Armenian readers (Հայ ընթերցողներ) discussion

Այստեղ գտնում, կարդում ու քննարկում ենք Christy Lefteri-ի The Beekeeper of Aleppo գիրքը։

Ո՞նց ա գնում ժողովուրդ։ Ես մի քիչ ներվայնանում եմ գրքի՝ էս աստիճանի ապաքաղաքական լինելուց։

ես սպասում էի մի քիչ կարդայի, որ նոր պատասխնեի: Ինձ դուր է գալիս հեղինակի ոճը, որը փորձում է ներկայացնի մի ընտանիքի պատմություն ու հերոսներին պահի ուշադրության կենտրոնում: Մյուս կողմից էլ չէի ասի, որ լրիվ ապաքաղաքական է, քանզի հեղինակը շատ ռոմանտիզացված ձևով խոսում էր Բաշար Ալ Ասադի մասին:

Ես 60 էջ եմ կարդացել ու ոնց որ կողքս մարդ սպանեն, ես անտարբեր նայեմ:

Սպասելիքներս շատ ավելի էին: Հալեպի ռմբակոծումը սկսվեց մի պարագրաֆ քննարկմամբ, թե իմացել ես խառն է վիճակը ու առանց որևէ միջանկյալ քննարկման կամ իրադարձության թռավ արդեն ռմբակոծված քաղաքին ու անհասկանալի է ով ում է հետապնդում փողոցներում:

Սիրիական կոնֆլիկտն էնքան բարդ է ու էնքան փոխկապակցված խաղացողներ կան, որ իմ տպավորությամբ հեղինակը որոշել է էդ բարդությունը շրջանցել ու ֆոկուսը պահել ոչ թե կոնֆլիկտը, այլ հետևանքը, ոչ թե պատերազմը, այլ դրա ծնած փախստականների կրիզիսը:

Հետո հիասթափվոցի, որ հեղինակը ոչ միայն սիրիացի չի այլև Սիրիայում գիրքը գրելուց առաջ չի էլ եղել (իմ մեղքն է, իմ առաջարկած գիրքը պիտի որմալ ուսումնասեիրեի

Lusine wrote: "Ես 60 էջ եմ կարդացել ու ոնց որ կողքս մարդ սպանեն, ես անտարբեր նայեմ:

Սպասելիքներս շատ ավելի էին: Հալեպի ռմբակոծումը սկսվեց մի պարագրաֆ քննարկմամբ, թե իմացել ես խառն է վիճակը ու առանց որևէ միջանկյ..."
Հըմ, հա, բավական նման տպավորություններ ունեմ։ Իսկ քո առաջարկածի պահով հեչ էլ մի նեղվի. ինձ թվում ա՝ արժե էս գրքերն էլ կարդալ իմանալու համար, որ սենց բաներ էլ գրվում աշխարհում։ Բացի դրանից էլ, կոնկրետ էս գիրքը սիրուն-սիրուն ռիվյուներ ու շատ բարձր ռեյտինգ ունի գուդրիդսում, նենց որ որտեղի՞ց իմանայիր։

Ես արդեն կեսից անցել եմ, երկրորդ կեսը նույնիսկ ավելի թույլ ա, արդեն չեմ կարում հետևեմ իրադարձություններին որը երբ էղավ։

Էս տարվա նոբելյան մրցանակակրի գրքերի նկրագրությունը մի քիչ նայեցի, կարելի է մի անգամ ընտրել: Էլի նմանատիպ թեմաներ են (կոնֆլիկտ, փախստականներ, ինտեգրում)

հա, իմ մտքով էլ անցավ։ Գրքերը չէի նայել, բայց ընդհանրապես ուզում էի առաջարկել։ Գուցե նոյեմբերի՞ն վերցնենք։

Ես վերջ։ Բավական դաժան ռիվյու եմ գրել. https://www.goodreads.com/review/show...

հա շատ դաժան էր իսկականից, էլ կարդալս չի գալիս այն կարդալուց հետո:

աաաա, Արփի, ինձ մի նայի, դու հանգիստ վերջացրու

ես կարդացի րեվյուն ու երկու հարց մտքովս անցավ
1. եթե ընթերցողը սիրիացի է կամ այլազգի փախստական Եվրոպայում, արդյոք նույն տպավորությունը կունենար գիրքը կարդալուց

