بدون تعصب به وارسی اخلاق و آداب ایرانیان پرداخته بود و تاثیراتی که از فرهنگ های دیگه روی این آداب اثر گذاشته و میشه گفت که خرابش کرده متاسفانه
ولی روی هم رفته،کتاب خوبی بود
بدون تعصب به وارسی اخلاق و آداب ایرانیان پرداخته بود و تاثیراتی که از فرهنگ های دیگه روی این آداب اثر گذاشته و میشه گفت که خرابش کرده متاسفانه
November 8, 2015
بدون تعارف باید بگم که کتاب فی حد ذاته اثر خاصی نیست. از نظر گردآوری علمی هم ایضا - یعنی جمالزاده یه سری به اینجا و آنجا زده و آنچه در همان کنکاش اولیه به دستش رسیده به چاپ رسانده - فراموش نکنیم که کتاب یه کتاب تحقیقاتی نیست، صرفا مقاله ای است مطول برای یک مجله
اما با وجود این سادگی اش و چه بسا به دلیل آن خواندنش مضر نیست؛ دلیل مفید بودنش هم اینکه بدانیم تعارفات فرهنگی ما چقدر مرز باریکی با دروغ گویی و پنهان کاری دارند - امری که من بشخصه با آن درگیرم و دورویی پس تعارفات را منزجز کننده می دانم
اما از نظر عمق مطالب نباید انتظاری از این نوشتار داشت. اینکه گمان کنیم عقب ماندگی ما ریشه در این تعارفات و منفعت پرستی ها دارد و اگر اخلاقمان درست تر بود، نیوتن ها و کانت ها و ... از سرزمین ما بر می خواستند، فکر موجهی نیست - چنانکه اهل علم و فن در مغرب زمین هم از نمونه های اخلاق و خالی از تعصبات و دشمنی ها و ... نبوده اند. خلاصه آنکه اگر بخواهیم نتایجی فرای اخلاق از این نقایص اخلاقی بگیریم، راه موجهی را در پیش نگرفته ایم
March 24, 2010
با اینکه چاپ اولش سال 45 بوده جالبه که خلقیات ما ایرانی ها با گذشت نزدیک به نیم قرن بازم تغییر نکرده!
April 1, 2017
وقتي يك نفر آلماني با معلومات عمومي، به يك نفر ايراني برخورد ميكند،
ميل دارد با او درباره اسلام و تخت جمشيد و فردوسي و... صحبت كند ولي اغلب شخص با برخورد با بسياي ازجوانان ديپلمه به فضايي خالي برميخورد و اغلب در مي كند كه خود در اين موضوع ها از انان بيشتر چيز مي داند.....
اين قسمتش خيليي واقعي و تلخ بود
ميل دارد با او درباره اسلام و تخت جمشيد و فردوسي و... صحبت كند ولي اغلب شخص با برخورد با بسياي ازجوانان ديپلمه به فضايي خالي برميخورد و اغلب در مي كند كه خود در اين موضوع ها از انان بيشتر چيز مي داند.....
اين قسمتش خيليي واقعي و تلخ بود
November 24, 2025
آینه چون عیب تو بنمود راست / خود شکن آینه شکستن خطاست.
کدوم آینه؟ آینه ای که نماینده تنفر از شرق و فرهنگ شرقیه؟
«مروان حکم اموی روزی به مسجدی رفت و دید گروهی از علما در حال مباحثه در علم و ادب هستند. پرسید: اینها چه کسانی هستند؟ پاسخ دادند اینها علمای ایرانی اند. او گفت: ایرانی ها هزاران سال بر ما حکومت کردند و روزی به ما محتاج نشدند. حالا ما چند روزی است بر ایشان حکومت می کنیم و حتی در یادگیری زبان خود به آن ها نیازمندیم.»
ما این حرف ها رو باور کنیم یا سفرنامه های اروپایی رو که ما رو منفور و بی فکر می دونن؟
خلاصه کتاب شرحی از صفات بد و بی پایان ایرانی هاست. دریغ از یک نکته خوب و ارزنده من باب ایرانی هایی که کمتر از بسیاری ملل در تاریخ خون ریختن و تجاوز کردن اما به هر حال مرغ همسایه شتر مرغه و ما باید نگاه مون رو به دنیای غربی بدوزیم که تا همین هشتاد سال پیش سالی صد و یک جنگ رو روی سر هم آوار می کردن-نفت خاورمیانه رو به تاراج می بردن- به زنان تجاوز و از افریقایی ها حق زندگی رو گرفته بودن. و حالا هم البته تمام نشده و روسیه که بخشی از وراث فرهنگ غربه به این کار ادامه میده.
«سر جان ملکم در کتاب تاریخ ایران می گوید: این مردم عاری از تمدن اند و خاک این سرزمین و محصولات آن آنقدری نمی ارزد که کسی در صدد استملاک و تصرف آن برآید.»
و بعد در ادامه نویسنده اشاره می کنه که در تاریخی که این مطلب نوشته شده هنوز نفت و گاز در ایران کشف نشده بوده. صد البته که اگر در اون تاریخ بود همین آقا شروع می کرد به تمجید و تحسین از خاک ایران بلکه دو قطره نفت هم نصیب جیب خالی اون بشه.
گوبینو دیپلمات فرانسوی هم ایرانی ها رو باهوش خطاب می کنه اما معتقد هستش که اون ها عاری از وجدان هستن. بله به هر حال ما وجدان فرانسه رو در مواجه با ممالک استعماری تجاوز به زنان و کشتن مردان در سراسر دنیا به وضوح شاهد بودیم.
موضوع این نیست که ما خالی از ایراد و نقدیم اما این نقد نیست بلکه تحقیر و تو سری زدن به مردم ایرانه. این که چرا و با چه هدفی آقای جمالزاده این کتاب رو نوشته معلوم نیست.
در آخر اینکه ما همه تلفیقی از حسنات و عیوب هستیم اما ای کاش این کتاب و امثالهم این محاسن و معایب رو بدون عینک جانب داری و خود باختگی تشریح می کرد.
کدوم آینه؟ آینه ای که نماینده تنفر از شرق و فرهنگ شرقیه؟
«مروان حکم اموی روزی به مسجدی رفت و دید گروهی از علما در حال مباحثه در علم و ادب هستند. پرسید: اینها چه کسانی هستند؟ پاسخ دادند اینها علمای ایرانی اند. او گفت: ایرانی ها هزاران سال بر ما حکومت کردند و روزی به ما محتاج نشدند. حالا ما چند روزی است بر ایشان حکومت می کنیم و حتی در یادگیری زبان خود به آن ها نیازمندیم.»
