Kaptan HUK’s Reviews > Yukarıda > Status Update

Çinhindi'nde bir dağ. Saymakla bitmez etnik gurup yaşıyor bu dağda. Her köy kendi kanunlarını çalıştırıyor. Romanda konu edinen olaylar bu dağda geçiyor. Karakterlerin lafını ettiği iki kelimeden biri Yukarıda. "Yukarıda işler yolundaydı", "Albay Yukarıdan döndüğünde", "Aslında Yukarıda seviyorduk", "Henri Yukarıda üç yıl kaldı."

-Anlaşıldı. Yukarıda'nın kapağını yıllar sonra gördüğünde neyin çağrışımını yapacak sende?

Sevgi!

-Emin misin? Savaş romanında sevgi?

Aaa bu çok özel bir sevgi Nilüfer. Erkek sevgisi!

-Ne diyosuuun! Vay vay vay! Erkek sevgisini ilk defa duyuyorum. Anlatsana.

Yukarıda, savaş koşullarında insan kalmanın romanı. Ama  romanda sevgi teması örtük, sevginin lafı bir yerde geçiyor; askerin biri insanların birbirini kestiği savaşı anlatırken "aslında biz Yukarıda seviyorduk" diyor. Ama tabii bu söze gelene kadar karakterlerin sevgiyle hareket ettiklerini okuyoruz. Yukarıda öğretmenler, komutanlar, yerliler  insanlık dersi veriyorlar; ölümüne sahip çıkıyorlar birbirlerine.Dolayısıyla askere "hadi ordan" diyemiyorsun.

-Hmmmm erkek sevgisi enteresanmış! Güncellemelerde Henri Lanvern'den çok bahsettin. Kim bu adam? Romandaki anlamı ne?

Henri Lanvern film yönetmeni. Tayland'da ekibiyle çekim yapıyor.  Sonra birileri gelip Henri'yle görüşüyorlar. Sonra Henri ekipten izin isteyip gidiyor. Gidiş o gidiş. Kayıp. İzine bir daha rastlanmıyor. Savaş bittiğinde Kadın gazeteci Henri vakasını araştırıyor. Henri'yi bilen kim varsa-aktör, Albay, savaş muhabiri, kurgucu, asker, balıkçı, rahip- röportaj yapıyor. Kadın gazeteci bu görüşmelerle Henri Lanvern portresini parçalarını birleştiriyor. Romanın görünür tarafı böyle.

-Görünmeyen tarafı da mı var?

Aaa tabii var şekerim! Henri diye aslında insan anlatılıyor romanda. Aklıma geldi sana kaç zamandır soracaktım: Sen hiç hayatında insan gördün mü? Ben görmedim açıkcası.

-Karşında duruyor bir tane!

Ben insandan bahsediyorum Nilüfer senden değil.

-Aaa şuna bak, benim neyim eksik ki! Peki nasıl bir şey bu insan yürüyor, görüyor senin benim gibi bir şey değil mi?

Bilmiyorum. İnsanı romanlardan okuyorum. Nesli tükenmiş canlı türlerini ansiklopedilerden okur gibi.

-Yukarıda'ya gelelim lütfen.

Henri sorgusu yapan Kadın gazeteciye röportajda konuşanlar durmaksızın savaşı anlatırken aslınrda insanı anlatıyorlar dedik. Fakat romanı bu anlamda okumak 'okuma ayarları'na bağlı: Ne anlatıyor ışığında içerik odaklı okunduğunda, başka deyişle cambaza baktığında romanın ortamı bir savaş anlatısı. Hele Albayın anlattıkları, takip etmenin imkanı yok; oparasyonlardaki ilişkiler ağını anlatıyor. Romanlarda böyle gereksiz detaylara, anlamını vermeyen paragraflara sıklıkla rastlanır, yapılacak tek şey bu  bataklık  paragrafları pas geçmek, aksi durumda romandan sağ çıkamazsın! 

-Bu romanda cambaza baktığında savaş anlatısını okumak zorunda kalacaksın diyorsun. Peki sen nereye bakıyorsun?

Kargalara bakıyorum! Sen iyi misin Nilüfer? Ne demek nereye bakıyorum? Dalga geçiyorsan söyle de birlikte gülelim. Lafa bak!

