What do you think?
Rate this book
Foucault. Il pensiero e l'uomo
Michel Foucault e Paul Veyne. Il filosofo e lo storico. Due grandi pensatori, che hanno combattuto diverse battaglie comuni. Obbligati entrambi a riflettere sul concetto di verità, ma anche pronti a impegnarsi attivamente nell'azione politica.
Con Foucault. Il pensiero e l'uomo, Paul Veyne traccia un ritratto profondo e sorprendente dell'amico, per rimettere al centro del dibattito il suo pensiero e le sue convinzioni. Veyne, che l'ha conosciuto e frequentato fin dagli anni dell'adolescenza, disegna un Foucault assai diverso dall'immagine consueta. Non era certo un diavolo – un demone che corrompeva i giovani, come l'hanno descritto in molti. Inattuale e intempestivo, non era né di destra né di sinistra. Non era un rivoluzionario, anche se non amava certo l'ordine costituito: dunque la destra lo considerava un nemico pubblico, mentre la sinistra ha cercato invano di arruolarlo. Non era neppure uno strutturalista: piuttosto uno scettico che credeva nella realtà dei fatti, un empirista alla Montaigne, che ha continuato a porsi domande sui «giochi di verità», e sui miti e sui luoghi comuni che ogni epoca costruisce e accetta senza neppure rendersene conto: per lui la filosofia era prima di tutto lavoro critico del penseiro su sé stesso.
Veyne spiega anche perché, malgrado questo scetticismo, Foucault si sia impegnato a fondo nell'azione politica. Continuando però ad ammonire: «Non lasciatevi impressionare dal presente, che è già passato quando riuscite a coglierlo; piuttosto siate consapevoli di quello che volete e di quello che rifiutate».
Con Foucault. Il pensiero e l'uomo, Paul Veyne traccia un ritratto profondo e sorprendente dell'amico, per rimettere al centro del dibattito il suo pensiero e le sue convinzioni. Veyne, che l'ha conosciuto e frequentato fin dagli anni dell'adolescenza, disegna un Foucault assai diverso dall'immagine consueta. Non era certo un diavolo – un demone che corrompeva i giovani, come l'hanno descritto in molti. Inattuale e intempestivo, non era né di destra né di sinistra. Non era un rivoluzionario, anche se non amava certo l'ordine costituito: dunque la destra lo considerava un nemico pubblico, mentre la sinistra ha cercato invano di arruolarlo. Non era neppure uno strutturalista: piuttosto uno scettico che credeva nella realtà dei fatti, un empirista alla Montaigne, che ha continuato a porsi domande sui «giochi di verità», e sui miti e sui luoghi comuni che ogni epoca costruisce e accetta senza neppure rendersene conto: per lui la filosofia era prima di tutto lavoro critico del penseiro su sé stesso.
Veyne spiega anche perché, malgrado questo scetticismo, Foucault si sia impegnato a fondo nell'azione politica. Continuando però ad ammonire: «Non lasciatevi impressionare dal presente, che è già passato quando riuscite a coglierlo; piuttosto siate consapevoli di quello che volete e di quello che rifiutate».
197 pages, Paperback
First published January 1, 2008
20 people are currently reading
187 people want to read
About the author
Paul Veyne
90 books66 followersPaul Veyne was a French historian and a specialist on Ancient Rome. A former student of the École normale supérieure and member of the École française de Rome, he was professor at the Collège de France.
