Η λέσχη

Ακυβέρνητες πολιτείες #1

by Στρατής Τσίρκας, Stratis Tsirkas

Οι "Ακυβέρνητες πολιτείες" απαρτίζονται από τρεις τόμους: "Η λέσχη" (1961), "Αριάγνη" (1962), "Η νυχτερίδα" (1965). Η δράση τοποθετείται αντίστοιχα στην Ιερουσαλήμ, στο Κάιρο, στην Αλεξάνδρεια. Ένα μυθιστόρημα που τιθασεύει αριστοτεχνικά μια χειμαρρώδη ιστορική ύλη, δίνοντας ανθρώπινη φωνή στο έπος και στο δράμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, την ώρα που κρινόταν το μέλλον των λαών και παίχτηκε στα ζάρια η τύχη της Ελλάδας. Χάρη σε ποικίλες αναδρομές, η τριλογία ζωντανεύει και προγενέστερες περιόδους, από τον Μεσοπόλεμο, τον χλωρό παράδεισο της εφηβείας με τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα κάποιων ηρώων, ως την παλιά Αίγυπτο, ανακαλώντας μνήμες προγόνων. Το έργο κορυφώνεται με την εξέγερση του Στρατού και του Στόλου, το κίνημα του Απρίλη 1944 και τη δραματική καταστολή του, ενώ, με τον επίλογο του γ΄ τόμου, μεταφερόμαστε στη Θεσσαλονίκη μετά τον Εμφύλιο, το 1954, όπου ακούγεται ένα συγκλονιστικό ρέκβιεμ για τους χαμένους αγωνιστές.
Ωστόσο, ο Τσίρκας δεν έγραψε χρονικό, αλλά έργο τέχνης. Ιστορική ακρίβεια και φαντασία σπάνια δένονται σ' ένα τόσο αρμονικό σύνολο. Κινώντας στιβαρά μεγάλους όγκους, καταγράφει ευαίσθητα τις απηχήσεις των γεγονότων στη συνείδηση και στις σχέσεις των ανθρώπων, πλάθοντας ολοζώντανες μορφές που θα μείνουν στο πάνθεον των μυθιστορηματικών ηρώων. Πολιτικές μηχανορραφίες, αχαλίνωτες φιλοδοξίες μέσα στη δίνη του πολέμου, αλλά και ωραία όνειρα και περίσσευμα ανθρωπιάς και γενναιότητας δίνουν το στίγμα των "Ακυβέρνητων Πολιτειών", όπου ο έρωτας, κυρίαρχος, τυλίγει και ξετυλίγει το νήμα μιας συναρπαστικής πλοκής. Παράλληλα, με την πολυφωνία της αφήγησης και άλλες νεωτερικές τεχνοτροπίες, ο συγγραφέας κατορθώνει να συγχωνεύσει τον μοντερνισμό με την παράδοση. Ένα μεταιχμιακό έργο, που σφράγισε τα ελληνικά γράμματα σ' αυτό τον "σύντομο 20ο αιώνα".

Genres: Fiction, Historical Fiction, Literature, Classics, Greece, Novels, Middle East

403 pages, Paperback

First published January 1, 1961

About the author

See also Stratis Tsirkas.

Γιάννης Χατζηαντρέας ήταν το πραγματικό όνομα του Στρατή Τσίρκα. Tο 1928 αποφοίτησε από το εμπορικό τμήμα της Αμπετείου Σχολής. Για τα επόμενα δέκα χρόνια εργάστηκε ως λογιστής στην Άνω Αίγυπτο, όπου έγραψε τα πρώτα του ποιήματα και διηγήματα για τη ζωή των φελλάχων. Το 1930, γνωρίζει στην Αλεξάνδρεια τον Καβάφη, για τον οποίο έγραψε πολλά χρόνια αργότερα δύο βιβλία, Ο Καβάφης και η Εποχή του (1958) και Ο Πολιτικός Καβάφης (1971). Ασχολήθηκε με την ποίηση, το δοκίμιο, το διήγημα και το μυθιστόρημα, καθώς και με μεταφράσεις ξένων λογοτεχνών.

Το 1937 παντρεύεται την Αντιγόνη Κερασώτη. To 1938 εγκαθίσταται μόνιμα στην Αλεξάνδρεια μέχρι την αναχώρησή του για την Αθήνα το 1963. Από νεαρή ηλικία εντάχθηκε στο αριστερό κίνημα της Αιγύπτου και συνδέθηκε αρχικά, πιθανόν το 1928, με την κομμουνιστική ομάδα του Σακελλάρη Γιαννακάκη στο Κάιρο.

Έχοντας εκδώσει τρεις συλλογές διηγημάτων από το 1944 μέχρι το 1954, το 1957 γράφει σε δέκα μέρες τη νουβέλα Νουρεντίν Μπόμπα, που εμπνέεται από την εθνικοποίηση της Διώρυγας του Σουέζ από τον Αιγύπτιο πρόεδρο Νάσερ. Eκδίδεται στην Αθήνα από τον Κέδρο, κάνοντας έτσι τον Τσίρκα γνωστό στο αναγνωστικό κοινό της Ελλάδας.