-Affedersin  Feyzi. Dalgınlığıma geldi.Biraz sinirliyim.  Cambaz deyince koptum! Hahahaha! Hadi toparla kendini! Sorular geliyor: Beğendiğin karakter var mı?

Karakterlerin hepsine bayıldım. Kadın gazetecinin iç sesi muazzam; tanıklığını yaparken bile kendimi şanslı hissettim. Henri'nin ekipteki en iyi arkadaşı Aktör, konuşma tarzı müthiş, her birine makale lazım! Kafa karıştırıcı casus Albay! Henri'nin kurgucusu Vietnamlı Carlo; acı hatıralardan ötürü durmaksızınn gülüyordu! Evet bu güzel adama bayıldım! Henri'nin çocukluk arkadaşı balıkçı Dédé ve rahip ve asker.

-Etkilendiğin sahneden bahseder misin?

Hangi birini anlatsam ki! Henri'nin ekipteki yardımcısı Aktör, Kadın'a röportaj veriyor. Düzeyli bir diyalog! Fakat Aktör aralıklarla abuk subuk konuşuyor. Seni geberteceğim diyor mesela. Kadın geriliyor haliyle! Aktör sonra sonra fark edince "rahat olun, prova yapıyorum" diyor. Dédé Kadın'a anlatıyor: Dédé'nin teknesinde Henri film çeviriyor. Henri çekilecek sahneyi  bütün ekibe anlatıyor. Normalde sahneyle ilgili kişilere anlatılır. Ama Henri insanı eşek yerine değil de insan yerine koymayı 'yaşantı' yaptığı için bütün ekibi işe dahil ediyor. İşlerdeki bu yabancılaşmayı çok iyi bilen Dédé, Henri'nin çalışma tarzından etkileniyor. Bunu Henri'ye söylüyor. Henri de "savaştayken komutanım böyle çalışırdı, hepimizi işe dahil ederdi, ben burada komutanımı taklit ediyorum sadece" diyor. Çok sahne var çok!

-Çeviriye söylemek istediğin bir şey var mı?

Dökülüyordu diyemem. Anladın? Yukarıda diyaloglar romanı, haliyle konuşma diliyle yazılmış. Konuşmalardaki duygu aksiyonları bazen verilemiyor. Sanırım yanlış kelime tercihleri yapılmış. Mesela Eski Tüfek olsun Rahip olsun bu yaşlılar Kadın gazeteciye "yavrucuğum" diye hitap ediyor. Bu hitap benim bildiğim Türkçede argodur. Mesela biz Türkler konuşurken 've' kullanmayız. Çeviriye bakılırsa Fransızlar 've'siz konuşamıyorlar. Böyle işte.

Sıradışı bir inceleme- yorum, kaleminize sağlık! Romanlarda anlatılan " insan " vurgunuz düşündürücü, Henri'yi tanımak isterdim...

Teşekkür ederim Lina!
O yazıda sıcağı sıcağına yorum yapıyor Feyzi.
Henri Lanvern tanınacak biri. Aramızdan biri çünkü. Yıldızları tanıyamayız. Henri'nin biz müsfettelerden farkı, coşkulu yaşaması. Henri Lanvern hisleriyle, sezgileriyle, duygularıyla, meraklarıyla hareket edip coşkulu yaşıyor. İnsanların hayatlarına dokunuyor ve gidiyor. Kelebek gibi. Durmak bilmiyor. Çinhindi Savaşına "acaba şanslı biri miyim" diye gidiyor. Heyatla ilgili soruları var tabii. Sürekli okuyor.
Fakat okur Henri'yi Kadın gazeteciye konuşan yedi kişinin anlattıklarıyla tanıyor. Hepsi kendi Henri'sini anlatıyor.
Ama tabii bu anlattığım plan romanın sonunda çok farklı yerlere gidiyor.
Yukarıda'yı okursan sana uyarım, detay dolu sayfaları 'ne anladıysam kar' anlayışıyla okuyun. Senaryoda yeri yok o sayfaların. Okuma ayarları yapman gerekiyor yani. Talebeler gibi her gördüğünü anlamaya kalkışırsanız sınıfta kalırsınız. Küfür yemek de istemem:)

Kitabı bulabilirsem önerinize dikkat ederek okuyacağım, söz:)