What do you think?
Rate this book
Publieke werken
Het is 1888. De Amsterdamse vioolbouwer Walter Vedder leest in de krant dat er op de plaats van zijn huis een groot hotel gebouwd gaat worden, en onmiddellijk begrijpt hij de kracht van zijn onderhandelingspositie tegenover de Nv Victorie Hotel, die hem immers zal moeten uitkopen.
In dezelfde tijd, maar dan in Hoogeveen, krijgt zijn neef, de oude apotheker Anijs, een nieuwe concurrent. Wanneer hij ontdekt dat die jongeman, anders dan hijzelf, een universitaire graad in de farmacie bezit, besluit hij zijn ambitie te verschuiven van het medische, waarin hij toch al overvleugeld is, naar het medemenselijke: het gebrek in een naburig turfstekengehucht is groot; de mensen zouden eigenlijk moeten worden verplaatst, maar dat kost een vermogen - precies het vermogen dat Walter Vedder wel voor zijn huis meent te kunnen bedingen. Vanaf dat moment slaan beide verhaallijnen ineen tot één grote intrige, en houden de twee hoofdpersonen elkaar onbedoeld vast in een wederzijdse wurggreep, die ook de lezer zal benauwen, tot de bevrijdende finale aan toe: Amerika.
Publieke werken is een uiterst strak gecomponeerde historische roman. Het heen en weer van de alternerende vertelwijze geeft de verraderlijke overgang te zien van inzicht naar verblinding, van erbarmen naar ijdelheid: de tragiek van de strevende mens. Intussen is dan ook een raadsel of de anomalie verklaard van de twee oude huisjes, die nog steeds te zien zijn in de gevel van het Amsterdamse Victoria Hotel.
In dezelfde tijd, maar dan in Hoogeveen, krijgt zijn neef, de oude apotheker Anijs, een nieuwe concurrent. Wanneer hij ontdekt dat die jongeman, anders dan hijzelf, een universitaire graad in de farmacie bezit, besluit hij zijn ambitie te verschuiven van het medische, waarin hij toch al overvleugeld is, naar het medemenselijke: het gebrek in een naburig turfstekengehucht is groot; de mensen zouden eigenlijk moeten worden verplaatst, maar dat kost een vermogen - precies het vermogen dat Walter Vedder wel voor zijn huis meent te kunnen bedingen. Vanaf dat moment slaan beide verhaallijnen ineen tot één grote intrige, en houden de twee hoofdpersonen elkaar onbedoeld vast in een wederzijdse wurggreep, die ook de lezer zal benauwen, tot de bevrijdende finale aan toe: Amerika.
Publieke werken is een uiterst strak gecomponeerde historische roman. Het heen en weer van de alternerende vertelwijze geeft de verraderlijke overgang te zien van inzicht naar verblinding, van erbarmen naar ijdelheid: de tragiek van de strevende mens. Intussen is dan ook een raadsel of de anomalie verklaard van de twee oude huisjes, die nog steeds te zien zijn in de gevel van het Amsterdamse Victoria Hotel.
488 pages, Paperback
First published January 1, 1999
77 people are currently reading
1611 people want to read
About the author
Thomas Rosenboom
24 books42 followersThomas Rosenboom is a Dutch writer of novels and short stories,. He studied Psychology for 3 years, did not finish but switched to studying Dutch in Amsterdam. His first book was published in 1983 and contains 3 short stories. He's the only writer to have won the Libris Literatuur Prijs twice (for Gewassen Vlees in 1995 and for Publieke Werken in 2000).
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 164 reviews
January 20, 2019
Eindelijk ben ik er nu toe gekomen om Rosenboom's "Publieke werken" te lezen. Ik heb al andere boeken van hem gelezen waar ik ook van heb genoten, net als van dit boek dat zich afspeelt in de laat 19e eeuw. Het boek gaat over twee neven: de Hoogeveense apotheker Anijs en de Amsterdamse vioolbouwer en reperateur Vedder. Beiden hebben het wat hoog in de bol en staan niet altijd geheel in de realiteit. Dat moet wel tot problemen leiden. Het daaropvolgende verhaal is af en toe tenenkrommend want je ziet hoe beide mannen zich steeds verder in de nesten werken. Rosenboom weet op gedoseerde wijze de gebeurtenissen zo te beschrijven dat het overtuigend blijft en ik op het ene moment sympathie voor zowel Vedder als Anijs voelde en ze vervolgens wel weer kon schieten. Later in het boek komt daar medelijden bij.
Het is Thomas Rosenboom met een mengeling van taalgebruik, rake beschrijvingen en het gedrag van zijn hoofdpersonen, op een mooie manier gelukt om mij als lezer de laat 19e eeuw in te trekken. Het is een overtuigend boek dat uitnodigt tot doorlezen. Ik heb me er geen moment mee verveeld.
Het is Thomas Rosenboom met een mengeling van taalgebruik, rake beschrijvingen en het gedrag van zijn hoofdpersonen, op een mooie manier gelukt om mij als lezer de laat 19e eeuw in te trekken. Het is een overtuigend boek dat uitnodigt tot doorlezen. Ik heb me er geen moment mee verveeld.
December 20, 2015
Nu de film is uitgebracht wilde ik het boek toch eerst eens lezen, het staat al lang op mijn verlanglijst maar ik ben ook een beetje bang voor de boeken van Thomas Rosenboom. Zijn universum wordt bevolkt door personages die permanent leven binnen een Reality Distortion Field. Hun aandoenlijke pogingen om goed te doen leiden er alleen maar toe dat ze zichzelf zo snel mogelijk te gronde richten. En dat niet alleen, de stijl van Thomas Rosenboom is mooi maar overdadig. Elk hoofdstuk bevat wel een aantal woorden die je alleen tegenkomt in het Groot Dictee Der Nederlandse Taal en het aantal weet-feitjes over de achtergrond dat hij verwerkt in zijn verhaal is vermoeiend hoog.
Ook Publieke Werken vertoont al deze kenmerken met als gevolg dat ik het met weinig plezier heb gelezen. De apotheker en de vioolbouwer blijven stereotypen waarmee je als lezer maar moeilijk een band krijgt. De enige reden om toch nog twee sterretjes te geven is de vermakelijke vertoning rond het "onderhandelen" over de verkoop van het de panden en de wel levensechte en dus treurige levensstandaard van de "veenmensen".
En nu de film maar eens gaan bekijken. Ben benieuwd. Als al die innerlijke vergezochte tobberijen wegvallen blijft er misschien wel een mooi verhaal over.
Ook Publieke Werken vertoont al deze kenmerken met als gevolg dat ik het met weinig plezier heb gelezen. De apotheker en de vioolbouwer blijven stereotypen waarmee je als lezer maar moeilijk een band krijgt. De enige reden om toch nog twee sterretjes te geven is de vermakelijke vertoning rond het "onderhandelen" over de verkoop van het de panden en de wel levensechte en dus treurige levensstandaard van de "veenmensen".
En nu de film maar eens gaan bekijken. Ben benieuwd. Als al die innerlijke vergezochte tobberijen wegvallen blijft er misschien wel een mooi verhaal over.
February 17, 2016
Wie voor het Amsterdamse Hotel Victoria staat, bemerkt aan de kant uitziend op het Centraal Station, de twee koppige rijhuisjes waar het majestueuze hotel zich rond genesteld heeft. De weigering tot onteigening, die doet denken aan de halsstarrigheid waarmee dappere Chineesjes zich ook nu nog verzetten tegen de bouw van een snelweg of flatgebouw die dan maar pardoes op, om en rond hun stulp komt, inspireerde Rosenboom tot een breedsprakige historische roman waarmee hij in 2000 de Libris Literatuurprijs won en die zonet verfilmd is.
Publieke werken omvat twee verhaallijnen, als spiegel en echo, van twee kinderloze neven die strevend naar het goede hopen op geluk. De ene is een Amsterdamse kastenmaker die zich opgewerkt heeft tot vioolhersteller, de andere een ouderwetse apotheker die zich vooral bekommert om de armoedige turfstekers in de Drentse veen. Beiden proberen zich trots, maar tevergeefs staand te houden in een wereld vol verandering. Het zijn aimabele bromberen die je halverwege het verhaal een flinke schop onder de kont wil geven, omdat je zo aanvoelt dat het met zoveel stijfkoppigheid en eigenwaan wel fout moet lopen.
Publieke werken speelt zich af tussen 1880 en 1890 en is erg sterk in het oproepen van die tijdsgeest. Het boek bulkt van meanderende zinnen en vergeten vocabularium. Rosenboom schrijft alsof de twintigste eeuw niet bestaan heeft en dit leidt tot prachtige karaktertekeningen met heerlijk ouderwetse psychologisering. Een mooi boek!
