David David

“...ახლა რომ ამაზე ვფიქრობ, ისიც მაგონდება, იმ დღეებში ენიკალესთან სადღაც შემორჩენილმა ყუბანელმა კაზაკმა რომ ოფლში გაღვრილი ცხენი მოაგდო ზღვის ნაპირას. წითელლამპასებიანი შარვალი ეცვა, თავზე წითელკოკარდიანი ქუდი ეხურა, ქოჩორი ბუჩქივით ჰქონდა გადმოშლილი, მკერდზე კი ორდენები და მედლები ეკიდა, წელზეც ოდნავ მოხრილი ხმალი ერტყა. ამაყი ჩანდა, მისივე ცხენივით ფიცხი. ალბათ, იფიქრა, ქერჩის სრუტეს გავცურავო. ამას სხვაც ბევრი ფიქრობდა. სამი კილომეტრის გაცურვა მართლაც შეიძლება, მაგრამ ისინე ვერ ითვალისწინებდნენ, სრუტის შუაწელში სწრაფი დინება რომაა და ვინც ამას ცდიდა, ქერჩთან გარიყავდა, სადაც მათ თევზებივით იჭერდნენ გერმანელები.
იმ კაზაკსაც მოუნდა ბედი ეცადა. სწრაფად ჩამოხტა ცხენიდან, ახსნა უნაგირი, მოსართავები, აჰყარა აღვირი და ხელებით მაგრად დაუჭირა თავი. ჯერ თვალებში ჩახედა, მერე კისერზე ხელები მოხვია და შუბლში აკოცა. ერთხელ, ორჯერ, სამჯერ... ხუთჯერ... რა ვიცი, ათჯერ თუ ასჯერ. კოცნიდა გაშმაგებით, თავდავიწყებით თვალებში, კისერზე... მერე ხელი უშვა, უკან დაიხია, რევოლვერი გაიძრო და სამჯერ ზედიზედ დაახალა შუბლში... ცხენისთვის არც შეუხედავს, ისე გაიქცა ზღვისკენ.
ცხენი ჯერ თითქოს გაოგნებული შეჩერდა. მერე ძლივს შებრუნდა მხედრისაკენ, ერთი გახედა და დაიჭიხვინა. მხედარს არც ახლა მოუხედავს...
ცხენმა წინა ფეხებზე ჩაიჩოქა, კისერი წაიგრძელა, უნდოდა კიდევ დაეჭიხვინა, მაგრამ რაღაც ხრიალი ამოხდა და დაეცა...
მხედარმა ზღვის ნაპირას ხმალი იძრო, ჯერ მოწიწებით ემთხვია, მერე მუხლზე გადაიმტვრია და გადააგდო. შემდეგ ჩექმები გაიხადა, ტანისამოსიც და გადახტა ზღვაში.
ისიც, ალბათ, ქერჩის ნაპირას გარიყა წყალმა...”
― მიხეილ კვესელავა, ას ერგასის დღე წიგნი I

