Ρένα Λούνα’s Reviews > Η γλώσσα του Τρίτου Ράιχ: Το σημειωματάριο ενός φιλολόγου > Status Update

Παραθέτω μερικά υπέροχα αποσπάσματα που μέχρι στιγμής έχω συναντήσει- μπορεί να επιστρέψω με μερικά ακόμα για να σας παρακινήσω να το διαβάσετε
**

Ἐνω ὅμως γιὰ χιλιάδες ἄλλους ἀνθρώπους θὰ ἦταν παιχνιδάκι αὐτὸς ὁ ἐντοπισμὸς τῶν προτύπων, για μένα ήταν μιὰ δουλειὰ τρομακτικά δύσκολη, πάντοτε ἐπικίνδυνη καὶ ἐνίοτε ἐντελῶς ἀνέφικτη. Ἡ ἀγορὰ ἀλλὰ καὶ ὁ δανεισμὸς βιβλίων, περιοδικῶν καὶ ἐφημερίδων κάθε είδους ἀπαγορευόταν σὲ ὅσους ἔφεραν τὸ ἄστρο. Ὅσα μπορεῖ νὰ κρατοῦσε κανείς κρυφὰ στὸ σπίτι ἀποτελοῦσαν κίνδυνο, καὶ εἴτε ἔπρεπε νὰ τὰ κρύβουμε κάτω ἀπὸ ντουλάπες καὶ χαλιά, μέσα σε φούρνους καὶ γλάστρες, ἢ νὰ τὰ ἔχουμε μαζὶ μὲ τὰ κάρβουνα για προσάναμμα. Καὶ βέβαια, ὅλα αὐτὰ βοηθοῦσαν μόνο ἂν ἤσουν τυχερός.
Ποτέ μα ποτέ, κανένα βιβλίο στὴ ζωή μου δὲν μοῦ προξένησε τέτοιο ἴλιγγο ὅσο ὁ Μύθος τοῦ Rosenberg. Ὄχι ἐπειδὴ ἦταν κανένα ἐξαιρετικά βαθυστόχαστο, ἢ δυσνόητο ἢ συγκλονιστικὸ ἀνάγνωσμα, ἀλλὰ γιατὶ ἐπὶ ἕνα ὁλόκληρο λεπτὸ ὁ Clemens μου κοπανοῦσε τὸν τόμο στο κεφάλι. (Ὁ Κλέμενς καὶ ὁ Weser ἦταν οἱ βασικοί βασανιστὲς Ἑβραίων στὴ Δρέσδη, καὶ συνήθως γιὰ νὰ τοὺς ξεχωρίζουμε ἀναφερόμασταν σ' αὐτοὺς ὡς ὁ Κόπανος καὶ ὁ Φτύστης.) «Πῶς τολμάει ἕνα ἑβραϊκὸ γουρούνι σὰν κι ἐσένα νὰ διαβάζει ένα τέτοιο βιβλίο;», οὔρλιαζε ὁ Κλέμενς. Τοῦ φαινόταν σχεδόν σὰν ἔγκλημα καθοσιώσεως. «Καὶ πῶς τολμᾶς νὰ ἔχεις ἐδῶ βιβλίο ἀπὸ τὴ δανειστική βιβλιοθήκη;»