Publieke werken omvat twee verhaallijnen, als spiegel en echo, van twee kinderloze neven die strevend naar het goede hopen op geluk. De ene is een Amsterdamse kastenmaker die zich opgewerkt heeft tot vioolhersteller, de andere een ouderwetse apotheker die zich vooral bekommert om de armoedige turfstekers in de Drentse veen. Beiden proberen zich trots, maar tevergeefs staand te houden in een wereld vol verandering. Het zijn aimabele bromberen die je halverwege het verhaal een flinke schop onder de kont wil geven, omdat je zo aanvoelt dat het met zoveel stijfkoppigheid en eigenwaan wel fout moet lopen.
Publieke werken speelt zich af tussen 1880 en 1890 en is erg sterk in het oproepen van die tijdsgeest. Het boek bulkt van meanderende zinnen en vergeten vocabularium. Rosenboom schrijft alsof de twintigste eeuw niet bestaan heeft en dit leidt tot prachtige karaktertekeningen met heerlijk ouderwetse psychologisering. Een mooi boek!
March 29, 2020
Very tightly composed story written in a 19th century-like style, giving it a wonderful historical aura, but also regularly resulting in very complicated, "unnatural" sentences. Rosenboom presents a two way story, running parallel and eventually coinciding, situated in the Netherlands of the late 19th century: that of the older chemist Chris Anijs in Hoogeveen, secret benefactor of the marginal peat diggers, and that of his nephew Walter Vedder in Amsterdam, violin repairer and participating in the public debate on the great works of his city, through an alias. So both clearly want to transcend their situation, becoming bigger/nobler/richer than they are now, and they also have one crucial thing in common: such a distorted view of reality, that they totally misjudge their situation.
Typically, throughout the novel, both Anijs as Vedder are almost constantly speaking in feverish monologues, even if they meet other people (the dialogue lines of the other characters can be swept together on one page), and they constantly suspect others of intentions they might not have at all. The most striking this is in the presumed father-son relationship between Vedder and the boy Theo, of which we never really find out what his precise role is in the course of events. I must say I have an issue with the naturalistic content of the story: the characters stubbornly keep on holding to their own point of view, are not evolving and eventually go down (with the exception of the peat diggers). Of course this naturalism fits the set time period, but it gives the main characters a somewhat onedimensial flavor. Nevertheless a really nice read. (2.5 stars)
Typically, throughout the novel, both Anijs as Vedder are almost constantly speaking in feverish monologues, even if they meet other people (the dialogue lines of the other characters can be swept together on one page), and they constantly suspect others of intentions they might not have at all. The most striking this is in the presumed father-son relationship between Vedder and the boy Theo, of which we never really find out what his precise role is in the course of events. I must say I have an issue with the naturalistic content of the story: the characters stubbornly keep on holding to their own point of view, are not evolving and eventually go down (with the exception of the peat diggers). Of course this naturalism fits the set time period, but it gives the main characters a somewhat onedimensial flavor. Nevertheless a really nice read. (2.5 stars)
December 30, 2022
Ik zou dit boek niet direct aan iedereen aanraden; daarvoor is de schrijfstijl niet toegankelijk genoeg. Het is best een lange zit, eerlijk gezegd. Maar ik vond het heel goed. Vooral de twee karakters en hun onhebbelijkheden, maar ook de historische setting. Amsterdam in de tijd dat het centraal station gebouwd werd, Hoogeveen in de tijd van de turfstekers. En hoe dat samen komt. Het mooiste vond ik misschien nog wel hoe je beide hoofdpersonen zich stap voor stap in de nesten ziet werken, vol goede bedoelingen, maar vreselijk onhandig.
April 27, 2025
Als je in Amsterdam met je rug naar het centraal station staat, zie je hotel Victoria, dat rondom twee lagere huizen heen is gebouwd. Thomas Rosenboom vroeg zich af hoe dat zo is gekomen en neemt de lezer mee naar 1888. De hoofdpersonen komen in het begin vrij arrogant over, maar in de loop van het verhaal wordt het beeld genuanceerder. De schrijfstijl is barok, met ouderwetse woorden en veel details. Dat maakt het wat traag, maar meestal is het spannend en wil ik graag weten hoe het verder gaat.
Lees mijn hele bespreking op https://lalageleest.nl/2025/04/27/pub...
Lees mijn hele bespreking op https://lalageleest.nl/2025/04/27/pub...
September 22, 2024
In 2007 werd een uiteraard zeer objectieve lijst gepubliceerd met de beste Nederlandstalige romans ooit geschreven. Van die lijst had ik alleen Het Huis Van De Moskee, Hersenschimmen en De Avonden gelezen op dat moment. Sindsdien kwamen daar Nooit Meer Slapen, De Donkere Kamer Van Damocles, De Ontdekking Van De Hemel en nu ook Publieke Werken (de nummer tien op de lijst, winnaar van de Libris Literatuur Prijs 2000) bij. Nu resteren nog drie waar ik ook een beetje tegenop zie: De Uitvreter/Titaantjes/De Dichter, Max Havelaar en vooral Het Bureau. Hoewel ongetwijfeld prachtig is met de name de serie van Het Bureau wel erg omvangrijk... Volgend jaar is het 2025, eigenlijk een goed moment om een nieuwe meting te doen. Wat mij betreft zou De Asielzoeker of Dit Zijn De Namen absoluut moeten worden toegevoegd. Maar niet ten koste van Publieke Werken, want dit is werkelijk een pareltje. Eerlijk gezegd mag van mij de eeuwige nummer één er wel uit... (maar ik voel al weerstand opkomen bij veel van mijn volgers).
Nadat ik het boek uit had ging ik direct de film bekijken. Leuk ook, maar zoals zo vaak kan de film niet tippen aan het boek. Toch is het knap gedaan om van zo’n dikke pil een begrijpelijk verhaal te maken. Daarnaast struinde ik internet wat af op zoek naar het waardheidsgehalte van het boek. Natuurlijk begon ik bij het Victoria Hotel dat nog altijd bestaat. Verdomd, de twee dappere huisjes die standhielden tegen de Romeinen/het grootkapitaal zijn nog duidelijk zichtbaar, ingemetseld in het indrukwekkende gebouw. Geweldig dat Rosenboom waarschijnlijk op basis van dit gegeven een roman heeft geschreven, waarbij hij bovendien tal van historische figuren en gebeurtenissen heeft weten te incorporeren. Zo hebben Henkenhaf en Ebert werkelijk bestaan en worden zij aangevuld met interessante karakters die veelal ook zijn gebaseerd op echte mensen.
Eigenlijk alle verhaallijnen zijn even spannend: van de tocht naar Hoogeveen door de paupers, de vete tussen de apothekers, de rijke neef uit Amerika, de verwikkelingen rond Johanna en Sieger met als hoogtepunt de kolden vrijer. Alles komt prachtig samen in de volksverhuizing en de opening van het nieuwe hotel. Daarmee levert Publieke Werken een prachtig tijdsbeeld van eind negentiende eeuw. Al met al dus een absolute aanradert!
Nadat ik het boek uit had ging ik direct de film bekijken. Leuk ook, maar zoals zo vaak kan de film niet tippen aan het boek. Toch is het knap gedaan om van zo’n dikke pil een begrijpelijk verhaal te maken. Daarnaast struinde ik internet wat af op zoek naar het waardheidsgehalte van het boek. Natuurlijk begon ik bij het Victoria Hotel dat nog altijd bestaat. Verdomd, de twee dappere huisjes die standhielden tegen de Romeinen/het grootkapitaal zijn nog duidelijk zichtbaar, ingemetseld in het indrukwekkende gebouw. Geweldig dat Rosenboom waarschijnlijk op basis van dit gegeven een roman heeft geschreven, waarbij hij bovendien tal van historische figuren en gebeurtenissen heeft weten te incorporeren. Zo hebben Henkenhaf en Ebert werkelijk bestaan en worden zij aangevuld met interessante karakters die veelal ook zijn gebaseerd op echte mensen.
Eigenlijk alle verhaallijnen zijn even spannend: van de tocht naar Hoogeveen door de paupers, de vete tussen de apothekers, de rijke neef uit Amerika, de verwikkelingen rond Johanna en Sieger met als hoogtepunt de kolden vrijer. Alles komt prachtig samen in de volksverhuizing en de opening van het nieuwe hotel. Daarmee levert Publieke Werken een prachtig tijdsbeeld van eind negentiende eeuw. Al met al dus een absolute aanradert!
April 6, 2025
Natuurlijk had ik wel eens van de roman Publieke Werken van Thomas Rosenboom gehoord. Het klonk mij echter altijd oersaai in de oren. Toch heb ik het vorig jaar eens meegenomen uit de kringloopwinkel en toen men het boek koos bij een leesclub moest ik er toch aan geloven. Raar hoe het kan lopen, want wat me op voorhand altijd ontzettend droog leesvoer leek, bleek een van de hoogtepunten uit de Nederlandstalige literatuur te zijn.