2. ու առաջին հարցի շարունակություն
Ես հիշում եմ երեխա ժամանակ եմ կարդացել Մուսա լեռան 40 օրը ու, եթե դետալներն էլ գրքի չեմ հիշում, հիշում եմ էմոցիենալ ազդեցությունը: Ֆրանց Վերֆելը հայկական ցեղասպանության հետ էլի մեծ հաշվով կապ չուներ ու էլի Եվրոպացի գրող էր, որ այլոց ցավի մասին գիրք էր գրել ու Լեֆթերիի նման գիրքը գրել էր փախստականների հետ հանդիպումից հետո: Հիմա Ֆրանց Վերֆելն ուղղակի ավելի տաղանդավոր գրող է թե՞ մենք ով ինչ էլ գրեր ցեղասպանությամ թեմայով կսպառեինք նույն սրտի ցավով թե որպես պատմական կարևոր հենքով վեպ Վերֆելն ավելի շատ էր աշխատել հենց պստմությունը հաղորդելու:

Հետաքրքիր հարցեր ես բարձրացնում։ Առաջինի մասին ես էլ եմ մտածել, բայց որևէ սիրիացու ռիվյուի որևէ տեղ չեմ հանդիպել։ Ինձ իրոք հետաքրքիր ա, թե իրանք ինչ են մտածում։

Երկրորդի պահով. ընդհանրապես, ես կարծում եմ, որ լիովին օքեյ ա գրել մի մշակույթի, մի խնդրի մասին, որի մաս գրողը չի կազմում։ Նույն կերպ Ստոկերը «Դրակուլայի» համար երբեք Տրանսիլվանիա չի գնացել, Շեքսպիրն էլ «Համլետը» գրելիս Դանիայում չի էղել։ Այսինքն, ըստ էության, Լեֆթերիի՝ բրիտանացի լինելը բնավ ավտոմատ չի սարքում իրան ոչ կոմպետենտ Սիրիայի թեմայով գրելու համար, առավելևս որ ինքը կիպրոսցի փախստականների ընտանիքում ա ծնվել։

Կարծում եմ՝ Լեֆթերիի հետ մի քանի խնդիր կա, թվարկեմ դրանք.
1. Մոտիվը. ինչու՞ ա գրել էս գիրքը։ Միանշանակ ինքն ամենաբարի մղումներով ա դա արել։ Ես ոչ մի վայրկյան չեմ կասկածում, որ իսկապես փախստականների հետ աշխատելն իր վրա ծանր էմոցիոնալ ազդեցություն ա թողել, գուցե լիքը լացել ա, ու ամենաբարի մղումներով որոշել ա դրա մասին բարձրաձայնել։ Բայց ինքը դա արել ա տիպիկ արևմուտքցի սպիտակ լիբերալի նման. լացեմ, տխրեմ, բայց իմ կոմֆորտի զոնայից դուրս չգամ։ Իրա՝ Սիրիայում չլինելը բացատրում ա անվտանգությամբ, ինչը վառ ապացույց ա, որ խոսքը էդ կոմֆորտի զոնայի մասին ա (եթե Վերֆելի հետ համեմատենք, նա նույնիսկ պատերազմի մասնակից ա էղել)։ Քաղաքականության մեջ խրվելն էլ կոմֆորտի զոնայից դուրս գալ կնշանակեր։
2. Տաղանդը. «Մուսա լեռան 40 օրը» չեմ կարդացել, չեմ կարող գրական որակի մասին որևէ բան ասել, բայց «Հալեպի մեղվապահը» բավական թույլ արձակ էր ամեն առումով։ Ռիվյուումս էլ եմ գրել, էստեղ էլ ասեմ։ Նույնիսկ եթե որոշել էր քաղաքականության մեջ չմտնել, պատմեր մենակ փախստականների կյանքից, դա անելու ավելի լավ ձևեր կային, էդ թվում՝ ընդամենը գծային սյուժե սարքելով գիրքն ավելի կհետաքրքրանար։ Հետո, կլիշեներն էին շատ տեքստի մեջ։ Անկախ ամեն ինչից որպես արձակ ուղղակի թույլ էր։
3. Ում անունից պատմելը. Լեֆթերին համարձակորեն որոշել ա առաջին դեմքից պատմել, էն էլ տղամարդու անունից։ Դրա դեմ էլ բան չունեմ, կարելի ա, բայց առաջին դեմքն ավելի պարտավորեցնող ա, հեղինակից ավելի մանրակրկիտ աշխատանք ա պահանջում, ընթերցողն էլ ավելի խիստ ա առաջին դեմքից պատմողի նկատմամբ։ Էլի. կարար նույն բանը երրորդ դեմքով գրեր, ու գոնե ինձ համար էսքան սուր ականջ ծակող չէր լինի։
4. Վերջնական արդյունքը. Վերֆելի գիրքը ցեղասպանության մասին իրազեկման ու ճանաչման հարցում ահագին մեծ դեր ա ունեցել։ Էնտեղ պատմական կոնտեքստ կա (չնայած չեմ կարդացել, բայց գիտեմ, որ կա), ինչն արդեն ենթադրում ա ավելի լայնածավալ աշխատանք ու ավելի համարձակ մի բան, որովհետև նաև Վերֆելը կողմ ա բռնել։ Իսկ Լեֆթերին ի՞նչ ա մեզ պատմել, որ մինչև հիմա չգիտեինք։ Կարո՞ղ ա չգիտեինք, որ փախստականները մինչև Սիրիայի կոնֆլիկտը երջանիկ ապրում էին իրենց երկրում կամ որ երեխաներ էին մեռնում կամ որ վտանգավոր փչովի նավակներով ծովեր են հատում, ոմանք չեն էլ փրկվում, որ ճամփին բռնաբարվում ու թալանվում են։ Միակ բանը, որ չգիտեի, էն էր, որ փաստորեն հնարավոր ա ինքնաթիռով ու կեղծ անձնագրով թռնել Լոնդոն ու չբռնվել Հիթրոյում, ինչից իրականում վախի կնոպկաս միացավ. եթե փախստականը կարա, տեռորիստը կարա ու կարա։