Το σημαντικότερο έργο του όμως αποτελούν οι «Ακυβέρνητες πολιτείες» (1960-1965), που απαρτίζεται από τρία μυθιστορήματα: τη Λέσχη, την Αριάγνη και τη Νυχτερίδα, τα οποία εισάγουν έναν τολμηρό και πειραματικό μοντερνισμό στο ελληνικό μυθιστόρημα. Η έκδοση της Λέσχης το 1960 προκάλεσε την αντίδραση της ηγεσίας του Κ.Κ.Ε., η οποία του ζήτησε να αποκηρύξει το έργο του. Ο Τσίρκας αρνήθηκε λέγοντας «Κατέγραψα τα γεγονότα, όπως ακριβώς τα έζησα. Η συνείδησή μου δεν είναι καπέλο να την πάρω απ' το ένα καρφί να την κρεμάσω στο άλλο». Λόγω της άρνησής του διεγράφη από το κόμμα, αλλά μετά τη διάσπαση του ΚΚΕ το 1968, προσχώρησε στο ΚΚΕ-Εσωτερικού. Η Αριάγνη (1962), το δεύτερο μέρος, που περιείχε ισχυρότερα δείγματα νοσηρών καταστάσεων της Αριστεράς, ανέλαβε ο Μάρκος Αυγέρης με «ασύγγνωστη εμπάθεια, να καταδικάσει για τη θέση της, ως ολίσθημα από τα ιδεολογικά θέσφατα».

Κέντρο της τριλογίας είναι τα ιστορικά και πολιτικά γεγονότα της περιόδου στη Μέση Ανατολή και στις συγκρούσεις, που εξελίχθηκαν σε τρεις ακυβέρνητες πολιτείες, την Ιερουσαλήμ, το Κάιρο και την Αλεξάνδρεια. Ο Τσίρκας θεωρούσε ολόκληρη την τριλογία ως μια προσπάθεια δικαίωσης του κινήματος του Απρίλη του 1944, κατά το οποίο ο ελληνικός στρατός στη Μέση Ανατολή ξεσηκώθηκε ενάντια στην προσπάθεια διάλυσης και ολικής υποταγής του από τα μεταξικά στοιχεία και την αγγλική διοίκηση.

Το μυθιστόρημα Χαμένη Άνοιξη (1976) προοριζόταν να είναι το πρώτο μέρος μιας νέας τριλογίας με τίτλο «Δίσεχτα χρόνια». Έμελλε όμως να είναι το τελευταίο του έργο.

Reviews

[foteini_dl · Rating 5 out of 5]

Ένας άνθρωπος μπορεί να είναι ολόψυχα δοσμένος σε μια ιδέα,ευγενικιά και δίκια,να ζει και ν'ανασαίνει για κείνη και μόνο για κείνη,κι ωστόσο να ξεγελάει τον εαυτό του.Κάπου μέσα του,ένας άλλος δε σταματάει ποτέ να ονειρεύεται και να υπολογίζει,να χαίρεται ή να πονάει,ανεξάρτητα,σχεδόν κρυφά από κείνον,τον ιδεολόγο.

Πάνε 3 μέρες που ξαναδιάβασα την Λέσχη,5-6 χρόνια μετά την πρώτη φορά,και ακόμα σκέφτομαι τι να πρωτοπεί κανείς για το βιβλίο (και την τριλογία,γενικά).

Η τριλογία καλύπτει,κατά κύριο λόγο,τα γεγονότα της περιόδου 1942-1944 στη Μέση Ανατολή˙μια περίοδος άγνωστη γενικά στο ευρύ κοινό. Στη Λέσχη ο Τσίρκας μας μεταφέρει στην Ιερουσαλήμ και μας εισάγει τους πρώτους χαρακτήρες που θα πλάσουν το σύμπαν του συγγραφέα.Εδώ,οι βασικοί είναι ο Μάνος Συμωνίδης,ο κομμουνιστής διανοούμενος που εμφανίζεται σε όλη την τριλογία,η Φράου Άννα και η Έμμυ,ενώ κάνει την πρώτη του εμφάνιση το Ανθρωπάκι,ο "σταλινικός" κομμουνιστής. Με την εναλλαγή της αφήγησης (α’ πρόσωπο ο Μάνος, β’ η Φράου Άννα και γ’ η Έμμυ) βλέπουμε τη στάση του κάθε ήρωα απέναντι στα ιστορικά γεγονότα˙ προσωπική η ματιά του Μάνου λόγω της άμεσης εμπλοκής του στα τεκταινόμενα, απουσία πολιτικών ανησυχιών από την Φράου Άννα, ενώ η Έμμυ περιγράφει με μια αντικειμενική ματιά αυτά που συμβαίνουν.

Τα μεγάλα ατού το βιβλίου,πέρα της αφηγηματικής τεχνικής,είναι η οικειότητα του Τσίρκα με το περιβάλλον,όντας Αιγυπτιώτης και ο ίδιος,η οποία δίνει μια απίστευτη ζωντάνια στην ιστορία˙η Ιερουσαλήμ δεν είναι απλά το υπόβαθρο της ιστορίας,αλλά πρωταγωνιστεί μέσω των χιλιάδων ανθρώπων διαφορετικών θρησκειών,πολιτισμών,ιδεολογιών από όλα τα μήκη και πλάτη της γης που φιλοξενεί.