ما این حرف ها رو باور کنیم یا سفرنامه های اروپایی رو که ما رو منفور و بی فکر می دونن؟
خلاصه کتاب شرحی از صفات بد و بی پایان ایرانی هاست. دریغ از یک نکته خوب و ارزنده من باب ایرانی هایی که کمتر از بسیاری ملل در تاریخ خون ریختن و تجاوز کردن اما به هر حال مرغ همسایه شتر مرغه و ما باید نگاه مون رو به دنیای غربی بدوزیم که تا همین هشتاد سال پیش سالی صد و یک جنگ رو روی سر هم آوار می کردن-نفت خاورمیانه رو به تاراج می بردن- به زنان تجاوز و از افریقایی ها حق زندگی رو گرفته بودن. و حالا هم البته تمام نشده و روسیه که بخشی از وراث فرهنگ غربه به این کار ادامه میده.
«سر جان ملکم در کتاب تاریخ ایران می گوید: این مردم عاری از تمدن اند و خاک این سرزمین و محصولات آن آنقدری نمی ارزد که کسی در صدد استملاک و تصرف آن برآید.»
و بعد در ادامه نویسنده اشاره می کنه که در تاریخی که این مطلب نوشته شده هنوز نفت و گاز در ایران کشف نشده بوده. صد البته که اگر در اون تاریخ بود همین آقا شروع می کرد به تمجید و تحسین از خاک ایران بلکه دو قطره نفت هم نصیب جیب خالی اون بشه.
گوبینو دیپلمات فرانسوی هم ایرانی ها رو باهوش خطاب می کنه اما معتقد هستش که اون ها عاری از وجدان هستن. بله به هر حال ما وجدان فرانسه رو در مواجه با ممالک استعماری تجاوز به زنان و کشتن مردان در سراسر دنیا به وضوح شاهد بودیم.
موضوع این نیست که ما خالی از ایراد و نقدیم اما این نقد نیست بلکه تحقیر و تو سری زدن به مردم ایرانه. این که چرا و با چه هدفی آقای جمالزاده این کتاب رو نوشته معلوم نیست.
در آخر اینکه ما همه تلفیقی از حسنات و عیوب هستیم اما ای کاش این کتاب و امثالهم این محاسن و معایب رو بدون عینک جانب داری و خود باختگی تشریح می کرد.
Read
April 15, 2016"اگر درست دقیق شویم و با صداقت و مصلحت بینی واقعی قضیه را در ترازوی سنجش بگذاریم و بقول مولوی با دیدهی علت شکاف و سبب سوراخکن در اسباب و علل عقبافتادگی خودمان بیندیشیم قطعا به این نتیجه منطقی و معقول خواهیم رسید که همین معایب و نقایص اخلاقی است(حالا چه کار داریم که این معایب و نواقص چرا بوجود آمده و کی و از کجا به وجود آمده است) که مانند تخت سنگهای زمخت و خارهای مغیلان پر آزار و پرزیان قدم بقدم در طول مسیر و جاده ما راه ترقی و سیادت و رستگاری را بر ما دشوار ساخته است و رویهمرفته علت همه اینکه ما ایرانیان با آن همه گذشتههای تاریخی نتوانستهایم شانه به شانه و همرکاب با ملتهای نوخاسته جلو برویم .. همین معایب اخلاقی و امراض روانی ما بوده است و امروز هم اگر بخواهیم آرزوی قلبی خود را عملی بسازیم و در ترقی و رفاه و عافیت قدمهای موثر برداریم قبل از همه چیز باید به دفع و رفع این موانع سهمناک بپردازیم ولی از طرف دیگر چگونه امکانپذیر است که با دشمن نشناخته بجنگیم و برعلت و مشکلی غالب آئیم که بر ما مجهول مانده است و نخواستهایم زیر بار قبول آن برویم، آیا ممکن است که انسان برای مرضی که حاضر نیست وجود آنرا در بدن خود تصدیق نماید و حتی در صدد نیست که در تشخیص علمی و فنی آن قدمی بردارد علاج و درمان بیابد...."
February 1, 2021
این کتاب مجموعه ای از مقالات چاپ شده جمالزاده درباره ایرانیان است که بعدا بصورت کتاب درآمده و به گفته خود نویسنده سعی داشته نکات منفی و مثبت خلقیات ایرانیان را از زبان خودمان و همچنین ملل دیگر جمع آوری کند
نکات منفی خیلی بیشتر از مثبت بود، همه معایب را قبول ندارم اما متاسفانه خیلی از اونها درمورد ما درست هست! و قسمت سخت ماجرا این هست که فکر می کردم این معایب همین 30-40 ساله به ما نفوذ کرده! اما گویا از خیلی وقت پیش ها در ما بوده
اینکه مقالات جوری نوشته شده که این خصلت های منفی را در خون و ذات ما نشان دهد اشتباه و غلط است چون رفتار و خلقیات چیزی کاملا تاثیرپذیر از محیط و جامعه است
در کل کتابی هست که دوست نداریم قبولش کنیم اما متاسفانه خیلی از قسمت های اون چیزی جز واقعیت نیست!
نکات منفی خیلی بیشتر از مثبت بود، همه معایب را قبول ندارم اما متاسفانه خیلی از اونها درمورد ما درست هست! و قسمت سخت ماجرا این هست که فکر می کردم این معایب همین 30-40 ساله به ما نفوذ کرده! اما گویا از خیلی وقت پیش ها در ما بوده
اینکه مقالات جوری نوشته شده که این خصلت های منفی را در خون و ذات ما نشان دهد اشتباه و غلط است چون رفتار و خلقیات چیزی کاملا تاثیرپذیر از محیط و جامعه است
در کل کتابی هست که دوست نداریم قبولش کنیم اما متاسفانه خیلی از قسمت های اون چیزی جز واقعیت نیست!
July 27, 2020
دریاچهای را تصور کنید پر از املاح و گل و لای قطعا این دریاچه خالی از آب گوارا نیست اما شما باید با تلاش بسیار و زدودن آلودگیها به آن سرچشمه زلال برسید.
اینکه بتوان به مردم یک کشور خصلتهای کلی و مشابه نسبت داد کاری نشدنی و غیر منطقی است اما میتوان تا حدودی به ترسیم طرحی کمرنگ از سنتهای آنان و خصایص مشترک دست یازید.
همانطور که نویسنده در مقدمه اشاره دارد این کتاب مجموعهای از مقالات چاپ شده در نشریات مختلف است که به نام کتاب به زیور طبع آراسته و مطالبش گاهی تکرار شده و از یکدستی برخوردار نیست.
مسألهای که معمولاً در نوشته هایی از قبیل خاطرات و سفرنامهها عمومیت دارد غرضورزی بعضی اشخاص اعم از مورخ یا سیاستمدار و یا سیاح است که به وضوح در اینگونه مطالب به چشم میخورد.