Ու իրականում էն ծովափի մեռած երեխայի ֆոտոն շատ ավելի ազդեցիկ պատմություն էր փախստականների մասին, քան Լեֆթերիի գիրքը։ Իսկ էն, ինչ չգիտենք ու որի մասին ուզում ենք ավելին իմանալ, հենց քաղաքական կոնտեքստն ա, տարբեր պետությունների շահերի բախումը, հենց կոնկրետ Միացյալ Թագավորությունը ի՞նչ դեր ա ունեցել Սիրիայի կոնֆլիկտում։ Բայց դե դա կոմֆորտի զոնայից կհաներ, ինքը դա չէր ուզում։

Տաղանդի ու գրքից շատ բան չսովորելու առումով համաձայն եմ ու իմ կարծիքով հենց թույլ շարադրանքն է մնացած հետևությունների առիթ տալիս:

Մտածում էի օրինակ Խալեդ Հուսսեյինի գրքից ինչ կարող էր սովորել Աֆղանստանի հետ կապ չունեցող մարդը: Ես լիքը պահեր էդ գիրքը կարդալուց գուգլով որոնել եմ (հազարաներ, հեղափոխություն, պատմական դեմքեր, գրքեր), բուզքաշիի մասին նստեցի երկար ֆիլմ նայեցի:

Էս գիրքը Հալեպի մասին ոչինչ չի ասում, նույնիսկ չես հավատում կերպարների կապի մասին ոչ քաղաքի, ոչ մեղուների: Ոնց որ ինֆորմացիայի պատահական կտորների հավաքածու լինի, որ էմոցիանալ կապ չի ստեղծում ընթերցողի ու Նուրի-Աֆրա զույգի հետ (մնացած կերպարների մասին չեմ էլ մտածում):

բայց սպիտաք արևմուտքի ներկայացուցիչ լինելու հետ գրքի թույլ լինելու կապը էդքան էլ չեմ ընդունում: Ի վերջո ամբողջ աշխարհը հանգիստ նայեց տարիներով Սիրիայի պատերազմի անմարդկային իրադարձությունները ու ամեն մարդ իր գործին ու դարդին մնաց:

Իսկ մի բան անել ու ղրաղ քաշվել ապրել մենք էլ Արցախի ու Արցախցու հետ նույն կերպ վարվեցինք: Իմ նման հազարներով մարդ պատերազմի ժամանակ էլ հետո էլ ինչ որ ծրագրերով, տարբեր ֆորմատներով փորձում են կյանքը լավացնել, բայց շատ քչերը կոմֆորտից դուրս կգան ու կգնան ֆիզիկապես տեղում ինչ որ բան կանեն:

Lusine wrote: "բայց սպիտաք արևմուտքի ներկայացուցիչ լինելու հետ գրքի թույլ լինելու կապը էդքան էլ չեմ ընդունում: Ի վերջո ամբողջ աշխարհը հանգիստ նայեց տարիներով Սիրիայի պատերազմի անմարդկային իրադարձությունները ու ամ..."
Դե հենց էդ ա ասածս, որ ամբողջ աշխարհը մեկ ա լուռ նայում ա, իր նման սպիտակ արևմուտքցիներից մի քանիսը էդ լուռ նայելիս մի երկու արցունք են թափում, մի քանիսն էլ գնում, կամավորություն անում, դրանով հարցը փակվում ա։ Ոչ ոք հարց չի տալիս. լավ, ինքը ի՞նչ դեր ուներ դրանում, իր ընտրած կառավարությունն ի՞նչ դեր ուներ, ի՞նչ անի, որ ուրիշ կերպ լինի ամեն ինչ։