[...]
Ένας ἐπιτυχημένος στίχος σε «καλοφτιαγμένη γλώσσα» δεν λέει τίποτὰ γιὰ τὶς ἱκανότητες του δημιουργοῦ του· δὲν εἶναι δὲ καὶ τόσο δύσκολο νὰ περάσει κανείς γιὰ συγγραφέας και διανοούμενος όταν χρησιμοποιεῖ μιὰ ἄκρως καλοφτιαγμένη γλώσσα. Ἀλλὰ ἡ γλώσσα δὲν εἶναι μόνον ὅ,τι γράφει και σκέφτεται για μένα: Ὅσο πιὸ εὔκολα, ὅσο πιὸ ἀσύνειδα ἀφήνομαι ἐπάνω της, ή γλώσσα φτάνει νὰ κουμαντάρει τὸ συναίσθημά μου, να καθοδηγεί ὁλόκληρη την ψυχική μου ὕπαρξη. Και τί γίνεται ὅταν ἡ «καλοφτιαγμένη γλώσσα» εἶναι φτιαγμένη ἀπὸ ὑλικὰ δηλητηριώδη, κ ὅταν μετατρέπεται σὲ φορέα δηλητηρίου; Οἱ λέξεις μποροῦν νὰ λειτουργήσουν σαν μικρές μικρές δόσεις ἀρσενικοῦ: Τὶς καταπίνει κανεὶς ἀσυναίσθητα, δίνουν τὴν ἐντύπωση πὼς δὲν ἔχουν καμία ἐπίδραση, κι ὕστερα, μετὰ ἀπὸ λίγο καιρό, ἡ τοξικότητά τους άρχίζει νὰ λειτουργεῖ. Ὅταν ἀντικαθιστᾶς γιὰ ἀρκετὸ καιρὸ τὶς λέξεις «ἡρωικὸς » καὶ «ἐνάρετος» μὲ τὴ λέξη «φανατικός», φτάνεις κάποια στιγμὴ νὰ πιστέψεις ὅτι ὁ φανατικὸς εἶναι πράγματι ὁ ἐνάρετος ἥρωας, καὶ ὅτι χωρὶς φανατισμὸ δὲν γίνεσαι ἥρωας. Οἱ λέξεις φανατικός καὶ φανατισμὸς δὲν ἀποτελοῦν ἐπινοήσεις τοῦ Τρίτου Ράιχ, ὁ ναζισμὸς τοὺς ἄλλαξε ἁπλῶς τὸ ἀξιακὸ περιεχόμενο καὶ τὶς ἐπαναλάμβανε μέσα σε μία μέρα τόσες φορὲς ποὺ σὲ προηγούμενες εποχές θὰ χρειάζονταν χρόνια γιὰ νὰ ἀθροιστοῦν. Το Τρίτο Ράιχ ἐπινόησε ἐλάχιστες λέξεις γιὰ τὴ γλώσσα του - πιθανότατα μάλιστα καμία ἀπολύτως. Σὲ πολλὲς περιπτώσεις ἢ γλώσσα τοῦ ναζισμοῦ ἀνάγεται σε ξένες ἐπιρροὲς καὶ κατὰ τὰ ἄλλα οἰκειοποιεῖται τὰ ὑπόλοιπα ἀπὸ τὰ πρὸ Χίτλερ γερμανικά.

[...]

Όμως μεταβάλλει τὴν ἀξία τῶν λέξεων καὶ τὴ συχνότητα ἐμφάνισής τους, μετατρέπει σὲ κοινὸ κτῆμα ὅ,τι ἦταν μέχρι πρότινος ἰδιοκτησία ἑνὸς ἀτόμου ἢ μιᾶς μικρῆς ὁμάδας, ἀπαλλοτριώνει γιὰ λογαριασμό του κόμματος ὅ,τι παλιότερα ἀνῆκε σὲ ὅλους, καὶ στὸ μεταξύ διαποτίζει λέξεις καὶ ὁμάδες λέξεων καὶ τὴ δομὴ προτάσεων μὲ τὸ δηλητήριό του βάζοντας τὴ γλώσσα νὰ ὑπηρετεῖ τὸ φρικτό του σύστημα, ἀποκτᾶ ταυτόχρονα τὸ πιὸ ἰσχυρό, τὸ πιὸ δημόσιο καὶ τὸ πιὸ ὑπόγειο μέσο διαφήμισης.
Πιστεύω πως ἀποτελεῖ κάτι περισσότερο ἀπὸ ἁπλὸ σχολαστικισμό γυμνασιάρχη ἡ προσπάθεια νὰ φανεῖ σαφῶς τὸ δηλητήριο τῆς ΓΤΡ καὶ νὰ ἀποκτήσει ὁ κόσμος ἐπίγνωση περὶ αὐτοῦ. Οἱ ὀρθόδοξοι Ἑβραῖοι, ὅταν ἕνα κουζινικό -ἕνα μαχαίρι ή ένα πιρούνι- τὸ θεωροῦν ἀκάθαρτο, τὸ ἐξαγνίζουν θάβοντάς το στὴ γῆ. Ἔτσι θὰ ἔπρεπε καὶ πολλὲς λέξεις τῆς ναζιστικῆς ἰδιολέκτου νὰ καταλήξουν σε ἕναν μαζικό τάφο γιὰ πάρα πολύ καιρό, ὁρισμένες μάλιστα για πάντα.
Καὶ κάπου ἐδῶ, κάτω ἀπὸ τὴν προφανὴ ἑρμηνεία γιὰ τὴν πενία τῆς ΓΤΡ, ἀνοίγεται καὶ μιὰ ἄλλη, ἀκόμα πιο βαθιά. Δὲν ἦταν φτωχὴ μόνον ἐπειδὴ ἦταν ὅλοι ἀναγκασμένοι νὰ συμμορφώνονται πρὸς τὸ ἴδιο ὑπόδειγμα, ἀλλὰ κυρίως ἐπειδὴ οἱ ἴδιοι οἱ περιορισμοί τῆς ἐπέτρεπαν τὴν ἔκφραση μόνο μίας πτυχῆς τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης.