و نهایتاً اینکه خیلی از معایب و محاسن مطرح شده، برای بسیاری از مردمان دنیا نیز صادق است و نباید از نظر دور داشت که شرایط زمان نوشتن کتاب با زمان ما بسیار متفاوت است و شک نیست تاثیر تاریخ پر از جنگ و هجوم و امراض و بلایا بر خوی مردمان انکار ناپذیر است.
اما اگر بتوان از خلال این تیرگیها و آلودگیها و دشمنیها و غرضها به نقایص و ایرادات خودمان پیبرده و طرحی نو دراندازیم از خواندن این کتاب بهرههای لازم را بردهایم.
نکته آخر:
چرا بعضی از رفتار و آداب و رسوم مذموم ما بعد از گذشت سالیان دراز هنوز هیچ تغییری نکرده؟!
اینکه بتوان به مردم یک کشور خصلتهای کلی و مشابه نسبت داد کاری نشدنی و غیر منطقی است اما میتوان تا حدودی به ترسیم طرحی کمرنگ از سنتهای آنان و خصایص مشترک دست یازید.
همانطور که نویسنده در مقدمه اشاره دارد این کتاب مجموعهای از مقالات چاپ شده در نشریات مختلف است که به نام کتاب به زیور طبع آراسته و مطالبش گاهی تکرار شده و از یکدستی برخوردار نیست.
مسألهای که معمولاً در نوشته هایی از قبیل خاطرات و سفرنامهها عمومیت دارد غرضورزی بعضی اشخاص اعم از مورخ یا سیاستمدار و یا سیاح است که به وضوح در اینگونه مطالب به چشم میخورد.
و نهایتاً اینکه خیلی از معایب و محاسن مطرح شده، برای بسیاری از مردمان دنیا نیز صادق است و نباید از نظر دور داشت که شرایط زمان نوشتن کتاب با زمان ما بسیار متفاوت است و شک نیست تاثیر تاریخ پر از جنگ و هجوم و امراض و بلایا بر خوی مردمان انکار ناپذیر است.
اما اگر بتوان از خلال این تیرگیها و آلودگیها و دشمنیها و غرضها به نقایص و ایرادات خودمان پیبرده و طرحی نو دراندازیم از خواندن این کتاب بهرههای لازم را بردهایم.
نکته آخر:
چرا بعضی از رفتار و آداب و رسوم مذموم ما بعد از گذشت سالیان دراز هنوز هیچ تغییری نکرده؟!
January 30, 2021
این کتاب مجموعه ای از مقالات چاپ شده جمالزاده درباره ایرانیان است که بعدا بصورت کتاب درآمده و به گفته خود نویسنده سعی داشته نکات منفی و مثبت خلقیات ایرانیان را از زبان خودمان و همچنین ملل دیگر جمع آوری کند
نکات منفی خیلی بیشتر از مثبت بود، همه معایب را قبول ندارم اما متاسفانه خیلی از اونها درمورد ما درست هست! و قسمت سخت ماجرا این هست که فکر می کردم این معایب همین 30-40 ساله به ما نفوذ کرده! اما گویا از خیلی وقت پیش ها در ما بوده
اینکه مقالات جوری نوشته شده که این خصلت های منفی را در خون و ذات ما نشان دهد اشتباه و غلط است چون رفتار و خلقیات چیزی کاملا تاثیرپذیر از محیط و جامعه است
در کل کتابی هست که دوست نداریم قبولش کنیم اما متاسفانه خیلی از قسمت های اون چیزی جز واقعیت نیست!
نکات منفی خیلی بیشتر از مثبت بود، همه معایب را قبول ندارم اما متاسفانه خیلی از اونها درمورد ما درست هست! و قسمت سخت ماجرا این هست که فکر می کردم این معایب همین 30-40 ساله به ما نفوذ کرده! اما گویا از خیلی وقت پیش ها در ما بوده
اینکه مقالات جوری نوشته شده که این خصلت های منفی را در خون و ذات ما نشان دهد اشتباه و غلط است چون رفتار و خلقیات چیزی کاملا تاثیرپذیر از محیط و جامعه است
در کل کتابی هست که دوست نداریم قبولش کنیم اما متاسفانه خیلی از قسمت های اون چیزی جز واقعیت نیست!
September 20, 2025
از دید من، تاسفبارترین جای تاریخ معاصر ما شاید زمانی بود که روشنگری محمدعلی فروغی و همفکرانش جای خود را به روشنفکری مصدق و یارانش داد؛ جایی که کینهورزی جای خرد نشست و ملیگرایی به شعاری برای آسایش «خلق» بدل شد.
باری، محمدعلی جمالزاده در این کتاب، با مقدمهچینیهای فراوان که نشاندهندهی شناخت بینظیر او از انسان ایرانی است، نقلقولهای بسیاری از افراد گوناگون در باب تجربیاتشان از ایران و ایرانی گرد آورده است.
جمالزاده ابداً نگاهی بالا به پایین به مخاطبش ندارد؛ خود را همتراز او میبیند و خواهان همقدم شدن با او در مسیر بهتر شدن است. کلام او دلسوزانه و دوستانه است و فکر میکنم همین، دلیل شیوایی
قلم اوست.
حقیقتاً خواندن این کتاب، بعد از گذشت بیش از پنجاه سال از نگارش آن، همچنان خالی از لطف نیست؛ مخصوصاً برای آن دسته از افرادی که مرز و فرهنگ را بیمفهوم نمیدانند!
باری، محمدعلی جمالزاده در این کتاب، با مقدمهچینیهای فراوان که نشاندهندهی شناخت بینظیر او از انسان ایرانی است، نقلقولهای بسیاری از افراد گوناگون در باب تجربیاتشان از ایران و ایرانی گرد آورده است.
جمالزاده ابداً نگاهی بالا به پایین به مخاطبش ندارد؛ خود را همتراز او میبیند و خواهان همقدم شدن با او در مسیر بهتر شدن است. کلام او دلسوزانه و دوستانه است و فکر میکنم همین، دلیل شیوایی
قلم اوست.
حقیقتاً خواندن این کتاب، بعد از گذشت بیش از پنجاه سال از نگارش آن، همچنان خالی از لطف نیست؛ مخصوصاً برای آن دسته از افرادی که مرز و فرهنگ را بیمفهوم نمیدانند!
June 30, 2021
1400.01.25
نمیتوان گفت کار جمالزاده کار خوبی نیست چون هر نوشتهای که دیدگاهی دربارهی ایرانیان داشته را یافته و بخشهایی را در این کتاب گردآوری کردهاست. جمالزاده تنها به آوردن دیدگاه بیگانگان و خودیها دربارهی ایرانیان در دورههای گوناگون بسنده میکند ولی خب هیچ درمان و پیشنهادی نمیدهد. همچنان که بسیاری از ما ایرانیان، بسیاری از این سخنان بیگانگان و خودیها را صد در صد پذیرفتهایم و همیشه هم خودمان به دیگران گفتهایم ولی جامعهشناسانه با آن برخورد نکردهایم. یعنی اینکه ببینیم اگر خودخواهیم و دیگرخواه نیستیم چرا نیستیم؟ اگر چربزبانیم چرا؟ اگر راستگو نیستیم چرا؟
همهی اینها ریشه در رخدادهای گوناگونی دارد که بر سر این مردم آمده و همیشه زیر فرمان پادشاهان خودکامه بودهاند.