Vioolbouwer Vedder woont eind negentiende eeuw in Amsterdam op de plek waar het Victoria Hotel gebouwd gaat worden. Hij moet uitgekocht worden en Vedder is ervan overtuigd dat hij 50.000 gulden zal krijgen voor zijn huis. Zijn neef Anijs woont in Hoogeveen en ontfermt zich als apotheker over de arme turfstekers aan de rand van de stad. Het zou optimaal zijn als Anijs een manier vindt om de turfstekers naar een andere plek te brengen waar ze meer kansen hebben. De neven smeden een plan maar houden elkaar daarbij in een wurggreep.
Ouderwets
Wat direct opvalt, is de barokke schrijfstijl die Rosenboom hanteert. Er komen heel veel ouderwetse woorden langs waar ik soms nog nooit van gehoord had of die vandaag de dag zo weinig gebruikt worden dat ik het bestaan ervan was vergeten. De zinnen vloeien echter heerlijk, zijn prachtig en dragen bij aan het tijdsbeeld dat Rosenboom creëert; je waant je vanaf de eerste pagina’s in het Nederland van de negentiende eeuw, dat aandoet als een totaal andere wereld dan de wereld van nu.
De personages die Rosenboom neerzet zijn bovendien enorm sterk en leggen iets bloot van de Nederlandse inborst. Ze zijn koppig, arrogant en kunnen het niet hebben als een ander het beter heeft dan zij. Dat klinkt misschien negatief, maar zowel Vedder als Anijs zijn echt heerlijke personages waar je regelmatig om moet grinniken. Ze graven overduidelijk hun eigen graf, maar blijven op de één of andere manier toch voet bij stuk houden en zijn op een bepaald moment iedere realiteitszin kwijt. En hoewel de hoofdkarakters niet per se sympathiek zijn, ga je gaandeweg toch meeleven met de twee.
Verrassen
De meeste sympathie voel je voor de turfstekers en dat zijn ook de personages waaromheen de meeste spanning wordt opgebouwd. De turfstekers zijn arme, goede mensen die ten onder dreigen te gaan door de keuzes van Vedder en Anijs en je hoopt alsmaar (tegen beter weten in) dat of Vedder of Anijs tot inzicht zal komen en dat het goedkomt met deze mensen. Je weet eigenlijk al snel hoe het verhaal zich zal ontwikkelen en toch ben je als lezer zo begaan met de turfstekers dat Publieke Werken op zijn eigen manier heel erg spannend is. En ook al voel je aan hoe het afloopt, het einde weet toch te verrassen.
Een roman heeft bij mij altijd een streepje voor als deze me een nieuw perspectief biedt of als deze mijn denken weet te prikkelen. Het spreekt voor Publieke Werken dat het boek me niet wist te prikkelen, maar dat ik dat eigenlijk ook totaal niet gemist heb. Ik heb van iedere zin genoten, om heel veel gebeurtenissen gelachen, ik heb heel erg meegeleefd met de personages en ging volledig op in het beschreven tijdsbeeld.
Meeslepend
Ik ken weinig boeken die zo meeslepend geschreven zijn als Publieke Werken. Hoe ik ooit heb kunnen denken dat we hier met een stomvervelend verhaal te maken hebben is me echt een raadsel. Voor mij is het één van de beste Nederlandstalige boeken die ik tot nu toe las. In 2000 won de roman de Libris Literatuurprijs en ik heb in de afgelopen jaren best wat andere winnaars gelezen, maar ik moet toegeven dat die verbleken bij dit wervelende meesterwerk. Ik heb binnen de Nederlandstalige literatuur denk ik nog nooit zo’n grootse roman gelezen en het zou best zo kunnen zijn dat dat nog heel lang zo blijft.
Mijn top 5 Libriswinnaars:
Thomas Rosenboom – Publieke Werken (gewonnen in 2000)
Yves Petry – De Maagd Marino (gewonnen in 2011)
Rob van Essen – De Goede Zoon (gewonnen in 2019)
Jeroen Brouwers – Cliënt E. Busken (gewonnen in 2021)
Dimitri Verhulst – Godverdomse Dagen op een Godverdomse Bol (gewonnen in 2009)
Vioolbouwer Vedder woont eind negentiende eeuw in Amsterdam op de plek waar het Victoria Hotel gebouwd gaat worden. Hij moet uitgekocht worden en Vedder is ervan overtuigd dat hij 50.000 gulden zal krijgen voor zijn huis. Zijn neef Anijs woont in Hoogeveen en ontfermt zich als apotheker over de arme turfstekers aan de rand van de stad. Het zou optimaal zijn als Anijs een manier vindt om de turfstekers naar een andere plek te brengen waar ze meer kansen hebben. De neven smeden een plan maar houden elkaar daarbij in een wurggreep.
Ouderwets
Wat direct opvalt, is de barokke schrijfstijl die Rosenboom hanteert. Er komen heel veel ouderwetse woorden langs waar ik soms nog nooit van gehoord had of die vandaag de dag zo weinig gebruikt worden dat ik het bestaan ervan was vergeten. De zinnen vloeien echter heerlijk, zijn prachtig en dragen bij aan het tijdsbeeld dat Rosenboom creëert; je waant je vanaf de eerste pagina’s in het Nederland van de negentiende eeuw, dat aandoet als een totaal andere wereld dan de wereld van nu.
De personages die Rosenboom neerzet zijn bovendien enorm sterk en leggen iets bloot van de Nederlandse inborst. Ze zijn koppig, arrogant en kunnen het niet hebben als een ander het beter heeft dan zij. Dat klinkt misschien negatief, maar zowel Vedder als Anijs zijn echt heerlijke personages waar je regelmatig om moet grinniken. Ze graven overduidelijk hun eigen graf, maar blijven op de één of andere manier toch voet bij stuk houden en zijn op een bepaald moment iedere realiteitszin kwijt. En hoewel de hoofdkarakters niet per se sympathiek zijn, ga je gaandeweg toch meeleven met de twee.
Verrassen
De meeste sympathie voel je voor de turfstekers en dat zijn ook de personages waaromheen de meeste spanning wordt opgebouwd. De turfstekers zijn arme, goede mensen die ten onder dreigen te gaan door de keuzes van Vedder en Anijs en je hoopt alsmaar (tegen beter weten in) dat of Vedder of Anijs tot inzicht zal komen en dat het goedkomt met deze mensen. Je weet eigenlijk al snel hoe het verhaal zich zal ontwikkelen en toch ben je als lezer zo begaan met de turfstekers dat Publieke Werken op zijn eigen manier heel erg spannend is. En ook al voel je aan hoe het afloopt, het einde weet toch te verrassen.
Een roman heeft bij mij altijd een streepje voor als deze me een nieuw perspectief biedt of als deze mijn denken weet te prikkelen. Het spreekt voor Publieke Werken dat het boek me niet wist te prikkelen, maar dat ik dat eigenlijk ook totaal niet gemist heb. Ik heb van iedere zin genoten, om heel veel gebeurtenissen gelachen, ik heb heel erg meegeleefd met de personages en ging volledig op in het beschreven tijdsbeeld.
Meeslepend
Ik ken weinig boeken die zo meeslepend geschreven zijn als Publieke Werken. Hoe ik ooit heb kunnen denken dat we hier met een stomvervelend verhaal te maken hebben is me echt een raadsel. Voor mij is het één van de beste Nederlandstalige boeken die ik tot nu toe las. In 2000 won de roman de Libris Literatuurprijs en ik heb in de afgelopen jaren best wat andere winnaars gelezen, maar ik moet toegeven dat die verbleken bij dit wervelende meesterwerk. Ik heb binnen de Nederlandstalige literatuur denk ik nog nooit zo’n grootse roman gelezen en het zou best zo kunnen zijn dat dat nog heel lang zo blijft.
Mijn top 5 Libriswinnaars:
Thomas Rosenboom – Publieke Werken (gewonnen in 2000)
Yves Petry – De Maagd Marino (gewonnen in 2011)
Rob van Essen – De Goede Zoon (gewonnen in 2019)
Jeroen Brouwers – Cliënt E. Busken (gewonnen in 2021)
Dimitri Verhulst – Godverdomse Dagen op een Godverdomse Bol (gewonnen in 2009)
January 12, 2025
Bijzonder boek. Het gaat niet zozeer over de bouw van Hotel Victoria rond de twee huisjes en eerst was ik daardoor een beetje teleurgesteld. Toch is de titel geen misleiding.
Het is het verhaal van twee idealistische, welbespraakte, goedbedoelende maar ijdele mannen die een verloren strijd aangaan met de standenmaatschappij en de moraal zoals die waren in de late 19de eeuw.
Rosenboom gebruikt ongewone uitdrukkingen en woorden. Interessant.
Het is het verhaal van twee idealistische, welbespraakte, goedbedoelende maar ijdele mannen die een verloren strijd aangaan met de standenmaatschappij en de moraal zoals die waren in de late 19de eeuw.