Professeur honoraire au Collège de France, Paul Veyne était un des plus grands historiens français de l’Antiquité romaine. Ses nombreuses publications sur la sociologie romaine ou les mythes grecs, rédigés d’une plume alerte et joyeuse, l’ont fait connaître du grand public.
http://www.college-de-france.fr/site/...
http://en.wikipedia.org/wiki/Paul_Veyne
Professeur honoraire au Collège de France, Paul Veyne était un des plus grands historiens français de l’Antiquité romaine. Ses nombreuses publications sur la sociologie romaine ou les mythes grecs, rédigés d’une plume alerte et joyeuse, l’ont fait connaître du grand public.
http://www.college-de-france.fr/site/...
http://en.wikipedia.org/wiki/Paul_Veyne
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 11 of 11 reviews
October 18, 2022
Αποτίμηση του έργου και της προσωπικότητας του Φουκώ από έναν φίλο και συνοδοιπόρο του, με το ενδιαφέρον του βιβλίου να είναι αυτή η συμπλοκή του ακαδημαϊκού και του προσωπικού λόγου από τον Βεν. Κατά τα άλλα το βιβλίο είναι αρκετά απολογητικό, "ο Φουκώ δεν ήταν το ένα, το άλλο, τον παρεξήγησαν οι σύγχρονοι του", πράγμα που ίσως να λέει και κάτι. Ωραία η παρομοίωση του Φουκώ ως σαμουράι της σκέψης.
December 29, 2010
WM1: Ho tirato in ballo questo libro in una discussione su Giap:
http://www.wumingfoundation.com/giap/?p=1005
Riporto qui quei rapidi appunti. Va tenuto conto che enfatizzo solo un aspetto specifico di quest'opera, a discapito di altri che sono altrettanto importanti.
-----------
http://www.wumingfoundation.com/giap/?p=1005
Riporto qui quei rapidi appunti. Va tenuto conto che enfatizzo solo un aspetto specifico di quest'opera, a discapito di altri che sono altrettanto importanti.
-----------
Consiglio a tutti la lettura dell'ultimo libro di Paul Veyne (uno dei più importanti storici dell'antichità "classica"), che si intitola Foucault. Il pensiero e l'uomo (Garzanti, 2010). Veyne fu allievo di Foucault all'Ecole Normale, ed è noto in Italia soprattutto per un libro molto citato da Wu Ming 2, I Greci hanno creduto ai loro miti? (1983, pubblicato dal Mulino nel 2005).
Questo libro - uno dei testi più chiari e rivelatori sul pensiero di Foucault - contiene capitoli in apparenza "digressivi", che invece sono quelli più attinenti al tema. In essi, Veyne mostra come si possa applicare il "metodo" (d'obbligo le virgolette) foucaultiano ad alcune questioni molto spinose.
Nel cap. 5 Veyne applica il pensiero e l'approccio scettico (in senso filosofico) di Foucault alla questione dell'universalità del cristianesimo e delle "radici cristiane" dell'Europa. Il discorso lo conosciamo tutti: "non possiamo non dirci cristiani"; senza l'irruzione del cristianesimo nella storia non avremmo i nostri valori di giustizia, equità, libertà, carità; l'Europa è cristiana, ha radici cristiane, questo va "ufficializzato" etc. Da qui la battaglia di qualche anno fa perché il riferimento a tali radici fosse messo nella cosiddetta (sedicente) "Costituzione Europea".
Il capitolo - che in realtà sintetizza anni e anni di studi - è un esempio rivelatore di quanto l'approccio foucaultiano possa essere utile: Veyne prende un tema solitamente esposto a colpi di Idealismo, Essere, Universali e Trascendenza, e riporta tutto in un quadro di materialismo, divenire, singolarità e - soprattutto - immanenze. Veyne riconosce la grandissima peculiarità del cristianesimo, ma spiega che essa non deriva principalmente da una peculiarità dell'Idea (che poi sarebbe rimasta costante nei secoli) bensì dall'interagire di dinamiche molto materiali e "dal basso".
Tutto questo si confà a una tipica impostazione di Foucault (ma anche di Deleuze) che secondo me è forse la più utile per contestare e demolire qualunque lettura reazionaria dei tempi antichi. Taglio con l'accetta:
per Foucault e Deleuze... le origini non spiegano. Mai. Le origini non sono mai "belle", né tantomeno chiare. Sono il momento della confusione, dell'imprecisione, della vaghezza. Sono la fase meno interessante. Ciò che oggi conosciamo di un fenomeno, di una tendenza, di un discorso, non può mai essere spiegato con il richiamo alla sua origine. I mutamenti più significativi di *qualunque cosa* avvengono ben dopo l'origine (che del resto è "prodotta" da noi retrospettivamente, con una localizzazione arbitraria). Sovente avvengono a metà percorso.