“...და აქ მოხდა საოცრება, რომლის გამო ვყვები ამ ამბავს. მე როგორღაც უნგრული რევოლვერი მომხვდა ხელთ, უშველებელი რაღაც იყო, ჩვენებურ ძველ დამბაჩას ჰგავდა, მსხვილყალიბიანს... ავწიე თუ არა ეს ჩემი "მზადყოფნაში მოყვანილი" დამბაჩა... გვერდით მდგომ მაიორს უცებ სიცილი წასკდა. ეს ისე მოულოდნელი იყო და ისე იმოქმედა ჩემზე, თითქოს სადღაც უფსკრულის პირას ჩამავლო ვიღაცამ ხელი და შემაჩერა. მგონი ცალი ფეხი უკვე გადადგმულიც მქონდა იქით, მაგრამ ამ უეცარმა სიცილმა ადგილზე გამაშეშა...
მე არასოდეს არ დამავიწყდება ეს სიცილი. ალბათ, რამდენი კაციცაა ამ ქვეყნად, სიცილიც იმდენნაირია. ყველა თავისებურად იცინის. ადამიანის სულიერი სამყარო სიცილშიც მჟღავნდება. ზოგი ისე გაიცინებს, რომ შეგზარავს, ზოგის ღიმილი კი ცის კარებს გაგიხსნის. გესლიანი სიცილი გულს გიკლავს, დამცინავი - გაღიზიანებს. ადამიანი სიხარულის გამო იცინის, მაგრამ ზოგჯერ დიდი მწუხარებაც იწვევს ნერვიულ სიცილს.
ახლა ისიც ვიცი, თომას მანი რომ წერს "შემაძრწუნებელი სიცილის" შესახებ. ადრიან ლევერკიუნმა ისეთი სიცილი იცოდა, რომ შიშის ზარს სცემდაო თავის მეგობრებს. "ჯოჯოხეთური სიცილიც" გამიგონია. ისიც მინახავს, შეშლილი რომ სიცილით გამოხატავს თავის უბედურებას.
იმ მაიორის სიცილი კი სულ სხვა იყო, ძლიერი, ნერვიულიც, მაგრამ მაინც ხალისიანი; გულიანი სიცილიო, რომ იტყვიან, სწორედ ისეთი, თუმცა იმ სიტუაციაში ისეთი მოულოდნელი და უცნაური, რომ შეშფოთებულმა შევხედე, ხომ არ გაგიჟდა-მეთქი. სხვებმაც მოიხედეს. ალბათ, იმათაც ასე იფიქრეს. ის კი ისევ მხიარულად იცინოდა. მერეც ტუჩებზე ღიმილი არ მოშორებია, ისე მითხრა:
- შე იდიოტო, სად ნახე ეგ ზარბაზანი! თუ თავის მოკვლაა, რაღა ამ უსაშველო ტყვიით იხეთქავ თავს, აგერ მოიცადე ცოტა და...
უცებ ხმას დაუწია, სახეზეც ღრუბელმა გადაურბინა და ერთბაშად ჩამოხსნა ღიმილი მის ტუჩებს. სული რომ მოითქვა, ისევ წყნარი, მაგრამ უკვე გაჟეჟილი ხმით თქვა:
- მერე ამ ჩემს "ბრაუნინგს" აიღებ და ის იქნება...
ამაზე სხვებსაც გაეცინათ. შეიძლება ეს ძნელი წარმოსადგენია, მაგრამ ასე კი იყო. ალბათ, ამ უეცრად მოვარდნილმა სიცილმა წალეკა ტრაგიკულობის შეგრძნება და ერთი წუთით მაინც მისცა გზა ხალისიან განწყობილებას. იმას კი ვინ იტყვის, თვითონ სიცილი საიდან მოვარდა ასე უეცრად, ან იმ ღობემძვრალმა იუმორმა სად მოძებნა ხვრელი, რომ სიკვდილის ამ სამეფშიც შემომძვრალიყო!
ამაზეც ახლა ვფიქრობ, თორემ ამაშინ არც არაფერი მიფიქრია. ისე, ერთი წუთით ამიტაცა ცაში ამ უცნაურმა სიცილმა და... კიდევაც გადამარინა "თვითლიკვიდაციას"...”
― მიხეილ კვესელავა, ას ერგასის დღე წიგნი I

“...ვის მოუვიდა თავში პირველად ეს სიტყვა, ახლაც მიკვირს: "თვითლიკვიდაცია". როგორც ჩანს, "თვითმკვლელობა" არ უნდოდათ დაეწერათ და ეს "თვითვლიკვიდაცია" მოიგონეს, თანაც საბრძოლო ბრძანების ფორმით. ბატალიონის სამ ოფიცერს, რომელთა გვარები ამოიკითხეს, ამ ბრძანების შესრულების შემდეგ ნაღმებით უნდა აეფეთქებინათ გამოქვაბული და თავიათი თავიც. ეს იქნებოდა 276 ოფიცრის ძმათა სასაფლაო.
ბრძანება ისეთ პათოსით იქნა წაკითხული, გეგონებოდათ საქმე რომელიღაც მნიშვნელოვანი ციხე-სიმაგრის აღებას ეხებაო. ჩვენც ისეთი შეგრძნება გვქონდა, ვითომ სხვების ლიკვიდაცია უნდა მოგვეხდინა და არა საკუთარი თავისა. ძნელიცაა ასეთ ვითარებაში გარკვევა. იქნებ ჩვენ თვითონ ვიქეცით ჩვენთვისვე "სხვად" და, რაკი ომია, შეიძლებოდა ამ "სხვის" სულ ადვილად მოსპობა, რაც იმავე დროს იქნებოდა ბრძანებით გადაწყვეტილი "თვითლიკვიდაცია"...

... და ყველაფერი ეს ხდება გასაოცარი სიმშვიდით. მე მიმძიმს კიდეც აქ სიტყვა "სიმშვიდე" ვიხმარო, იქნებ ეს მოჩვენებითია. ხომ შეიძლება უკანასკნელ საზღვრამდე მისული მღელვარება გადადიოდეს თავის წინააღმდეგობაში, რასაც უკვე განურჩევლობა და აპათია ჰქვია. იქნებ იმდენი ხნის უსმელ-უჭმელობით, უძილობითა და სიკვდილის პირისპირ დგომით მოთენთილი სხეული კარგავს სწორი რეაქციის უნარს და ერთმანეთში ურევს ყოფნა-არყოფნის კარტებს.”
― მიხეილ კვესელავა, ას ერგასის დღე წიგნი I

“ეს ისეთი გაუგონარი თარეში და კატასტროფა იყო, რომ კაცობრიობის მნიშვნელოვანი ნაწილი შეეჭვდა არა მარტო ჰიტლერელების, არამედ საერთოდ ადამიანის მორალურ ღირსებაში. არა ერთსა და ორს განუცხადებია, სიტყვა "ადამიანი" უკვე აღარ წარმოითქმის სირცხვილის გრძნობის გარეშეო. ეს ეჭვიც იმ სულიერი ტრამვის შედეგია, ორმა მსოფლიო ომმა რომ გამოიწვია. იგი დღემდე ღრღნის ადამიანის წარმოსახვას და მახინჯ ფორმებში წარმოადგენს არსებობის მშვენიერებას.
ასეთ პირობებში ვერც გაიგებ კაცი, რატომ ამგოგენ, ეჭვიაო ჭეშმარიტების საფუძველი! პირიქით, ეჭვია, ყველაფერს რომ შლის და სპობს! ეჭვმა დაანგრია სიბრძნის შვიდივე სვეტი და დაამხო ზეცის თაღები. ვინც ამ ცხოვრებას თემიდას თვალებით შეხედავს, შეამჩნევს, რომ დღესაც ბევრი იტანჯება იმ ნანგრევებში ან ინდოელ ვიშნუსავით თავს იტყუებს და საკუთარს ილუზიებს ეთამაშება. იქნებ სხვა გზა არცაა. ცოდვისა და მადლის ბორბალი ისე სწრაფად ბრუნავს, რომ არავინ იცის, მარადისობის ამ ორომტრიალში მაღლა რა იწევს და ძირს რა ეშვება. ან იქნებ ყოველივე ეს ბრმა ბედისწერის ბრუნვაა არარსობის სიცარიელეშ, სადაც სიმაღლისა და უფსკრულის ცნება ერთმანეთს ერწყმის.
ამგვარი ეჭვები დღესაც მატლებივით დაცოცავენ ადამიანთა ტვინში.”
― მიხეილ კვესელავა, ას ერგასის დღე წიგნი I