Rosenboom gebruikt ongewone uitdrukkingen en woorden. Interessant.
November 21, 2023
Als ik een roman zou willen aanbevelen voor een mondeling Nederlands, dan zou ik deze kiezen. Publieke werken is literatuur volgens het boekje: stilistisch en taalkundig uitmuntend, met een vlotte plot, volop mooi gevonden en goed uitgewerkte thema’s en motieven en met hoofdpersonen die tragisch en nietsontziend hun noodlot tegemoet zien. Een aanrader, ook voor wie geen mondeling Nederlands op de planning heeft staan.
July 1, 2023
Dit is wat ze in filmtermen een 'sleeper' noemen. Het duurde even vooraleer ik erin kwam.
De protagonisten van deze roman blinken niet echt uit in kennis van zichzelf of de wereld rond hen: ze zoeken hardnekkig naar betekenis in hun leven, maar gaan zwaar gebukt onder achtervolgings- dan wel onder hoogmoedswaanzin.
Maar de manier van schrijven van Rosenboom trekt je genadeloos dieper en dieper in het verhaal: hij schrijft weliswaar wat uitgesponnen, maar met verbeeldingskracht en genadeloze trefzekerheid.
De mens komt er bekaaid vanaf, je ergert je geregeld aan Vedders oogkleppen, maar onze goede vriend apotheker Anijs biedt de nodige troost in een donkere tijd.
De protagonisten van deze roman blinken niet echt uit in kennis van zichzelf of de wereld rond hen: ze zoeken hardnekkig naar betekenis in hun leven, maar gaan zwaar gebukt onder achtervolgings- dan wel onder hoogmoedswaanzin.
Maar de manier van schrijven van Rosenboom trekt je genadeloos dieper en dieper in het verhaal: hij schrijft weliswaar wat uitgesponnen, maar met verbeeldingskracht en genadeloze trefzekerheid.
De mens komt er bekaaid vanaf, je ergert je geregeld aan Vedders oogkleppen, maar onze goede vriend apotheker Anijs biedt de nodige troost in een donkere tijd.
March 29, 2016
Voor de Hebban Reading Challenge wilde ik voor de categorie “Is verfilmd” “Publieke werken” van Thomas Rosenboom lezen, niet alleen omdat het me een mooi boek leek, maar ook omdat er voorouders uit Amsterdam komen. Als je middenin zo ’n boek zit, kun je je goed voorstellen hoe Amsterdam geweest moet zijn. Bovendien houd ik van historische romans.
Het verhaal speelt zich afwisselend af in Hoogeveen, Drenthe en Amsterdam. In Hoogeveen woont de apotheker Anijs en zijn neef Vedder , vioolbouwer, woont in Amsterdam. Allebei willen ze eigenlijk hun milieu vaarwel zeggen, maar dat lukt toch niet echt. Anijs heeft geen academisch diploma en zijn collega in Hoogeveen wel en dat steekt. Hij probeert de arme bevolking van Hoogeveen te helpen, wat de andere hoogwaardigheidsbekleders maar niets vinden. Vedder is van kastenmaker opgeklommen tot vioolbouwer. Hij schrijft onder pseudoniem ingezonden stukken aan de krant en probeert zo enige invloed uit te oefenen.
Vedder woont op het rijtje huizen, waar een hotel is gepland, het Victoria hotel, tegenover het pas gebouwde Centraal Station. Hij probeert de prijs op te drijven, want hij denkt, dat de architecten hém nodig hebben om hun plannen te verwezenlijken. Anijs weet nu ook een mogelijkheid om de arme mensen te helpen, nu er een groot bedrag beschikbaar zal komen door de verkoop van het huis van Vledder. Maar alles loopt uit op een fiasco.
De taal van Rosenboom is een beetje zoals uit de tijd waarin het zich afspeelt, 1890. Dat alles uit de hand loopt en uitdraait op een groot fiasco, voel je heel goed aankomen door de dreiging in het verhaal. Het blijft spannend tot het eind wat er zal gebeuren. Rosenboom heeft zich goed verdiept in de geschiedenis van de turfstekers in Drenthe. Je leeft mee met de mensen en hun uitzichtloze situatie. Ook de geschiedenis van Amsterdam is historisch correct. Geregeld staan er citaten in het verhaal die vrijwel letterlijk uit kranten van die tijd zijn ontleend. Anijs en Vedder zijn eigenlijk heel eenzaam. Ze behoren niet bij de groep die ze willen ontvluchten en worden niet opgenomen in de groep, waartoe ze willen behoren. Anijs doet zich voor als arts en Vedder schrijft onder het pseudoniem Veritas ingezonden stukken. Ze willen zich allebei onsterfelijk maken, ze voelen zich onder de maat, ook al omdat ze allebei geen nageslacht hebben, die de nieuwe tijd mee zullen maken. Thomas Rosenboom zei in 2000 tegen NRC Handelsblad: “Ik kies vaak personages die uit goede bedoelingen boven zichzelf willen uitstijgen en dan het slachtoffer worden van de misverstanden die ze hebben veroorzaakt. In hun ijver om alles te beheersen doen mijn helden altijd te veel.”
Ik heb ook meteen gekeken of het wel echt was, dat er twee huisjes zijn ingebouwd en ja, het was zo. Ik heb het nog nooit gezien, terwijl ik toch al vaak in Amsterdam ben geweest. Ook om tijdens wandelingen de stad en gevels te bekijken. De geschiedenis van de twee mysterieuze pandjes in de gevel van het Victoria Hotel inspireerde schrijver Thomas Rozenboom bij het schrijven van zijn historische roman. Dat het boek in 2000 de Libris Literatuur Prijs kreeg, vind ik niet verwonderlijk. Het werd zelfs door het NRC Handelsblad gekozen tot één van de tien beste Nederlandse boeken allertijden. Het boek is verfilmd en de première kwam in 2015 uit. Nu ben ik ook heel nieuwsgierig naar de film, maar wilde het boek in ieder geval eerst lezen. Een meeslepend verhaal en een aanrader om te lezen.
Op mijn blog is er een extra alinea gewijd aan een stadswandeling, die je kunt maken. (http://verschelling.synology.me/wordp...)
Het verhaal speelt zich afwisselend af in Hoogeveen, Drenthe en Amsterdam. In Hoogeveen woont de apotheker Anijs en zijn neef Vedder , vioolbouwer, woont in Amsterdam. Allebei willen ze eigenlijk hun milieu vaarwel zeggen, maar dat lukt toch niet echt. Anijs heeft geen academisch diploma en zijn collega in Hoogeveen wel en dat steekt. Hij probeert de arme bevolking van Hoogeveen te helpen, wat de andere hoogwaardigheidsbekleders maar niets vinden. Vedder is van kastenmaker opgeklommen tot vioolbouwer. Hij schrijft onder pseudoniem ingezonden stukken aan de krant en probeert zo enige invloed uit te oefenen.
Vedder woont op het rijtje huizen, waar een hotel is gepland, het Victoria hotel, tegenover het pas gebouwde Centraal Station. Hij probeert de prijs op te drijven, want hij denkt, dat de architecten hém nodig hebben om hun plannen te verwezenlijken. Anijs weet nu ook een mogelijkheid om de arme mensen te helpen, nu er een groot bedrag beschikbaar zal komen door de verkoop van het huis van Vledder. Maar alles loopt uit op een fiasco.
De taal van Rosenboom is een beetje zoals uit de tijd waarin het zich afspeelt, 1890. Dat alles uit de hand loopt en uitdraait op een groot fiasco, voel je heel goed aankomen door de dreiging in het verhaal. Het blijft spannend tot het eind wat er zal gebeuren. Rosenboom heeft zich goed verdiept in de geschiedenis van de turfstekers in Drenthe. Je leeft mee met de mensen en hun uitzichtloze situatie. Ook de geschiedenis van Amsterdam is historisch correct. Geregeld staan er citaten in het verhaal die vrijwel letterlijk uit kranten van die tijd zijn ontleend. Anijs en Vedder zijn eigenlijk heel eenzaam. Ze behoren niet bij de groep die ze willen ontvluchten en worden niet opgenomen in de groep, waartoe ze willen behoren. Anijs doet zich voor als arts en Vedder schrijft onder het pseudoniem Veritas ingezonden stukken. Ze willen zich allebei onsterfelijk maken, ze voelen zich onder de maat, ook al omdat ze allebei geen nageslacht hebben, die de nieuwe tijd mee zullen maken. Thomas Rosenboom zei in 2000 tegen NRC Handelsblad: “Ik kies vaak personages die uit goede bedoelingen boven zichzelf willen uitstijgen en dan het slachtoffer worden van de misverstanden die ze hebben veroorzaakt. In hun ijver om alles te beheersen doen mijn helden altijd te veel.”