[Anche per questo continuo a pensare che quello di Foucault e Deleuze sia un pensiero dell'immanenza, totalmente immune da derive trascendenti o reazionarie, mentre altri filoni di teoria radicale - che pure possono essere utili e ispiranti - questo rischio lo corrono eccome. Per questo, come spiegavo nell'altro thread, leggo Badiou con interesse ma sospetto delle sue categorie, e ascolto Zizek cercando di separare il grano radicale dal loglio ontologico/hegeliano...]
Deriva anche da questo la violenta (non qui, ma in altri testi che ho trovato in rete) polemica di Veyne contro il concetto di "radici cristiane".
A ben vedere, anche se questo resta implicito, per Veyne nemmeno il cristianesimo stesso (nella sua manifestazione *storica* che abbiamo oggi sotto gli occhi) ha solo radici cristiane. Veyne sostiene che non è l'Europa ad avere valori cristiani ma il cristianesimo attuale ad avere valori "europei" (moderni, post-illuministici). Alcune idee del cristianesimo attuale sono recentissime e il cristianesimo le ha prese non dal Vangelo o dalla dottrina dei Padri, bensì dalla modernità di cui pure è stato grande oppositore.
August 13, 2014
I like Paul Veyne's personal take on Foucault. For one, he clears up a lot of misconceptions about Foucault. Also, there are some fascinating anecdotes at the end of the book. It provides some idea of the person that Foucault was.
October 21, 2024
FOUCAULT
Foucault ile tanışmam Parrhesia üzerine yaptığı derslerin derleme kitabıyla olmuştu. Bir zihniyet tarihçisinin bir kavramın bin yıllık serüveni ile neler anlatabileceğini gösterir. Parrhesia, cesurca doğruyu söylemek anlamı ilgisini özellikle çekmiştir; hem gündelik hem politik hem de akademik hayatında Foucault'yu yansıtan bir kavramdır.
Kendini Bilmek isimli kitapta yazmak üzerine yazdıkları ve 'benlik teknolojileri' isimli makalelerini farklı zamanlarda birkaç kez okudum. Şimdi Paul Veyne'nin kitabı ile Foucault'ya dair bir şeyler okumak iyi geldi.
İlk olarak Paul Veyne iyi bir Eskiçağ Tarihçisidir, onu da zihniyet tarihçisi olarak anmak yanlış olmayacaktır. Diğer yandan Foucault ile uzun bir arkadaşlık dönemi olmuştur. Paul Veyne'nin Foucault kitabının indirimde olması bu nedenlerle hemen gözüme ilişti.
Foucault'ya dair bir imgelemim olsa da bu çok eksikti. Paul Veyne'nin kitabı ile bu eksikliği bir nebze gidermiş olmayı umuyorum. Paul Veyne, Foucault'nun düşüncesi ve kişiliğini anlatmaya çalışırken Heidegger, Husserl gibi isimlerin bazı düşüncelerini anlatıp Foucault'nun bu düşüncelere bakışını aktarmaya çalıştığı görülür. Kitabın bir bölümü ise Hristiyanlık inancının doğusuna ayrılmıştır ki bir düşüncenin aslını ortaya çıkarma örneği olarak konulmuştur.