و اینکه ای کاش بدانیم ما ملت ایر��ن در داشتن این ویژگیها تنها ویکهتاز نیستیم، اقوام بسیاری هستند که چنین اند ولی ما چون تنها خودمان را هر روز میبینیم گمان میکنیم این ویژگیها ویژهی ژنتیک یا فرهنگ ایرانی ست. شاید در این زمینه هم از سوی دیگر بام افتادهایم؟
نظریهی ایران جامعهی کوتاهمدت کاتوزیان کتاب بهتری است، بیگمان.
نمیتوان گفت کار جمالزاده کار خوبی نیست چون هر نوشتهای که دیدگاهی دربارهی ایرانیان داشته را یافته و بخشهایی را در این کتاب گردآوری کردهاست. جمالزاده تنها به آوردن دیدگاه بیگانگان و خودیها دربارهی ایرانیان در دورههای گوناگون بسنده میکند ولی خب هیچ درمان و پیشنهادی نمیدهد. همچنان که بسیاری از ما ایرانیان، بسیاری از این سخنان بیگانگان و خودیها را صد در صد پذیرفتهایم و همیشه هم خودمان به دیگران گفتهایم ولی جامعهشناسانه با آن برخورد نکردهایم. یعنی اینکه ببینیم اگر خودخواهیم و دیگرخواه نیستیم چرا نیستیم؟ اگر چربزبانیم چرا؟ اگر راستگو نیستیم چرا؟
همهی اینها ریشه در رخدادهای گوناگونی دارد که بر سر این مردم آمده و همیشه زیر فرمان پادشاهان خودکامه بودهاند.
و اینکه ای کاش بدانیم ما ملت ایر��ن در داشتن این ویژگیها تنها ویکهتاز نیستیم، اقوام بسیاری هستند که چنین اند ولی ما چون تنها خودمان را هر روز میبینیم گمان میکنیم این ویژگیها ویژهی ژنتیک یا فرهنگ ایرانی ست. شاید در این زمینه هم از سوی دیگر بام افتادهایم؟
نظریهی ایران جامعهی کوتاهمدت کاتوزیان کتاب بهتری است، بیگمان.
September 16, 2020
گاهی یه جاهایی از کتاب، متعصبانه، می رنجیدم از بعضی از توصیفات! اما واقع بینانه تر که نگاه میکردم، بعد از گذشت سالها هنوزم همونیم...
و چقدر خوب شناخته بودن مارو
و چقدر خوب شناخته بودن مارو
May 8, 2019
1- كتاب كه بيشتر از پنجاه سال پيش (1345) نوشته شده، مجموعه اي از مقالات چاپ شده محمد علي جمالزاده در مجله مسائل ايرانه كه در قالب يك كتاب جمع آوري شده و به همين دليل انسجام كتاب رو نداره و اصولا اين كتاب تجميع نظرات اكثرا منفي خارجي هاست كه در منابع مختلف چاپ شده و اصلا بررسي آماري و يا پژوهشي صورت نگرفته
2- جمالزاده تاكيد داره كه خصلتهاي مثبت و منفي ذكر شده در كتاب از ما ايرانيان، مربوط به ديروز و پريروز نيست و شواهدي از پارسيان عهد هخامنشيان از زبان ابوالمورخين! هرودوت مياره. در واقع اين خصلتها رو ذات ما ايرانيان مي دونه و نه تابعي از وضعيت اجتماعي و سياسي
3- ويژگيهاي مثبت ذكر شده در كتاب: خوش سليقه، آبرومند، خوشمزه، مدني، خوش مشرب، حاضر جواب، باهوش، مهمان نواز، با عاطفه، با ذوق
4- ويژگيهاي منفي ذكر شده در كتاب: دزد، سست اخلاق، نادان، ناجوانمرد، فاسد، رشوه ده و رشوه بگير، اهل لاف و گزاف، منافق، علاقمند به قسم دروغ، كينه اي، مكار، مفت خور، قهرمان دروغ، مهرمان دروغ، تجارتمان دروغ و ...
5- تندي به كتاب نشون ميده و پس از يک سال از انتشار کتاب، جمعش مي كنه. گويا حكومت وقت هم واکنش
6- متاسفانه هنوز هم اين احساس عمومي وجود داره كه بخش ويژگيهاي منفي ايرانيان با همون توصيفات جمالزاده همچنان پررنگه و گويا كتاب ما ايرانيان فراستخواه (من خلاصه اش رو ديدم) با تعاريف علمي ترو با يك پژوهش ميداني ثابت كرده كه نظرات شخصي جمالزاده حداقل در جامعه امروز خيلي هم پرت نيست. لينك بخشي ازگزارش گزارش وضعيت اجتماعي کشور هم كه توسط شوراي اجتماعي كشور زير نظر وزير كشور تهيه كرده هم هست براي مطالعه بيشتر كه البته ذاتي بودن ويژگيهاي منفي رو رد كرده، ولي بررسيهاشون نشون ميده كه علي رغم اينكه مردم ارزشهاي اخلاقي در جامعه براشون مهمه، خودشون رعايت نمي كنند.
http://www.mrjavadi.com/articles/java...
