حەسەن قزڵجی’s Followers (8)

حەسەن قزڵجی

Born

in بۆکان - ڕۆژهەڵاتی کوردستان, Iran

May 09, 1914

Died

September 25, 1985

edit data

نووسەر و ئەدیب و رۆژنامەنووس حەسەن قزڵجی‌ رۆژی‌ ١٥/٩ / ١٩١٤ لە بنەماڵەیەکی‌ خوێندەوار لە شاری‌ بۆکان لە رۆژھەڵاتی کوردستان لە دایک بووە. لە تەمەنی‌ ٦ ساڵییەوە خراوەتە بەر خوێندن. سەرەتا لە لای‌ باوکی‌ و دواتر لە لای‌ مامۆستا مەلا ئەحمەدی‌ فەوزی‌ و مەلا ئەحمەدی‌ تورجانی‌ زادە خوێندویەتی‌. پاش چەند ساڵ‌ خوێندن بۆتە فەرمانداری‌ شاری‌ مھاباد. زۆربەی‌ لایەنەکانی‌ ژیانی‌ ئەم بلیمەتە شاراوەن. جۆری‌ ژیانی‌ تایبەتی‌ و سیاسی‌ و کاری‌ نھێنی‌ و دەیان ساڵ‌ راوەدوونران و ئاوارەیی‌ و سەرەنجامیش گیران و کوژران پەردەیەکی‌ نادیاریان بەسەردا کشاوە. حەسەنی‌ قزڵجی‌ یەکێک بووە لەو پیاوانەی‌ رۆڵێکی‌ رووناکبیری‌ و رامیاری‌ باشیان بووە لە کۆماری‌ کوردستان بە سەرۆکایەتی‌ قازی‌ محەممەد. لە ھەڕەتی‌ لاوەتی‌ دا بە ناوی‌ نھێنی‌ (ژیر) پەیوەندی‌ دەکا بە کۆمەڵەی‌ ژیانەوەی‌ نووسەر و ئەدیب و رۆژنامەنووس حەسەن قزڵجی‌ رۆژی‌ ١٥/٩ / ١٩١٤ لە بنەماڵەیەکی‌ خوێندەوار لە شاری‌ بۆکان لە رۆژھەڵاتی کوردستان لە دایک بووە. لە تەمەنی‌ ٦ ساڵییەوە خراوەتە بەر خوێندن. سەرەتا لە لای‌ باوکی‌ و دواتر لە لای‌ مامۆستا مەلا ئەحمەدی‌ فەوزی‌ و مەلا ئەحمەدی‌ تورجانی‌ زادە خوێندویەتی‌. پاش چەند ساڵ‌ خوێندن بۆتە فەرمانداری‌ شاری‌ مھاباد. زۆربەی‌ لایەنەکانی‌ ژیانی‌ ئەم بلیمەتە شاراوەن. جۆری‌ ژیانی‌ تایبەتی‌ و سیاسی‌ و کاری‌ نھێنی‌ و دەیان ساڵ‌ راوەدوونران و ئاوارەیی‌ و سەرەنجامیش گیران و کوژران پەردەیەکی‌ نادیاریان بەسەردا کشاوە. حەسەنی‌ قزڵجی‌ یەکێک بووە لەو پیاوانەی‌ رۆڵێکی‌ رووناکبیری‌ و رامیاری‌ باشیان بووە لە کۆماری‌ کوردستان بە سەرۆکایەتی‌ قازی‌ محەممەد. لە ھەڕەتی‌ لاوەتی‌ دا بە ناوی‌ نھێنی‌ (ژیر) پەیوەندی‌ دەکا بە کۆمەڵەی‌ ژیانەوەی‌ کوردستانەوە و لە گەڵ‌ چەند کەسی‌ ئازادیخواز و روناکبیری‌ تردا.

