Oldtimer - Klasik Okuma Grubu discussion

Kasım ayı Türk klasiği okumamız Nahid Sırrı Örik’in Sultan Hamid Düşerken kitabını okuma maceranızı ve kitaba ilişkin yorumlarınızı bu başlıkta paylaşabilirsiniz.

Keyifli okumalar!

Daha önce okuduğum bir eserdi ama grupla birlikte tekrar okumak istedim. Okumaya hazırlık olarak Örik'in Abdülhamid'in Haremi ve Bilinmeyen Yaşamlarıyla Saraylılar kitaplarını ödünç aldım kütüphaneden :)

Okumaya başladım bugün yalnız eski kelimeleri anlamakta güçlük çektiğimden yavaş oluyor. Herhalde tek ben değilimdir bu durumda olan.

Yok değilsiniz Hakan...ben de çok isteyerek ama çok zor okuyorum

Ben hem mesleki literatürden hem de okuduğum Türk edebiyatı klasikleri itibariyle dile alışkın olduğum için zorlamıyor. Zaten kitabı geçmişte okuyup sevmiştim diye hatırlıyorum. Fakat dil konusunda eleştirilerinizi haklı buluyorum. Bazı kelimelerin anlamları dipnotta verilse daha güzel bir okuma deneyimi olabilirdi. Özgür Yayınları bu konuda harikadır mesela.

Ben de aynı durumdayım. Bir kısmını anlayabiliyorum ama günlük kullanımda artık hiç olmayan kelimeleri dipnotla belirtebilirlerdi. Örik için bu kadar emek harcayan yayınevinden fazlasını beklerdim…

Kitabı bitirdim. Dilde zorlanmam nedeniyle kitabın çok da içine giremedim. Belki bu yüzden kitap bana çok sığ geldi, karakterler de Nimet hariç derinliksiz geldi. Kitabın yorumlarına da bakınca insanların çok beğendiğini, çıkar çatışmalarını tarihi arkaplanı vs. çok iyi yakaladığını söylüyorlar da, ben öyle bir izlenim edinmedim. Bilmiyor da değilim halbuki. Herhalde bizim tarihimizi anlattığından insanlar çok beğenmiş ve yüksek not vermiş.

Örik'in diğer kitaplarının da dili böyle zorlu mu Özgür?

Yakın zamanda Tersine Giden Yol’u okudum ben Örik’ten ve evet Zeynep dili o kitapta da aynı. Hakan’ı bu noktada anlayabiliyorum, söyleneni anlamaya çalışırken ifade edilenin anlamını ve de derinliğini kavrama kısmı biraz geride kalıyor açıkçası. Albulhamid Düşerken de listemdeydi zaten, ay bitmeden elime alacağım; okuyunca bi nebze de olsa yazarın diline alışmışlık yaşamayı umuyorum 🤞

Örik'i okurken pek zorlandığımı hatırlamıyorum. Ağdalı bir dil kullanma takıntısı yok bence. Bu kitabını okuyalı biraz oldu, belki bu öyledir.

Özgür’e katılıyorum, özel olarak ağdalı konuşma çabası yoktu kitapta. Anlattığı zümreden kaynaklı sanırım dildeki kasıntılık. :)

Ben çok beğendim bu kitabı. Baştan sona tekinsiz bir ortam yaratmış yazar, okurken sık sık gerildiğimi, güvensizlik ve isyan duyguları içinde bocaladığımı farkettim. Karakterlerin de çok iyi yaratıldığını düşünüyorum. Yine evlat olsa sevilmeyecek karakterler bunlar ama insanı içine çekiveriyorlar hikayenin. Tuhaf bir durum aslında: Yazarla aynı fikirde değilim, karakterlerden birini bile sevemedim, tarihin o dönemi benim için bambaşka birşey ifade ediyor ve bunlara rağmen kitap kendini su gibi okutuyor. Burada herhalde yazarın başarısını görüyoruz.

Yalnız sanki sonu biraz aceleye gelmiş gibi geldi. Ama kimbilir, belki de bu tip olayların sonunu, o olayın aktörleri böyle ani bir yırtılma gibi algılıyorlardır?

Romanı ikinci okuyuşum, filmini de en az 2 defa izlemişimdir. Yazarın külliyatını 2022 yılında tekrar okumak istiyordum, bu iyi bir başlangıç oldu.

İlk okuyuşumdan anlatım dilinin daha akıcı olduğu kalmıştı aklımda ama bu okuma sonrasında dilin kimi yerlerde zorlama olduğunu, sonu gelmeyen birbirine bağlı cümlelerden oluşan bazı paragrafların başarılı kurulamadığını düşünüyorum.

Kullandığı dil açısından; Varlık Dergisi’ni beraber kurduğu arkadaşı Yaşar Nabi Nayır, Örik hakkında şunları söylüyormuş: “Ömrünün bir kısmı Fransa’da geçtiği ve Türkçe bilgisi kitabi olduğu için koyu bir Osmanlıca ile yazıp konuşmaktan çok haz ederdi. Sonraları bu tutumunu vazgeçemediği bir huy haline getirerek bile bile çağına aykırı düşen bir dille yazmayı sürdürdü." (Mert Bekçi'nin Listelist sitesindeki yazısından alıntı)

Her şeye rağmen yazarın yeteneği tabii ki göz ardı edilemez halde. Tarihimizin belki de en önemli dönüm noktalarından biri hakkında, taraflı da olsa, bir yazarın edebi açıdan böylesine güçlü bir roman meydana getirmiş olması hayranlık verici.

Romanın içeriği hakkında Fethi Naci'nin görüşleri de şu şekilde imiş; “Nahid Sırrı Örik'in tutumu, İkinci Meşrutiyet'ten, İttihat ve Terakki'den, Sultan Hamid'den söz açan öteki romancıların tutumlarına hiç mi hiç benzemiyor: İttihat ve Terakki'nin zorbalığına karşı çıkıyorlardı o romancılar ama hiçbirinin aklından 31 Mart'ı sevimli göstermek ya da Sultan Hamid'i tutmak geçmiyordu; oysa Nahit Sırrı Örik'in gönlü de, kafası da Sultan Hamid'den yana. Ne var ki Balzac'ın kralcı oluşu toplumsal gerçekliği nesnel gelişmesi içinde vermesine nasıl engel olmamışsa, Nahid Sırrı'nın Sultan Hamid'den yana olması da toplumumuzun belirli bir tarihsel kesitini bütün gerçekliğiyle yansıtmasına engel olamamış." (Ayşe Şule Süzük'ün haber.sol.org.tr adresindeki yazısından alıntı)

Romanı bitirdim, keyif alarak okudum. Daha önce sadece Kıskanmak romanını okumuştum dili böyle değildi belki o yüzden ilk başta tuhaf geldi.
Örik'in olaylara "farklı" bir taraftan baktığı için edebiyat çevrelerince yok sayıldığını okudum, bu bilgi benim için ilginç çünkü ben neredeyse romanda bir övgü görmedim (sonlara doğru padişahın kendisi hariç) hatta şöyle söyleyim hiçbir şey bilmesem ve tamamen objektif bir gözle okusam Örik'in tam tersi tarafı savunduğunu düşünürdüm :) (Görüşmelerde uyuyan ve bunu olağan sayan en az 70 yaşında idareciler, rüşvet, basiretsizlik, taraf değiştirmeler, basının durumu....vs vs )

Bunlardan da öte okuduğum iki kitapta da var olan kötücül karakterleri okuması çok eğlenceli. Renin'in tabiriyle neredeyse neredeyse tüm karakterleri "evlat olsa sevilmez."

kitabın ilk yarısı ile sonu arasında biraz fikrim değişti.
ilk yarıda dil çok zorlamadı beni sanki. özellikle son kısım tarihi olaylarla birlikte değerlendirince anlamakta zorlandım. ama başından sonuna kadar sürükleyici bir kitap bence. eski kelimeler haddinden fazla kullanılsa da insan elinden bırakamıyor. karakter analizleri harikaydı. kötüsüyle ve kötüsüyle her şeyi anlatmış yazar:) hakikaten evlat olsa sevilmeyecek cinsten hepsi. hırs, entrika, aç gözlülük ne ararsan var. nimet çok göze çarpsa da bence kocası refik ondan aşağı kalmaz. babası şahabettin desen o daha başka! ikinci yarı daha çok iktidar hırsı anlatılmış. arkadaş ne koltuk sevdasıymış bu dedirten cinsten.

ben yazarı sevdim aslında. keşke kıskanmakı grupla birlikte okuyabilseymişim dedim. her ne kadar dilde zorlansam da bu esere üç yıldız verip, yazarın bir başka kitabını daha okuamaya karar verdim.

Yoğunluktan biraz geç katılabildim okumaya. Daha önce okumuş olmama rağmen elimden bırakmak istemiyorum :)

Ayın sonuna geldik. Örik'i neden sevdiğimi bir kez daha anladığım bir okuma oldu benim için.

Hakkında yazılan iki tezin (başka tezler de var YÖK veritabanında) başlıklarından da anlaşılacağı üzere kötü karakter çizme veya karakterlerin kötücül yönlerini ortaya çıkarma konusunda bir uzman Örik:"Nahid Sırrı Örik'in eserlerinde kötülük" ve "Nahit Sırrı Örik'in romanlarında narsisist entrikalar". Wehappyfew sayesinde haberdar olduğum Bir Cihan Kaynanası: Nahid Sırrı Örik de ayrı bir tartışma konusu :)

Okumaya ve tartışmaya katılanlara çok teşekkürler.