Về tục “Kéo vợ” của người H’mông (viết chính xác là H’mông, đọc là Mông):

Đầu tiên, xin khẳng định là xã hội H’mông là xã hội chứa nhiều tín hiệu dân chủ, và tục “Kéo vợ” cũng như vậy. Cái chúng ta, những người đồng bằng cần là có cái nhìn bao quát hơn để thật sự hiểu về tục lệ này.

Tục “Kéo vợ” là do cách dịch đơn giản của người Kinh, thực ra được chia thành 4 hình thức khác nhau:

1. Jix pox niêu (đọc là Dì poi nịa) – Kéo vợ: Hình thức tự nguyện, chàng trai và cô gái yêu nhau, đã có hẹn ước từ trước, cùng “thông đồng” với nhau diễn cảnh kéo vợ để hợp thức hóa hôn nhân, chống trả chỉ là chiếu lệ. Cả 2 bên đều đã thuận lòng, nhưng phải diễn cảnh kéo vợ là để chàng trai không phải trả nhiều sính lễ thách cưới cho nhà gái, đặc biệt là những chàng trai gia đình không khá giả. Đây là hình thức phổ biến nhất, được coi là phong tục và cộng đồng chấp nhận, là đỉnh điểm của tính dân chủ trong hôn nhân H’mông.

2. Truz pox niêu (đọc là Tru poi nịa) – Kéo vợ (một đêm): Hình thức tự nguyện, trai gái ưng nhau nhưng không muốn gắn bó lâu dài trong đời sống vợ chồng, trai có thể kéo cô gái về (có sự đồng ý của cô gái từ trước) quan hệ tình dục một vài hôm (không quá 3 hôm) rồi thôi. Trường hợp này xã hội coi là bình thường, cô gái sau đó vẫn có thể lấy chồng mà xã hội không chê trách.

3. Ntêl pox niêu (đọc là Tê poi nịa) – Bắt vợ: Hình thức mang tính cưỡng ép. Chàng trai H’mông (thường là giàu có) tiến hành bắt cô gái mình thích về làm vợ mà không có sự đồng ý của cô gái. Chàng trai sẽ phải trả thách cưới rất cao cho nhà gái trong trường hợp này. Tuy nhiên, nếu chàng trai có đủ khả năng chi trả thì đám cưới vẫn được công nhận. Trường hợp này hay dẫn đến kết quả “3 lá ngón” (là cảm hứng cho Tô Hoài viết “Vợ chồng A Phủ”), tuy nhiên, rất hiếm khi xảy ra.

4. Cxangr pox niêu (đọc là Sá poi nịa) – Cướp vợ: Là khi người con gái đã có người yêu thương, đính ước mà vẫn bị người khác đến cướp, tranh về làm vợ. Cô gái không tự nguyện, là người bị động. Hoặc là người đàn ông có/chưa có gia đình dụ dỗ gái đã có chồng bỏ trốn theo mình. Hai hành động này không được xã hội H’mông công nhận, xử phạt rất nặng nếu bắt gặp. Tuy nhiên, cũng giống như trường hợp 3 là rất hiếm khi xảy ra.

Vậy, theo mình, điều cần không phải là bỏ tục “Kéo vợ” của người H’mông, mà cần đưa nó về với giá trị nguyên bản ban đầu, giáo dục nâng cao nhận thức cho tộc người, ví dụ trai gái bao nhiêu tuổi thì mới được kéo, hay như trong trường hợp 2 là cách ngừa thai và phòng tránh các bệnh lây qua đường tình dục.

Đó, yêu hay ghét, giữ hay bỏ, đều cần hiểu một cách rõ ràng, hen.

Tài liệu tham khảo: “Những đỉnh núi du ca” – Nguyễn Mạnh Tiến

#Cỏ

04.02.2017

The post TỤC KÉO VỢ CỦA NGƯỜI H’MÔNG appeared first on Thao Nguyen Blog.