روژنامه ھەڵاڵە بۆکان
ئەم نوسەر و روناکبیرە لە گۆڤارەکانی‌ (کوردستان)، (ئاوات)، گۆڤاری ھەڵاڵە دا نوسینەکانی‌ بڵاو کراونەتەوە. ھەروەھا سەرنووسەر و بەڕێوەبەری‌ گۆڤاری‌ وێژەیی‌ و رامیاریی‌ گشتیی‌ (ھەڵاڵە) بووە کە لە ساڵی‌ ١٩٤٦ لە بۆکان و لە ژێر دەسەڵاتی‌ کۆماری‌ کوردستان دا دەردەچوو. قزڵجی‌ پاش کۆماری‌ کوردستان وەک زۆربەی‌ نیشتمانپەروەران بە ناچاری‌ پەڕیوە دەبێ‌ و لە کوردستانی‌ عێراق جێگیردەبێ‌. سەرەڕای‌ ژیانی‌ نھێنی‌ و چەرمەسەری‌ درێژە بە نووسین دەدا و لە بڵاوکراوەکانی‌ (ھیوا)، (رۆژی‌ نوێ‌)، (نووسەری‌ کورد)، (بەیان)دا بابەتەکانی‌ بڵاو دەکرێنەوە. ئەم تێکۆشەرە لە ساڵی‌ ١٩٥٣ دا بەبیانوی‌ ئەوی‌ خەڵکی‌ عیراق نیە لەلایەن رژێمی‌ بەعسەوە تەسلیم بە ئێران دەکرێتەوە، بەڵام لە دەرفەتێکدا خۆی‌ لە دەستی‌ پۆلیسی‌ ئێران رزگار دەکا و خۆی‌ دەگەیەنێـەوە شاری‌ ھەڵەبجە و لەوێ‌ نیشتەجێ‌ دەبێ‌. پاشان خۆی‌ دەگەیەنێتە لای‌ ھەژار موکریانی‌ لە بەغدا. قزڵجی‌ ھەر لە بەغداوە دەچێتە وڵاتی‌ بولگاریا و لەوێ‌ لە رادیۆی‌ پەیکی‌ ئێران دەبێتە بێژەری‌ ھەواڵی‌ رامیاری‌ بە زمانی‌ کوردی‌. پاش رووخانی‌ رژیمی‌ پاشایەتی‌ ئێران، لە ریزەکانی‌ حیزبی‌ توودەی‌ ئێران وەک سەرنووسەری‌ رۆژنامەی‌ (مردم) کە بە کوردی‌ دەردەچوو کاری‌ کردوە بەڵام ساڵی‌ ١٩٨٣ حەسەن قزڵجی‌ دەگیرێت و دەخرێتە زیندانەوە .

مامۆستا و نووسەر حەسەن قزڵجی‌ ئەو کاتەی‌ لە بەندیخانە دەستگیرکراوە تەمەنی‌ ٧٠ ساڵ‌ بووە و پاش ئەوەی‌ ١٠ مانگ لە ژێر شکەنجەی‌ جەستەیی‌ و دەروونی‌ دا دەبێ‌ لە رۆژی‌ ٢٨/٩/١٩٨٥ بە ھۆی‌ نادیارەوە لە زینداندا کۆچی‌ دوایی‌ دەکا و لە ژێر چاودێریی‌ حکومەت تەرمەکەی‌ لە گۆڕستانی‌ بەھەشتی‌ زارای‌ تاران بەخاک دەسپێردرێت . ھەر چەشنە خوێندنەوەیەک بۆ رەوتی‌ ئەدەبی‌ لە رۆژھەڵاتی‌ کوردستاندا بێ‌ پەنابردن بۆ بەرھەمە ئەدەبییەکانی‌ (قزڵجی‌) و رۆڵی‌ لەو پانتاییە و بەتایبەتی‌ لە بواری‌ چیرۆکی‌ کوردی‌ دا مەحاڵە. (قزڵجی‌) وەرگێڕ و ئەدیب و زمانزانێکی‌ لێھاتوو بووە. دەیان بابەتی‌ ئەدەبی‌ لە زمانەکانی‌ فارسی‌، تورکی‌، بولگاری‌ و عەرەبی‌ وەرگێڕاوە بۆ زمانی‌ کوردی‌ و ھەروەھا چەندین بابەتی‌ زمانەوانی‌ بڵاو کردۆتەوە. قزڵجی‌ رۆڵێکی‌ بەرچاوی‌ لە بوارەکانی‌ چیرۆک، وتار، رەخنە و لێکۆڵینە و بابەتی‌ زامانەوانی‌ و وەرگێڕان دا ھەبووە . بەڵام بەداخەوە نەھامەتییەکانی‌ رۆژگار پەردەیان بە سەر ئەم توانایانەدا کێشاوە و ئەمڕۆ قزڵجی‌ زیاتر بە کۆچیرۆکی‌ (پێکەنینی‌ گەدا) ناسراوە.

بەرهەمەکانی:
ئاشتیخوازیی‌ لادێیی‌ و پەیمانی‌ دوولایی‌، نووسراوی‌ حەسەن قزڵجی‌ و عەبدولڕەحمانی‌ زەبیحی‌، بەغدا ١٩٥٩. پێکەنینی‌ گەدا کۆمەڵە چیرۆک، ١٩٧٢، بەغدا. بەرھەمی‌ چاپ نەکراو: تیۆری‌ ئەدەبی‌، وەرگێڕان لە بولگارییەوە. زاراوەی‌ سیاسی‌ کۆمەڵایەتیی‌ وەرگێڕان. کورتە چیرۆکەکانی‌ ئەنگیل کارالچیڤ،وەرگێڕان لەبولگارییەوە.

...more