فؤاد’s Reviews > The Apocalypse of Empire: Imperial Eschatology in Late Antiquity and Early Islam > Status Update

امپراتوری روم خود را اسرائیل نو و پایتخت خود، قسطنطنیه را اورشلیم نو لقب می‌داد. به این معنی که تمام وعده‌های تورات سروری تفوّق اسرائیل بر سرزمین‌های دیگر در آخرالزمان و پادشاهی ابدی شاهان اورشلیم، در حقیقت دربارهٔ امپراتوری روم گفته شده است.
به گفتهٔ یوسیبیوس، مورخ و اسقف مسیحی، امپراتور جانشین مسیح بر روی زمین بود و امپراتوری روم، نسخهٔ زمینی پادشاهی مسیح در آسمان.

این در حالیست که متون آخرالزمانی‌ یهودی تا پیش از آن، اغلب ضد امپریالیستی بودند و نابودی امپراتوری‌های شرور یونانی و بعدتر رومی را سرآغاز دوران حکومت خداوند می‌دانستند.
به نظر می‌رسد با تغییر دین امپراتوری روم که منجر به گسترش بی‌سابقهٔ مسیحیت شد، دیدگاه مسیحیان به این امپراتوری نیز تغییر کرد و آن را جزئی از نقشهٔ الهی دانستند.

‏بنا به تورات خدا جهان را ۶ روز خلق کرد و روز هفتم دست از کار کشید. از آنجا که هر روز نزد خدا هزار سال است، باور یهودی آن بود که جهان ۶هزار سال ادامه پیدا می‌کند و در رأس هزارهٔ هفتم به پایان می‌رسد. مسیحیان محاسبه کرده بودند که جهان ۵۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح خلق شده و با این حساب، قرن ششم میلادی پایان دنیا فرا خواهد رسید. همین باعث ایجاد هیجان و تشویش میان مؤمنان مسیحی و انتظار پایان قریب‌الوقوع جهان در آستانهٔ ظهور اسلام شده بود.
تاریک شدن خورشید به مدت یک سال و سپس شیوع طاعون در قرن ششم و سپس فتح اورشلیم به دست خسروپرویز و بازگرفتنش توسط هراکلیوس در آغاز قرن هفتم به شدت به این باور دامن زد.
مورخان بیزانس گزارش کرده‌اند که وقتی چند زلزلهٔ پیاپی قسطنطنیه را در سال ۵۵۷ لرزاند، شهر پر شد از پیشگویانی که مردم را با پیشگویی وقوع نزدیک قیامت به وحشت می‌انداختند. بسیاری دست به توبه و بخشش اموالشان زدند و به صومعه‌ها رفتند تا در انتظار پایان بنشینند.

یوستینیان در همین فضا به سلطنت رسید و تمامی اقدامات او را با همین عینک می‌توان فهم کرد. تلاش برای بازپس گرفتن سرزمین‌های از دستهٔ رفتهٔ روم، اقدامی در راستای امپراتوری جهانی روم بود که در آخرالزمان محقق می‌شد. به همین ترتیب بنای کلیسای ایاصوفیه و کلیساهای بزرگ دیگر، بستن آکادمی فلسفهٔ آتن و پاکسازی فرقه‌های مرتد مسیحی، یهودیان و مانویان، به همین ترتیب تلاش برای برقرار کردن روحیهٔ دینداری و توبه پیش از فرارسیدن قیامت بود.

اگر برای فهم ارتباط یوستینیان با آخرالزمان باید به تفسیر کارهای او دست زد، برای هراکلیوس نیاز به تفسیر نیست: شاعران و زندگینامه نویسان و مورخان مختلف، مکرراً پیروزی او بر خسروپرویز را با عباراتی آخرالزمانی‌ توصیف کرده‌اند و بازگرداندن صلیب راستین به اورشلیم را نقطهٔ آغاز رستاخیز شمرده‌اند.