Ο Τσίρκας,μιλώντας μέσα απ’ τον Μάνο,μας καλεί να επανεξετάσουμε την ιστορία όχι από πολιτική σκοπιά,αλλά από ηθική,και μας λέει "έι,υπάρχει ανθρωπιά και ευαισθησία ακόμα".Πώς,άραγε,βρίσκει κανείς ανθρωπιά στην αγριότητα όταν έχει ξεχάσει να είναι άνθρωπος;

[Miltos S. · Rating 4 out of 5]

Από τις πρώτες σελίδες κατάλαβα ότι είχα στα χέρια μου κάτι ξεχωριστό.
Οφείλω να πω ότι η πλοκή και η κορύφωση της κυρίως ιστορίας δεν με ενθουσίασαν ιδιαίτερα.
Παρόλα αυτά εδώ έχουμε να κάνουμε με λογοτεχνία του υψηλότερου επιπέδου.

[Eirini Proikaki · Rating 4 out of 5]

Παραλίγο να το παρατήσω πολύ νωρίς και πόσο κρίμα θα ήτανε!Στην αρχή μπερδεύτηκα,δεν πολυκαταλάβαινα τι διάβαζα,άρχισα να πιστεύω οτι έχω κάποιο πρόβλημα.Μετά άρχισα να πιστεύω οτι ο Τσίρκας είχε κάποιο πρόβλημα.Στο τρίτο κεφάλαιο μου ήρθε να βάλω τα κλάματα.Το άφησα στην άκρη,διάβασα κάποιες κριτικές,πήρα κουράγιο και συνέχισα.Ευτυχώς δικαιώθηκα και τελικά το βιβλίο μου άρεσε πολύ αν και τελειώνοντάς το, ακόμα κάποια πράγματα μου φαίνονται θολά.
Η ιστορία ξεκινάει τον Ιούνιο του 1942 στην Ιερουσαλήμ.Οι χαρακτήρες πολλοί,αλλά η δράση περιστρέφεται κυρίως γύρω απο την Έμμη και τον Μάνο που ερωτεύονται κεραυνοβόλα και με πάθος αλλά ο έρωτάς τους μένει ανεκπλήρωτος.Με τις ζωές τους παίζουν ο πόλεμος,η τύχη και η Λέσχη.
Ένας έρωτας,ένα παιχνίδι κατασκόπων,ένας φόνος,πάθη,βίτσια,ιστορίες ανθρώπων ξεριζωμένων,ιδεολογικές διαφορές σε μια σκονισμένη ακυβέρνητη πολιτεία που βράζει στον πυρετό του πολέμου.
Οι αφηγήσεις είναι τρεις ,η καθεμιά με διαφορετικό ύφος και ιδιαίτερα η αφήγηση της φράου Φέλντμαν ήταν και η πιο δύσκολη για μένα.Οι περιγραφές είναι εξαιρετικές,η γλώσσα ιδιαίτερη, και όταν ξεπέρασα τον σκόπελο των πρώτων κεφαλαίων και σταμάτησα να ανησυχώ για το αν τα καταλαβαίνω όλα,άρχισα πραγματικά να το απολαμβάνω.

[Dimitris · Rating 5 out of 5]

[Tsirkas - Drifting Cities Trilogy, Book 1] Μπερδεμένο, ζωντανό, ερωτικό, πολιτικό, διαφορετικό.
Οι καταστάσεις (δεν διαβάζω την νέα έκδοση με τις υποσημειώσεις και τις επεξηγήσεις), οι λέξεις που χρησιμοποιούνται από τους ήρωες, η ορθογραφία τους (στο πρωτότυπο, του Τσίρκα, και πάλι, δεν ξέρω - και δεν θέλω να ξέρω - για τη νέα έκδοση από τον Κέδρο) τα "έχουν τα χρονάκια τους", μα εμένα αυτό ακριβώς με μαγεύει!
Ύστερα από πολλά σύγχρονα μυθιστορήματα νέων συγγραφέων οι οποίοι τοποθετούν την δράση σε περασμένες εποχές - και δεν πείθουν - είναι απόλαυση να διαβάζεις ένα βιβλίο για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στη Μέση Ανατολή το οποίο γράφτηκε λίγα χρόνια μετά τα γεγονότα, και ο συγγραφέας τα είχε ζήσει ο ίδιος από κοντά. Αυτό κρατώ: την Αυθεντικότητα. Και τους γεμάτους ατέλειες και πάθη ελκυστικούς ήρωες.
Πιάνω αμέσως την Αριάγνη.

[Κωνσταντίνος Τσουρέκης · Rating 5 out of 5]

Ο ορισμός του πρώτου μέρους της καλύτερης ελληνικής τριλογίας. Διδάσκεται στα πανεπιστήμια, σε σεμινάρια αφηγηματολογίας (Narratology). Οι τεχνικές αφήγησης είναι πολυάριθμες και εναλλάσονται! Τα αφηγηματικά επίπεδα αλλάζουν από τον συγγραφέα με περίσσια χάρη.

[Stratos · Rating 1 out of 5]

"Ακυβέρνητες πολιτείες" ή ακυβέρνητο γράψιμο; Το σταμάτησα στη σελίδα 156. Μέχρι εκεί άντεξα ένα κείμενο που βολόδερνε χωρίς αρχή τέλος, με χαρακτήρες που εμφανίζονταν κι εξαφανιζόταν χωρίς ειρμό. Αρκετά ταλαιπωρήθηκα κι ας το θεωρούν οι ειδικοί σπουδαία λογοτεχνία. Καιρός να διαβάσω άλλο βιβλίο....