Ik heb ook meteen gekeken of het wel echt was, dat er twee huisjes zijn ingebouwd en ja, het was zo. Ik heb het nog nooit gezien, terwijl ik toch al vaak in Amsterdam ben geweest. Ook om tijdens wandelingen de stad en gevels te bekijken. De geschiedenis van de twee mysterieuze pandjes in de gevel van het Victoria Hotel inspireerde schrijver Thomas Rozenboom bij het schrijven van zijn historische roman. Dat het boek in 2000 de Libris Literatuur Prijs kreeg, vind ik niet verwonderlijk. Het werd zelfs door het NRC Handelsblad gekozen tot één van de tien beste Nederlandse boeken allertijden. Het boek is verfilmd en de première kwam in 2015 uit. Nu ben ik ook heel nieuwsgierig naar de film, maar wilde het boek in ieder geval eerst lezen. Een meeslepend verhaal en een aanrader om te lezen.
Op mijn blog is er een extra alinea gewijd aan een stadswandeling, die je kunt maken. (http://verschelling.synology.me/wordp...)
August 7, 2021
Wat een heerlijk boek is Publieke Werken. Het verhaal van Vedder en Anijs en al wat daarbij komt kijken is beeldend omschreven in zeer prettig leesbaar taalgebruik, dat je terugvoert naar de tijd waarin het zich allemaal afspeelt. Het is mooi hoe fictie en non-fictie met elkaar verweven zijn, waardoor het beeld ontstaat dat dit de ware geschiedenis is van het huisje en de winkel waaromheen Hotel Victoria in Amsterdam is gebouwd. De uitvoerige omschrijving van handelen, kleding, onderlinge relaties en het gevoel van waarde in die tijd komt prachtig naar voren en dat maakt Publieke Werken echt tot een erg plezierige leeservaring. Toch geef ik vier sterren in plaats van de vijf die ik aanvankelijk had verwacht, omdat het verhaal inboet door overdaad. Net te veel details op sommige vlakken en naar mate het einde nadert is het deze overdaad die het verhaal toch minder laat boeien dan het met name in de eerste helft doet. Al met al toch een absolute aanrader.
January 9, 2012
Dit boek is geschreven in prachtige taal die tegelijk heel rijk en wat archaïsch, en toch steeds heel treffend is. Het verhaal is interessant en meeslepend, en de schrijver schetst een indrukwekkend en geloofwaardig tijdsbeeld. Minder geloofwaardig vond ik bepaalde wendingen van het verhaal naar het einde toe, die mijn gevoel tijdens de eerste 3/4 dat ik een groots boek aan het lezen was, een beetje verpestten.
February 17, 2021
Historisch ist diese Schilderung der industriellen Revolution in den Niederlanden mit der Umgestaltung der Stadt Amsterdam und dem bitteren Elend der Torfstecher sehr interessant; literarisch ist das Buch mäßig.
February 2, 2025
3,5 sterren. Dat een boek zo veel woede en irritatie kan opwekken is een kunst.
December 22, 2023
Erg genoten van het oude taalgebruik van Thomas Rosenboom. Misschien vond ik de tweede keer lezen nog wel leuker dan de eerste keer. Nu ik van tevoren de afloop wist werd ik nog meer meegesleurd in de wanhopige daden van de twee hoofdpersonen.
July 30, 2023
ik twijfel tussen 3.5 of 4 sterren. Gelezen omdat dit een van de favoriete boeken van mn oma is. De schrijfstijl is mooi maar ook gecompliceerd en door de ellenlange zinnen was ik af en toe door de war. Kwam er pas na de helft te hebben gelezen echt in.
August 9, 2018
Drie neven opgestuwd in de vaart der volkeren
Drie neven die elkaar aanvankelijk niet kennen, komen op ongewone wijze met elkaar in contact. Walter Vedder is vioolbouwer in Amsterdam; hem komt zijn verre neef Al uit Amerika, verblijvend natuurlijk in het pasgebouwde hotel American op het Leidseplein, opzoeken, gewoon om even kennis te maken. Die kennismaking krijgt een staartje.
Neef Chris Anijs is apotheker in Hoogeveen, die het verzoek krijgt een viool te verkopen van Pet Bennemin, een arme sloeber uit het veen. Anijs geeft de viool in consignatie bij neef Vedder.
Ondanks de trage verteltrant in het begin is het een ‘vol’ boek. Het is ook een boek waarin alles precies in elkaar steekt: vertelling, taalgebruik, psychologie, historische gegevens, motieven, thema’s, veelvuldig gebruik van passende en uitgewerkte metaforen. Rosenboom is de kunstenmaker die alle bordjes met vaart in de lucht weet te houden tot en met het laatste slotakkoord. Mijn metaforiek haalt het op geen enkele manier bij die van Rosenboom.
Neef Al, de Amerikaan, is hoewel onmisbaar in het verhaal, de minst belangrijke. Hij heeft het oude vaderland al lang geelden verlaten om zijn inkomen - niet geheel legaal - te verdienen in het Nieuwe Land, het land van de ongekende mogelijkheden.
Vedder (fiedelaar? rdv) en Anijs (what’s in a name: een echte drogisten-naam) zijn beiden van huis uit eenvoudige ambachtslui. Vedder was voorheen meubelmaker, Anijs was apotheker zonder universitair diploma, een drogist feitelijk. Beiden geplaagd door een minderwaardigheidscomplex pogen ze hun leven nog eenmaal tot grote hoogten op te stuwen. Anijs doet dat door zich gaandeweg voor te doen als dokter, omdat de echte dokter zich niet bekommert om de armen van het veld, in het veen. De armen zien allengs Anijs als hun redder, hun voorganger, hun spirituele gids, hun Mozes. Anijs laat dat zich enerzijds lekker aanleunen, anderzijds rechtvaardigt hij daarmee zijn bedrog en hoogmoed.
Vedder wil zich onder pseudoniem, Veritas, en later met een mombakkes voor, laten zien als een verstandige Amsterdammer, een kritisch en verlicht burger, met name waar het gaat om de nieuwe publieke werken van de stad: het American-hotel, het treinstation aan het Y, en vooral zijn Goliath - waarbij aangetekend dat Goliath werkelijk de reus blijft, en het dus een slechte metafoor is -: het nieuw te bouwen Victoriahotel op de hoek van de Prins Hendrikkade, precies op de plek waar Vedder woont. Vedder denkt er een enorme slag mee te kunnen slaan, dat de betrokken geldschieter zijn huis en dat van buurman Carsten nodig heeft. Vedders tragiek is dat hij te inhalig wordt en feitelijk niet onderhandelt, zo overtuigd is hij van zijn onoverwinnelijke positie. Hij gokt op het verkeerde paard. En nog tragischer is dat Vedder dat doet om Theo een flinke erfenis na te laten en ook wel een beetje om beroemd te worden. Theo is een weesjongen en Vedder beschouwt hem als zijn zoon, maar hij groeit op in een bevriend gezin, terwijl Vedder voor zijn opvoeding en onderricht betaalt. Theo denkt van zijn kant dat Vedder zijn biologische vader is, die hem heeft afgeschoven.
Het verhaal gaat over twee mannen die de tragiek in hun leven niet kunnen accepteren: hun bescheiden nering, hun ongewilde kinderloosheid, het gebrek aan zingeving in hun leven, hun minderwaardigheidscomplex. Ze blaaskaken, ze dromen, ze overspelen hun hand. Vedder doet dat nog meer dan Anijs, maar ook de apotheker krijgt niet de waardering die hij verdient, niet van de dokter, niet van de burgemeester en niet van de nieuwe apotheker, die in tegenstelling tot hemzelf wel universitair geschoold is en de moderne wetenschap omarmt.
Beiden zijn in zekere zin helden uit een Griekse tragedie: rampspoed overkomt hen maar zij hebben zelf schuld. Tegen een minderwaardigheidscomplex valt niet op te boksen, zo lijkt het.
Je kunt zeggen dat het hele verhaal een grote paradox is, opgebouwd uit tragi-komische verwikkelingen. Rosenboom verscherpt die contouren door het gebruik van ‘tegenstellingen’, van motieven die tegenstellingen aanduiden. Een structuurbegrip, dat heel vaak gebruikt wordt in moderne romans; het is niet alleen een structuurconcept maar het heeft terdege betekenis: de strekking van het tragikomische en het onvermogen van de neven in te zien dat zij meer willen dan waartoe zij in staat zijn. Je moet dat niet moreel-ethisch opvatten, maar juist als iets psychologisch, iets algemeen menselijks, iets wat wij allemaal wel kennen als we diep in ons hart durven te kijken.
In het begin van het boek ergerde ik me wel wat aan die emotionele brokkenmakers van neven. Ik kreeg even hetzelfde gevoel dat ik aanvankelijk kreeg bij het lezen van Jonathan Franzens De correcties, bij de loser Chip (ik geloof dat hij zo heet, het hoofdpersonage): het gevoel van samengeknepen tenen en een naar gevoel in mijn hart: o, nee, ik wil dit allemaal niet weten.... omdat het ook zo ‘zielig’ is.