Paul Veyne'nin Foucault'su kuşkucudur, ampirik olan ve tikel olanla ilgilenir. Foucault'nun Dispositif kavramı ile çalıştığını görürüz. Bu kavram hayatımızın içindeki tüm iktidar yapı ve mekanizmalarını kapsar. Bilgi yapıları da buna dair ki Cinselliğin Tarihi ve Deliliğin Tarihi eserleri buna yönelik incelemeleridir(okunacaklar listesinde). Hayatımızdaki genel geçer kabul edilen her fikrin soybilimsel araştırması yapılabilir ve mutlak hakikat olmadığı ortaya konulabilir. Foucault da tümel bir hakikat kavramı yoktur, evrensel olan yoktur, bunlar toplum içinde kanılar halinde bulunur ve incelenirse mahiyetleri ortaya çıkacaktır. Tikel ve ampirik inceleme konusu olmayan her şey kuşkuludur, Foucault burada Sextus Emprikus'u takip eder. Düşüncede kuşkuculuk gündelik hayata yansıtılmaz, yaşam içinde kararlar verilmesi gerekir ve kuşkucu da bu kararları vermelidir.
Bu düşüncede kuşkucu olmaya engel ya da çelişki değildir. Foucault çalışmalaında Dispositifi göstermeyi amaçlamıştır. Bu söylemlerin, hakikat anlayışlarının oluşturduğu kurum ve iktidarların analizini sunar bize. Bunlardan yola çıkarak buyruklar vermez, neler yapmamız gerektiğini söylemez. Durum budur, şimdi ne yapmak istiyorsunuz, sorusuyla sizi baş başa bırakır. Öyle az buz bir şey değildir, çok etkilendiği Nietzsche gibi elinize bir çekiç tutuşturur, bununla ister
yıkarsınız, ister inşa edersiniz. Ben kuşkuculuğa meyilli birisi olarak Foucault'nun fikirlerini olumlu ve zihin açıcı buldum. Fikir adamı olması yanında 68'de olduğu gibi eylemelerde boy göstermekten çekinmeyen birisiydi. Buradaki kararı ile düşüncesini aktarmayı birbirine karıştırmayacaktır. Bunu bir diğer örneği Iran Devrimi(1979) sırasında görülür, devrimi desteklemiştir. Halkın
direnişini aslında hep olumlu karşılamıştır. Yeni bir dispositif başka nasıl oluşacak ki?
Alfadan çıkan bu baskıda önemli hatalar seziliyor, bazı yerlerde çeviri hataları özellikle göze batıyor. Yine de büyük kısmı anlaşılır diyebiliriz. Bir oluş içerisinde gezerim Foucault ile Dispositiflere ezdirmem kendimi hele Analiz etmek bize Emprikus'dan miras İktidar dedin mi içim kıpır kıpır hele hele
Foucault ile tanışmam Parrhesia üzerine yaptığı derslerin derleme kitabıyla olmuştu. Bir zihniyet tarihçisinin bir kavramın bin yıllık serüveni ile neler anlatabileceğini gösterir. Parrhesia, cesurca doğruyu söylemek anlamı ilgisini özellikle çekmiştir; hem gündelik hem politik hem de akademik hayatında Foucault'yu yansıtan bir kavramdır.
Kendini Bilmek isimli kitapta yazmak üzerine yazdıkları ve 'benlik teknolojileri' isimli makalelerini farklı zamanlarda birkaç kez okudum. Şimdi Paul Veyne'nin kitabı ile Foucault'ya dair bir şeyler okumak iyi geldi.
İlk olarak Paul Veyne iyi bir Eskiçağ Tarihçisidir, onu da zihniyet tarihçisi olarak anmak yanlış olmayacaktır. Diğer yandan Foucault ile uzun bir arkadaşlık dönemi olmuştur. Paul Veyne'nin Foucault kitabının indirimde olması bu nedenlerle hemen gözüme ilişti.
Foucault'ya dair bir imgelemim olsa da bu çok eksikti. Paul Veyne'nin kitabı ile bu eksikliği bir nebze gidermiş olmayı umuyorum. Paul Veyne, Foucault'nun düşüncesi ve kişiliğini anlatmaya çalışırken Heidegger, Husserl gibi isimlerin bazı düşüncelerini anlatıp Foucault'nun bu düşüncelere bakışını aktarmaya çalıştığı görülür. Kitabın bir bölümü ise Hristiyanlık inancının doğusuna ayrılmıştır ki bir düşüncenin aslını ortaya çıkarma örneği olarak konulmuştur.