Ինչ վերաբերում ա Արցախի հարցին, նույնն էլ Արցախն ա։ Էստեղ Արցախին ու արցախցուն օգնելու հարցը չի, որտև նույն կերպ լիքը մարդիկ էլ գնում, օգնում են։ Ավելին՝ Արցախի հարցը մենակ արցախցու հարցը չի, նաև իմ ու քո հարցն ա, ամբողջ հայության հարցն ա ու շատ կոմպլեքս ա։ Օգնելը իհարկե լավ ա թե՜ ֆինանսապես, թե՜ էնտեղ գնալով, բայց տհաճ հարցեր կան, որ հենց սպիտակ արևմուտքցին պիտի ինքն իրան տա. ինքը ի՞նչ ա արել, որ Արցախի դեմ պատերազմ ա էղել, իր կառավարությունը ո՞նց ա աջակցել դրան, ինչու՞ ա օպրեսորին աջակցում, ինչու՞ են իրենց լրատվամիջոցները ագրեսորի ու զոհի միջև հավասարության նշան դնում և այլն։ Ի դեպ, հենց Լեֆթերիի գրքի պես Արցախի մասին դոկումենտալ ֆիլմերն են սնկի պես աճում՝ սպիտակ արևմուտքցու նկարած, ֆիքսվելով ողբերգության վրա, առանց կարևոր հարցեր, պատմաքաղաքական կոնտեքստ տալու, երկու կողմի միջև կեղծ հավասարություն դնելով։

goodreads գրած խմագրել չի՞ լինում: Ես արագ հեռախոսով գրում եմ, հետո տեսնում սպիտաք եմ գրել:

Արցախի պատերազմի ժամանակ մտածում էի ծանոթներիս 80 տոկոսի հետ չեմ խոսելու հետո: Էդ անտարբերոիթյունը, որ օֆիսում 8 ժամ նստում ես մեկի հետ ու մի բերան չեն հարցնում, թե կարդում եմ քո երկրում պատերազմ է, բա դու ոնց ես: Ամենահասարակ դեժուրնիյ հոգատարություն էլ չկար: Մարդիկ քովիդ էին քննարկում, մենք կողքից ցավից ու վախից քամվում:

Պատերազմն ավարտվեց ու պարզվեց ես էլի խոսում եմ նույն անտարբեր շրջապատի մարդկանց հետ, նույն քովիդի թեմաներն եմ քննարկում...

Lusine wrote: "goodreads գրած խմագրել չի՞ լինում: Ես արագ հեռախոսով գրում եմ, հետո տեսնում սպիտաք եմ գրել:

Արցախի պատերազմի ժամանակ մտածում էի ծանոթներիս 80 տոկոսի հետ չեմ խոսելու հետո: Էդ անտարբերոիթյունը, որ ..."
Խմբագրել կոմպով կարաս ոնց որ։
Իմ շրջապատում կային դեժուրնիյ հետաքրքրվողներ, որ նույնիսկ գալիս, հետս ժամերով զրուցում էին, ոմանք նաև հանգանակությանն էին մասնակցում։ Բայց մեկ ա, շարունակում էին իրենց կյանքը, մատների վրա հաշվված մարդիկ էին, որ համաձայնեցին որևէ քաղաքական միջամտություն ունենալ, էն էլ նախապես գրված տեքստով։ Ու էդ ա կոշմարը, մարդիկ հարմարավետ ապրում են իրանց երկրներում, նույնիսկ եթե հետաքրքրվում, մի երկու արցունք են թափում, դրանից էն կողմ հետաքրքրվածությունը չի գնում։ Ու էդ ա մեր ժամանակակից աշխարհի ամենամեծ կատաստրոֆան, որ խելացի, կրթություն ստացած, լավ կյանքով միջին վիճակագրական արևմուտքցին ոչ մի կերպ չի կարում իրա մանր խնդիրների շրջանակից դուրս գա ու տեսնի՝ ինքն ինչ դերակատարում ունի աշխարհի ուրիշ հատվածներում խնդիրների առաջացման մեջ։ Տես, վախտին Վիետնամի պատերազմի համար ինչքան ցույցեր էղան ԱՄՆ-ում։ Սիրիայի դեպքում ոչ մի բան։

Ժողովուրդ, ե՞րբ անենք Զումով քննարկումը։ 31-ին նույն ժամին հարմա՞ր ա

ինձ հա, 31-ին հարմար կլինի

ես ինչ որ չեմ կարողանում այս գիրքը վերջացնել, հուսամ մինչև մյուս շաբաթ գոնե վերջերին հասած կլինեմ: ինձ օրը հարմար է, մենակ կարո՞ղ է մի ժամ ավելի շուտ հանդիպենք:

մի ժամ ավելի շուտ հարմար ա ինձ։ Լուսինե, քեզ հարմա՞ր ա

Ուրեմն որոշվեց. հանդիպում ենք հոկտեմբերի 30-ին՝ Երևանի ժամով ժամը 21:00-ին։ Հանդիպման հղումը նամակով կուղարկվի։

մինչ հանդիպում: