İbrahim-Sara, yoxsa Brahma-Sarasvati?

İbrahim dinlərində mövcud olan mühüm dini fiqurlar – İbrahim (Abraham), Sara(h)  və Həcər (Hagar) adları yaxşı məlumdur. Veda ədəbiyyatında da oxşar adlara və bu adlar altında işarə edilən varlıqlar arasında oxşar münasibətlərə rast gəlmək mümkündür. Belə ki, Brahma Veda ədəbiyyatında və müasir Hinduizmdə əsas üç tanrıdan biridir. Veda ədəbiyyatında Brahmanın “həyat yoldaşı” Sarasvati adlı tanrıçadır. İbrahim dinlərində isə Sara İbrahimin həyat yoldaşıdır (baxmayaraq ki, Veda ədəbiyyatında Brahma-Sarasvati fövqəltəbii varlığı, İbrahim-Sara insan varlığını özlərində ehtiva edirlər). Tarixçilərin fikrincə, tarixi tam şəkildə müəyyənləşdirilməyən Veda sivilizasiyası Sarasvati çayının sahillərində formalaşıb və Veda ədəbiyyatında adları çəkilən əsas çaylardan biri də Sarasvati çayıdır. Başqa sözlə, Sarasvati həm tanrıça, həm də çay adını bildirir və tarixçilərin fikrincə, əslində Sarasvatinin sonralar tanrıça kimi Veda ədəbiyyatına daxil edilməsi sivilizasiyanın formalaşmasında çox mühüm rolu olan çayın insan qavrayışında personifikasiyasıdır. Amma maraqlı cəhət ondan ibarətdir ki, bəzi tarixçilərin fikrincə, Sarasvati çayının ikinci adı Ghaggar çayıdır ki, bu ad da İbrahim dinlərində mövcud olan Hagar (Həcər) adı ilə oxşardır. Belə ki, Sarasvati çayı indi mövcud deyil, o, ya quruyub, ya da elə Ghaggar çayıdır. Amma istənilən halda qurusa belə mövcud olması ehtimal edilən ərazi Ghaggar çayının yaxınlığındadır. Ghaggar çayı isə daha sonrakı tarixi mərhələdə Hinduizmdə müqəddəs çay kimi Ganga çayı ön plana çıxana kimi hind ictimai şüurunda əhəmiyyəti ən yüksək qiymətləndirilən çay kimi qəbul olunub.

 •  0 comments  •  flag
Share on Twitter
Published on September 11, 2022 02:58
No comments have been added yet.