Talloos zijn dan ook motieven die te maken hebben met de ‘tegenstelling’. Ik noem een voorbeeld: Vedder gaat op zoek naar de oorzaak van het minieme ruisje in Sijde-viool, die hij van opponent Ebert ter reparatie heeft gekregen, te midden van het onderwereldse kabaal van de slopers en bouwers van het Victoriahotel.
Vedder vermomt zich met een pseudoniem, waaronder hij kritische stukken in de krant schrijft over de publieke werken, en later met een mombakkes voor de mensen, omdat hij zich schaamt, terwijl hij juist erkenning zoekt. Hij wil te veel: hij wil dat mensen achter zijn vermommingen gaan kijken, wie het is die zo’n uitzonderlijk mening is toegedaan. Dat staat gelijk met je hand overspelen.
Anijs die de mensen van het veld wil redden, terwijl hij toelaat dat zijn eigen vrouw van hem wegglijdt. Zijn vrouw wil een ‘levensverzekering’ - terwijl ze geen kinderen kan krijgen: tegenstelling - en Anijs hoort haar niet eens. Zijn leven is al verspeeld, dat weet hij zelf misschien ook wel.
Anijs wil de levens van de armen redden maar van het kleinste wezentje dat hem wordt toevertrouwd, is hij niet in staat de levensadem te laten stromen. Toch zijn de arme mensen hem dankbaar wanneer hij hun een nieuwe weg wijst, een nieuw land, met het imaginaire geld van Vedder. Als de bijbelse Mozes blijft hij achter in de woestijn. Tragi-komisch is hier ook weer de familie Bennemin, die, zoals hun naam al doet vermoeden van het Oude Volk zijn, Joods zijn. In het nieuwe Beloofde Land gaan zij weer over tot het geloof der vaderen: het jodendom. Het oude land versus het nieuwe land; het vaderland dat geen mogelijkheden meer heeft versus het nieuwe land, waarin iedereen in zijn levensonderhoud kan voorzien. Vedder laat zich wel een soort van aanbidden: wanneer hij de mensen onderzoekt, moet zij voor hem neerknielen en zegent hij hen, terwijl hij hun hoofd afspeurt naar luizen.
De oude ambachtslieden Vedder en Anijs, die wel opgeklommen zijn, versus de nieuwe garde, die het stokje van hen overneemt, hoewel dat stokje eigenlijk niet eens echt in hun handen is geweest.
Een paar schamele voorbeelden zijn dit van tegenstellingen, van de tragi-komische aspecten. Rosenboom is er een meester in die alsmaar onder woorden te brengen.
Ook zeer opvallend is het enorme aantal metaforen dat Rosenboom gebruikt en hun uitwerking doet in de verte denken aan Homerische vergelijkingen, met dit verschil dat de vergelijkingen van Rosenboom steeds uitstekend passen bij de gebruikte motieven. Die sluiten naadloos op elkaar aan. Aanvankelijk dacht ik ook: nou ja zeg, zo veel uitgewerkte metaforen in een lopend verhaal... maar ook dat gevoel ging helemaal voorbij. Rosenboom doet dat zo verschrikkelijk goed.
De metaforiek lijkt het verhaal nog eens extra op te rekken, te vertragen. Dat verhaal is in het begin nogal langzaam om naar het einde toe te versnellen en aan complexiteit te winnen. Dat is een verhaalmethode die veel vaker voorkomt. Soms vind ik dat vervelend of een beetje vervelend. Een goede auteur weet mij op een gegeven moment toch helemaal in te palmen; dat gebeurde me met dit boek ook. Ik ben helemaal overstag gegaan
Het taalgebruik sluit goed aan bij de tijd, dat wil zeggen ogenschijnlijk. Ik ga niet uitzoeken of het ouderwets aandoende woordgebruik inderdaad precies past bij het einde van de negentiende eeuw. Het wordt hem wel verweten, heb ik begrepen, die ouderwetse woorden en begrippen. Wat mij betreft: ik vind het prachtig!
De historische contekst van het verhaal klopt helemaal. Rosenboom heeft aardig wat historisch onderzoek gedaan voor hij het boek ging schrijven.
Ik had van te voren niet gedacht dat dit zo’n geweldig boek zou zijn. In zijn andere grote historische roman, Gewassen vlees, ben ik al een paar keer begonnen maar raakte daar de weg kwijt. Na deze geweldig leeservaring ga ik het nogmaals proberen.
Over de auteur:
Antonius Henricus Rosenboom, geboren 8 januari 1956, Doetinchem.
Na zijn middelbare school in Arnhem studeerde Rosenboom drie jaar psychologie in Nijmegen. Daarna stapte hij over op de studie Nederlands in Amsterdam, die hij in 1983 cum laude afrondde. Als schrijver debuteerde hij in 1982 met de novelle Bedenkingen in het literaire tijdschrift De Revisor. In 1983 volgde de verhalenbundel De mensen thuis (drie verhalen, waaronder Bedenkingen) waarmee hij de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs won. In 1985 kwam zijn eerste roman Vriend van verdienste, een thriller. Zowel voor zijn roman Gewassen Vlees, als voor de roman Publieke Werken ontving Thomas Rosenboom de Libris literatuurprijs.
In 2004 schreef Thomas Rosenboom het boekenweekgeschenk Spitzen in het kader van de 69e editie van de Boekenweek. Naast zijn werk als schrijver gaf hij enige tijd les aan de universiteit van Michigan en verzorgde hij in Amsterdam cursussen prozaschrijven.
Zijn hoofdwerk Publieke werken werd in het Duits vertaald als Neue Zeiten en in het Deens als Offentlige arbejder. Ook vertalingen in het Hongaars (Közmunkák) en Slowaaks (Verejné práce ) zijn verschenen.
Bibliografische gegevens:
Auteur: Thomas Rosenboom
Titel: Publieke werken
Uitgever: Querido
Verschijningsdatum: november 2015
Druk 37
488 pagina's
ISBN13 9789021459141
Categorieën: Literaire romans
Drie neven die elkaar aanvankelijk niet kennen, komen op ongewone wijze met elkaar in contact. Walter Vedder is vioolbouwer in Amsterdam; hem komt zijn verre neef Al uit Amerika, verblijvend natuurlijk in het pasgebouwde hotel American op het Leidseplein, opzoeken, gewoon om even kennis te maken. Die kennismaking krijgt een staartje.
Neef Chris Anijs is apotheker in Hoogeveen, die het verzoek krijgt een viool te verkopen van Pet Bennemin, een arme sloeber uit het veen. Anijs geeft de viool in consignatie bij neef Vedder.
Ondanks de trage verteltrant in het begin is het een ‘vol’ boek. Het is ook een boek waarin alles precies in elkaar steekt: vertelling, taalgebruik, psychologie, historische gegevens, motieven, thema’s, veelvuldig gebruik van passende en uitgewerkte metaforen. Rosenboom is de kunstenmaker die alle bordjes met vaart in de lucht weet te houden tot en met het laatste slotakkoord. Mijn metaforiek haalt het op geen enkele manier bij die van Rosenboom.
Neef Al, de Amerikaan, is hoewel onmisbaar in het verhaal, de minst belangrijke. Hij heeft het oude vaderland al lang geelden verlaten om zijn inkomen - niet geheel legaal - te verdienen in het Nieuwe Land, het land van de ongekende mogelijkheden.
Vedder (fiedelaar? rdv) en Anijs (what’s in a name: een echte drogisten-naam) zijn beiden van huis uit eenvoudige ambachtslui. Vedder was voorheen meubelmaker, Anijs was apotheker zonder universitair diploma, een drogist feitelijk. Beiden geplaagd door een minderwaardigheidscomplex pogen ze hun leven nog eenmaal tot grote hoogten op te stuwen. Anijs doet dat door zich gaandeweg voor te doen als dokter, omdat de echte dokter zich niet bekommert om de armen van het veld, in het veen. De armen zien allengs Anijs als hun redder, hun voorganger, hun spirituele gids, hun Mozes. Anijs laat dat zich enerzijds lekker aanleunen, anderzijds rechtvaardigt hij daarmee zijn bedrog en hoogmoed.