[Βιβλιομανής · Rating 5 out of 5]

Απλά εξαιρετικό, είμαι τόσο ενθουσιασμένη που δεν έχω λόγια! (και να σκεφτείτε ότι δεν κατάλαβα τα μισά πράγματα -τα ιστορικά- )

[GiannisKlados · Rating 5 out of 5]

Απλά το αγάπησα. Υπέροχη αφήγηση και κάτι που μοιάζει περισσότερο με βίωμα. Όταν το τελειώνεις χρειάζεσαι περίοδο προσαρμογής στο σήμερα

[Katrin · Rating 5 out of 5]

"Ο μόνος τρόπος για να ξαναπάρουμε τη ζωή μας σωστά είναι να τη μάθουμε από το άλφαβητα, μαζί με κάποιον που δεν ξέρει τίποτα. Με ένα παιδί".

[Eleni · Rating 2 out of 5]

Διαβάζοντας γενικά σχόλια περί του βιβλίου - του πρώτου μέρους της τριλογιας- η αλήθεια είναι πως περίμενα κάτι διαφορετικό. Προσωπικά με δυσκολία προχώρησα στην ανάγνωση του πρώτου μισού του βιβλίου, του οποίου ο τρόπος γραφής θύμιζε κακή μετάφραση στα ελληνικά ξενόγλωσσου κειμένου και μάλιστα γερμανικού. Δεν θα μιλήσω περισσότερο για τον τρόπο τοποθέτησης των σημείων στίξης, που όπως φαίνεται από τα σχόλια της έκδοσης κέδρος, ήταν επιλογή του συγγραφέα με στοίχημα προσδώσει προσωπικό ύφος στη γραφή, η οποία γίνεται με δυσκολία κατανοητή.

Έκανα πάντως κουράγιο και το δεύτερο κομμάτι του βιβλίου ήταν αισθητά καλύτερο από το πρώτο, που είναι μια θετική εξέλιξη αν σκεφτεί κανείς ότι θα μπορούσε τα πράγματα να είναι αντίστροφα. 2.5 αστεράκια λοιπόν επειδή δεν τελειώνει χειρότερα από ότι αρχίζει, αλλά και επειδή επιχειρεί επιτυχώς σε κάποιες σελίδες του να σκιαγραφήσει την άβυσσο της ανθρώπινης ύπαρξης ειδικά σε τέτοιους δύσκολους καιρούς.

Θα επιχειρήσω τα άλλα δύο σχετικά άμεσα, με σχετική επιφύλαξη και μια μικρή προκατάληψη οφείλω να ομολογήσω.

[Malamas · Rating 3 out of 5]

Να πω ότι κατάλαβα πολλά από το πρώτο βιβλίο; Ψέματα θα εί��αι...

[Konstantinos Avg · Rating 5 out of 5]

Ένα πολυεπίπεδο αριστούργημα, που πλέκει περίτεχνα πολιτική/ιστορία με την πλοκή και χαρακτήρες και ανυψώνει το έργο σε άλλο επίπεδο. Πρωταγωνιστής τα Ιεροσόλυμα, η κατασκοπία, οι δολοπλοκίες, οι ανεκπλήρωτοι έρωτες με φόντο το ζοφερό τοπίο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στο μέτωπο της Αφρικής. Πλούσιο σε αναφορές, διαφορετικές αφηγηματικές τεχνικές και αλλαγή ύφους, με πολλά σημεία να μένουν στην φαντασία χωρίς να χάνει ο μύθος.

[Nikos · Rating 4 out of 5]

Περιγραφικό βιβλίο με νεοτεριστική γραφή για την εποχή που γράφτηκε.Η πένα του Τσίρκα καταφέρνει ν' αποδώσει τόσο πλούσια τις εικόνες της Ιερουσαλήμ αλλά και την ψυχογραφία των χαρακτήρων,κάτι που καταφέρνει ακόμα καλύτερα όταν χρησιμοποιεί την πρωτοπρόσωπη αφήγηση σε κάποια σημεία του βιβλίου.Το πρώτο απο τα τρία βιβλία της τριλογιάς αφήνει μια ωραία υπόσχεση θέλω να πιστεύω και για την ανάγνωση των υπολοίπων...