[...]

Κάθε γλώσσα ποὺ μπορεῖ νὰ ἀναπτυχθεῖ ἐλεύθερα ἐξυπηρετεῖ ὅλες τὶς ἀνθρώπινες ανάγκες, τὴ λογικὴ ὅσο καὶ τὸ συναίσθημα, σημαίνει ἐπικοινωνία καὶ συζήτηση, σημαίνει ἐσωτερικό μονόλο- γο καὶ προσευχή, παράκληση, κήρυγμα, διαταγή. Ἡ ΓΤΡ ἐξυπηρετεῖ μόνο τὸ σκοπὸ τοῦ κηρύγματος. Εἴτε πρόκειται γιὰ ζήτημα τῆς ἰδιωτικῆς εἴτε γιὰ ζήτημα της δημόσιας σφαίρας – ἢ μᾶλλον ὄχι, δὲν ἰσχύει αὐτό, ἡ ΓΤΡ διακρίνει τὴν ἰδιωτικὴ σφαίρα ἀπὸ τὴ δημόσια ὅσο καὶ τὸν γραπτό λόγο ἀπὸ τὸν προφορικό – ὅλα εἶναι ὁμιλία καὶ ὅλα εἶναι δημόσια. «Ἐσὺ δὲν εἶσαι τίποτα, τὸ ἔθνος σου εἶναι τὸ πᾶν», λέει ἕνα ἀπὸ τὰ ρητά τους. Που σημαίνει: Ἐσὺ δὲν εἶσαι ποτὲ μόνος σου, δὲν εἶσαι ποτέ μόνο μὲ τοὺς δικούς σου, υπάρχεις μόνο σὲ ἀναφορὰ μὲ τὸ ἔθνος σου.
Θὰ ἦταν λοιπὸν παραπλανητικὸ ἂν ἰσχυριζόμουν ὅτι ἡ ΓΤΡ ἀπευθυνόταν πάντα καὶ μόνο στὴ βούληση. Διότι ὅποιος ἀπευθύνεται στη βούληση προκαλεῖ πάντα τὸ μεμονωμένο άτομο, ἔστω κι ἂν μιλᾶ σὲ ἕνα κοινό αποτελούμενο ἀπὸ ἄτομα. Ἡ ΓΥΡ ἔχει μοναδικό της στόχο να στερεῖ ἀπὸ τοὺς πάντες τὴν ἀτομικότητά να τους, νὰ τοὺς ἀκινητοποιεῖ ὡς προσωπικότητες, νὰ τοὺς μετατρέπει σὲ ἄβουλα ζῶα ποὺ δὲν σκέφτονται κάν, ἀλλὰ ὁδηγοῦνται ἀγεληδόν πρὸς μιὰ συγκεκριμένη κατεύθυνση, νὰ τοὺς μεταμορφώνει σε σωματίδια ἑνὸς τεράστιου βράχου ποὺ κυλᾶ. Ἡ ΓΤΡ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ μαζικοῦ φανατισμοῦ. Ὅποτε ἀπευθύνεται στὸ ἄτομο καὶ ὄχι μόνο στὴ βούληση ἀλλὰ καὶ στὴ διάνοιά του, ὅποτε χρησιμοποιεῖται γιὰ διδασκαλία, διδάσκει τρόπους ὑπόθαλψης τοῦ φανατισμοῦ καὶ τεχνικές μαζικῆς ὑποβολῆς.

**