انجمن شعر discussion

به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات فارس، برنامه «هزار و یک‌شب» شب گذشته به موضوع مهدی اخوان ثالث قلندر شعر معاصر اختصاص داشت. میهمانان این برنامه مرتضی کاخی نویسنده کتاب «باغ بی‌برگی» و محمدرضا محمدی آملی نویسنده کتاب« آواز چگور» بودند.

در ابتدای برنامه رشید کاکاوند شعر «غزل 3 » مهدی اخوان‌ثالث از مجموعه اشعار آخر شاهنامه را برای بینندگان خواند. در ادامه فراز و فرود زندگی مهدی اخوان ثالث و آثار وی در گزارشی تصویری پخش شد. در این برنامه نظرسنجی در مورد ماندگارترین شعر اخوان انجام شد و بیش از 70 درصد از شرکت کنندگان شعر «زمستان» را ماندگارترین شعر اخوان انتخاب کردند.



* کاخی: زبان اخوان اختراعی و وام گرفته شده از دیگران نیست

کاخی در مورد ظرفیت و جایگاه شعر اخوان گفت: اخوان زبانش مربوط به منطقه و مکانی بود که اگر کسی امروز در جای دیگر با آن زبان صحبت کند دیگران تصور می‌کنند که بیهقی در حال سخن گفتن است. سکونت در اطراف مشهد موجب می‌شود تا فهم کتاب‌هایی چون «قابوسنامه» و «تاریخ بیهقی» آسانتر شود.

وی در ادامه افزود: زبان اخوان اختراعی و وام گرفته شده از دیگران نیست. من از زمانی که به مدرسه می‌رفتم تا پایان عمر شاهد این بودم که اخوان با زبان فارسی زندگانی می‌کرد و نسبت به تاریخ زبان فارسی علاقه بسیاری داشت اما او هیچ‌گاه نسبت به زبان فارسی تعصب نداشت. به نظر من زادگاه اخوان ثالث نقش مهمی در شکل‌گیری زبان شعری وی داشته است.

کاخی گفت: بسیاری از شعرا برای پُز دادن تلاش می‌کنند کلماتی از اعماق ادبیات فارسی استخراج کنند و آنها را در شعرهای خود به کار برند اما اخوان ثالث کلماتی را که می‌گفت در زبان مردم جاری بود و رواج داشت. به نظر من افرادی مثل اخوان ثالث در زبان فارسی جایگاه رفیعی دارند زیرا به زبان فارسی خدمت کرده‌اند.

وی همچنین گفت: یک هنرمند بخشی از یک فرهنگ را انتخاب می‌کند و با انتخاب آن دست به آفرینش هنری می‌زند. شعرهایی که اخوان پیش از 28 مرداد می‌سرود به پختگی ادبی نرسیده بودند.

مرتضی کاخی در مورد موسیقی شناخته شده برای شعر زمستان مهدی اخوان ثالث گفت: به نظر من ملودی که محمد رضا درویشی برای خواندن این شعر انتخاب شده رسا نیست و فراز و فرود شعر را نشان نمی‌دهد. اما ملودی ساخته شده توسط پرویز مشکاتیان برای شعر قاصدک خیلی بهتر است.



* محمدی آملی: اخوان بعد از دهه 40 هرگز نتوانست خود را تکرار کند

محمدی آملی نیز در مورد زبان شعر اخوان گفت: معتقدم شعر اخوان شعر ساده‌ای نیست و اخوان در هنگام سرودن اشعار خود از تمام ظرفیت‌های زبان مانند موسیقی، لحن و ... استفاده کرده است. مجموعه این عوامل موجب می‌شوند که شعر اخوان در زبان فارسی ماندگار شود. به نظر من شعری که در میان مردم رواج دارد به معنای شهرت آن نیست. شعر ابتدا در میان حلقه خوانندگان اصلی شعر جا می‌افتد و سپس به میان عامه مردم وارد می‌شود.

وی در ادامه افزود: هر شاعری از خلاقیت ادبی و شانس تاریخی برخوردار است. به نظر من شانس تاریخی مجموعه‌ای از عوامل هستند که به شرایط سیاسی، اقتصادی، زمان شاعر باز می‌گردد. اخوان یک شاعر خلاق بود و با خلاقیت خود توانست یک حادثه‌ای در شعر ما باشد.

نویسنده کتاب «آواز چگور» در مورد مقلدان شعر اخوان گفت: اخوان در بین شاعران بعد از خود بسیار تأثیرگذار بود اما تقلید‌کنندگان سبک اخوان پیشینه ادبی سبک اخوان را نداشتند.

وی در خصوص نظر شاعران جوان در مورد اخوان گفت: این روزها خیلی از شاعران جوان اخوان را به عنوان یک شاعر جوان نمی‌شناسند، آنها در انتخاب‌های خود دست به باید و نباید می‌زنند و گونه‌های مختلف شعری را لحاظ نمی‌کنند و این امر موجب جهت‌گیری یکسویه آنها می‌شود.

انتخاب کلمات در شعر از اهمیت بسیاری برخوردار هستند و کلمات دنبال شاعران نمی‌روند بلکه این شاعران هستند که با انتخاب کلمات به آفرینش ادبی دست می‌زنند این مورد برای اخوان بارها اتفاق افتاده است. اخوان شعرهایی را بر روی کاغذ می‌نوشت که وقتی مدتی بعد به آنها نگاه می‌کرد خودش باور نمی‌کرد که آنها را سروده است.

محمدی آملی در مورد مفهوم «ناامیدی» در شعر اخوان گفت: به نظر من جلوه‌ها و تجلی‌هایی که از شعر اخوان دیده می‌شود اشعار وی را چندان ناامیدانه جلوه نمی‌دهد بلکه شعر وی متحرک است و ایستا نیست. اما باید قبول کرد که در ادوار مختلف شعر اخوان دچار فرازها و فرودهایی شده است و به جرأت می‌توان گفت اخوان یکی از شاعرانی است که سبک‌های مختلف شعری را آزموده است.

وی در انتها گفت:اخوان شاعری است که بعد از دهه 40 هرگز نتوانست خود را تکرار کند. در میان شاعران صد سال اخیر شعرهایی با این تنوع درونمایه دیده نمی‌شود اما اخوان ثالث در دوره‌های مختلف تاریخی شعرهای متفاوتی را سروده است. این اشعار در قالب‌های بلند و کوتاه سروده شده است.

در بخش‌های مختلف برنامه شعر خوانی مهدی اخوان ثالث پخش شد

انتهای پیام

روح اخوان ثالث شاد
و دست شمام درد نکنه

لحظه دیدار
لحظه دیدار نزدیک است
باز من دیوانه ام، مستم
باز می لرزد، دلم، دستم
باز گویی در جهان دیگری هستم


های ! نخراشی به غفلت گونه ام را، تیغ
های ! نپریشی صفای زلفم را، دست
آبرویم را نریزی، دل
– ای نخورده مست –
لحظه دیدار نزدیک است
اثر استاد اخوان ثالث