[Aggeliki Spiliopoulou · Rating 5 out of 5]

"Ιερουσαλήμ, ακυβέρνητη πολιτεία,
Ιερουσαλήμ, πολιτεία της προσφυγιάς. "
Γιώργος Σεφέρης

Πρώτο βιβλίο της εμβληματικής  τριλογίας Ακυβέρνητες Πολιτείες, πρώτος σταθμός και βάση μας η Ιερουσαλήμ.
Είναι η περίοδος της Κατοχής και των κινητοποιήσεων της Αντίστασης στον Ελλαδικό χώρο,  με την κυβέρνηση να έχει εγκατασταθεί στο Κάιρο. Παρακολουθούμε τις εξελίξεις και τις συνέπειες του Β'ΠΠ σε κοινωνικό, ψυχολογικό, ηθικό επίπεδο.  Κόσμοι καταρρέουν,  πολιτείες που πλέουν ακυβέρνητες στην κατακλυσμιαία  δίνη του πολέμου.
Στη γερμανική συνοικία της Ιερουσαλήμ, άνθρωποι διαφορετικών αποχρώσεων καταλύουν και συγχρωτίζονται στην πανσιόν της Άννας Φέλντμαν. Ένα ψηφιδωτό ετερογενών στοιχείων, ανθρώπων διαφορετικών καταβολών, εθνοτήτων και πολιτικών θέσεων στα χρόνια του Ελ-Αλαμέιν.
Και τα τρία μέρη της τριλογίας κινούνται στο ίδιο ιστορικό και χρονικό πλαίσιο. Εμφανίζονται κοινά πρόσωπα με κεντρικό ήρωα τον ιδιαιτέρως μορφωμένο, καλλιεργημένο, εκλεπτυσμένο, αριστερής ιδεολογίας, στρατιωτικό Μάνο Σιμωνίδη. "Ο γνήσιος Έλληνας με το ένστικτο του μέτρου και το τραγικό αίσθημα της ζωής. "
Τα πρόσωπα της Λέσχης, μιας ομάδας ανθρώπων -εκ των πολλών που δρουν στην Ιερουσαλήμ, και η Έμμη είναι τα κεντρικά πρόσωπα του πρώτου βιβλίου. Η αχαλίνωτη, παραδομένη στο ορμέμφυτο Έμμη,  θύμα και θύτης,  πιόνι στη σκακιέρα μηχανοραφιών, ο ανεκπλήρωτος έρωτας του Μάνου,  βασικό στοιχείο ρομαντισμού στο μυθιστόρημα.
Η αφήγηση άλλοτε σε πρώτο,  άλλοτε σε δεύτερο ή τρίτο πρόσωπο είναι μια τεχνική που επινόησε και χρησιμοποιεί ο Τσίρκας ώστε να μας δίνεται αποστασιωποιημένα η οπτική των ηρώων σε κάθε αλλαγή προσώπου διήγησης.
Παραθέτονται στοιχεία της δράσης των Ελλήνων στη Μέση Ανατολή, τόσο σε κυβερνητικό όσο και σε στρατιωτικό επίπεδο καθώς και οι συγκρούσεις στο εσωτερικό της Αριστεράς. Την αντίθεση του με τον σταλινικό τρόπο κομματικής λειτουργίας εκφράζει  ο συγγραφέας μέσω της αντιπαράθεσής του Σιμωνίδη με το Ανθρωπάκι.
Σημαντικός είναι ο ρόλος των γυναικών και τα ερωτικά παιχνίδια -τρόπος χειραγώγησης και εξυπηρέτησης συμφερόντων και φιλοδοξιών, βαλβίδα αποσυμπίεσης και εξισορρόπησης των ταραγμένων καιρών.
Όπως λέει και ο ίδιος ο συγγραφέας: "Δεν είναι ιστορικό μυθιστόρημα,  με τη στενή έννοια,  δηλαδή χρονικό.  Παρά πολλά από το δράμα της Μέσης Ανατολής παραλείφθηκαν, πάρα πολλά διασκευάσθηκαν για τις ανάγκες του μύθου."

[Eve · Rating 3 out of 5]

Στο πρώτο βιβλίο της τριλογίας Ακυβέρνητες Πολιτείες, ο Τσίρκας μας αφηγείται μια ιστορία που εξυμνεί τον έρωτα σε όλες του τις εντάσεις και εκφάνσεις∙ τον ανεκπλήρωτο, τον απόλυτο, τον ζωοδότη μέσα από τις επιμέρους ιστορίες των ηρώων του. Είναι όμως και ένα «κατηγορώ» του Τσίρκα για την άκαμπτη στάση του κομμουνιστικού κόμματος. Η εποχή όπου κινούνται χρονικά οι ήρωες της λέσχης είναι μετά την πτώση του Τομπρούκ, τον Ιούνιο του 1942, στα Ιεροσόλυμα.
Πίσω από κάθε ερωτική συνεύρεση ανάμεσα σε οποιοδήποτε από τα ζευγάρια της ιστορίας, ακόμη και πίσω από κάθε ερωτική νύξη, αποκαλύπτεται ένα όργιο στοιχημάτων, δολοπλοκιών και επικίνδυνων παιχνιδιών που παίζονται στις πλάτες των ηρώων από τα μέλη της περίφημης Λέσχης.
Δύσκολο βιβλίο. Μπροστά από την εποχή του ως προς το ύφος, με καινοτόμες τεχνικές στη χρήση του λόγου, αλλά και αρκετά τολμηρό για την εποχή. Ένα από τα σημεία που με δυσκόλεψαν ήταν η επικέντρωση στην πλοκή, καθώς οι σημειώσεις της έκδοσης, αν και απαραίτητες για μένα, ήταν τόσες όσες και το ίδιο το μυθιστόρημα.