Vedder wil zich onder pseudoniem, Veritas, en later met een mombakkes voor, laten zien als een verstandige Amsterdammer, een kritisch en verlicht burger, met name waar het gaat om de nieuwe publieke werken van de stad: het American-hotel, het treinstation aan het Y, en vooral zijn Goliath - waarbij aangetekend dat Goliath werkelijk de reus blijft, en het dus een slechte metafoor is -: het nieuw te bouwen Victoriahotel op de hoek van de Prins Hendrikkade, precies op de plek waar Vedder woont. Vedder denkt er een enorme slag mee te kunnen slaan, dat de betrokken geldschieter zijn huis en dat van buurman Carsten nodig heeft. Vedders tragiek is dat hij te inhalig wordt en feitelijk niet onderhandelt, zo overtuigd is hij van zijn onoverwinnelijke positie. Hij gokt op het verkeerde paard. En nog tragischer is dat Vedder dat doet om Theo een flinke erfenis na te laten en ook wel een beetje om beroemd te worden. Theo is een weesjongen en Vedder beschouwt hem als zijn zoon, maar hij groeit op in een bevriend gezin, terwijl Vedder voor zijn opvoeding en onderricht betaalt. Theo denkt van zijn kant dat Vedder zijn biologische vader is, die hem heeft afgeschoven.
Het verhaal gaat over twee mannen die de tragiek in hun leven niet kunnen accepteren: hun bescheiden nering, hun ongewilde kinderloosheid, het gebrek aan zingeving in hun leven, hun minderwaardigheidscomplex. Ze blaaskaken, ze dromen, ze overspelen hun hand. Vedder doet dat nog meer dan Anijs, maar ook de apotheker krijgt niet de waardering die hij verdient, niet van de dokter, niet van de burgemeester en niet van de nieuwe apotheker, die in tegenstelling tot hemzelf wel universitair geschoold is en de moderne wetenschap omarmt.
Beiden zijn in zekere zin helden uit een Griekse tragedie: rampspoed overkomt hen maar zij hebben zelf schuld. Tegen een minderwaardigheidscomplex valt niet op te boksen, zo lijkt het.
Je kunt zeggen dat het hele verhaal een grote paradox is, opgebouwd uit tragi-komische verwikkelingen. Rosenboom verscherpt die contouren door het gebruik van ‘tegenstellingen’, van motieven die tegenstellingen aanduiden. Een structuurbegrip, dat heel vaak gebruikt wordt in moderne romans; het is niet alleen een structuurconcept maar het heeft terdege betekenis: de strekking van het tragikomische en het onvermogen van de neven in te zien dat zij meer willen dan waartoe zij in staat zijn. Je moet dat niet moreel-ethisch opvatten, maar juist als iets psychologisch, iets algemeen menselijks, iets wat wij allemaal wel kennen als we diep in ons hart durven te kijken.
In het begin van het boek ergerde ik me wel wat aan die emotionele brokkenmakers van neven. Ik kreeg even hetzelfde gevoel dat ik aanvankelijk kreeg bij het lezen van Jonathan Franzens De correcties, bij de loser Chip (ik geloof dat hij zo heet, het hoofdpersonage): het gevoel van samengeknepen tenen en een naar gevoel in mijn hart: o, nee, ik wil dit allemaal niet weten.... omdat het ook zo ‘zielig’ is.
Talloos zijn dan ook motieven die te maken hebben met de ‘tegenstelling’. Ik noem een voorbeeld: Vedder gaat op zoek naar de oorzaak van het minieme ruisje in Sijde-viool, die hij van opponent Ebert ter reparatie heeft gekregen, te midden van het onderwereldse kabaal van de slopers en bouwers van het Victoriahotel.
Vedder vermomt zich met een pseudoniem, waaronder hij kritische stukken in de krant schrijft over de publieke werken, en later met een mombakkes voor de mensen, omdat hij zich schaamt, terwijl hij juist erkenning zoekt. Hij wil te veel: hij wil dat mensen achter zijn vermommingen gaan kijken, wie het is die zo’n uitzonderlijk mening is toegedaan. Dat staat gelijk met je hand overspelen.
Anijs die de mensen van het veld wil redden, terwijl hij toelaat dat zijn eigen vrouw van hem wegglijdt. Zijn vrouw wil een ‘levensverzekering’ - terwijl ze geen kinderen kan krijgen: tegenstelling - en Anijs hoort haar niet eens. Zijn leven is al verspeeld, dat weet hij zelf misschien ook wel.
Anijs wil de levens van de armen redden maar van het kleinste wezentje dat hem wordt toevertrouwd, is hij niet in staat de levensadem te laten stromen. Toch zijn de arme mensen hem dankbaar wanneer hij hun een nieuwe weg wijst, een nieuw land, met het imaginaire geld van Vedder. Als de bijbelse Mozes blijft hij achter in de woestijn. Tragi-komisch is hier ook weer de familie Bennemin, die, zoals hun naam al doet vermoeden van het Oude Volk zijn, Joods zijn. In het nieuwe Beloofde Land gaan zij weer over tot het geloof der vaderen: het jodendom. Het oude land versus het nieuwe land; het vaderland dat geen mogelijkheden meer heeft versus het nieuwe land, waarin iedereen in zijn levensonderhoud kan voorzien. Vedder laat zich wel een soort van aanbidden: wanneer hij de mensen onderzoekt, moet zij voor hem neerknielen en zegent hij hen, terwijl hij hun hoofd afspeurt naar luizen.
De oude ambachtslieden Vedder en Anijs, die wel opgeklommen zijn, versus de nieuwe garde, die het stokje van hen overneemt, hoewel dat stokje eigenlijk niet eens echt in hun handen is geweest.
Een paar schamele voorbeelden zijn dit van tegenstellingen, van de tragi-komische aspecten. Rosenboom is er een meester in die alsmaar onder woorden te brengen.
Ook zeer opvallend is het enorme aantal metaforen dat Rosenboom gebruikt en hun uitwerking doet in de verte denken aan Homerische vergelijkingen, met dit verschil dat de vergelijkingen van Rosenboom steeds uitstekend passen bij de gebruikte motieven. Die sluiten naadloos op elkaar aan. Aanvankelijk dacht ik ook: nou ja zeg, zo veel uitgewerkte metaforen in een lopend verhaal... maar ook dat gevoel ging helemaal voorbij. Rosenboom doet dat zo verschrikkelijk goed.
De metaforiek lijkt het verhaal nog eens extra op te rekken, te vertragen. Dat verhaal is in het begin nogal langzaam om naar het einde toe te versnellen en aan complexiteit te winnen. Dat is een verhaalmethode die veel vaker voorkomt. Soms vind ik dat vervelend of een beetje vervelend. Een goede auteur weet mij op een gegeven moment toch helemaal in te palmen; dat gebeurde me met dit boek ook. Ik ben helemaal overstag gegaan
Het taalgebruik sluit goed aan bij de tijd, dat wil zeggen ogenschijnlijk. Ik ga niet uitzoeken of het ouderwets aandoende woordgebruik inderdaad precies past bij het einde van de negentiende eeuw. Het wordt hem wel verweten, heb ik begrepen, die ouderwetse woorden en begrippen. Wat mij betreft: ik vind het prachtig!
De historische contekst van het verhaal klopt helemaal. Rosenboom heeft aardig wat historisch onderzoek gedaan voor hij het boek ging schrijven.
Ik had van te voren niet gedacht dat dit zo’n geweldig boek zou zijn. In zijn andere grote historische roman, Gewassen vlees, ben ik al een paar keer begonnen maar raakte daar de weg kwijt. Na deze geweldig leeservaring ga ik het nogmaals proberen.
Over de auteur:
Antonius Henricus Rosenboom, geboren 8 januari 1956, Doetinchem.
Na zijn middelbare school in Arnhem studeerde Rosenboom drie jaar psychologie in Nijmegen. Daarna stapte hij over op de studie Nederlands in Amsterdam, die hij in 1983 cum laude afrondde. Als schrijver debuteerde hij in 1982 met de novelle Bedenkingen in het literaire tijdschrift De Revisor. In 1983 volgde de verhalenbundel De mensen thuis (drie verhalen, waaronder Bedenkingen) waarmee hij de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs won. In 1985 kwam zijn eerste roman Vriend van verdienste, een thriller. Zowel voor zijn roman Gewassen Vlees, als voor de roman Publieke Werken ontving Thomas Rosenboom de Libris literatuurprijs.
In 2004 schreef Thomas Rosenboom het boekenweekgeschenk Spitzen in het kader van de 69e editie van de Boekenweek. Naast zijn werk als schrijver gaf hij enige tijd les aan de universiteit van Michigan en verzorgde hij in Amsterdam cursussen prozaschrijven.
Zijn hoofdwerk Publieke werken werd in het Duits vertaald als Neue Zeiten en in het Deens als Offentlige arbejder. Ook vertalingen in het Hongaars (Közmunkák) en Slowaaks (Verejné práce ) zijn verschenen.