March 3, 2021
به جای کلمه ایران میشود نام عراق،ترکیه،سوریه و افغانستان و پاکستان و همه ی کشورهای خاورمیانه و اسلام زاده و توسعه نیافته را گذاشت
این خصوصیات ویژگی همه ی کشورهای عقب افتاده است که چندان جزیی نگر تشریح نشده
اما اگر روی صحبت ما با ایران باشد باید به مواردی چون
شیعه گری به عنوان یک جریان سیاسی - صوفی گری و خمودی و عرفان شرقی - وضعیت جفرافیایی و مواردی از این دست اشاره کرد که علل عقب افتادگی و بروز این چنین رفتارهایی است
ماکس وبر در کتاب اخلاق پروتستانی و روح سرمایه داری به این موضوع اشاره میکند که چگونه مذهب پروتستان باعث پیشرفت سرمایه داری و انباشت سرمایه در کشورهای غربی شده است . به عقیده ی من بررسی وضعیت کنونی ایران نیز میبایست با کاوش مذهب، اسطوره ها و عقاید و باورهای این ملت صورت گیرد نه اینکه بگوییم همه ی ایرانیها دزدند یا همه دروغگو هستند بلکه باید به دنبال علل آن گشت
و علل را از بین برد
--------------------
دو ستاره برای نثر شیرین جمال زاده
این خصوصیات ویژگی همه ی کشورهای عقب افتاده است که چندان جزیی نگر تشریح نشده
اما اگر روی صحبت ما با ایران باشد باید به مواردی چون
شیعه گری به عنوان یک جریان سیاسی - صوفی گری و خمودی و عرفان شرقی - وضعیت جفرافیایی و مواردی از این دست اشاره کرد که علل عقب افتادگی و بروز این چنین رفتارهایی است
ماکس وبر در کتاب اخلاق پروتستانی و روح سرمایه داری به این موضوع اشاره میکند که چگونه مذهب پروتستان باعث پیشرفت سرمایه داری و انباشت سرمایه در کشورهای غربی شده است . به عقیده ی من بررسی وضعیت کنونی ایران نیز میبایست با کاوش مذهب، اسطوره ها و عقاید و باورهای این ملت صورت گیرد نه اینکه بگوییم همه ی ایرانیها دزدند یا همه دروغگو هستند بلکه باید به دنبال علل آن گشت
و علل را از بین برد
--------------------
دو ستاره برای نثر شیرین جمال زاده
April 19, 2016
شاید مهم ترین نتیجه ای که از خواندن این کتاب میشه گرفت اینه که ایرانیان هیچگاه از تاریخ پند نخواهند گرفت و چه بسا یک اشتباه و یا یک مشکل طی سالها تکرار و تکرار و تکرار خواهد شد ...!!!
April 24, 2020
اینکه بعنوان یک ایرانی اینقدر مسلسل وار با مرور خلقیات نه چندان دوست داشتنی در یک کتاب سیلی بخوریم، مسلما دوست داشتنی نیست. اما باید از خودمون بپرسیم هرچیزی که ما دوست نداریم یعنی نمیتونه واقعیت داشته باشه؟ مسلما هنوز هم خیلی از این خلقیات در ما وجود داره اما چیزی که میتونست به پذیرا بودن این حجم از نقد بر خلقیات ایرانیان توسط ما کمک کنه، مقایسه با ملل دیگر بود. به این صورت در قسمت هایی این حس به خواننده دست میده که همگان در حال تاختن به ما هستند و این سوال که خودشان چطورند؟
اما در مجموع نمیتوان وجود تعداد زیادی از موارد مذموم مطرح شده را هم منکر شد
اما در مجموع نمیتوان وجود تعداد زیادی از موارد مذموم مطرح شده را هم منکر شد
June 2, 2022
با که توان گفت درد خویش در این ملک
وز که توان بود امیدوار علی جان
عالم و جاهل به یک ردیف در انظار
خادم و خائن به یک قطار علی جان
باربر انگلیس و کارگر روس
مردم بی قدر و اعتبار علی جان
لعن بر اشراف مفت خوار کن و لعنت
بر پدر شیخ لاشخوار علی جان
دروغ
بی وفایی
ریا و تزویر
نمک نشناسی و ناسپاسی
خود بزرگ و خود پاک بینی
پنج صفتی که بیشتر از هرچیز دیگهای بیشتر در تعریف و تمجید جماعت اجنبی از ملت ما توی این کتاب به چشم میاد. واقعیتش چند روزی حالم بد بود از واقعیت ایرانی جماعت در چشم مردم دنیا و همهاش قسمتهای مختلف پاورچین، شبهای برره و قهوه تلخ تو مخم رژه میرفت و با خودم فکر میکردم که مدیری چقدر خوب مردم ایران رو میشناسه و چقدر بهتر به تصویر کشیدتشون (فعل درستش چه کوفتیه؟!)
اینکه یه سری نگاهها مغرضانه است و یا از بالا به پایین شکی درش نیست، اینکه جامعه پویاست و نه استاتیک، یعنی نمیشه یه صفت رو در طول تاریخ به یه قوم نسبت داد شکی درش نیست، اینکه وضعیت اقتصادی قاجار جامعه رو به قهقرا کشونده بود شکی درش نیست، مثلا یه جایی از کتاب اوایل قاجار تو دوران فتحعلی شاه رو روایت میکنه که مستشرقین گفتن ایران اصلا گدا نداره و در اواخر قاجار نوشتن هیچ جایی اندازه ایران گدا نداره! خب این سلسله زهرماری اونم تو دورهای که نه خبری از نفت و گاز و معدن بوده آسیب زیادی به ایران زده و نظرها بعد از اصلاحات و تجدد گرایی عصر پهلوی و کشف نفت به مراتب متفاوتتر از اون چیزیه که تو دوران قاجار نوشته شده. اینکه مستشرقین از محلههای آدم حسابی و خانوادههای درجه یک اروپایی وارد کویری به اسم ایران شدن، و بیشتر از بدبخت بیچارههای خودشون با بدبخت بیچارههای ایرانی دمخور بودن هم شکی درش نیست، یعنی آدم عوضی بی شک تو طبقهی ضعیف جامعهی اروپایی هم بوده اما کلاس اجتماعی این مستشرقین اجازه هم صحبتی با اونا رو فراهم نکرده، اما با همه این منطقها نمیشه از پنج صفتی که در مورد جماعت ایرانی گفته شده به سادگی گذشت. تو این چند روز خاطرات زیادی از خودم رفیقام و خانوادهام رو تو ذهنم مرور کردم و متاسفانه ردپای هر پنجتا صفت رو همه جا خیلی پررنگ و واضح دیدم