[Antonis · Rating 4 out of 5]

Την πρώτη φορά που έπιασα το βιβλίο αυτό, ομολογώ ότι το παράτησα μετά από λίγες σελίδες. Ίσως έφταιγα εγώ· δεν με τράβηξε. Αργότερα του έδωσα μια δεύτερη ευκαιρία κ ευτυχώς διότι ειχα καιρό να διαβάσω κατι τόσο ενδιαφέρον.
Με ιστορικό φόντο την Ιερουσαλήμ στα χρόνια του Β' Παγκ. Πολέμου, ο Τσίρκας στήνει την πλοκή του, που κινείται με άξονα τα ανθρώπινα πάθη (έρωτες, απιστίες, κατασκοπεία, κομματικές συγκρούσεις). Οι χαρακτήρες είναι πειστικοί, υπάρχει επαρκής κλιμάκωση, ενώ παράλληλα φωτίζονται πολλά ιστορικά γεγονότα, άγνωστα σε πολλούς. Το δευτερο μισό είναι καλύτερο του πρώτου, με την ιστορία να κορυφώνεται εξαίσια στο τέλος.
Άρτιο κ ενδιαφέρον το ιστορικό σημείωμα.
Ανυπομονώ να διαβάσω τα δυο υπόλοιπα μέρη της τριλογίας!

[Sophia Valentinos-Carol · Rating 1 out of 5]

Αναμφισβήτητα το δυσκολότερο από τα 3 της σειράς λόγω της επανανοηματοδότησης των σημείων στίξης -στην πιο ακραία μορφή που συνάντησα ποτέ... ε και γιατί ήταν και το πρώτο μέρος. Ας είναι βέβαια καλά το μάθημα της γλωσσολογίας και βγήκε άκρη... Η αλήθεια είναι ότι και οι μυημένοι είχαν πιστεύω δυσκολία να τα καταφέρουν να παρακολουθήσουν την γραφή του συγκεκριμένου κάτι που δεν βοήθησε στην "απορρόφηση/ενσωμάτωση" στην ιστορία. Οι περιγραφές δε, ακραία ρεαλιστικές, απεχθείς σημεία-σημεία απλά αντανακλούν το ακατανόητο και το απεχθές της ανθρώπινης φύσης μας. Κακά τα ψέματα το διαβάζεις για να διαβάσεις και τα υπόλοιπα...

[Nancy · Rating 4 out of 5]

Το πρώτο από τα δεκάδες των "ανοιχτών λογαριασμών" με τον εαυτό μου που βρίσκονταν παρατημένα ως σήμερα στα ράφια της βιβλιοθήκης μου. Αγορασμένο το Νοέμβριο του 1994, ως μέρος του μαθήματος των Νέων Ελληνικών του τρίτου εξαμήνου της φιλολογίας, δεν καταδέχθηκα ποτέ να το τελειώσω - ούτε βέβαια και να δώσω το μάθημα, μέχρι που άλλαξε ο καθηγητής και η ύλη, δυο χρόνια μετά.
Οι πενιχρές ιστορικές γνώσεις των 19 χρόνων μου τότε, πάνω στον Β παγκόσμιο στη Μέση Ανατολή, αλλά και το ύφος και η οπτική γωνία της αφήγησης που άλλαζε από κεφάλαιο σε κεφάλαιο μαζί με τον αφηγητή, μου το έκανε απωθητικό. (ειδικά μετά το δεύτερο κεφάλαιο, που τη σκυτάλη αναλαμβάνει η εμφανώς διαταραγμένη ιδιοκτήτρια μιας πανσιόν της κακιάς ώρας στην Ιερουσαλήμ, που αφηγούνταν σε ύφος Τζέημς Τζόυς! Τρομοκρατήθηκα, τα παράτησα.
Νομίζω τελικά πως τότε έκανα καλά. Στα πλαίσια ενός μαθήματος, η υπερβολική φιλολογική ανάλυση θα στερούσε αρκετή από τη γοητεία της αφήγησης και της υπόθεσης. Από την άλλη, η πολύ μικρή πείρα ζωής των 19 χρόνων δεν θα μου επέτρεπε να κατανοήσω σε βάθος τις επιλογές και τα συναισθήματα των ηρώων. Ένα μυθιστόρημα που απογυμνώνει τις ανθρώπινες σχέσεις από τα πέπλα της εξιδανίκευσης. Που παρουσιάζει την ιστορία ενός ανέλπιδου πλατωνικού έρωτα με φόντο μια πολυπολιτισμική κοινωνία με ασαφείς και κρυφούς ρόλους προσώπων σε μια περίοδο έντονης αστάθειας, στο τέλος του Β παγκόσμιου πολέμου, εκτός πεδίου μάχης. Μια ακυβέρνητη πολιτεία.