Paul Veyne'nin Foucault'su kuşkucudur, ampirik olan ve tikel olanla ilgilenir. Foucault'nun Dispositif kavramı ile çalıştığını görürüz. Bu kavram hayatımızın içindeki tüm iktidar yapı ve mekanizmalarını kapsar. Bilgi yapıları da buna dair ki Cinselliğin Tarihi ve Deliliğin Tarihi eserleri buna yönelik incelemeleridir(okunacaklar listesinde). Hayatımızdaki genel geçer kabul edilen her fikrin soybilimsel araştırması yapılabilir ve mutlak hakikat olmadığı ortaya konulabilir. Foucault da tümel bir hakikat kavramı yoktur, evrensel olan yoktur, bunlar toplum içinde kanılar halinde bulunur ve incelenirse mahiyetleri ortaya çıkacaktır. Tikel ve ampirik inceleme konusu olmayan her şey kuşkuludur, Foucault burada Sextus Emprikus'u takip eder. Düşüncede kuşkuculuk gündelik hayata yansıtılmaz, yaşam içinde kararlar verilmesi gerekir ve kuşkucu da bu kararları vermelidir.
Bu düşüncede kuşkucu olmaya engel ya da çelişki değildir. Foucault çalışmalaında Dispositifi göstermeyi amaçlamıştır. Bu söylemlerin, hakikat anlayışlarının oluşturduğu kurum ve iktidarların analizini sunar bize. Bunlardan yola çıkarak buyruklar vermez, neler yapmamız gerektiğini söylemez. Durum budur, şimdi ne yapmak istiyorsunuz, sorusuyla sizi baş başa bırakır. Öyle az buz bir şey değildir, çok etkilendiği Nietzsche gibi elinize bir çekiç tutuşturur, bununla ister
yıkarsınız, ister inşa edersiniz. Ben kuşkuculuğa meyilli birisi olarak Foucault'nun fikirlerini olumlu ve zihin açıcı buldum. Fikir adamı olması yanında 68'de olduğu gibi eylemelerde boy göstermekten çekinmeyen birisiydi. Buradaki kararı ile düşüncesini aktarmayı birbirine karıştırmayacaktır. Bunu bir diğer örneği Iran Devrimi(1979) sırasında görülür, devrimi desteklemiştir. Halkın
direnişini aslında hep olumlu karşılamıştır. Yeni bir dispositif başka nasıl oluşacak ki?
Alfadan çıkan bu baskıda önemli hatalar seziliyor, bazı yerlerde çeviri hataları özellikle göze batıyor. Yine de büyük kısmı anlaşılır diyebiliriz. Bir oluş içerisinde gezerim Foucault ile Dispositiflere ezdirmem kendimi hele Analiz etmek bize Emprikus'dan miras İktidar dedin mi içim kıpır kıpır hele hele
June 7, 2025
Utile a capire alcuni aspetti centrali del pensiero e dell’impostazione teorica di Foucault, nonché della sua etica e del suo “stile” (in senso tecnico, esteticizzante) di vita. Forse a tratti mi veniva da pensare che quella di Veyne fosse una lettura un po’ troppo nietzschiana di Foucault, un filo grossolana, ma è più che normale per quello che vuole essere un affresco dell’uomo e del pensatore. Chissà se a tornare su L’archeologia del sapere farei meno fatica…
August 31, 2021
Introducción muy clara al pensamiento de Foucault.
January 23, 2023
Libro molto interessante che aiuta a capire le basi del pensiero di Foucault
January 29, 2025
very well handled personal assessment by veyne who was a close colleague of foucault
January 20, 2017
Veyne se empeña en mostrar un Foucault distinto sobre el que resbalarian todas la críticas reduccionistas conocidas que penden aún hoy sobre este autor (posmodernista, postestructuralista, relativista, partidario del pensamiento débil, criptonormativista, etc.) Veyne al contrario, no mostrara a Foucault como uno de los pocos pensadores desde los cuales un pensamiento positivo y nuevo (positivo en el sentido ontológico de Spinoza) es posible.