چیزی که واضحه معلوم نیست ته دل ایرانی جماعت چی میگذره، معلوم نیست چی میخواد. این وسط نقش دین هم در تزویر ایرانیها بی تقصیر نبوده. مثلا اصل تقیه یکی از عجیبترین اصول اخلاقی برای اروپاییها تلقی میشه. از طرف دیگه به قول یکی از اساتیدم رفتار مومنانه نشونهی مومن بودن درون نیست. برعکسش هم درسته. ماها انگار یاد گرفتیم ظاهر درستی داشته باشیم در حالیکه اون پایین مایین ها معلوم نیست چه گند و کثافتی درون مون در جوش و خروشه، پر از کینه و نفرتیم و فقط داریم تظاهر به خوب بودن میکنیم. البته اینکه توی هر صد سال تو تاریخ چند هزار ساله این مملکت همیشه جنگ بوده و ستمگری حاکم، نکته ای نیست که بشه راحت از کنارش گذشت. وقتی جواب حق بشه یه گلوله تو سینه ناخودآگاه برای حفظ جون به محافظه کاری رو میاری، سیاستی که باعث تداوم نسل ایرانی شده. اینکه آغا محمدخان قاجار چشم چند هزار کرمانی رو فقط به خاطر وفاداری به پادشاه شون، لطفعلی خان زند در میاره، نشون میده که اخلاق پسندیده همواره مورد تقابل جدی قرار گرفته
اما نکته دیگه ای هم که بنظرم میرسه، اینه که ایرانی جماعت به هیچ وجه مسئولیت پذیر نیست و همه مسائل رو منفک از هم میبینه. اروپاییها معتقدن وطن پرستی ایرانیها خیلی عجیبه، تو هیچ مملکتی اندازهی ایران هیچ شهروندی انقدر نسبت به جامعهی خودش بی مسئولیت نیست. ایرانی فقط وطنپرستی رو تو میدون جنگ میشناسه. اگه نسبت به هم مسئول باشیم، برای همدیگه مهم باشیم، دغدغههامون فراتر از منافع فردی خودمون باشه و به اصطلاح دو متر جلوتر از دماغ مون رو ببینیم و یاد بگیریم که تو تغییر سرنوشتمون موثر باشیم، شاید که نه قطعاً میشه به آینده این مملکت ویران امیدوار بود
هرچه بیشتر با این مردم میجوشم و بیشتر با آنها نشست و برخاست میکنم کمتر اخلاقشان بدستم میآید. حرفهایشان همه سست است و سر به طاقی و ادعاهایشان جمله بی اساس است و پا در هوا. مردم لاابالی و بی بند و باری هستند که از بس گهی پشت بر زین و گهی زین به پشت داشتهاند لاقید بار آمدهاند
وز که توان بود امیدوار علی جان
عالم و جاهل به یک ردیف در انظار
خادم و خائن به یک قطار علی جان
باربر انگلیس و کارگر روس
مردم بی قدر و اعتبار علی جان
لعن بر اشراف مفت خوار کن و لعنت
بر پدر شیخ لاشخوار علی جان
دروغ
بی وفایی
ریا و تزویر
نمک نشناسی و ناسپاسی
خود بزرگ و خود پاک بینی
پنج صفتی که بیشتر از هرچیز دیگهای بیشتر در تعریف و تمجید جماعت اجنبی از ملت ما توی این کتاب به چشم میاد. واقعیتش چند روزی حالم بد بود از واقعیت ایرانی جماعت در چشم مردم دنیا و همهاش قسمتهای مختلف پاورچین، شبهای برره و قهوه تلخ تو مخم رژه میرفت و با خودم فکر میکردم که مدیری چقدر خوب مردم ایران رو میشناسه و چقدر بهتر به تصویر کشیدتشون (فعل درستش چه کوفتیه؟!)
اینکه یه سری نگاهها مغرضانه است و یا از بالا به پایین شکی درش نیست، اینکه جامعه پویاست و نه استاتیک، یعنی نمیشه یه صفت رو در طول تاریخ به یه قوم نسبت داد شکی درش نیست، اینکه وضعیت اقتصادی قاجار جامعه رو به قهقرا کشونده بود شکی درش نیست، مثلا یه جایی از کتاب اوایل قاجار تو دوران فتحعلی شاه رو روایت میکنه که مستشرقین گفتن ایران اصلا گدا نداره و در اواخر قاجار نوشتن هیچ جایی اندازه ایران گدا نداره! خب این سلسله زهرماری اونم تو دورهای که نه خبری از نفت و گاز و معدن بوده آسیب زیادی به ایران زده و نظرها بعد از اصلاحات و تجدد گرایی عصر پهلوی و کشف نفت به مراتب متفاوتتر از اون چیزیه که تو دوران قاجار نوشته شده. اینکه مستشرقین از محلههای آدم حسابی و خانوادههای درجه یک اروپایی وارد کویری به اسم ایران شدن، و بیشتر از بدبخت بیچارههای خودشون با بدبخت بیچارههای ایرانی دمخور بودن هم شکی درش نیست، یعنی آدم عوضی بی شک تو طبقهی ضعیف جامعهی اروپایی هم بوده اما کلاس اجتماعی این مستشرقین اجازه هم صحبتی با اونا رو فراهم نکرده، اما با همه این منطقها نمیشه از پنج صفتی که در مورد جماعت ایرانی گفته شده به سادگی گذشت. تو این چند روز خاطرات زیادی از خودم رفیقام و خانوادهام رو تو ذهنم مرور کردم و متاسفانه ردپای هر پنجتا صفت رو همه جا خیلی پررنگ و واضح دیدم
چیزی که واضحه معلوم نیست ته دل ایرانی جماعت چی میگذره، معلوم نیست چی میخواد. این وسط نقش دین هم در تزویر ایرانیها بی تقصیر نبوده. مثلا اصل تقیه یکی از عجیبترین اصول اخلاقی برای اروپاییها تلقی میشه. از طرف دیگه به قول یکی از اساتیدم رفتار مومنانه نشونهی مومن بودن درون نیست. برعکسش هم درسته. ماها انگار یاد گرفتیم ظاهر درستی داشته باشیم در حالیکه اون پایین مایین ها معلوم نیست چه گند و کثافتی درون مون در جوش و خروشه، پر از کینه و نفرتیم و فقط داریم تظاهر به خوب بودن میکنیم. البته اینکه توی هر صد سال تو تاریخ چند هزار ساله این مملکت همیشه جنگ بوده و ستمگری حاکم، نکته ای نیست که بشه راحت از کنارش گذشت. وقتی جواب حق بشه یه گلوله تو سینه ناخودآگاه برای حفظ جون به محافظه کاری رو میاری، سیاستی که باعث تداوم نسل ایرانی شده. اینکه آغا محمدخان قاجار چشم چند هزار کرمانی رو فقط به خاطر وفاداری به پادشاه شون، لطفعلی خان زند در میاره، نشون میده که اخلاق پسندیده همواره مورد تقابل جدی قرار گرفته
اما نکته دیگه ای هم که بنظرم میرسه، اینه که ایرانی جماعت به هیچ وجه مسئولیت پذیر نیست و همه مسائل رو منفک از هم میبینه. اروپاییها معتقدن وطن پرستی ایرانیها خیلی عجیبه، تو هیچ مملکتی اندازهی ایران هیچ شهروندی انقدر نسبت به جامعهی خودش بی مسئولیت نیست. ایرانی فقط وطنپرستی رو تو میدون جنگ میشناسه. اگه نسبت به هم مسئول باشیم، برای همدیگه مهم باشیم، دغدغههامون فراتر از منافع فردی خودمون باشه و به اصطلاح دو متر جلوتر از دماغ مون رو ببینیم و یاد بگیریم که تو تغییر سرنوشتمون موثر باشیم، شاید که نه قطعاً میشه به آینده این مملکت ویران امیدوار بود