[Dimitris Asotos · Rating 1 out of 5]

Η λέσχη: ένα βιβλίο που δεν το διαβάζεις, το υπομένεις.
Πραγματικά δεν ξέρω τι να πρωτογράψω γι' αυτό το βιβλίο. Μάλλον ότι είναι το πρώτο βιβλίο που παρατάω κι αυτό γιατί είμαι σίγουρος ότι δε χάνω κάτι (και σίγουρα όχι το χρόνο μου). Διαβάζοντάς το ένιωθα ότι με έχουν βάλει τιμωρία. Κατάφερα να φτάσω μέχρι τη σελίδα 82. Δεν μπορούσα να πιέσω τον εαυτό μου να το υπομείνει άλλο, κάθε σελίδα που διάβαζα ένιωθα πιο ηλίθιος. Τόσο καλές κριτικές, τόσο καταξιωμένο και δεν μπορούσα να καταλάβω τίποτα. Οι χαρακτήρες άχρωμοι, αδιάφοροι και παρόμοιοι (όλες οι γυναίκες απατούν τους άντρες τους κι όλοι οι άντρες είναι μυστικοί ��ράκτορες). Η δράση είναι ανύπρκτη και δεν βρήκα κανένα ενδιαφέρον στην υποτυπώδη πλοκή. Το να παρακολουθήσεις τους πολλαπλούς αφηγητές γίνεται ακόμη πιο δύσκολο, αφού χρειάζεσαι ολόκληρο ιστορικό υπόβαθρο για να προσεγγίσεις το κείμενο και ο κάθε χαρακτήρας έχει και πεντέξι ψευδώνυμα έτσι για να βρίσκονται. Ίσως λοιπόν, να μην είμαι τόσο έξυπνος όσο όλοι εσείς με τα τεσσάρια και τα πεντάρια σας, αλλά έστω. Το προτιμώ από το να διαβάσω μία ακόμη σελίδα.

[Asimenia Phantasmagoria · Rating 1 out of 5]

Έφτασα στη σελίδα 198 και το παράτησα.
Είναι μια κακιά κόπια του Φώκνερ.
Προς υπεράσπισή μου, είμαι μία αναγνώστρια που δυσκολεύεται πολύ να αφήσει μισοδιαβασμένο ένα κείμενο.
Έχω διαβάσει έως και σήμερα 189 βιβλία και αυτό δε μου έχει ξανασυμβεί.
Το βιβλίο άρχισε να με εκνευρίζει κλιμακωτά. Από την πρώτη κιόλας ενότητα κατάλαβα πως μπλέκονται πολλά πρόσωπα κι έτσι σε ένα χαρτί σχεδίασα έναν χάρτη χαρακτήρων ώστε να μη χάσω τις ταυτότητές τους.
Συνοψίζω:
1) Οι χαρακτήρες είναι όλοι νεκροί και χωρίς βάθος. Έμοιαζαν φριχτά. Δεν φρόντισε ο Τσίρκας ούτε τις λέξεις που τους έβαλε στο στόμα να αξατομικεύσει. Αν πέθαιναν όλοι, δε θα μου καιγόταν καρφί.
2) Η δήθεν μεταμοντέρνα γραφή με πολλαπλούς αφηγητές ήταν άτεχνα πλεγμένη.
3) Υποτίθεται πως πρωταγωνίστρια ήταν η ίδια η πόλη, τα Ιεροσόλυμα, αλλά καμιά ποιητικότητα/ εικονοπλαστική δύναμη δεν εντόπισα. Μόνο κάποιες ελάχιστα ευφάνταστες περιγραφές.

Λυπάμαι τον χρόνο μου.

[Argiris Fytakis · Rating 5 out of 5]

Ένα εξαιρετικό βιβλίο που πραγματεύεται με ενα διαφορετικό τροπο τα γεγονότα της Ιστορίας και συναρπάζει με την πλοκή του. Η ιδιαίτερη εναλλαγή της αφηγηματικής προοπτικής και φωνής ( εναλλαγή πρωτοπροσωπης, δευτεροπροσωπης και τριτοπρόσωπης αφήγησης και με έναν αφηγητή που ακροβατεί μεταξύ ετεροδιηγητικης εξωδιηγητικης και ομοδοιηγητικης ενδοδιηγητικης αφήγησης) συγκροτεί την "πολυφωνικότητα" του έργου και σε μετατραπεί απο απλό αναγνώστη είτε σε ήρωα της ιστορίας. Οι χαρακτηρες του έργου δεν διαπλαθονται με ενα ευθύγραμμο τροπο, ωστόσο ειναι πολυ καλα δομημένοι με εξάρσεις και υφέσεις. Η πλοκή δεν κωλύεται καθόλου με τη διατάραξη της αφηγηματικής προοπτικής, ίσα ίσα που εντείνει περισσότερο το ενδιαφέρον. Ενα βιβλίο must read για κάθε αναγνώστη που σέβεται τον εαυτό του.

[Irini Vergopoulou · Rating 5 out of 5]

Με το ξεκίνημα του 2019, είπα να ξαναδιαβάσω τη "Λέσχη", που την είχα διαβάσει όταν ήμουν φοιτήτρια, στην πρωτότυπη έκδοσή της, από την οικογενειακή μας τότε βιβλιοθήκη.

Τώρα, την ξαναδιαβάζω με το πολύ πιο έμπειρο "μάτι" της ωριμότητας -και σε αυτήν την προσεγμένη έκδοση. Το μόνο που δεν μου πάει, είναι το μονοτονικό. Ούτως ή άλλως, αγαπώ το πολυτονικό, και επίσης, αισθάνομαι ότι η γλώσσα του Τσίρκα το χρειάζεται. Τα ελληνικά του είναι υπέροχα: ο πλούτος τους, η σύνταξη του, οι εικόνες του, όλα. Δεν χορταίνω να διαβάζω τον Τσίρκα, είναι ο αγαπημένος μου μάλλον Έλληνας συγγραφέας. Ξαναβυθίζομαι άρα στις περιπλανήσεις (και στις πλάνες) των μυθικών ηρώων του, εκ νέου.