Lo crucial aquí es el concepto de discurso y la manera en que desde el pensamiento de Foucault, este se opone a toda la filosofía de la historia pero también a toda la filosofìa de la historia. Un discurso será, esa proliferación de un momento histórico como singularidad absoluta. El filosofo desde Platon a Hegel crea modelos, máximas, universales, principios ontológicos y epistemològicos del orden del ser y la verdad, su trabajo es coaccionar al mundo a quedar reducido a la identidad y representación de un cierto número de categorías. El historiador al contrario, presagia el derrumbamiento de todo esquema, su función se ha logrado cuando ha descarriado, sacado de quicio a todas las historias teleològicas y universales que derivan el caos de la historia universal de una lista finita de principios. El historiador debe encontrar los momentos oscuros, secretos, las inconsistencias y desniveles que convierten a la historia en la coexistencia fantastica de mundos incomposibles. Por ejemplo, en los tres registros que abarca la obra Foucaultiana, la ontologìa historica del saber (discurso de la symphatia, de la razòn representativa, de las ciencias humana), la ontologìa historica del poder (modelo soberano, disciplinario, de control y biopolítico), ontologìa historia de la subjetividad (discurso antiguo de los placeres, discurso medieval de la carne, discurso moderno de la sexualidad). En cada registro la pregunta por un universal (razòn, poder, sujeto) conduce al desmenuzamiento de un plexo de incompatibilidades que desafia toda historia clásica y lineal.
Veyne parecia pensar, y yo estoy de acuerdo, que sólo una ontología "empirista trascendental" (si se me permite usar este termino para describir la filosofìa de la historia de Foucault), completamente anti-esencialista, podrìa dar espacio a la libertad, la transformación y la experimentación en el contexto de nuestro mundo actual.
Lo crucial aquí es el concepto de discurso y la manera en que desde el pensamiento de Foucault, este se opone a toda la filosofía de la historia pero también a toda la filosofìa de la historia. Un discurso será, esa proliferación de un momento histórico como singularidad absoluta. El filosofo desde Platon a Hegel crea modelos, máximas, universales, principios ontológicos y epistemològicos del orden del ser y la verdad, su trabajo es coaccionar al mundo a quedar reducido a la identidad y representación de un cierto número de categorías. El historiador al contrario, presagia el derrumbamiento de todo esquema, su función se ha logrado cuando ha descarriado, sacado de quicio a todas las historias teleològicas y universales que derivan el caos de la historia universal de una lista finita de principios. El historiador debe encontrar los momentos oscuros, secretos, las inconsistencias y desniveles que convierten a la historia en la coexistencia fantastica de mundos incomposibles. Por ejemplo, en los tres registros que abarca la obra Foucaultiana, la ontologìa historica del saber (discurso de la symphatia, de la razòn representativa, de las ciencias humana), la ontologìa historica del poder (modelo soberano, disciplinario, de control y biopolítico), ontologìa historia de la subjetividad (discurso antiguo de los placeres, discurso medieval de la carne, discurso moderno de la sexualidad). En cada registro la pregunta por un universal (razòn, poder, sujeto) conduce al desmenuzamiento de un plexo de incompatibilidades que desafia toda historia clásica y lineal.
Veyne parecia pensar, y yo estoy de acuerdo, que sólo una ontología "empirista trascendental" (si se me permite usar este termino para describir la filosofìa de la historia de Foucault), completamente anti-esencialista, podrìa dar espacio a la libertad, la transformación y la experimentación en el contexto de nuestro mundo actual.
December 30, 2010
This book is part memoir of the author's friendship with Foucault and part attempt to tell us what Foucault really meant. Veyne, a historian, reads Foucault as an empiricist and a sceptic, rather like himself, it would seem. While this Foucault seems utterly reasonable and even likable, it is hard to see, from this book how he became such an influential philosopher.
November 3, 2014
tabiki hiç bişi anlamadım
Displaying 1 - 11 of 11 reviews