هرچه بیشتر با این مردم میجوشم و بیشتر با آنها نشست و برخاست میکنم کمتر اخلاقشان بدستم میآید. حرفهایشان همه سست است و سر به طاقی و ادعاهایشان جمله بی اساس است و پا در هوا. مردم لاابالی و بی بند و باری هستند که از بس گهی پشت بر زین و گهی زین به پشت داشتهاند لاقید بار آمدهاند
February 13, 2024
اونقدر خوب بود که دوست دارم یک کارتن از این کتاب بگیرم و به همه دوستان و عزیزانم هدیه بدم
با اختلاف بهترین کتاب فارسی زبانی بود که تا حالا خوندم
با اختلاف بهترین کتاب فارسی زبانی بود که تا حالا خوندم
May 13, 2018
بر هر ایرانی که در خاک ایران مدتی را زندگی کرده است خواندن این کتاب از واجبات است . کشوری که ایران نام دارد همواره در عرصه های جهانی مورد توجه بوده ، اما چرا ؟ چرا ما نمیتوانیم مثل باقی کشور ها باشیم . چرا در طول تاریخ همواره ما کشوری مورد بحث بودیم ؟ شاید جواب در "مردم" ما نهفته است . و بلاهایی که بر سرمان امد و خلقیا�� ما را شکل داد . از حمله اعراب تا حمله مغول ، و وحشی گری های اغا محمد خان و سیستم های حکومتی که ما تابحال داشته ایم . همینطور اب و هوای این سرزمین نیز بی تاثیر بر خلقیات این مردم نیست. این کتاب به نظرم نتیجه گیری خاصی ندارد اما به خوبی نشان میدهد که ما چگونه مردمی هستیم و وقتی انرا با زندگی روزمره خودم در ایران مقایسه کردم چه شباهت ها که ندیدم . و متاسفانه بخشی از نوکر صفت بودنی که در این کتاب هزار بار بر مردم ایران نسبت داده شده را در خودم هم دیده ام و به شدت ازین بخش شخصیتم که لابد به خاطر ایرانی بودنم در من است ، متنفرم . کتاب خلقیات ایرانیان پرده از دروغ هایی بر میدارد که ما سالها به خورد خودمان داده ایم که ما مردمان برتر جهانیم و همواره بوعلی سینا ها را به جهان صادر کرده ایم و همیشع این تضاد در ذهنم بود پس چرا همواره بدبختی کشیدیم . فکر میکنم بعد از خواندن این کتاب چرایش تا حد خوبی برایم مشخص شد .
July 3, 2018
کتاب خلقیات ما ایرانیان اثر استاد جمال زاده که در سال ۱۳۴۳ شمسی به چاپ رسیده از لحاظ موضوعی کتاب مهم و قابل توجهی است ولی این کتاب را نمیشود به عنوان مرجع کاملی برای بررسی اخلاق در جامعه ایران دانست. به صورت مختصر نظر بنده در مورد این کتاب بدین صورت است:
۱- زمان کتاب مربوط به حدود ۵۰ سال پیش است ولی با وجود این اختلاف زمان از لابلای توصیفات نویسنده اینگونه بر میاید که قسمت زیادی از مشکلات اخلاقی ایران امروز از نسل های قبل به ارث رسیده و با گذر زمان نه تنها حل نشده بلکه به علت بی توجهی ها رو به وخامت برداشته است.
۲- شخصا بهترین راه تشخیص بیماری را نگاه به آنچه غربی ها در مورد ما می گویند نمی دانم اما معتقد هستم که در مواجهه با مشکلات اخلاقیمان باید همانند نقد های کتاب بی پرده بود و به علت علاقه ذاتیمان به تمجید و تعریف بر صفات نکوهیده مان سرپوش نگذاریم.
در نهایت من این کتاب کوتاه را به عنوان آغازی بر مطالعات جامعه شناسی ایرانی(نه به عنوان مرجع مناسبی برای این مطالعات) توصیه می کنم.
پیروز باشید
۱- زمان کتاب مربوط به حدود ۵۰ سال پیش است ولی با وجود این اختلاف زمان از لابلای توصیفات نویسنده اینگونه بر میاید که قسمت زیادی از مشکلات اخلاقی ایران امروز از نسل های قبل به ارث رسیده و با گذر زمان نه تنها حل نشده بلکه به علت بی توجهی ها رو به وخامت برداشته است.
۲- شخصا بهترین راه تشخیص بیماری را نگاه به آنچه غربی ها در مورد ما می گویند نمی دانم اما معتقد هستم که در مواجهه با مشکلات اخلاقیمان باید همانند نقد های کتاب بی پرده بود و به علت علاقه ذاتیمان به تمجید و تعریف بر صفات نکوهیده مان سرپوش نگذاریم.
در نهایت من این کتاب کوتاه را به عنوان آغازی بر مطالعات جامعه شناسی ایرانی(نه به عنوان مرجع مناسبی برای این مطالعات) توصیه می کنم.
پیروز باشید
February 19, 2020
کتاب بیشتر از نقل قول هایی در باب خلقیات ایرانیان نیست. نگاه انتقادی آن بیشتر وبلاگی و شخصی است و نمی توان این یادداشت های پراکنده را پایه و سند تحقیقی به حساب آورد. در هر صورت خواندن این کتاب به هر ایرانی کتاب خوانده ای واجب است.
June 16, 2020
نویسنده نظرات افراد مختلفی از کشورهای متفاوت را در مورد ایرانیان جمع آوری نموده است، این اشخاص اعم از دانشمند، سیاست مدار، تاریخ نویس و.... هستند که نظرات بسیار مختلف و متفاوتی راجع به ایرانیان ابراز داشته اند. بعضی ایرانیان را افرادی درستکار، مهربان و مهمان نواز معرفی نموده و عده بیشتری ایرانیان را افرادی دورو، چاپلوس، تنبل، دروغگو و.... دانسته اند
July 31, 2018
تو این کتاب جمالزاده فکر میکنم صرفا به جمع آوری تحقیقات چند نفر درباره ایرانیان پرداخته.درسته که ما معایب اخلاقی داریم ولی مسلما هر فردی هم این معایب رو داره منتها کم یا زیاد.ولی به هرحال عیب هایی هم که گفته شده همشون در ما ایرانیان وجود دارن و نمیشه نادیده گرفت.واکنش ما به این عیب هامون اصولا چهار نوع هست:بی اعتنایی، انکار، تلافی وتعقل.هر چقدر که من فکر کردم باز یه باریکه ای به شرایط جامعه پیدا کردم.خب ما تحت تأثیر محیط هستیم اگر محیطمون بهتر بود مسلما خیلی از معایبمون رفع میشد هرچند که در وهله اول برمیگرده به خودِ شخص.
اشعاری از سعدی و مثنوی هم تو این کتاب میتونید پیدا کنید که خیلی دلنشین تر از تحقیقات اون افرادی که تو کتاب آورده شدن، بودن.