* παρεμπιπτόντως, τι ωραία γραμματοσειρά που έχουν εδώ στο Goodreads.

[Thanasis · Rating 2 out of 5]

Αρκετές από τις "ψαγμένες" κριτικές που διάβασα στο Goodreads, (αυτές που παίρνει 3 συνεδρίες στον ινστρούχτορα να σου εξηγήσει το νόημα), μπορούν να μπουν αυτούσιες, (κόπι-πάστε), κάτω από πολλά άλλα βιβλία πολλών άλλων συγγραφέων με τέτοιο πολιτικό υπόβαθρο που έχουν γράψει τέτοιες ιστορίες.

Δεν μπορώ να καταλάβω πως κάποιος θεωρεί αριστούργημα ένα βιβλίο το οποίο στο πρώτο μισό δεν καταλαβαίνεις τίποτα και στο δεύτερο μισό έχει μία ιστορία στην οποία αχνοφαίνεται η πίκρα - στενοχώρια του αριστερού συγγραφέα που, ή διαγράφτηκε από το ΚΚΕ ή διαφώνησε και αποχώρησε.

Αν το βιβλίο ξεκινούσε από την μέση θα ήταν πολύ καλύτερο. Σίγουρα πάντως θα διαβάσω και τα επόμενα 2 βιβλία.

[elliepe · Rating 5 out of 5]

Όταν ξέρεις από καιρό πως "ε αυτά τα βιβλία πρέπει να τα διαβάσεις", ξεκινάς με μια προκατάληψη. Δεν ξέρω γιατί δεν τα έπιανα τόσο καιρό, όμως χαίρομαι λίγο που τα διάβασα πρώτη φορά λίγο μεγαλύτερη. *Οι παραλληλισμοί των 'κομμένων κεφαλιών', η εμβάθυνση στο θέμα της απομόνωσης, όλα τα λιγότερο συζητημένα κεφάλαια της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, οι περιγραφές τόπων που δεν συζητιούνται ποτέ, η γραφή, η ίσος-προς-ίσο αντιμετώπιση του αναγνώστη (αυτά είναι έξι άξονες, ίσως τα 5 αστέρια ήταν λίγα -και τόσο άχρηστα)

[Efi · Rating 5 out of 5]

Denn alles ist gut.

[Hakan Sipahioğlu · Rating 2 out of 5]

"Birileri vatan ve insanlık derdine düşmüşken başkalarının iğrenç bir hedonizmin tutsağı olduğunu göstermek büyük iştir, zira bunu gösterebilirsen okuru da o hedonizmden iğrendirmeyi başarır ve insanlığın derdiyle dertlendirirsin. Fakat bunu salt söylemek için, yani 'Birileri vatan ve insanlık derdine düşmüşken iğrenç bir hedonizmin tutsağı olanlar var' demek için koskoca bir roman yazılmaz. Zira aynı şeyi söylemek görüldüğü gibi topu topu on iki kelimeyle de mümkünken, roman yazmak israf değil mi?"

https://okumadansonra.blogspot.com/20...

[Maya · Rating 5 out of 5]

Ίσως το πιο καλό Ελληνικό μυθιστόρημα που έχω διαβάσει τα τελευταία 20 χρόνια. Τι να πρωτοπώ! Το γράψιμο του συγγραφέα είναι ιδιαίτερο και ασυνήθιστο, οι χαρακτηρες αναπτύσσονται σε βάθος και η πλοκή ξετυλίγεται παράλληλα με σημαντικά ιστορικά γεγονότα. Υπέροχο από κάθε άποψη. Μακάρι το goodreads να είχε και αλλα αστέρια για να του έδινα 10.

[Vassiliki Fragkopoulou · Rating 2 out of 5]

Έβαλα 2 αστεράκια γιατί λόγω των κριτικών των υπολοίπων, ντράπηκα να βάλω 1. Μάλλον κάτι δεν κατάλαβα. Μάλλον...

[Christos Avramidis · Rating 5 out of 5]

Απίστευτη δουλειά. Εξαιρετικό βάθος όλοι οι χαρακτήρες. Απαιτητικό από τον αναγνώστη. Σταυροβελονιά.

[Nikos Vlachakis · Rating 3 out of 5]

Λυπάμαι που δεν μου άρεσε όσο θα ήθελα. Διάβασα την έκδοση του 2005. Για ένα τόσο δύσκολο βιβλίο είναι κρίμα που δεν υπάρχει επεξηγηματικό ιστορικό σημείωμα στην αρχή (καταλαβαίνεις την ύπαρξή του αφού τελειώσεις την ανάγνωση, στο τέλος του βιβλίου, ανάμεσα σε διάφορες άλλες σημειώσεις-μάλιστα στα επόμενα δύο βιβλία της τριλογίας δεν υπάρχει καν ιστορικό σημείωμα, η επιμελήτρια σε παραπέμπει και πάλι στο πρώτο βιβλίο-αλαλούμ!). Στα μισά του βιβλίου σταμάτησα, αναζήτησα εξωτερικές πηγές και ξεκίνησα από την αρχή. Νομίζω είναι εντελώς μάταιο να ξεκινήσει κανείς την ανάγνωση χωρίς εξωτερική βοήθεια.