Bibliografische gegevens:
Auteur: Thomas Rosenboom
Titel: Publieke werken
Uitgever: Querido
Verschijningsdatum: november 2015
Druk 37
488 pagina's
ISBN13 9789021459141
Categorieën: Literaire romans
December 24, 2020
In Publieke werken worden verschillende verhalen beschreven die op prachtige wijze met elkaar verbonden worden en zo tot een zeer bevredigend verhaal leiden. Mijn houding tegenover de hoofdpersonen wisselde in het boek heen en weer. Waar ik het ene moment symphathiseer met de kennis, betrokkenheid, trots en goede wil, voelt dit later aan als schijn, arrogantie en egoïstische motieven. Ze willen goed doen, al dan niet om hun persoonlijke aanzien te verbeteren, maar slaan ook soms de plank mis. Het thema van het boek is dan ook vooral de status van de twee neven, die beiden tegelijk te hoog van zichzelf denken dan de gemiddelde burger als wel te laag zijn om met de invloedrijksten te vliegen. De climax van dit verhaal verwezenlijkt dit dan ook mooi terwijl toch elk mogelijke draadje tot een voldoenend einde wordt gebracht. Ook het tot elkaar veroordeeld zijn in onderhandeling is een thema wat op een mooie manier beschreven. De schrijfstijl van Rosenboom is fijn, gedetailleerd en dragen bij aan het levendige beeld wat door hem geschetst wordt, hoewel het mij soms de pet te boven steeg wat een ironie met zich meebracht gezien het thema. Ook de tijdsbeleving is heel sterk en draagt bij aan de herinnering van een geheel andere tijd die niet zo lang geleden plaatsvond, met het rijzen van de grote gebouwen en het reizen van de veenlanders naar een betere toekomst.
Al met al een sterke aanrader voor elke Amsterdammer, Nederlander of liefhebber.
Al met al een sterke aanrader voor elke Amsterdammer, Nederlander of liefhebber.
December 10, 2025
Uiteindelijk erg van genoten, maar kwam op gang als een trekschuit met een zeer bejaard paard ervoor
October 4, 2022
Heel goed geschreven maar voor mij persoonlijk toch iets te taai.
May 20, 2023
In het begin vroeg ik me af waar het verhaal heen leidde, maar het ontwikkelde zich al snel tot een intens tragisch verhaal dat voor mij een venster opende op een stukje Nederlandse geschiedenis waarvan overblijfselen nog steeds zichtbaar zijn in het centrum van Amsterdam
August 27, 2023
Soort Geert Mak, maar dan verhalender. Tragedisch maar mrt een humoristisch randje. Uitstekend tijdsbeeld van stad en land in de 19e eeuw.
June 23, 2013
Nudna, rozvlacna, antisocialisticka aneknota natiahnuta na stovky stran. Obe hlavne postavy romanu su karikatury, neda sa s nimi v nicom identifikovat, ani v malickostiach, ani v celkovom vnimani sveta. Drviva vacsina dialogov su monology prerusovane introspektivnymi pasazami, ktore unavne dokolecka ilustruju tieto vlastnosti hlavnych postav: nerozhodnost, neinformovanost, ignorovanie reality a ziadzu po verejnom uznani svojich schopnosti (co je vlastne boj o uznanie svojej existencie.) Toto je opakovane do zblbnutia. Musim to zopakovat, lebo takto to robi aj autor: toto je opakovane do zblbnutia. Preto nikoho neprekvapi, ze hrdinovia z toho nakoniec definitivne zblbnu. Existuje jedina vynimka - sam autor. Ako mu mohlo prist vtipne, ze to, co citatel vie po prvych patdesiatich stranach, je unosne pouzit ako pointu tristo stran dalej, je jedna velka zahada. Asi ratal s tym, ze nik nedava naozaj pozor.
Read
August 12, 2021Geen rating omdat dit boek niet mijn ding was. Ik heb even naar de positieve reviews gekeken om te kijken wat mensen er zo mooi aan vinden.
Hetgeen waar veel mensen het over hadden was de schrijfstijl, het 'hoog Nederlands' als een reviewer het noemde. Ik was er geen fan van, het leidde me af van wat er daadwerkelijk gebeurde.
Daarnaast is er veel lof over het feit dat er steeds gewisseld wordt tussen de twee perspectieven... Is dit iets speciaals? Veel van mijn favoriete boeken hebben minstens drie of vier verschillende perspectieven namelijk.
Verder voelde ik me niet betrokken bij de hoofdkarakters, hierdoor boeide het verhaal me ook weinig. Vedder was koppig en gierig, en Anijs was neerbuigend en incapabel. Door hun toedoen maakte ze de levens van de mensen om hun heen alleen maar moeilijker. Simpel gezegd: The road to hell is paved with good intentions.
Ik kan hier nog een hele tijd over doorgaan maar zal me inhouden.
Hetgeen waar veel mensen het over hadden was de schrijfstijl, het 'hoog Nederlands' als een reviewer het noemde. Ik was er geen fan van, het leidde me af van wat er daadwerkelijk gebeurde.
Daarnaast is er veel lof over het feit dat er steeds gewisseld wordt tussen de twee perspectieven... Is dit iets speciaals? Veel van mijn favoriete boeken hebben minstens drie of vier verschillende perspectieven namelijk.
Verder voelde ik me niet betrokken bij de hoofdkarakters, hierdoor boeide het verhaal me ook weinig. Vedder was koppig en gierig, en Anijs was neerbuigend en incapabel. Door hun toedoen maakte ze de levens van de mensen om hun heen alleen maar moeilijker. Simpel gezegd: The road to hell is paved with good intentions.
Ik kan hier nog een hele tijd over doorgaan maar zal me inhouden.
This entire review has been hidden because of spoilers.
January 21, 2016
Fantastisch boek!
Rosenbooms archaïsche schrijfstijl neemt je op meeslepende wijze mee naar het Amsterdam van de late jaren tachtig van de negentiende eeuw. Hij neemt uitgebreid de tijd om zijn personages neer te zetten en hun speelruimte en de tijd waarin ze leven te beschrijven. Langzaam maar zeker wordt je het boek ingezogen, leef je als het ware mee met Vedder, met Anijs en met de Veldelingen.
Spannend tot het laatst, mondt het boek uit in een onverwachte climax. Al maakt de ontroerende epiloog een hoop goed.
Enige nadeel: door Rosenbooms uitgebreide beschrijvingen leest het boek wat traag weg. Al zit de snelheid (ook in hoofdstuk/alinea lengte) er op de hoogtepunten in het boek wel in. Daarom toch 4 sterren, en geen 5.
Rosenbooms archaïsche schrijfstijl neemt je op meeslepende wijze mee naar het Amsterdam van de late jaren tachtig van de negentiende eeuw. Hij neemt uitgebreid de tijd om zijn personages neer te zetten en hun speelruimte en de tijd waarin ze leven te beschrijven. Langzaam maar zeker wordt je het boek ingezogen, leef je als het ware mee met Vedder, met Anijs en met de Veldelingen.
Spannend tot het laatst, mondt het boek uit in een onverwachte climax. Al maakt de ontroerende epiloog een hoop goed.
Enige nadeel: door Rosenbooms uitgebreide beschrijvingen leest het boek wat traag weg. Al zit de snelheid (ook in hoofdstuk/alinea lengte) er op de hoogtepunten in het boek wel in. Daarom toch 4 sterren, en geen 5.
April 13, 2013
Op Dizzie 7/2/2009:
Hij lag al tien jaar in de kast maar ik heb hem nu eindelijk en met veel plezier gelezen! Wat ik vooral mooi geschetst vind, is de tragiek van Vledder en Anijs die o zo graag bij de 'grote jongens' willen horen maar uiteindelijk toch niet boven hun eigen milieu uitgroeien. En natuurlijk nooit zo op gelet maar er staan inderdaad twee hele kleine huisjes naast het Victoria Hotel (hoe makkelijk loop je er als Amsterdammer aan voorbij!).
Hij lag al tien jaar in de kast maar ik heb hem nu eindelijk en met veel plezier gelezen! Wat ik vooral mooi geschetst vind, is de tragiek van Vledder en Anijs die o zo graag bij de 'grote jongens' willen horen maar uiteindelijk toch niet boven hun eigen milieu uitgroeien. En natuurlijk nooit zo op gelet maar er staan inderdaad twee hele kleine huisjes naast het Victoria Hotel (hoe makkelijk loop je er als Amsterdammer aan voorbij!).
October 19, 2017
Mooi archaisch taalgebruik. Het geeft een mooi beeld van het leven in Nederland van de late negentiende eeuw. Het was een tijd die minstens zo dynamisch was als de onze. Het is geen historisch roman die zich strikt aan de feiten houdt. Rosenboom vermengt fictieve verhaallijnen met historische feiten. Dat lijkt soms te wringen, maar je vergeeft het de schrijver al snel vanwege het geweldige ontroerende verhaal.
January 28, 2016
Heb het boek gelezen nadat ik de film had gezien. Ik ben altijd fan van historische romans. Toch is Publieke Werken niet écht een historische roman. Het is het fictieve verhaal over de twee huisjes die nog steeds in het Victoria hotel zitten. Rosenboom schetst personages vol hoogmoed, vol hebzucht en weet ze menselijk te houden.. Hoe onaangenaam ze ook over kunnen komen.
Displaying 1 - 30 of 164 reviews