"اگر برکه ای پر کنید از گلاب سگی در وی افتد شود منجلاب "
اشعاری از سعدی و مثنوی هم تو این کتاب میتونید پیدا کنید که خیلی دلنشین تر از تحقیقات اون افرادی که تو کتاب آورده شدن، بودن.
"اگر برکه ای پر کنید از گلاب سگی در وی افتد شود منجلاب "
January 28, 2016
کتاب بسیار خواندنیست با وجود گذشت بیش از 50 سال هنوز هم برای ما ایرانی ها سخت است که خصایص بد خود را با دیده ی اصلاح نظاره کنیم و جمال زاده بدون هیچ تعارفی و با استناد به نوشته های مستشرقین و یا تجربیات شخصی خود این نواقص را برهنه و عریان به نمایش ما میگذارد تا شاید در صدد اصلاح خویش برآییم.
کتاب را به صرف نثر انتقادی جمال زاده از دست ندهید.
کتاب را به صرف نثر انتقادی جمال زاده از دست ندهید.
March 6, 2020
ما ایرانی ها خیلی از خود راضی هستیم. محض رضای خدا دروغ میگوییم. برای حل و فصل معضلات امور و مشکلات دنیا تنها به سه روش معتقدند : سر هم بندی و ماست مالی و ساخت و پاخت .
July 28, 2020
هر دوی استروتایپ کردن و کلیگویی کار بیاساسیه و اینکه شما اینکار رو در حق ممکت خودت بکنی، چیزی از نژادپرستانه بودنش کم نمیکنه.
شاید به دلیل تاریخ نگارش و شاید هم به دلیل روش غیرعلمی، ممکنه به این نتیجه برسید که نویسنده همه هموطنان رو آخوند میدیده.
ولی این معیار مدرن باعث نمیشود که خواننده همچنان از رندی و دوراندیشی جمالزاده شگفت زده نشود:
در حالیکه نویسنده هرگز از ابعاد امروزی "دهکدهی جهانی" خبر نداشته است و هیچ فکرش را هم نمیکرده یک روزی بیاید که آدمها از کوچکترین حرکت همسایه فلان سلبریتی شیرینمغز 1 میلیون
توییت درآورند، انتشار روزنامهها را شاهد میاورد که دیگر نمیتوان از دنیا جدا بود، از آن مهمتر، با آمدن و رفتن بچه فوکولیهای توریست هم نمیتوان به دنیا وصل شد.
نویسنده همچنین با جرات در مقابل مخاطب مفتخر ایرانی میایستد و راست و پوستکنده یادآوری میکند که "آنها دارند و ما نداریم، آنها میدانند و ما نمیدانیم،آنها میتوانند و ما نمیتوانیم..."
البته او هرگز از موضع ضعف و حقارت نمینویسد، بلکه از موضعی کنار آدم خوابزده مینوسد که باید بلند شود و حق خودش را از استثمارگز پس بگیرد و جای خودش را در این دنیا مشخص کند.
این کتاب پر از استروتایپ، حکایت و تضمین به جای ارجاع هرچند با معیارهای امروزی نویسندگی چندان جور نیس، با این همه خواندنش خالی از لطف نیست. نه به عنوان مطالعه جامعه شناسانه مستقیم، که به عنوان پنجرهای به گذشته (ایران در1-2 قرن اخیر).
شاید به دلیل تاریخ نگارش و شاید هم به دلیل روش غیرعلمی، ممکنه به این نتیجه برسید که نویسنده همه هموطنان رو آخوند میدیده.
ولی این معیار مدرن باعث نمیشود که خواننده همچنان از رندی و دوراندیشی جمالزاده شگفت زده نشود:
در حالیکه نویسنده هرگز از ابعاد امروزی "دهکدهی جهانی" خبر نداشته است و هیچ فکرش را هم نمیکرده یک روزی بیاید که آدمها از کوچکترین حرکت همسایه فلان سلبریتی شیرینمغز 1 میلیون
توییت درآورند، انتشار روزنامهها را شاهد میاورد که دیگر نمیتوان از دنیا جدا بود، از آن مهمتر، با آمدن و رفتن بچه فوکولیهای توریست هم نمیتوان به دنیا وصل شد.
نویسنده همچنین با جرات در مقابل مخاطب مفتخر ایرانی میایستد و راست و پوستکنده یادآوری میکند که "آنها دارند و ما نداریم، آنها میدانند و ما نمیدانیم،آنها میتوانند و ما نمیتوانیم..."
البته او هرگز از موضع ضعف و حقارت نمینویسد، بلکه از موضعی کنار آدم خوابزده مینوسد که باید بلند شود و حق خودش را از استثمارگز پس بگیرد و جای خودش را در این دنیا مشخص کند.
این کتاب پر از استروتایپ، حکایت و تضمین به جای ارجاع هرچند با معیارهای امروزی نویسندگی چندان جور نیس، با این همه خواندنش خالی از لطف نیست. نه به عنوان مطالعه جامعه شناسانه مستقیم، که به عنوان پنجرهای به گذشته (ایران در1-2 قرن اخیر).
October 15, 2023
در این کتاب نویسنده اومده نظر نویسنده های خارجی که مدتی در ایران زندگی کردن رو در مورد خلقیات مردم ایران جمع آوری کرده
خلاصه همشون تو یه سری خصوصیات ایرانیها اتفاق نظر داشتند که هممون هم میدونیم 🫣
۱_دروغگویی
۲_دزدی
۳_دورویی
۴_خودستایی و تکبر
۵_نمک نشناسی و قدرنشناسی
۶_تملق و چاپلوسی
۷_فساد.رشوه و...
خلاصه همشون تو یه سری خصوصیات ایرانیها اتفاق نظر داشتند که هممون هم میدونیم 🫣
۱_دروغگویی
۲_دزدی
۳_دورویی
۴_خودستایی و تکبر
۵_نمک نشناسی و قدرنشناسی
۶_تملق و چاپلوسی
۷_فساد.رشوه و...
July 23, 2024
خلاصهایه اکثراً از نظرات غربیها دربارهٔ ایرانیان به انتخاب جمالزاده. سعی میکنه بیطرف خودشو نگه داره ولی همه جا موفق نیست. غالب این نظرها مال دورهٔ صفوی بهبعدن و از باستان، فقط از هرودوت نقل قول میاره.
برای منی که هیچ وقت دست و دلم کامل به سمت سفرنامههای غربیها در همین دوره به ایران نرفته میتونم بگم مفید بود، ولی تهش در حد همین یه شب خوندن :))
برای منی که هیچ وقت دست و دلم کامل به سمت سفرنامههای غربیها در همین دوره به ایران نرفته میتونم بگم مفید بود، ولی تهش در حد همین یه شب خوندن :))
Displaying 1 - 30 of 67 reviews